Зазеркалье. Предметный мир примет и поверий (Свадебный цикл) / Zazierkalje. Priedmietnyj mir primiet i powierij (Swadiebnyj cykł)

Piotr Czerwiński

Na materiale rosyjskich ludowych wróżb i podań związanych z obrzędami ślubnymi zaprezentowano czynności, role uczestników i ich znaczenie nie tylko w samym obrzędzie, lecz także w perspektywie ich teraźniejszych i przyszłych stanów. Scharakteryzowano postać narzeczonej jako głównej jednostki, z punktu widzenia jej znaczeń w etapach obrzędu. Świat przedmiotów przedstawiono jako szczególny wobec realnej rzeczywistości, oddziaływujący na człowieka oraz taki, który poddaje się wpływom z jego strony. Na podstawie materiału autor proponuje szereg podejść do potencjalnych typologii wirtualnych znaczeń jednostek paradygmatycznych. Przedstawiono tu również ich budowę oraz pozycję w ogólnej semantyce.

Знак и значение. Семантика предсказаний в знамениях, повериях и приметах / Znak i znaczenije. Siemantika priedskazanij w znamienijach, powierijach i primietach

Piotr Czerwiński

Na materiale przepowiedni odzwierciedlonych w zabytkach literatury staroruskiej (Słowo o wyprawie Igora, Powieść minionych lat), jak również niektórych rosyjskich ludowych wróżb i przepowiedni, dokonywana jest analiza i charakterystyka interpretującej części określanego w przepowiedni znaku-obrazu. Wybrany aspekt zakłada wyłonienie stojącego za intuicyjnie interpretowaną wiedzą o świecie konceptualnego systemu, którego fragmenty i części powinny stanowić jednostki semantyczne zarówno uświadamiane, jak i nieuświadamiane przez przedstawicieli danej tradycji mentalnej.

Предметный мир примет и поверий (Проживание смерти) / Priedmietnyj mir primiet i powierij (Prożywanije smierti)

Piotr Czerwiński

Na materiale rosyjskich ludowych wróżb i podań związanych ze śmiercią i umieraniem zaprezentowano czynności, role uczestników i ich znaczenie zarówno podczas przeżywanych w teraźniejszości stanów, jak i w perspektywie możliwych w przyszłości. Scharakteryzowano obraz Śmierci jako ważnej postaci, z punktu widzenia jej różnorakich znaczeń. Świat przedmiotów przedstawiono jako szczególny wobec realnej rzeczywistości, oddziałujący na ludzi oraz poddający się wpływom z ich strony. Na podstawie materiału autor proponuje szereg podejść do potencjalnych typologii wirtualnych znaczeń jednostek paradygmatycznych. Przedstawiono tu również ich budowę oraz pozycję w ogólnej semantyce.

Предметный мир примет и поверий (Цикл рождения) / Priedmietnyj mir primiet i powierij (Cykł rożdienija)

Piotr Czerwiński

Na materiale rosyjskich ludowych wróżb i podań związanych z cyklem narodzin zaprezentowano czynności, role uczestników i ich znaczenie zarówno podczas przeżywanych w teraźniejszości stanów, jak i w perspektywie możliwych w przyszłości. Scharakteryzowano obraz położnicy jako głównej postaci z punktu widzenia jej znaczeń w etapach poprzedzających narodziny człowieka. Świat przedmiotów przedstawiono jako szczególny wobec realnej rzeczywistości, oddziałujący na ludzi oraz poddający się wpływom z ich strony. Na podstawie materiału autor proponuje szereg podejść do potencjalnych typologii wirtualnych znaczeń jednostek paradygmatycznych. Przedstawiono tu również ich budowę oraz pozycję w ogólnej semantyce.

Formy licznych imien russkogo rieczewogo upotrieblenija. Obichodno-niejtralnyje obrazowanija i niekotoryje ich proizwodnyje

