Bohaterowie Auschwitz

Przemysław Słowiński, Teresa Kowalik

Opowieść o ludziach, którzy potrafili stawić opór piekłu. Oporem mogło być wszystko, bo wszystko było zabronione. Oporem stawała się każda działalność, która stwarzała wrażenie, że więźniowi pozostało coś z dawnej osobowości i indywidualności. KL Auschwitz to bezmiar ludzkiego cierpienia, poniżenie, rozpad osobowości i heroiczne próby ocalenia własnej tożsamości. Świat odwróconego Dekalogu. Świat odwróconych ludzkich wartości. Świat bez nadziei, bez litości dla innych, świat bez Boga. Przykazaniami tego świata było: zabijaj, kradnij albo też mów fałszywe świadectwo. Trzeba było niezwykłego męstwa, charakteru i opanowania, żeby być po prostu człowiekiem, kiedy przychodził głód, praca ponad siły, groźby i szantaże. Próba przeżycia w warunkach panujących w KL Auschwitz bez zeszmacenia się, już była bohaterstwem. Opowiemy o ludziach, którzy będąc tylko ziarnkami piasku rzuconymi w tryby wielkiej machiny terroru, potrafili skutecznie dobro przeciwstawić złu i tą drogą ocalić miłość, wiarę i nadzieję tam, gdzie inni zatracili nawet swoje człowieczeństwo. "Ochotnik do piekła" Witold Pilecki "Bohater heroicznego czynu" Maksymilian Kolbe "Zapomniany troskliwy lekarz" Józef Bellert "Anioł z Auschwitz" Stanisława Leszczyńska "Pielęgniarka z misją" Irena Wiśniewska "Krokusy" Bronisław Czech "Bokser, śmierć i szczęście" Tadeusz Teddy Pietrzykowski "Obozowa podpora duchowa" Sabina Nawara

Co Polska i Polacy dali światu

Przemysław Słowiński, Teresa Kowalik

Czytelnicy wspaniale przyjęli Królewski dar, w którym autorzy opisywali dorobek polskich wynalazców, odkrywców i badaczy. Oddajemy w ręce czytelnika kolejny tom monumentalnego dzieła tym razem zawierający poczet żołnierzy, wodzów, polityków, biznesmenów, duchownych i bohaterów ratujących ludzkie życie. Ponad pięćdziesiąt postaci, o których powinieneś wiedzieć; tych pomnikowych i tych niedocenionych przez historię powszechną. Łączyła ich polska nić wspólnoty. Żołnierze i wodzowie Krzysztof Arciszewski Rogata dusza Jan III Sobieski Lew Lechistanu Tadeusz Kościuszko Polski i amerykański bohater Tadeusz Rozwadowski Pierwszy hetman odrodzonej ojczyzny Stanisław Maczek Bijcie się twardo, ale po rycersku Witold Pilecki Ochotnik do Auschwitz Krystyna Skarbek Ulubiony szpieg Churchilla Jan Zumbach As myśliwski bohater bitwy o Anglię Ryszard Kukliński Pierwszy polski oficer w NATO Politycy Maryna Mniszchówna Polska caryca Józef Retinger Postać tajemnicza, fascynująco-intrygująca Zbigniew Brzeziński Polak w Białym Domu Biznesmeni Jerzy Franciszek Kulczycki Nauczył Europejczyków pić kawę Helena Rubinstein Cesarzowa piękna Antoni Cierplikowski Król fryzjerów i fryzjer królów Barbara Piasecka-Johnson Od pokojówki do multimilionerki Duchowni Maksymilian Kolbe Teolog, Boży szaleniec, męczennik z Auschwitz Władysław Bukowiński (i inni apostołowie ZSRS) Przewodnicy do Niebieskiego Jeruzalem Jan Paweł II Pomazaniec z Krakowa Ratujący ludzkie życie Henryk Sławik Wielki zapomniany bohater trzech narodów Irena Sendlerowa Matka dzieci Holocaustu Wanda Błeńska Matka trędowatych Lektura obowiązkowa dla wszystkich, którzy interesują się historią i tych, którzy dobrze życzą Polsce. W przygotowaniu równie obszerny tom poświęcony artystom i sportowcom.

