Obiektywny i subiektywny wymiar starości

Marcin Muszyński, Elżbieta Dubas

Monografia stanowi zbiór multidyscyplinarnych tekstów dotyczących różnych aspektów starości, jej postrzegania i interpretowania. Zasadnicza refleksja podjęta w publikacji odnosi się do pytania o możliwość zobiektywizowania starości, zamknięcia tej tematyki w liczbach i statystycznych ujęciach bądź też w uproszczonym zbiorowym portrecie, z którego wynikałoby, że większość osób w zaawansowanym wieku ma takie same problemy i potrzeby. Autorzy zastanawiają się, co kształtuje społeczny i indywidualny obraz starości, jak powstają stereotypy jej dotyczące, a następnie zadają pytanie, jaka jest prawdziwa starość. Istotnym wątkiem badawczym w prezentowanym tomie jest subiektywny wymiar starości ukazywany w różnorakich aspektach, także w odniesieniu do odbicia w owym lustrze społecznym. Książka może przyczynić się do stworzenia holistycznej perspektywy postrzegania starości, starzenia się i ludzi starych, a podejmowana w niej tematyka jest ważna społecznie. Teksty zgromadzone w pracy zainteresują badaczy, studentów i doktorantów zajmujących się problematyką gerontologiczną (pedagogów, socjologów, psychologów) oraz instytucje wspierające osoby starsze (domy pomocy społecznej, uniwersytety trzeciego wieku).  

Pasjonaci, kreatorzy, twórcy. Ludzie niepełnosprawni jako artyści, sportowcy, animatorzy mediów

Jakub Niedbalski

Celem publikacji jest odczarowanie wizerunku osób niepełnosprawnych jako ludzi wycofanych, nie tylko wyłączonych z głównego nurtu życia społecznego, ale także pozbawionych życiowych planów, aspiracji i dążeń. Jest to książka, która ma pokazać osoby niepełnosprawne w innym świetle – jako ludzi pełnych pasji, realizujących z powodzeniem swoje zainteresowania, aktywnie działających w przestrzeni mass mediów i kreujących rzeczywistość społeczną zgodnie ze swoimi potrzebami. Publikacja prezentuje osoby niepełnosprawne jako wychodzące naprzeciw własnym marzeniom, umiejętnie realizujące swoje plany, a przede wszystkim swoim przykładem przełamujące utarty, stereotypowy wizerunek ludzi „z problemami”. 

Problemy badawcze i diagnostyczne w logopedii

Irena Jaros, Renata Gliwa

Prezentowany tom zawiera wyniki badań oraz wypowiedzi teoretyczne naukowców z różnych ośrodków akademickich, logopedów praktyków, językoznawców, lekarzy specjalistów i pedagogów. Autorzy podjęli się upowszechnienia osiągnięć i najnowszych wyników badań, które mogą być wykorzystane w codziennej praktyce diagnostyczno-terapeutycznej. Książka z pewnością zainteresuje logopedów, studentów kierunków logopedycznych, ale także pedagogów, glottodydaktyków, psychologów czy lekarzy specjalistów z zakresu ortodoncji i laryngologii. Tematyka kolejnych rozdziałów koncentruje się wokół zagadnień związanych z problemami o charakterze naukowo-badawczym oraz diagnostyczno-terapeutycznym w logopedii, np. metodologia logopedii, miejsce logopedy w szpitalu klinicznym, metody pracy logopedycznej, rozwój językowy i komunikacyjny dzieci, programowanie terapii w zaburzeniach rozwojowych, wczesna interwencja logopedyczna, techniki pracy z osobami jąkającymi się, najnowsze narzędzia diagnostyczne. 

"Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych". T. 21, nr 2/2015: Interdyscyplinarność w opiece i wsparciu osób niepełnosprawnych

red. Sylwia Wrona, Jerzy Rottermund

Kolejny numer „Problemów Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych”, pt. Interdyscyplinarność w opiece i wsparciu osób niepełnosprawnych (2/2015, tom 21) pod redakcją Sylwii Wrony i Jerzego Rottermunda, zawiera dziewięć artykułów, w których autorzy dzielą się swoim doświadczeniem zawodowym, wskazując jednocześnie na konieczność podejmowania zadań i adekwatnych terapii dla poprawy jakości życia osób będących w potrzebie. Kryterium doboru publikacji do przedłożonego tomu mieści się w triadzie: osoba niepełnosprawna (rozwój, zdrowie, potrzeby) – środowisko (kształcenie, nauka, codzienne życie) – zespół rehabilitacyjny. Zakres tematyczny zaprezentowany w czasopiśmie jest szeroki, gdyż taka jest aktualnie potrzeba wymiany myśli, przekazywania sobie wzajemnie informacji o możliwościach, a zarazem prowadzenia czynności terapeutycznych, wspierających czy opiekuńczych.

"Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych". T. 23, nr 2/2016: Wybrane zagadnienia metodologii i metodyki badań w obszarze niepełnosprawności i codzienności osób z niepełnosprawnością

red. Magdalena Bełza, red. Zenon Gajdzica, red. Dorota Prysak

Kolejny numer czasopisma Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych (2/2016, tom XXIII) zawiera zbiór tekstów ukazujących metodologiczne i metodyczne zagadnienia interdyscyplinarnych badań nad niepełnosprawnością (osób z niepełnosprawnością oraz uwarunkowaniami ich funkcjonowania). Niepełnosprawność jako kategoria badawcza przyjmuje postać sproblematyzowaną dopiero w zestawieniu z podmiotem nią obarczonym i otaczającymi go warunkami. Nadanie jej wymiaru: zjawiska, stanu, własności oraz uwzględnienie jej procesualności i zarazem dynamiki jako podstawy problemu naukowego, nie tylko zachęca, ale wręcz wymusza przekraczanie granic wiedzy dyscyplinarnej. Uwolnienie od konceptualnej tradycji ugruntowanej w określonej dyscyplinie naukowej prowadzi do wieloparadygmatyczności ujęć badawczych. Ostatnie dwie dekady to szczególny okres rozwoju zróżnicowanych paradygmatycznie formuł badawczych i konstruowanych w ich obszarze koncepcji służących poznaniu i zrozumieniu codzienności osób z niepełnosprawnością. Rozwój ten intensyfikuje wędrówkę pojęcia niepełnosprawności, początkowo zakorzenionego w medycznych i psychologicznych ujęciach funkcjonowania człowieka, a obecnie ujmowanego również w kontekstach społecznych i kulturowych. Ilustrują to przemiany pedagogiki specjalnej inicjowane, między innymi skierowaniem zainteresowań badaczy w stronę, nie tylko tego co wywołało, ale tego co wywołuje niepełnosprawność – nadając jej dynamiczny wymiar. Treści niniejszego tomu nie stanowią kroku w stronę uzyskania metodologicznej niepodległości pedagogiki specjalnej, przeciwnie wpisują się w wspólne zagadnienia wskazanych obszarów. Niemniej jednak, na poziomie operacyjnym formułowanych koncepcji badawczych i prowadzonych badań służą identyfikowaniu i egzemplifikowaniu swoistych – dla zagadnieniowego obszaru niepełnosprawności – problemów metodologicznych i metodycznych. Część z nich wynika z podejmowania zagadnień trudnych etycznie, złożonych koncepcyjnie czy ulokowania w labiryntach wędrujących znaczeń. Tom składa się z dwóch zasadniczych części. Pierwsza obejmuje zagadnienia ogólne, druga – szczegółowe. Łączy je podmiot zainteresowań badawczych – osoby z niepełnosprawnością oraz ich codzienność postrzegana w różnych perspektywach. Większość tekstów powstała na kanwie dyskusji prowadzonych w obrębie II seminarium metodologii badań w obrębie pedagogiki specjalnej – ogród wieloparadygmatyczności, które odbyło się w grudniu 2015 roku w Cieszynie.

"Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych". T. 24, nr 1/2017: Interdyscyplinarne spojrzenie na wsparcie dziecka i jego rodziny w procesie wczesnej interwencji

red. Szymon Godawa, Sylwia Wrona

Wczesna interwencja to interdyscyplinarne działania ukierunkowane na wsparcie rozwoju małego dziecka oraz jego rodziny. O skuteczności tego procesu decyduje czas – im szybciej zostaną zauważone nieprawidłowości rozwojowe u dziecka, tym skuteczniejsze może okazać się wsparcie. Istotnym i często niedocenianym czynnikiem jest organizowanie wsparcia w kontekście całej rodziny. Powinniśmy postrzegać dziecko nie tylko przez pryzmat jego deficytów przeznaczonych do kompensacji i rehabilitacji, ale jako człowieka żyjącego w konkretnej rodzinie, która posiada określony potencjał oraz zasoby stanowiące podstawę działań wczesnej interwencji. Ich poznanie i wykorzystanie pozwala na zorganizowanie części wsparcia w naturalnym środowisku dziecka, czyli w jego domu rodzinnym. Takie podejście wymusza na specjalistach całościowe spojrzenie na proces wczesnej interwencji, obejmujący nie tylko czynniki psychospołecznego rozwoju, ale również te społeczne. Publikacja jest przykładem interdyscyplinarnego podejścia do zagadnienia wczesnej interwencji. Porusza problematykę związaną z budowaniem zespołów wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, angażowaniem rodziców w proces terapeutyczny, dietetyką jako czynnikiem często marginalizowanym, oraz bardzo wczesną diagnozą autyzmu.

"Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych". T. 25, nr 2/2017: Zespół kruchego X i inne zaburzenia neurorozwojowe. Diagnoza, terapia i edukacja - szanse i zagrożenia

red. Magdalena Bełza-Gajdzica, Joanna Kulisiak-Kaźmierczak

Kolejny numer czasopisma Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych (2/2017, tom XXV) zawiera zbiór tekstów ukazujących tematykę rzadkich zespołów genetycznych uwarunkowanych dziedzicznie, jak i zaburzeń neurorozwojowych, w tym ze spektrum autyzmu (ASD). Adresowany jest do nauczycieli, pedagogów, rehabilitantów, terapeutów, pracowników służb medycznych i socjalnych, a także studentów i rodziców. Część artykułów w nim zawartych jest pokłosiem dyskusji prowadzonych podczas konferencji poświęconej zagadnieniom związanym z tematyką rzadkiego zespołu genetycznego kruchego chromosomu X i zaburzeń neurorozwojowych. Konferencja została ta zorganizowana przez Fundację „Rodzina FRA X” w Międzyborzu i Fundację Placówek Terapeutycznych „JAŚ I MAŁGOSIA” w Szczecinku. Publikację rozpoczyna artykuł autorstwa lekarzy genetyków z Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, którzy w swojej pracy zawodowej na co dzień zajmują się diagnozą i problematyką chorób rzadkich. Autorzy opisują w nim istotne zagadnienia związane z zespołem kruchego chromosomu X, począwszy od patogenezy zespołu, poprzez objawy, strategie leczenia, zwracając uwagę na nowe horyzonty terapii i na poradnictwo genetyczne, które ze względu na specyfikę dziedziczenia tego zespołu powinno obejmować również badania genetyczne nawet u dalszych krewnych . Kolejnych pięć opracowań poświęconych jest problematyce spektrum autyzmu (ASD), a dokładnie kwestiom takim jak: symptomatologia, diagnoza, terapia dziecka ze spektrum autyzmu. Trzy następne teksty dotyczą kognitywistyki i zagadnień takich jak: neuropoznawcza teoria umysłu u osób ze spektrum autyzmu, jej funkcjonowanie w praktyce, diagnoza neuropoznawcza oraz terapia i prezentacja indywidualnego przypadku. W dalszych artykułach zawarta jest problematyka roli integracji sensorycznej, zagadnień medycznych dotyczących zaburzeń metabolicznych, stresu oksydacyjnego, stanów zapalnych, bólu neuropatycznego, traumy pourazowej, zaburzeń neurorozwojowych w Alkoholowym Zespole Płodowym „FAS” Tom kończy bardzo istotny głos osoby z niepełnosprawnością, który skłania do refleksji i przemyśleń w podejmowaniu pracy terapeutyczno-rehabilitacyjno-edukacyjnej, a co najważniejsze – akcentuje, że należy podejmować działania w nawiązywaniu współpracy we wszystkich obszarach z osobami na co dzień mierzącymi się ze swoimi niedyspozycjami.

"Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych". T. 27, nr 2/2018: Kobiety z niepełnosprawnością i wobec niepełnosprawności. Zagadnienia edukacji i socjalizacji

Elżbieta Górnikowska-Zwolak

Tom 27. czasopisma Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych ukazujący się w 2018 roku (nr 2), w setną rocznicę uzyskania przez Polki praw wyborczych, przez redaktorkę naukową został dedykowany kobietom i im poświęcony. Składa się z dziesięciu tekstów poprzedzonych obszernym słowem wprowadzającym.   W prezentowanym zbiorze artykułów szeroko nakreślono zagadnienia socjalizacji osób, kobiet z niepełnosprawnościami w nowoczesnym społeczeństwie, z obowiązującym dyskursem ekonomii neoliberalnej, paternalistycznym traktowaniem wszelkich odmienności. Niepełnosprawne kobiety są dyskryminowane podwójnie, ze względu na płeć (gender) i niepełnosprawność. Kulturowy wymiar płci przejawia się w oczekiwaniach wobec kobiecego ciała, zadbanego, nieskażonego chorobą. Ów przekaz dotyczący akceptowanego wizerunku kobiety jest kluczowy i zarazem opresyjny dla tych spośród odbiorczyń, które ze względu na chorobę, jej widoczne objawy, bądź skutki („fizyczne i psychologiczne blizny” po leczeniu raka piersi) czy niepełnosprawność, borykają się z niedostatkiem atrakcyjności fizycznej. Konstruowanie pozytywnej tożsamości jest w tych warunkach szczególnie trudne. Oczekiwania społeczne dotyczą też ról społecznych, przede wszystkim roli matki. Bez względu na niepełnosprawność jej samej czy też dziecka (także dorosłego dziecka, niepełnosprawnego lub chorego) kobiety są zdeterminowane (a w sytuacji opuszczenia przez partnera/ojca dziecka są zmuszone), aby maksymalnie dobrze realizować zadania wynikające z macierzyństwa, pomimo doświadczanego stresu i wypalenia sił. Relacje z personelem medycznym, członkami rodziny i szerszym otoczeniem to z kolei niektóre z zagadnień kierujące uwagę na sferę edukacji – potrzebnej kobietom obciążonym niepełnosprawnością, własną (gdy zależne od opiekunów bywają narażone na przemoc) bądź swych podopiecznych: rodzonych dzieci czy wychowanków, pacjentów domów pomocy społecznej.

