Jej opowieści. Rzecz o równouprawnieniu kobiet

Jarosław Kapsa

Książka bezpośrednio odnosi się do 100 rocznicy przyznania praw wyborczych kobietom. Przyjęta forma, określona tytułem „Jej opowieści”, oddaje w pierwszym rzędzie głos bohaterkom historii: obszernie cytowane są teksty programowe i wspomnieniowe aktywistek ruchu feministycznego tworzącego się na przełomie XIX i XX w. Opowieści dotyczą przede wszystkim środowiska tworzącego Związek Równouprawnienia Kobiet, a później Ligę Kobiet Pogotowia Wojennego, nie brak jednak odniesień do aktywności pań związanych z innymi środowiskami politycznymi. Pierwszoplanowymi bohaterkami są: Paulina Kuczalska-Reischmit, Maria Dulębianka, Kazimiera Bujwidowa, Zofia Daszyńska-Golińska, Justyna Budzińska-Tylicka, Zofia Moraczewska, Gabriela Balicka. Książka próbuje odpowiedzieć na pytanie, czy walka o prawa wyborcze kobiet była wartością samoistną, czy też owe prawa miały umożliwić realizację programu określanego jako „kwestia kobieca”, obejmującego m.in. zrównanie uprawnień kobiet i mężczyzn w dostępie do edukacji wyższej i zawodowej, ochronę pracy kobiet, ochronę macierzyństwa są także równoprawność w zapisach prawa cywilnego. Analizując aktywność pierwszych 8 kobiet w Sejmie Ustawodawczym można zauważyć podejmowane próby realizowanie owego programu kobiecego; ponad podziałami politycznymi, wspólny w tych sprawach był głos Moraczewskiej z PPS, Balickiej z ZLN czy Kosmowskiej z PSL „Wyzwolenie”. Książka nie aspiruje do roli opracowania naukowego; unika przywoływania i analizowania współczesnego stanu badań nad początkami polskiego feminizmu. Opiera się przede wszystkim na literaturze z końca wieku XIX i początku XX; patrzy na wydarzenia oczami wówczas żyjących świadków historii.