Czas dobiega końca. Wielkie przepowiednie dla Polski i świata

Przemysław Słowiński, Teresa Kowalik

Czas dobiega końca Kiedy nadciąga potężne tsunami finansowe, wirus dyktuje warunki całemu światu, zaczynamy szukać nadziei na przyszłość w starych proroctwach. Niestety, raczej czarno malują one przyszłość ludzkości i wieszczą koniec bezpiecznego świata, który znamy. PONAD 80 WIZJONERÓW ZE WSZYSTKICH KONTYNENTÓW PONAD 100 PRZESŁAŃ, NAPOMNIEŃ I PRZEPOWIEDNI Wielki zbiór przepowiedni i proroctw - dla tych, którzy z ciekawości chcą zajrzeć za zasłonę czasu i dla tych, którzy zgłębiając napomnienia pragną odmienić swoje życie. Jak to możliwe, że skromna mniszka żyjąca w XVII w., w dalekim Ekwadorze potrafiła precyzyjnie opisać kryzys wiary przełomu XX i XXI stulecia i dokładnie odmalować zjawiska niszczące naszą epokę? Czy powinniśmy się bać? Czy można znaleźć wspólny mianownik przesłań, które omijają czas na skróty? Poeci i pisarze, kapłani i mniszki. Biskupi, mistycy i stygmatycy - wizjonerzy podziwiani i zapomniani. Zwykłe gospodynie domowe i niepiśmienni pastuszkowie, przed którymi nikt nie uchylał kapelusza. Wierne dzieci Kościoła Katolickiego i ci błądzący po duchowych manowcach. Co udało się im dostrzec poza horyzontem zdarzeń? WIELKIE PRZEPOWIEDNIE DLA POLSKI I ŚWIATA SPEŁNIONE PROROCTWA I WSTRZĄSAJĄCE WIZJE Czy to prawda, że złe sygnały, przesyłane na Ziemię ze świata nadprzyrodzonego, tylko w niewielkim stopniu dotyczą naszej Ojczyzny? Czy to możliwe, że Polskę czeka jasna i bezpieczna przyszłość? Wizjonerzy w tej kwestii zgodnie kiwają głowami, ale dodają natychmiast słowo: jeśli Sprawdźmy, czy wypełniamy warunki Nieba. I zacznijmy je wypełniać. OBIETNICE SPRZED STULECI, WIELKIE NADZIEJE STANOWCZE OSTRZEŻENIA Z ZAŚWIATÓW Arcybiskup Fulton Sheen Święta siostra Łucja dos Santos Patricia Talbot Święta Faustyna Kowalska Teresa Neuman Święty Ojciec Pio Ksiądz Stefano Gobbi Weronika Lueken Vassula Ryden Anna Maria Taigi Elizabeth Canori-Mora Elena Emilia Santa Aiello Lodovico Rocca Luz Amparo Cuevas Gisella Cardo . ..i wielu, wielu innych CZASY OSTATECZNE , TRZY DNI CIEMNOŚCI I ... CO POTEM?

Dragi i wojna. Narkotyki w działaniach wojennych

Przemysław Słowiński, Teresa Kowalik

Żołnierz jest najsłabszym ogniwem wojny. Walczy nie tylko z wrogiem ale też z własnym przemęczeniem, stresem i strachem. Jak wzmocnić w nim wojownika? Najlepiej narkotykami. Cudowną pigułką, która sprawi, że żołnierz stanie się maszyną do zabijania. Nawet przez kilka dni z rzędu nie będzie musiał spać ani jeść. Wyzbędzie się poczucia winy. Zapomni o przygnębieniu i zmęczeniu. Amfetamina, heroina, barbiturany, morfina i inne opiaty, kokaina i różne środki medyczne doskonale sprawdzają się w roli takiego magicznego środka. Czy mikstura z wina i soku z niedojrzałych makówek stymulowała bohaterów Homera? Co wdychali niezwyciężeni żołnierze Aleksandra Wielkiego? Jakimi narkotykami faszerowali się wikingowie a jakimi wojownicy znad rzeki Orinoko? Na jakim syntetycznym dopingu funkcjonowali żołnierze Wehrmachtu, Luftwaffe i Kriegsmarine? Ile milionów tabletek metaamfetaminy wyprodukowały państwowe laboratoria III Rzeszy? Jakie witaminy stymulowały dzielnych pilotów RAF-u? Amerykanie w Wietnamie palili marihuanę i wciągali kokę, wojska sowieckie w Afganistanie wolały haszysz i heroinę. Gdzie przebiega granica pomiędzy terapeutycznym zastosowaniem narkotyków, a stymulowaniem zachowań? Czy narkotyki w ekstremalnych działaniach wojennych to pomoc dla żołnierzy czy dowód na to, że dowództwo traktuje ich jak mięso armatnie?