Profilaktyka zachowań ryzykownych młodzieży w środowiskach defaworyzowanych społecznie

Grzegorz Głupczyk

Książka skupia się na analizie zagadnień związanych z profilaktyką zachowań ryzykownych młodzieży na terenach defaworyzowanych społecznie. W części teoretycznej autor dokonuje prezentacji obszarów defaworyzowanych społecznie, a także zagadnień teoretycznych związanych z profilaktyką zachowań ryzykownych. Nawiązuje przy tym do obowiązujących koncepcji teoretycznych. Istotną część książki stanowi przedstawienie wyników badań - analizy potrzeb, możliwości i ograniczeń w zakresie realizacji systemowych rozwiązań z zakresu profilaktyki zachowań ryzykownych w środowiskach defaworyzowanych społecznie. W końcowej części publikacji zamieszczono model Modułowego Systemu Profilaktyki Zachowań Ryzykownych stanowiący propozycję usprawnień w zakresie profilaktyki społecznej.

Rekonstrukcja działań pracowników socjalnych z osobami zaburzonymi psychicznie

Anna Jarkiewicz

Autorka publikacji, posługując się metodą badawczą bazującą na obserwacji uczestniczącej i wywiadach informacyjnych, rekonstruuje działania pracowników socjalnych z osobami zaburzonymi psychicznie. Odtworzenie takiego katalogu postaw pracowników socjalnych może być z jednej strony praktycznym wsparciem dla instytucji pomocowych, a z drugiej - przyczynić się do rozwoju teorii społecznej w tym zakresie. Na podstawie przeprowadzonych badań autorka formułuje cenne wnioski, np. o konieczności nadania wagi diagnozie społecznej wykonywanej przez pracowników socjalnych czy o potrzebie redefinicji pojęcia „zaburzenie psychiczne”, w której uwypuklany byłby społeczny i humanistyczny kontekst tego zjawiska. „Formułowane wnioski mogą [...] być elementem edukacji profesjonalnej, doskonalenia działań pracowników socjalnych. a także bardziej efektywnych programów pomocy dla tej kategorii klientów. Książka wypełnia lukę wydawniczą w zakresie badań dotyczących pracy z osobami zaburzonymi psychicznie i jest rodzajem przewodnika pisanego z myślą o przyszłych i aktualnych pracownikach systemu pomocy społecznej”. Z recenzji dr hab. Ewy Kantowicz, prof. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie

Rodzice osób pijących alkohol problemowo. O ambiwalencji pomocy

Renata Szczepanik

Książka dotyczy matek i ojców dorosłych dzieci, które nadużywają alkoholu. Rodzice ci stanowią zróżnicowaną grupę ze względu na to, jakie znaczenie nadają posiadanym zasobom w sposobie radzenia sobie z nałogowym piciem dziecka i jego trudnościami życiowymi oraz jak nimi zarządzają. Jedni opierają swoje działania na zasobach instytucji. Bywa jednak, że specyficzny konflikt oczekiwań i interesów powoduje, że rodzice (zwykle matki) nie wracają do instytucji po raz kolejny. Inną grupą rodziców są ci, którzy źródeł siły poszukują w obrębie rodziny. Jest to najbardziej optymistyczny fragment publikacji, bowiem rezygnując z kategorii współuzależnienia jako tradycyjnej optyki interpretowania tego, co się dzieje w takiej rodzinie i z taką rodziną, spoglądam na nią przez pryzmat siły, jaka w niej drzemie i jaka uruchamia się w momencie kryzysu jednego z jej członków. W szczególnie niekorzystnej sytuacji pozostają natomiast rodzice ukazani w ostatnim rozdziale książki. Koncentrowanie się ich życia na problemie alkoholowym dorosłego dziecka nie zespala, a wręcz przeciwnie – osłabia ich jako małżeństwo czy rodzinę w ogóle. Są to rodzice osamotnieni. Zasadniczym celem publikacji jest próba zidentyfikowania warunków rodzicielskich strategii radzenia sobie ze szkodliwym piciem alkoholu przez dorosłego syna czy córkę, a także opisanie doświadczeń tych rodzin inaczej niż przez pryzmat dominujących, terapeutycznych czy medycznych sposobów definiowania problemów uzależnienia. Renata Szczepanik

Rodzice więźniów. Studium doświadczeń

Angelika Cieślikowska-Ryczko

Problematyka kryzysu penitencjarnego rodzin, choć stanowi ważne zagadnienie w ramach teorii i praktyki resocjalizacyjnej, nadal wydaje się nierozpoznana. Studium doświadczeń rodzicielskich to propozycja szczególnego wglądu w biografie ojców i matek uwięzionych (dorosłych) dzieci. Autorka w interpretatywnej perspektywie odkrywa, ujawnia i analizuje biografie rodziców przygniecionych ciężarem przestępczej działalności dzieci. Krok po kroku przeprowadza czytelnika przez kolejne etapy narastania bezładu, wzmacniania napięć i kumulowania zagrożeń. Kim są, kim byli i kim ostatecznie stają się rodzice więzionych dzieci? Jak postrzegają swoją rodzicielską rolę? Jak kształtuje się ich relacja z dzieckiem pozbawionym wolności? To tylko kilka wybranych pytań towarzyszących podjętym analizom.

Rodzina w systemie wsparcia i pomocy osobom z problemem alkoholowym

Diana Müller-Siekierska, Justyna Ratkowska-Pasikowska, Karolina Walczak-Człapińska

Oddajemy do rąk czytelników publikację dotyczącą szeroko pojętej kwestii związanej z uzależnieniem od alkoholu. Prezentowana książka jest pokłosiem Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej zatytułowanej Rodzina w systemie wsparcia społecznego i pomocy osobom z problemem alkoholowym zorganizowanej przez Pracownię Pedagogiki Specjalnej na Wydziale Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego w dniu 23 maja 2019 roku. Celem konferencji była wymiana doświadczeń przedstawicieli środowiska naukowego, instytucji publicznych i organizacji pozarządowych zajmujących się wsparciem rodziny z problemem uzależnienia od alkoholu. Wyodrębnione zostały trzy główne obszary, wokół których toczyła się dyskusja: alkoholizm w rodzinie; instytucje wsparcia osób i rodzin z problemem uzależnienia od alkoholu; społeczna recepcja rodziny z problemem alkoholowym. Redaktorki

Rytmika Emila Jaques-Dalcroze'a w edukacji i terapii dzieci z symptomami nadpobudliwości psychoruchowej

Ewa Bogdanowicz

Głównym problemem większości dzieci z ADHD są deficyty uwagi oraz zakłócenia hamowania swojego zachowania (Barkley, Borkowska, Kołakowski). Na konieczność wczesnej diagnozy oraz leczenia dzieci z tym rzeczywistym zaburzeniem rozwojowym zwraca uwagę wielu badaczy i specjalistów (Barkley, Kołakowski, Kajka, Szymona). Są oni zgodni co do konieczności wykorzystywania wieloaspektowego, wielokierunkowego wspomagania i usprawniania rozwoju tych dzieci, z uwzględnieniem ich potrzeb, możliwości oraz deficytów w zakresie poszczególnych sfer rozwojowych. Jedną z głównych zalet – umiejscowionej w pedagogiczno-artystycznym obszarze – metody rytmiki E. Jaques-Dalcroze’a jest jej integralność, która rozumiana jest zarówno w kontekście założeń odnoszących się m.in. do psychologii, np. koncepcji rozwoju poznawczego J. Piageta oraz dziedzin sztuki (taniec, teatr), jak i w kontekście metodycznych zasad oraz wykorzystywanych zadań, które angażują jednocześnie umysł i ciało, uaktywniają wszystkie zmysły i wspomagają rozwój każdej ze sfer rozwojowych. Te nieocenione zalety, które obserwują w praktyce nauczyciele i terapeuci zajmujący się tą metodą skłaniają jednocześnie do zwrócenia szczególnej uwagi na konieczność sprawdzania skuteczności zintegrowanych oddziaływań muzyczno-ruchowych w korygowaniu zaburzonych funkcji dzieci nadpobudliwych psychoruchowo w zakresie poprawy kontroli aktywności ruchowej, usprawnianiu procesów poznawczych oraz poprawy funkcjonowania społecznego. Niniejsza publikacja prezentuje wyniki przeprowadzonych badań własnych w zakresie oddziaływania na dzieci sześcioletnie wykazujące symptomy nadpobudliwości psychoruchowej poprzez zintegrowane oddziaływania muzyczno-ruchowe, jakie oferuje stosowanie metody Jaques-Dalcroze’a. Publikacja adresowana jest do nauczycieli edukacji powszechnej, jak i muzycznej, terapeutów oraz wszystkich osób zajmujących się edukacją dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym.

