Деталі електронної книги

Pokolenia PRL na ekranie w kontekście dokumentów prasowych z epoki

Pokolenia PRL na ekranie w kontekście dokumentów prasowych z epoki

Jakub Zajdel

Eлектронна книга

Autor podejmuje próbę opisania wielostronnych i złożonych relacji łączących w okresie PRL kinematografię, propagandę i widzów. W drugiej połowie XX wieku komuniści po przejęciu władzy w Polsce prowadzili intensywne działania propagandowe w celu wytworzenia wrażenia, że mają poparcie społeczne. Wśród różnych wątków rozwijanych w tekstach propagandowych był wątek pokoleniowy. Obejmował on wprowadzane stopniowo trzy mity pokoleniowe. Pierwszy z nich Autor nazywa mitem pokolenia walki, drugi – mitem pokolenia pracy, a trzeci – mitem pokolenia powinności. Informacji, które miały je uprawdopodobnić dostarczały pamiętniki i wspomnienia zbierane w trakcie konkursów organizowanych przez redakcje gazet i czasopism. Kino natomiast ze względu na swoje masowe oddziaływanie miało spopularyzować wymienione mity. Jednak filmowcy częściowo z powodów politycznych, a przede wszystkim – artystycznych dążyli na ogół do zaprezentowania własnej reakcji na któryś w mitów pokoleniowych zamiast do oczekiwanego przez decydentów kinematografii zilustrowania danego mitu. Omawiając wybrane filmy fabularne, Autor próbuje opisać, jak relacja pomiędzy mitem pokoleniowym a jego filmowym wysłowieniem rysowała się perspektywie odbiorczej. Należy dodać, że zamiarem Autora jest odtworzenie odbioru filmów w okresie po ich premierze, a nie przymierzanie współczesnej miary do dzieł sprzed lat. Niewątpliwie trudno w pełni odtworzyć te znaczenia, które kiedyś stanowiły dla widzów istotny kontekst dla zrozumienia filmów. W swojej próbie osiągnięcia tego celu Autor koncentruje uwagę na znaczeniach podsuwanych widzom za pośrednictwem prasy, przywołując trzy grupy tekstów. Do grupy pierwszej należą teksty propagandowe, w których Autor odnajduje werbalizacje mitów pokoleniowych. Do grupy drugiej należą wspomnienia pokoleniowe w ich wersjach wydrukowanych w prasie (ukazywały się też ich wersje książkowe). Wspomnienia te dawały podbudowę dla mitów pokoleniowych, dostarczając szczegółów, które znajdowały uogólnienie w treściach mitów. Trzecią grupę stanowią recenzje filmowe. Ich zadaniem było ukierunkowanie odbioru danego filmu. Punktem odniesienia dla prezentowanego w nich odczytania sensu ideologicznego opisanych filmów był rozpowszechniany ówcześnie przez propagandę obraz pokoleń. W rezultacie czytelnik otrzymuje zarys niektórych mechanizmów kształtujących pamięć kulturową w latach istnienia PRL. (Streszczenie)

Spis treści

 

Wstęp | 7

 

Filmy dla trzech pokoleń | 8

Recenzje filmów dla trzech pokoleń | 12

Pokolenie jako konstrukt kulturowy | 15

Pamięć kulturowa | 18

Nadawanie znaczenia wspomnieniom pokoleniowym | 20

Mit pokoleniowy w pamięci kulturowej | 21

Zinstytucjonalizowana mnemotechnika pokoleniowa | 24

Ograniczenia zinstytucjonalizowanej mnemotechniki | 29

Granice filmowej ilustracji mitów pokoleniowych | 32

 

I. Konkursy na wspomnienia i ich funkcje | 35

II. Dwa wymiary pokoleniowych konkursów prasowych | 53

III. Dominacja polityki partyjnej nad tradycją ideową w powojennych prasowych konkursach pokoleniowych | 69

IV. Mity pokoleniowe w propagandzie PRL | 79

V. Nakłanianie twórców do realizacji filmów o pokoleniach | 95

 

VI. Mit pokolenia walki | 107

Wysłowienie chybione | 108

Wysłowienie zredukowane | 126

Pożegnanie z mitem pokolenia walki | 142

 

VII. Mit pokolenia pracy | 157

Dwie brygady – pierwsza reakcja na mit pokolenia pracy | 163

Reakcja na mit, która miała być zaproszeniem do dyskusji | 178

Człowiek pracy musi być przedstawiony realistycznie | 195

Anachroniczność mitu pokolenia pracy | 202

Przodownik pracy w wielkiej skali | 204

Nieszczęśliwy przodownik pracy niszczy wysłowienie mitu | 207

W wysłowieniu mitu pokoleniowego niezmiennie najważniejszy jest realizm | 210

Pokolenie pracy nie wspomina propagandowych wysłowień swojego mitu | 215

 

VIII. Mit pokolenia powinności | 229

Album polski – wysłowienie mitu przez skojarzenie | 235

Krytycy szukają wysłowienia mitu w Albumie polski m | 236

Wysłowienie mitu było – w zasadzie – jasne | 239

Uciec jak najbliżej – młodzi wahają się w sprawie powinności | 246

Adresat mitu pokolenia powinności dochodzi do głosu | 248

Młody reżyser ma warsztat, żeby wysłowić mit… | 250

…ale młody reżyser nie wysłowił mitu | 254

Jak nie można było zareagować na mit? | 259

 

Zakończenie | 267

Bibliografia | 273

Filmografia | 307

 

Indeks osobowy | 309

Summary | 319

Zusammenfassung | 321

  • Назва: Pokolenia PRL na ekranie w kontekście dokumentów prasowych z epoki
  • Автор: Jakub Zajdel
  • ISBN: 978-83-226-3317-5, 9788322633175
  • Дата видання: 2018-04-19
  • Формат: Eлектронна книга
  • Ідентифікатор видання: e_0umg
  • Видавець: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego