Bohaterką powieści Komediantka jest 22-letnia córka naczelnika stacji kolei warszawsko-wiedeńskiej w Bukowcu, panna Janina Orłowska. Dziewczyna stoi przed życiową decyzją: czy przyjąć oświadczyny adoratora (szanuje go, ale nie kocha), czy też poświęcić się sztuce (aktorstwu).

Janka nie widzi się w roli żony. Scena teatralna wydaje się jej szansą rozwinięcia talentu, ucieczki od szarzyzny, bardziej wartościowym i lepszym życiem. Ojciec, z natury porywczy i nieakceptujący córki (zawsze pragnął mieć syna) zarzeka się, że wyrzuci ją z domu, jeśli odrzuci ona oświadczyny Andrzeja Grzesikiewicza. Bohaterka, żyjąca zawsze w zgodzie z własnym sumieniem i swymi wartościami, mimo wszystko nie ulega presji ojca. Musi opuścić dom. Postanawia, że pojedzie do Warszawy i spróbuje dostać się do teatru Cabińskiego, o którym czytała w gazetach poświęconych sztuce.

Dalsze losy Janiny koncentrują się wokół teatru Cabińskiego, do którego zostaje zaangażowana. Pieniądze, które dziewczyna ze sobą przywiozła, wkrótce się kończą, a płaca, jaką dostaje, nie wystarcza na życie.

Powieść powstała na bazie teatralnych doświadczeń Reymonta i jego obserwacji środowiska aktorskiego.