Wstęp / 9

Rozdział 1

Etniczne sądy wartościujące / 13

1.1. Cechy etnicznych sądów wartościujących / 13

1.2. Motywy wyrażania etnicznych sądów wartościujących / 16

1.2.1. Potrzeba szybkiej orientacji w kompleksowym świecie / 16

1.2.2. Potrzeba separowania i dystansowania się grupy własnej od obcej / 17

1.2.3. Potrzeba umacniania tożsamości społecznej w obrębie grupy własnej / 18

1.2.3.1. Dowartościowywanie grupy własnej / 18

1.2.3.2. Pomniejszanie wartości grupy obcej przez grupę własną / 19

1.2.4. Potrzeba obrony własnej grupy i usprawiedliwiania dyskryminacji innych / 20

1.2.5. Konflikty etniczne / 21

1.3. Podsumowanie / 25

Rozdział 2

Etniczne sądy wartościujące o charakterze stereotypowym na przykładzie stosunków niemiecko-polskich / 27

2.1. Sądy Niemców o Polsce i Polakach / 27

2.2. Źródła formułowania niemieckich sądów wartościujących o Polakach / 34

2.3. Źródła napięć w stosunkach niemiecko-polskich po roku 1945 / 39

2.3.1. Wydarzenia historyczno-polityczne / 40

2.3.2. Wydarzenia medialne / 58

2.4. Podsumowanie / 77

Rozdział 3

Język jako narzędzie ekspresji i wartościowania / 79

3.1. Ekspresywna funkcja języka / 80

3.2. Wartościująca funkcja języka / 83

3.2.1. Miejsce wartości w opisie lingwistycznym / 87

3.2.2. Typologia wartości / 88

3.2.3. Wartościowanie w lingwistyce / 90

3.2.4. Rodzaje wartościowania / 93

3.2.4.1. Wartościowanie jakościowe i ilościowe / 93

3.2.4.2. Wartościowanie eksplicytne i implicytne / 94

3.2.5. Rodzaje wartościujących aktów mowy / 97

3.2.6. Struktura aktu wartościującego / 100

3.3. Językowe środki wyrażania wartości / 102

3.3.1. Wyrazy wartościujące / 103

3.3.2. Konotacja leksykalno-semantyczna w funkcji wartościującej / 106

3.3.2.1. Konotacja a znaczenie denotacyjne leksemów / 106

3.3.2.2. Miejsce wartości w konotacji / 107

3.3.2.3. Typologia słownictwa konotacyjnie wartościującego / 110

3.4. Podsumowanie / 112

Rozdział 4

Strategie wyrażania etnicznych sądów wartościujących / 113

4.1. Opis korpusu badawczego / 115

4.2. Komentarz internetowy jako wartościujący gatunek tekstu / 115

4.3. Założenia metodologiczne analizy / 117

4.4. Strategie wartościowania w analizowanym korpusie / 119

4.4.1. Deiktyczne eksponenty wartościujące / 119

4.4.2. Etykietowanie wartościujące / 124

4.4.2.1. Wartościowanie za pomocą rzeczowników / 127

4.4.2.1.1. Dosłowne użycie rzeczowników wartościujących / 128

4.4.2.1.2. Metaforyczne użycie rzeczowników wartościujących / 139

4.4.2.2. Wartościowanie za pomocą przymiotników / 143

4.4.2.3. Wartościowanie za pomocą czasowników / 151

4.4.2.4. Wartościowanie za pomocą frazeologizmów / 155

4.4.3. Ironizowanie / 160

4.4.4. Dobór toposów wartościujących / 163

4.4.4.1. Topos polskiego zacofania / 163

4.4.4.2. Topos zagrożenia miejsc pracy / 165

4.4.4.3. Topos życia na koszt niemieckich podatników / 166

4.4.4.4. Topos polskiej niewdzięczności / 169

4.4.4.5. Topos Polaka jako złodzieja / 170

4.4.4.6. Topos niemieckiej ofiary i polskiego sprawcy / 171

4.4.4.7. Topos polskiego ignoranta historycznego / 176

4.5. Podsumowanie / 177

Wnioski końcowe / 179

Bibliografia / 185

Summary / 219

Zusammenfassung / 221