Ryzyko uzależnienia młodzieży szkolnej od narkotyków. Strategie profilaktyczne i interwencyjne podejmowane w środowisku lokalnym

Iwona Malorny

Książka traktuje o sytuacjach, w których młodzież szkolna podejmuje zachowania ryzykowne, związane z problemem używania narkotyków. Autorka zwróciła uwagę nie tylko na pewne prawidłowości i uwarunkowania dotyczące tego problemu, ale również wskazała na określone strategie profilaktyczne oraz interwencyjne, wyznaczające właściwy kierunek mający, na celu zapobieganie zjawisku narkomanii, jak również  podejmowaniu działań, w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia osoby, która jest pod wpływem narkotyku. W książce został zamieszczony również autorski projekt pt. "SPA – Soma i Psyche w Arteterapii uzależnień", który zawiera scenariusze zajęć, będące pomocą metodyczną dla osób prowadzących zajęcia z młodzieżą, nie tylko o charakterze terapeutycznym, ale także w zakresie profilaktyki zachowań ryzykownych, w tym w szczególności w profilaktyce uzależnień.

Samodzielni, zaradni, niezależni. Ludzie niepełnosprawni w systemie polityki, pracy i edukacji

Jakub Niedbalski

Nieustannie poszukuje się nowych rodzajów oddziaływania rehabilitacyjnego, które mobilizowałyby osoby niepełnosprawne do aktywności, zapewniały partnerską współpracę między osobami niepełnosprawnymi a pełnosprawnymi i ułatwiały przez to proces integracji. Dla powodzenia tych działań niezbędne staje się zaangażowanie instytucji państwowych, organizacji pozarządowych, a także podmiotów działających na zasadach komercyjnych. W niniejszej publikacji chcieliśmy określić, jakie systemowe i strukturalne warunki powinny być spełnione m.in. w sferze pracy, edukacji i szerzej w zakresie polityki społecznej, których rezultatem byłoby stworzenie dogodnych warunków dla realizacji celów i osiągania sukcesów życiowych przez osoby niepełnosprawne. Pragnęliśmy pokazać, jak wielki potencjał może być wykorzystany do szeroko rozumianego przeciwdziałania wykluczeniu i marginalizacji społecznej tej kategorii osób. 

Scenariusze zajęć dla seniorów z zaburzeniami neuropoznawczymi. 30 pomysłów na zajęcia indywidualne i grupowe

Weronika Pliszka

Scenariusze zajęć w dostępny i łatwy sposób pomogą w znalezieniu najlepszej formy aktywizacji seniorów z zaburzeniami neuropoznawczymi. Ułatwią nawiązanie kontaktu oraz wyjaśnią i nadadzą kierunek pracy terapeutycznej. Autorka jasno i szczegółowo wyjaśnia, jak przeprowadzić zajęcia, aby zainteresować i zaktywizować swojego podopiecznego. Metoda Montessori Senior, której inspiracje widoczne są w treści podręcznika, jest metodą przyjazną, opartą na uważności i życzliwości, jaką należy obdarzyć seniora podczas pracy. Przedstawione pomysły sprawdzą się w pracy grupowej oraz podczas zajęć indywidualnych na przykład w zaciszu domowym. Scenariusze zostały podzielone na trzy grupy tematyczne. Dział pierwszy Poznajmy się przedstawia zajęcia mające na celu poznanie seniorów przez prowadzącego i innych uczestników - tego, co lubią robić, jakie mają cechy osobowości, czym się zajmowali zawodowo. Dział drugi Obchodzimy święta zawiera pomysły na prace utrwalające orientację w czasie oraz zwiększające odczuwanie radości związanej z przeżywaniem świąt. Najobszerniejszy trzeci dział Praca twórcza i manualna to inspiracje na zajęcia plastyczne, służące wyrażaniu uczuć poprzez działania kreatywne, przyczyniające się do poprawy nastroju, a także wpływające na utrzymanie sprawności manualnej. Wszystkie scenariusze są proste do wykonania, dostosowane do możliwości osób z zaburzeniami neuropoznawczymi, a także wykorzystujące niedrogie i łatwo dostępne materiały. Załącznikami do części scenariuszy są szablony oraz inne potrzebne do ich realizacji pomoce, które dzięki zachowaniu odpowiednich proporcji można z łatwością skopiować.

Specjalne potrzeby edukacyjne w praktyce życia szkolnego

Małgorzata Lis, Barbara Wolny (red.)

Prowadzony przez autorów dyskurs o charakterze pedagogicznym zwraca uwagę na potrzebę odpowiedniego podejścia pedagogicznego do dziecka i jego rodziny, przygotowania warsztatu pracy i właściwej organizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego dziecka. Redaktorom publikacji udało się zgromadzić artykuły autorów o nowatorskim spojrzeniu na prezentowaną problematykę obejmującą ucznia zdolnego, niepełnosprawnego i przewlekle chorego. Zaprezentowane w publikacji artykuły sygnalizują ważne od strony pedagogicznej problemy dotyczące m.in. nieadekwatnych osiągnięć szkolnych uczniów zdolnych, kreatywności czy szeroko rozumianej niepełnosprawności.

