Bogusław Schaeffer Webern Słuchowisko

Paweł Bitka Zapendowski

Bogusław Schaeffer (1929-2019) napisał sztukę o Antonie Webernie gdy miał 26 lat, jeszcze przed "odwilżą" 1956 roku. Trudno nie zauważyć dojrzałości w przedstawieniu problematyki kariery artystycznej przez młodego muzyka. Tytułowego Weberna pokazał w dramacie jako twórcę wiernego sobie i swoim ideałom, połączonego więzami przyjaźni z nauczycielem SchOnbergiem - komponującym w stylu dodekafonicznym oraz rówieśnikiem Albanem Bergiem. W książkach Schaeffera o muzyce XX wieku, m.in.: w Nowej muzyce z 1958 roku, będącej szczegółowym kompendium technik kompozytorskich, i tych następnych, już pisanych w sposób bardziej przystępny, Webern zajmie, mimo że jakby na uboczu, miejsce zaszczytne, wybitnego nowatora. O tym, że bohaterem sztuki została postać, której monotonna raczej egzystencja pozbawiona była dramatycznych wydarzeń, a kariera wyróżniających ją akcentów, mógł przesądzić interesujący autora dysonans pomiędzy niepodważalną wartością, jaką wnosiły do rozwoju muzyki kompozycje Weberna, a lekceważeniem i niechęcią, z jaką przyjmował je świat zewnętrzny. Joanna Zając z książce Dramaturgia Schaeffera pisze: "Muzyczny świat bardzo powoli pokonywał utrwaloną niechęć do twórczości Weberna, która przez długi czas splatała się z uprzedzeniami wobec samej osoby kompozytora." Wiedzę o życiu kompozytora przyniosły dopiero badania Hansa i Rosaleeny Moldenhauerów na początku lat 60. Akcja sztuki obejmuje okres 1928-1950. Dojmujący jest opis rzeczywistości, w jakiej Webernowi przyszło tworzyć. W młodości otaczało go mieszczańskie kołtuństwo, a w kolejnych latach kultura wprzęgnięta w machinę hitlerowskiego reżimu. Zginął przedwcześnie tuż po wojnie od przypadkowej kuli, przez pomyłkę. Pomysł przeniesienia Weberna na scenę radiową powstał wraz z innymi działaniami Komitetu Obywatelskiego Pamięci o Bogusławie Schaefferze, zawiązanego przez grupę bliskich mu przyjaciół i uczniów w Krakowie. Głównym celem Komitetu jest promocja twórczości kompozytorskiej i dramaturgicznej Bogusława Schaeffera, zmarłego w 2019 roku w Salzburgu. Prezentacja tekstu odbyła się w Domu Literatury w Warszawie we współpracy ze Stowarzyszeniem Pisarzy Polskich i Związkiem Artystów Scen Polskich w 2024 roku. Paweł Bitka Zapendowski ma w dorobku dramaturgicznym teksty o twórcach: Georg Trakl - Noc Trakla, Trakl nieskończony i Trakl. Blok X, Tadeusz Kantor - Kantor w Paryżu, Jean-Michel Basquiat - Basquiat - Czarny Picasso (z Mirosławem Koniecznym), Leo Lipski (Lipszyc) - Leo Lipski Story - Miłość na Miodowej, Halina Poświatowska - Paszport dla poetki, Andrzej Wajda w monodramie Miałem wielkie szczęście. W 2022 roku Teatr Polskiego Radia zrealizował słuchowisko Leo Lipski Story - Miłość na Miodowej w reż. Anny Skuratowicz z Jerzym Schejbalem i Grażyną Barszczewską.

Leo Lipski Story - Miłość na Miodowej

Paweł Bitka Zapendowski

Leo Lipski Story – Miłość na Miodowej” to sztuka teatralna i słuchowisko radiowe Pawła Bitki Zapendowskiego oparte na prozie Leo Lipskiego (właść. Leo Lipschütza 1917–1997) - polskiego pisarza pochodzenia żydowskiego, po II wojnie światowej żyjącego na emigracji w Izraelu. Autor sięgnął do wszystkich utworów pisarza, by stworzyć opowieść o dramatycznych losach Leo z krakowskiego Kazimierza. „Leo Lipski Story – Miłość na Miodowej” jest wzruszającą historią człowieka, który utracił wszystko co najważniejsze: rodzinę, przyjaciół, majątek i ojczyznę, lecz zachował życie, przetrwał Holocaust. Ta życiowa epopeja rozpięta między Krakowem, Lwowem, Wołgą, Uzbekistanem, Persją, Tel Awiwem i Paryżem po raz pierwszy na scenie przedstawia dzieło literackie Lipskiego.   Sceniczno-radiowa opowieść o Leo Lipskim jest wzorem egzystencjalnego przetrwania i obrony wartości ogólnoludzkich. Sztuka mówi o potrzebie zgodnej koegzystencji różnych narodowości, niesieniu pomocy potrzebującym, opiece nad osobami chorymi i poświęceniu dla ratowania dóbr kultury. Justyna Sobolewska w "Polityce" (nr 4/2018) przypomina postać Leo Lipskiego: "Niemal każdy tekst o Lipskim zaczyna się podobnie: wybitny, ale w Polsce ciągle mało znany. A czas zacząć go wymieniać razem z Gombrowiczem i Schulzem." Beata Chomątowska w "Tygodniku Powszechnym" (nr 14/2018) pisze: "Z wojny wyszedł cało, choć zabrała mu całą rodzinę. Ominęło go piekło Zagłady. Zaznał innego, obozowego." Hanna Gosk, profesor dr hab. z UW, autorka badań dot. twórczości Lipskiego, pisze w książce "Jesteś sam w swojej drodze", że umarł z dala od kraju, który uważał za ojczyz