II wojna światowa Polaków w 100 przedmiotach

Teresa Kowalik, Przemysław Słowiński

O II wojnie światowej i o polskich losach w dobie dziejowej zawieruchy napisano już tomy. Tym razem historię wojny obronnej 1939 r, okupacji niemieckiej i sowieckiej, wielkiej polskiej emigracji Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Polskiej w ZSRR opowiemy w nietypowy sposób poprzez przedmioty towarzyszące Polakom w latach 1939 - 1945. - Aparat fotograficzny Juliena Bryana. Opowieść o kampanii wrześniowej - Sowiecki hełm z czerwoną gwiazdą 17 września 1939 r. i napaść Związku Sowieckiego na Polskę - Prasa wojenna, kałamarz i tajne nauczanie. Bilet do kina, w którym miały siedzieć tylko świnie. - Gryps z więzienia, kenkarta i tabliczka Nur für Deutsche. List z oflagu i guziki z Katynia - Opaska z gwiazdą Dawida, Order Imperium Brytyjskiego i znak cichociemnych. - Symbol Polski Walczącej - Kotwica, Krzyż Batalionów Chłopskich, oraz ryngraf z orłem w koronie i Matką Boską Częstochowską - Turban maharadży i adopcja polskich sierot w Indiach - Orzełek berlingowców i pepesza - główna broń w bitwie pod Lenino - Manifest PKWN i sowiecki czołg T-34 - Puszka z cyklonem B Przedmioty zwyczajne i niezwyczajne zarazem. Każdy z nich opowiada bowiem historię, którą trudno zrozumieć bez właściwego kontekstu. Dlatego książka ta nie jest zwykłym albumem ze zdjęciami. To nowy sposób opowiedzenia dziejów II wojny światowej Polaków.

Królewski dar. Co Polacy dali światu

Przemysław Słowiński, Teresa Kowalik

Pierwszy tom monumentalnego dzieła poświęconego wkładowi Polaków do światowego dziedzictwa kultury, nauki i ducha. Poczet badaczy i odkrywców nowych lądów, prekursorów radiochemii, pogromców tyfusu i ojców internetu. Ponad sto postaci, o których powinieneś wiedzieć; tych pomnikowych i tych niedocenionych przez historię powszechną. Łączyła ich polska nić wspólnoty. Inżynierowie i konstruktorzy: Antoni Patek genialny konstruktor legendarnych zegarków. Ernest Malinowski projektant najwyżej zbudowanej kolei świata. Rudolf Modrzejewski czarodziej mostów wiszących. Mieczysław Bekker twórca pierwszego wehikułu księżycowego. Edward Habich konstruktor czołgów i maszyn drogowych. Henryk Magnuski ojciec krótkofalówki. Józef Kosacki wynalazca najlepszego wykrywacza min II wojny światowej. Jacek Karpiński niedoceniony geniusz komputerów. Stefan Kudelski autor najsłynniejszych magnetofonów analogowych. Wynalazcy: Kazimierz Siemienowicz - pionier techniki rakietowej. Ignacy Łukasiewicz pierwszy nafciarz świata - polski Rockefeller. Erazm Jerzmanowski polak, który oświetlił Amerykę. Zygmunt Wróblewski, Karol Olszewski jako pierwsi na świecie skroplili tlen i azot. Ignacy Mościcki genialny uczony i ...prezydent RP. Jan Szczepanik galicyjski Edison. Mieczysław Wolfke prekursor holografii i telewizji. Tadeusz Sendzimir wizjoner metalurgii. Matematycy i nauki ścisłe: Wacław Sierpiński badacz zagadek nieskończoności. Stefan Banach najwybitniejszy polski matematyk. Ary Sternfeld droga do gwiazd z Sieradza. Aleksander Wolszczan Aator największego odkrycia od czasów Kopernika. Nauki humanistyczne i przyrodnicze: Jan Baliński Polski ojciec rosyjskiej psychiatrii. Napoleon Nikodem Cybulski adrenalina Napoleona. Ludwik Zamenhof twórca Esperanto. Bronisław Malinowski naukowiec wśród dzikich plemion. Maria Czaplicka pionierka antropologii w Europie. Helena Jurgelewicz pierwsza kobieta-weterynarz w Polsce. Lektura obowiązkowa dla wszystkich, którzy interesują się historią i tych, którzy dobrze życzą Polsce.

