Nowele

Józef Weyssenhoff

Nowele to zbiór utworów Józefa Weyssenhoffa, piewcy tradycji starego ziemiaństwa kresowego i łowów. W tomie znalazły się następujące utwory: Zaręczyny Jana Bełskiego, Za błękitami, Znaj pana, Pani Teodora, Pod piorunami, Wyroki, Dwa sumienia i Stara piosenka.

Soból i panna

Józef Weyssenhoff

Wschodnia Litwa, początek XX wieku. Wysoko urodzony student Michał Rajecki powraca na wakacje w okolice rodzinnych Jużynt. Podczas polowania spotyka Warszulkę Łaukinisównę, dziewczynę z ludu o niepospolitej urodzie i przymiotach ducha. Po pierwszym spotkaniu przychodzą następne. Zadurzony w dziewczynie Michał przebąkuje coś niebacznie o małżeństwie. Ta znajomość choć pełna dziwnego uroku nie ma jednak przyszłości. Młodych dzielą różnice społeczne i majątkowe. Nikt z rodziny Michała nie zaakceptowałby takiego mezaliansu. Mimo że Warszulka szczerze kocha panicza, ten powoli przestaje się nią interesować. Dostrzega, że ich związek nie ma przyszłości. Ciągnie go w wielki świat. Powodowany wyrzutami sumienia usilnie namawia Warszulkę do ożenku z interesującym się nią zamożnym chłopem Józefem Trembelem. Kiedy zrozumie, że popełnił błąd, jest już za późno... Powieść Soból i panna oparto na losach barona Pierrea de Rojana, oficera armii napoleońskiej, który ranny w kampanii 1812 roku osiedlił się w miejscowości Gaczany w rejonie Rakiszki w północno-wschodniej części Litwy.

Zaręczyny Jana Bełzkiego

Józef Weyssenhoff

Ze wstępu: Oczekując czegoś bardzo, człowiek zawczasu wystawia sobie sceny i całe dni przyszłego życia, a gdy te przyjdą, zastają go jednak nieprzygotowanym. Rzeczywistość przynosi w ubocznych szczegółach, w godzinie dnia, w chwilowym nastroju nerwów coś nieobliczalnego, co zadziwia. Ból jeszcze czasem gorzej boli, niż się zapowiadał, a ziszczona pomyślność wydaje się bledszą od przeczutej. Dopiero gdy ustąpi wahanie między wymarzonym obrazem, a rzeczywistym, kiedy upragniony fakt zaczyna już uciekać w poetyczną mgłę chwil dobrych minionych, wtedy wrażenie istotne, oczyszczone z mniej pięknych lub niepotrzebnych szczegółów, ogromnieje w sercu uspokojonym i rozpamiętującym. Ta druga fala szczęścia, jeżeli nie jest mocniejsza, to czyściej rozkoszna, niż pierwsza. Zawsze lubiłem przyglądać się świeżo ubiegłym kolejom mego życia dlatego też piszę dziennik. A dzisiaj, kiedy mam zapisać taki epokowy wypadek, jak własne zaręczyny, kiedy pomyślę, że ta niepochwytna kobieta powiedziała mi poważnie i szczerze, że mnie kocha i przystaje na nasz związek, to jeszcze się pytam, czy to nie sen. Jednak od paru dni trwa to niesłychane szczęście i zaczyna mi się już mieścić w sercu. Ale nie wszystko jest tak, jak sobie wymarzymy niestety...

Żywot i myśli Zygmunta Podfilipskiego

Józef Weyssenhoff

Ironiczna i wieloznaczna powieść, która pozornie ma formę tekstu pochwalnego na cześć Zygmunta Podfilipskiego. Jacek Ligęza bezkrytycznie ukazuje cnoty i zalety swego przyjaciela. W miarę, jak poznajemy kolejne fakty z biografii tytułowego bohatera ukazuje się naszym oczom postać w gruncie rzeczy bezwartościowa. Powieść jest w istocie satyrą odsłaniającą przywary środowiska arystokratycznego, słabości nowoczesnej cywilizacji oraz miałkość utylitarystycznej etyki pozytywizmu. Wyrafinowana ironia oraz wspaniale dobrany język są dużą zaletą utworu Żywot i myśli Zygmunta Podfilipskiego .