Stawanie się recydywistą. Kariery instytucjonalne osób powracających do przestępczości

Renata Szczepanik

W książce zawarto zagadnienia z obszaru pedagogiki resocjalizacyjnej (więziennej) i podjęto próbę odpowiedzi na pytanie o to, czy w karierze instytucjonalnej recydywisty istnieją „punkty”, które pozwalają (jemu, społeczeństwu, systemowi) zapobiegać powrotowi do przestępczości. Przedmiotem analiz jest odkrywanie sposobów, w jaki recydywiści interpretują własne doświadczenia i w jaki przenoszą te interpretacje na swoją aktywność życiową (głównie w obrębie rzeczywistości izolacji więziennej). Gromadzenie oraz podążanie za danymi empirycznymi (metodologia teorii ugruntowanej) spowodowało wyłonienie się obrazu doświadczeń i działań, które składają się na wieloletni proces stawania się recydywistą, tj. bycia beneficjentem specyficznej kariery instytucjonalnej prawno-społecznego systemu zapobiegania przestępczości. I to właśnie proces ten stanowi zasadniczy przedmiot analiz i rozważań niniejszego opracowania. Przyjęta w nim perspektywa interakcyjna ułatwia spojrzenie na warunki, które rzutują na dynamikę „pięcia się” przestępcy po kolejnych szczeblach instytucjonalnego systemu zapobiegania przestępczości i dokonujący się w jego obrębie proces kształtowania społecznej tożsamości recydywisty. Zgodnie z ideą symbolicznego interakcjonizmu, zamierzeniem autorki nie jest jednakże wyjaśnienie procesu stawania się recydywistą, ile próba jego zrozumienia. 

Stowarzyszanie się "wykluczonych". Przykład bezdomności

Małgorzata Kostrzyńska

Podstawę do napisania książki stanowi trwające kilka lat badanie partycypacyjne, prowadzone wśród bezdomnych mężczyzn próbujących „Wziąć sprawy w swoje ręce” i samodzielnie powołać organizację, która miała temu sprzyjać. Efektem badania stała się rekonstrukcja procesu ich stowarzyszania się, w który wpisane są mechanizmy stygmatyzacji ujawniające się na styku światów osób bez domu oraz „domnych”.Wygenerowana w badaniu teoria ciągłości biograficznej stowarzyszenia, ujawniająca cykliczność przemian władzy i powtarzalność towarzyszących jej mechanizmów, może mieć zastosowanie w różnych stowarzyszeniach, które są specyficzne, lecz nie ze względu na kwestię społeczną, ale działanie społeczne, komunikację - bezdomność stanowi tu jedynie przykład służący dalszemu uogólnieniu. Publikacja skierowana jest zarówno do środowiska akademickiego (badacze, studenci), jak i środowiska organizacji pozarządowych i profesjonalistów zajmujących się na co dzień pomocą oraz integracją społeczną. „Opis zawarty w pracy jest uchwyceniem procesu stowarzyszania się, równoznacznego z kondycją demokracji, która „istoczy się” między innymi w takim właśnie - ludzkim działaniu. W tym przypadku, dzięki wybranej metodologii i ogromnej wrażliwości badawczej Autorki - działaniu znakomicie wiążącym zróżnicowane światy Badanych i Badaczki, przekraczającym społeczne podziały, łamiącym stereotypy oraz zdejmującym (przemieszczającym) piętna [...]. Autorka zadbała o każdy szczegół i - ogromnie celnie - określiła go jako badanie społecznie zaangażowane, wiążące się ze społeczną zmianą [...]. Arcyciekawe są wyniki analizy strategii i taktyk rozgrywających się w przestrzeni hostelu i obecnych w analizowanym procesie stowarzyszania się. Zachowując świadomość ograniczeń wynikających z metody, skłaniają one do refleksji o uniwersalnym charakterze. Praca jest fascynująca. Z recenzji prof. zw. dr hab. Marii Mendel

Style funkcjonowania młodych osób z uszkodzeniami słuchu w bliskich relacjach interpersonalnych

Diana Müller-Siekierska

Inspiracją do podjęcia tematyki było doświadczenie pracy w poradnictwie psychologicznym dla studentów z niepełnosprawnością. Funkcjonowanie młodzieży z poważnymi uszkodzeniami narządu słuchu w relacjach interpersonalnych zasługuje na zainteresowanie psychologów i pedagogów. Trudności we wzajemnym rozumieniu się przeżywają wszyscy ludzie, również doskonale słyszący, ale osoby z uszkodzonym słuchem mają tych kłopotów znacznie więcej i są one bardziej dotkliwe, często niełatwe do przezwyciężenia. Wartość badań zaprezentowanych w monografii wynika z tego, że dostarczają wiarygodnych argumentów uzasadniających potrzebę zorganizowanego wsparcia dla studiującej młodzieży dotkniętej uszkodzeniami słuchu, a także - pośrednio - potrzebę opieki psychologicznej nad rodzinami wychowującymi dzieci z uszkodzeniami słuchu i nad samymi osobami z tym ograniczeniem zmysłowym zwłaszcza w okresie adolescencji.

Systemy edukacji osób umiarkowanie i znacznie oraz głęboko niepełnosprawnych intelektualnie (na przykładzie rozwiązań w Anglii, Republice Czeskiej i Polsce)

Magdalena Bełza

Manuskrypt M. Bełzy posiada wiele zalet. Pierwszą jest wybór funkcji, jaką mają pełnić przeprowadzone przez nią badania. Spośród możliwych funkcji badań komparatystycznych Autorka wybrała funkcję deskryptywną i melioracyjną [...]. Druga silną stroną pracy jest dobór krajów do badań. Wbrew tradycji badań komparatystycznych, Autorka zdecydowała się porównać z oświatą w swoim kraju systemy stosowane zarówno w kraju ogólnie podobnym do własnego (Czechy), jak i dość różnym od własnego (Anglia). Takie zestawienie ma w przypadku prezentowanych badań głęboki sens. Pozwala bowiem poznać uniwersalne trudności w zapewnieniu wysokiej jakości edukacji dla badanej grupy, a jednocześnie rozwiązania stosowane w bogatszych krajach, o dłuższej tradycji w zakresie wdrażania nowoczesnej edukacji specjalnej z rozwiązaniami stosowanymi w krajach nieco wolniej rozwijających się. Warto zaznaczyć, że Autorka możliwość tę dobrze wykorzystała.   Z recenzji dr. hab. prof. APS Grzegorza Szumskiego

Techniki soscjoterapeutyczne w pracy z dzieckiem agresywnym

Agnieszka Jaros, Renata Szczepanik

W pierwszej części opracowania zamieszczono opis najważniejszych sposobów postępowania diagnostycznego, uwzględniającego indywidualne konteksty życia dziecka i jego problemy. Natomiast w części drugiej znajdują się scenariusze zajęć socjoterapeutycznych do pracy z dziećmi agresywnymi, przeznaczone dla dwóch grup wiekowych uczniów (6–9-letnich oraz 10–12-latków). Przedstawione scenariusze stanowią jedynie przykład możliwego przebiegu zajęć i mają być inspiracją dla prowadzącego. Po uprzednio dokonanej diagnozie – uczestników zajęć i całej grupy (jej specyficznej osobowości, właściwości socjodynamicznych) – sam powinien ocenić „podatność” dzieci na niektóre zajęcia. Ponadto, planując zajęcia, należy uwzględniać możliwości organizacyjne (miejsce, czas, rytm pracy), dobór i frekwencję uczestników zajęć, posiadane umiejętności oraz specyficzne cele (sformułowane w oparciu o diagnozę). W proponowanych blokach zajęć wykorzystano wieloletnie doświadczenia dydaktyczne i terapeutyczne w pracy z dziećmi i młodzieżą. Publikacja powstała z myślą o potrzebach tych pedagogów (nauczycieli, wychowawców, opiekunów), którzy borykają się z rozmaitymi trudnościami w relacjach z podopiecznymi i w socjoterapii szukają inspiracji do swojej pracy wychowawczej. Książka zawiera propozycje pracy z dzieckiem, jednak należy pamiętać, że podstawowym warunkiem projektowania zajęć socjoterapeutycznych jest diagnoza dziecka oraz wnikliwa analiza warunków jego życia (tj. kontekstu zaburzonych zachowań). 

Terapia dzieci i młodzieży

Dąbrowska-Jabłońska Iwona

Książka omawia problematykę terapii dzieci i młodzieży w ujęciu zarówno teoretycznym, jak i  praktycznym. Czytelnik znajdzie tutaj podstawowe wiadomości na temat różnych zaburzeń oraz praktyczne wskazówki, jak tą wiedzę wykorzystać w pracy z podopiecznymi . Poruszane zagadnienia dotyczą pomocy psychologicznej i pedagogicznej. W książce starano się omówić metody i techniki pracy, które mogą być stosowane do pracy zarówno z dziećmi, jak i młodzieżą, a w wielu przypadkach są mało opisane w literaturze przedmiotu (np. metoda socjoterapii, metoda psychosyntezy, techniki dramaterapeutyczne, metody pracy z dziećmi mającymi trudności w uczeniu się). Adresatami publikacji są osoby, które profesjonalnie zajmują się udzielaniem pomocy psychologicznej i pedagogicznej do wychowawców, pedagogów, psychologów i psychoterapeutów. Książka może zainteresować także tzw. współterapeutów, tj. rodziców, nauczycieli, pracowników socjalnych. Wiele propozycji znajdujących się w książce może być wykorzystane w ramach zajęć dydaktycznych, pozalekcyjnych i terapeutycznych.