Powstanie Warszawskie w 100 przedmiotach

Przemysław Słowiński, Teresa Kowalik

Powstanie Warszawskie w 100 przedmiotach nie jest zwykłym albumem ze zdjęciami. To nowy sposób opowiedzenia dziejów społecznych, politycznych, wojskowych, technicznych i kulturalnych Powstania. Każdy z pokazanych przedmiotów opowiada historię, którą trudno zrozumieć bez właściwego kontekstu. Przedmioty czasem zwyczajne awansowały na świadków wielkiej historii. - Goliat niemiecki dron lądowy, zdalnie sterowana mina niszcząca powstańcze barykady. - Panterka zdobyczny element niemieckiego munduru w charakterystyczne, maskujące łaty. Obiekt marzeń powstańczej młodzieży. - Samolot Douglas C-47 Misja Jana Nowaka Jeziorańskiego. - Broszura Akt żalu doskonałego i warszawska kapliczka podwórkowa. - Właz do kanału i torba powstańczej łączniczki. - Sztandar 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej gen. Sosabowskiego desant, który nie nastąpił. - Urna z prochami książek z Biblioteki Krasińskich. - Reklama na fabryce Franaszka zapomniana rzeź Woli. - Motopompa wykorzystana do ataku na budynek PASTy. - Skrzynka pocztowa Harcerskiej Poczty Polowej i znaczki poczty powstańczej Powstanie Warszawskie do dziś wywołuje gorące emocje, często w poprzek tradycyjnych podziałów politycznych. Jedni twierdzą, że przyniosło tylko zniszczenie Warszawy i hekatombę cywilnych ofiar - inni utrzymują, że powstrzymało sowietyzację Polski. Nasza książka nie wnosi do tego sporu żadnego nowego komentarza politycznego czy historycznego. Przybliża za to czas próby i honoru poprzez przedmioty, rzeczy, którymi posługiwali się powstańcy, żołnierze ruszający na pomoc Warszawie i zwykli mieszkańcy.

Skąd nasz ród. Wielka Lechia i inne teorie i pseudoteorie pochodzenia Polaków

Przemysław Słowiński, Teresa Kowalik

Pisząc o Słowianach, Prokopiusz z Cezarei nie zadał sobie nawet trudu, aby dowiedzieć się, skąd przybyli. Po prostu nic go to nie obchodziło. Istotne było, że napierają od północy na cesarstwo. Sześć stuleci później problem ich pochodzenia skwitował Gall Anonim: Dajmy pokój rozpamiętywaniu dziejów ludzi, których wspomnienie zaginęło w niepamięci wieków i których skaziły błędy bałwochwalstwa". Kim jesteśmy, skąd nasz ród? Czy to prawda, że przed Chrztem Polski tworzyliśmy Wielką Lechię, słowiańskie imperium stające jak równy z równym z Cesarstwem Rzymskim? Przybyliśmy tu w ramach Wielkiej Wędrówki Ludów czy jak chcą niektórzy byliśmy po okresie lodowcowym pierwszymi osadnikami w Europie, a reszta narodów to przybysze i przechodnie na naszym kontynencie? Przedstawiamy większość teorii nawet najbardziej karkołomnych opowiadających o naszym pochodzeniu. I powiemy uczciwie, co o nich myślimy. Wiele z nich nie ma żadnego naukowego uzasadnienia. Wielka Lechia niezwyciężone imperium lekceważone przez oficjalną historiografię Tysiąclecie państwa polskiego za Zygmunta Starego, czyli sarmackie dziedzictwo Polaków Czy Polacy to Scytowie? Ale Ariowie - to już na pewno i dlaczego? Aleksander Wielki był Słowianinem, a jego wojska z naszej wyszły ziemi Lechiccy Wenedowie. Polka Weneda, co nie chciała obcych Czy Lechici to Lewici którzy pomagali Mojżeszowi? A może polska państwowość przypłynęła na łodziach Wikingów? Co mówią mity, co językoznawcy, a co genetyka? Dziejopisarze i kronikarze jak odróżnić dzieła pisane ku pokrzepieniu serc od zwykłej blagi? Dzieki genetyce już wiemy, że to naszej haplogrupy R1a1 nie imała się Czarna Śmierć, czyli dżuma. I to nas nie dziwi bo my Lechici, jesteśmy nie do spiłowania. I tu jest nasze miejsce.