Piotr Czerwiński

[Formy ličnyh imen russkogo rečevogo upotrebleniâ : obihodno-nejtral'nye obrazovaniâ i nekotorye ih proizvodnye]   W pracy na obszernym materiale językowym zaprezentowano różnorakie możliwe formy nieoficjalne rosyjskich imion własnych, omówiono ich właściwości stylistyczne i sposoby funkcjonowania. Wyłoniono możliwe rodzaje i typy podstaw ze względu na częstotliwość ich występowania i regularność. W pracy starano się odpowiedzieć na pytanie dotyczące zależności między budową wyrazu wyjściowego, jego użyciem i możliwością tworzenia określonych jego form. Opracowano klasyfikację podstawowych i niektórych peryferyjnych form pochodnych w aspekcie strukturalnym i funkcjonalnym. Omówiono formacje sufiksalne, starając się przy tym określić ich udział w procesie komunikacyjnym oraz prześledzić wartość emocjonalną wnoszoną przez poszczególne sufiksy. Typologia przeprowadzona została z uwzględnieniem stosunku subiektu nazywającego do środowiska komunikacyjnego oraz do obiektu nazywanego określoną formą imienia. W aneksie zaprezentowano spis najbardziej regularnych imion własnych wraz z podstawowymi ich pochodnymi oraz wykaz sufiksów uczestniczących w tworzeniu nieformalnych form imion. Przedstawiono tu także kilka gniazd słowotwórczych, w jakie układają się imiona własne wraz z ich pochodnymi. Opracowanie skierowane jest przede wszystkim do rusycystów. Może ono zainteresować również slawistów i polonistów.

Kim Ty jesteś? Ja kontra Adwersarz w polskiej debacie przedwyborczej. Język a rzeczywistość w kategoriach ekspresji, polityki, ideologii

Piotr Czerwiński, Aneta Banaszek-Szapowałowa, Maciej Walczak

W prezentowanej monografii autorzy zastanawiają się nad rolą i znaczeniem Innego w warunkach komunikowania politycznego. Ściślej rzecz ujmując, podjęto tu rozważania nad relacją aktywnych uczestników debaty politycznej (Ja kontra Adwersarz) ukazującą wyobrażenia każdego z nich zarówno o sobie samym, jak i o współrozmówcy. Wyobrażenia, o których mowa, mogą być podawane przez polityka albo w sposób eksplicytny, albo przekazywane niejawnie, w tym także w podtekście wypowiedzi czy poprzez prozodyczno-fonetyczne wskaźniki. Każdy z rozdziałów prezentuje odmienne podejście badawcze do opisu owych mechanizmów i narzędzi bezpośredniego współdziałania uczestników debaty w studiu telewizyjnym. Rozpatrywana jest emocjonalność wypowiedzi polityków oraz wartościowanie od strony dźwiękowej, akustycznej i intonacyjnej, poszukiwane są niejawne (niezwerbalizowane) elementy wzajemnej charakterystyki polityków ukryte w podtekście taktyk komunikacyjnych wybieranych przez rozmówców, pokazane są również komponenty współoddziałujące w konfrontacji uczestników debaty w studiu i wyprowadzane są modele wyobrażeń zarówno o sobie samym, jak i o adwersarzu. Publikacja może zainteresować głównie lingwistów, lecz także politologów oraz specjalistów od kreowania wizerunku.

Oblicza przeciwnika. Język a rzeczywistość w kategoriach ekspresji, polityki, ideologii

Piotr Czerwiński

Monografia stanowi być może pierwsze tego rodzaju ujęcie poruszanej w niej problematyki. Jej nowatorstwo polega na tym, że „obraz przeciwnika” lub – jak to często jest przyjęte w rosyjskiej literaturze przedmiotu – „obraz wroga” stanowi obiekt wieloaspektowej i wszechstronnej analizy konfrontatywnej: polsko-rosyjskiej i polsko-czeskiej. Warto podkreślić, że analiza ta jest wyłącznie lingwistyczna i to ją głównie odróżnia od wielu opracowań, podobnych tylko z nazwy, w ramach takich dyscyplin, jak: socjologia, politologia, historia, kulturologia, literaturoznawstwo czy psychologia społeczna. Każda część monografii posiada cechy wspólne z pozostałymi, a jednocześnie wyróżnia się właściwościami indywidualnymi. Tytułowe „oblicza przeciwnika” prezentowane są w poszczególnych częściach monografii. Praktycznie każda z nich ukazuje konfrontację odmiennych potrzeb i postaw politycznych. Przeciwnikiem najczęściej jest konkurent polityczny, wróg ideologiczny lub klasowy. Przeciwnika atakuje się w parlamencie, w mediach papierowych i elektronicznych, w Internecie. Wszędzie tam orężem ataku jest język (polski, rosyjski i czeski), za którego pomocą odbywa się rozprawa z przeciwnikiem politycznym lub wrogiem klasowym. Celem wszystkich tych zabiegów jest jego zdominowanie poprzez narzucenie mu swojej woli, swojej ideologii. Podstawowym chwytem prowadzącym do osiągnięcia dominacji nad przeciwnikiem jest jego dyskredytacja, realizowana poprzez wykorzystanie różnorodnych środków językowych, opisanych szczegółowo w poszczególnych częściach monografii.