Człowiek gospodarujący - niebezpieczna idea

Sławomir Czetwertyński

Publikacja dotyczy jednego z najbardziej znanych modeli teoretycznych opisujących człowieka. Model człowieka gospodarującego, czy inaczej homo oeconomicus, od zawsze miał swoich zwolenników i przeciwników. Mimo ponadstuletniej historii jego panowania na kartach podręczników akademickich wciąż toczą się wokół niego debaty i spory. Niniejsza książka nie jest kolejnym manifestem krytykującym model idealizacyjny (bo nim w istocie jest model człowieka gospodarującego) za to, że jest kontrfaktyczny. Jest ona próbą ukazania, jak go rozumieć i jak można go wykorzystać, poruszając się płynnie między poszczególnymi poziomami jego idealizacyjnej struktury. W monografii omówiono następujące zagadnienia: teza w rozumieniu Arystotelesa i przyczynek do wyjaśnienia pojęcia "hipoteza", działania celowo-racjonalne człowieka, ortodoksja kontra heterodoksja, poznanie na drodze procesu idealizacji - nauka jako idealizacja, rewizja idealizacji i rola konkretyzacji w procesie poznania, idealizacja człowieka w perspektywie ekonomicznej, konkretyzacja w perspektywie psychologicznej, konkretyzacja w perspektywie społecznej, konkretyzacja w perspektywie kulturowej, płodność heurystyczna przejścia stratyfikacyjnego.

Teoria zmiany instytucjonalnej

Jakub Sukiennik, Sławomir Czetwertyński, Marcin Brol

Podjęty w książce problem badawczy dotyczący teorii zmiany instytucjonalnej jawi się w ujęciu teoriopoznawczym jako pytanie o spójność perspektywy ontologicznej poszczególnych teorii. Ucieczka spod ścisłych ustalonych wymogów ortodoksji ku nurtom heterodoksyjnym prowadzić będzie do ryzyka niezrozumienia się poszczególnych badaczy. Warstwa teoriopoznawcza niniejszej pracy koncentruje się zatem na nadrzędnym pytaniu badawczym: czy poszczególne teorie zmiany instytucjonalnej charakteryzują się dywersyfikacją ontologiczną? Odpowiedź na nie stanowi de facto tezę niniejszej książki głoszącą, że teorie zmiany instytucjonalnej są ontologicznie zróżnicowane w dwóch wymiarach: osi oddziaływań i rodzaju substancji.