Sobowtóry. Dublerzy wielkich ludzi. Od Nerona do Putina

Przemysław Słowiński, Teresa Kowalik

Sobowtóry, czyli osoby fizycznie identyczne, chociaż w żaden sposób niespokrewnione, od zawsze budziły grozę. We wszystkich podaniach ludowych obcy brat bliźniak zwiastował zawsze tragedię lub czyjąś rychłą śmierć. Nieomal każdy wielki władca w historii miał swoich sobowtórów, którzy go zastępowali, myląc w ten sposób spiskowców czyhających na życie monarchy. Przez całe wieki szefowie policji, kontrwywiadu i ochrony osobistej głów koronowanych używali sobowtórów dla przechytrzenia przeciwnika. Wiele postaci historycznych dorobiło się niechcianych dublerów - samozwańców, którzy próbowali zagarnąć tron lub pogrzać się w cieple sławy władców. Ostatnią grupę tajemniczych postaci stanowią matrioszki agenci podstawieni w miejsce osób publicznych by manipulować emocjami społeczeństw. Neron, Terencjusz Maksymus i spór o władzę nad rzymskim imperium Rycerz Alemao. Pośmiertne losy Władysława Warneńczyka Carewicz Dymitr Iwanowicz i trzech samozwańców Cudownie ocalona córka ostatniego cara Rosji. Anastazja Romanowa Amerykański wróg publiczny nr 1 w dwu egzemplarzach: John Dillinger i Jimmy Lawrence Kto lądował w Anglii, a kto siedział w więzieniu w Spandau. Zagadka Rudolfa Hessa Najważniejszy dubler Stalina - Feliks Dadajew Przypadkowy sobowtór. Winston Churchill i Arthur Chenhall Full monty. Marszałek Montgomery i Meyrick Clifton-James Enigma berlińskiego bunkra. Sfingowana śmierć Adolfa Hitlera? Komu służył i gdzie zniknął nazista nr 2, Martin Bormann? Śmierć Prezydenta Kennedy'ego i zadziwiająca tożsamość Lee Harveya Oswalda Dymy piekła w Watykanie. Sobowtór papieża Pawła VI Saddam Husajn i jego drużyna klonów. Kto naprawdę przeżył? Dwie siostry Łucje dos Santos? Czy wizjonerka z Fatimy i zakonnica z Pontevedra to ta sama osoba? Założymy się, który Putin jest prawdziwy?

Wielkie dziedzictwo Polaków

Przemysław Słowiński, Teresa Kowalik

Trzeci tom monumentalnego dzieła poświęconego wkładowi Polaków do światowego dziedzictwa kultury, nauki i ducha. Muzycy, kompozytorzy i malarze, których dzieła biją rekordy na aukcjach. Poeci i pisarze. Nobliści i noblistki. Aktorzy, śpiewacy, tancerze i reżyserzy. Laureaci Oskarów i Złotych Palm w Cannes. Sportowcy o których powinieneś wiedzieć; ci z pierwszych stron gazet i ci niedocenieni przez historię. Łączyła ich polska nić wspólnoty. Nobliści literaccy: Henryk Sienkiewicz, Władysław Reymont, Czesław Miłosz, Wisława Szymborska i Olga Tokarczuk Artyści literatury fantastycznej - Stanisław Lem i Andrzej Sapkowski Najbardziej znana polska autorka św. Siostra Faustyna Kowalska Fryderyk Chopin, Ignacy Jan Paderewski i Artur Rubinstein poeci fortepianu Jan Kiepura superstar operetki Krzysztof Penderecki człowiek dwóch pasji muzyki i ogrodów Andrzej Wajda malarz zza kamery Roman Polański chimeryczny lokator w matni Janusz Kamiński współpracownik Spielberga Helena Modrzejewska propagatorka Szekspira Wacław Niżyński bóg tańca XX wieku Pola Negri pierwsza gwiazda Hollywoodu Tamara Łempicka autoportret w zielonym bugatti Raymond Kopaczewski na przekór przeznaczeniu Wanda Rutkiewicz zew gór wysokich Andrzej Gołota wielka nadzieja białych Robert Lewandowski Lewangoalski Lektura obowiązkowa dla wszystkich, którzy interesują się historią i tych, którzy dobrze życzą Polsce. Tego nie uczyli Cię w szkole.

Wielkie ucieczki Polaków

Przemysław Słowiński, Teresa Kowalik

Poniewierani, osaczani, tropieni. Uwięzieni a niepokonani. Bohaterów łączy polski gen wolności. Przedzierali się przez ostępy Syberii i piaski irackich pustyń. Ukrywali w bagażnikach samochodów dyplomatycznych i zamarzali pod podwoziem TIR-a by dotrzeć do miejsca, gdzie mogliby oddychać swobodnie. o Niewiarygodna eskapada. Exodus Sławomira Rawicza i Witolda Glińskiego z Syberii w czasie II wojny światowej o W bagażniku ambasadora. Krystyna Skarbek, ulubiony szpieg Churchilla, wymyka się Niemcom z Budapesztu o Panowie, jesteście wolni... Rozbicie więzienia UB i wielka ucieczka aresztantów z katowni w Kielcach w roku 1945 o Ochotnik do Auschwitz. Witold Pilecki znika z najbardziej strzeżonego obozu zagłady o Niezwykły kurier, dobry Człowiek. Ucieczka Ludwika Niemczyka z PRL o Muszę opuścić Polskę. Perfekcyjny plan kompozytora Andrzeja Panufnika o Brawurowa ucieczka małolatów spod władzy Jaruzelskiego. 300 mil Adama i Krzysztofa Zielińskich pod podwoziem tira o Operacja Samum. Tajna akcja ewakuacji amerykańskich i brytyjskich agentów z Iraku przeprowadzona przez polski wywiad w 1990 r. Nie ma takich więzień, z których Polacy nie potrafiliby uciec, ani trudności, których nie potrafiliby przezwyciężyć. Ryzykowali własnym życiem, żeby pomóc innym. Wielka sztafeta pokoleń wolnych ludzi.

Zwierzęta na wojnie

Teresa Kowalik, Przemysław Słowiński

Zwierzęta wniosły znaczący wkład w konflikty zbrojne. Wykrywały miny, ratowały ludzkie życie, przenosiły meldunki, ostrzegały przed gazowymi atakami wroga. Osłaniały ludzi własnym ciałem, dodawały otuchy i pomagały przetrwać swoim opiekunom, chociaż same przeżywały koszmar. Bały się przecież tak samo jak ludzie, a może jeszcze bardziej, bo nie rozumiały o co w tym wszystkim chodzi. Cierpiały na równi z ludźmi i ginęły jak żołnierze, wykonując rozkazy przełożonych. Czołgi starożytności - słonie bojowe w akcji Najbardziej znane zwierzęta w polskiej armii: Wojtek z armii Andersa, Kasztanka Marszałka i biała niedźwiedzica Baśka Murmańska Konie bojowe słynne w historii: Bucefał Aleksandra Wielkiego, Marengo - siwek Napoleona, Pałasz i Tarant ulubione rumaki Jana III Sobieskiego i Stefana Czarnieckiego, sierżant sztabowy Reckless, Warrior koń gen. Jacka Seely"ego. Psy wojny czworonożni wojownicy na polach dawnych bitew, w okopach I wojny światowej, na frontach II wojny i współcześnie Psia galeria sławy 13 najsłynniejszych psów-żołnierzy w historii Gołębie niezastąpione latające telegrafy i ich tresowani śmiertelni wrogowie Nietoperze bojowe jako alternatywa bomby jądrowej Uderzenie spod wody - delfiny i lwy morskie na pierwszej linii Wszędobylskie drony wszy i inne miniaturowe kąśliwe zwierzęta Wojna to zorganizowany obłęd wykorzystujący najgorsze ludzkie instynkty. I najlepsze zwierzęce.