Filologia

121
Ebook

Rzym a Półwysep Iberyjski. Inspiracje i powiązania na przestrzeni dziejów

Adriana Grzelak-Krzymianowska, Maria Judyta Woźniak

Z ogromną radością oddajemy do rąk Czytelników kolejną już monografię ukazującą powiązania między starożytnym Rzymem a Półwyspem Iberyjskim. Relacje te wciąż żywo interesują badaczy reprezentujących różne dyscypliny naukowe zarówno w Polsce, jak i za granicą. Książkę otwiera część poświęcona kwestiom językowym, zogniskowanym wokół dziedzictwa łaciny w języku hiszpańskim. Druga część dotyczy szeroko rozumianej literatury, począwszy od twórczości takich autorów, jak Marcjalis czy Pliniusz, poprzez łacińskie pieśni miłosne z Ripoll, piętnastowieczne dzieło Jana ze Stobnicy, a kończąc na pochodzącej ze starożytności ekfrazie, obecnej w literaturze siedemnastowiecznej Hiszpanii. Reprezentowana jest również literatura Portugalii, która w starożytnej mitologii doszukiwała się początków tego kraju. Kolejne rozdziały książki - na podstawie tekstów literackich oraz pozostałości archeologicznych, inskrypcji czy monet - poruszają tematy związane z historią i archeologią, takie jak: kult cesarski w hiszpańskich prowincjach Rzymu, zagadnienia militarne i prawnicze, polityczne koalicje oraz aktualność starożytnych wzorów osobowych. W monografii pojawiają się też rozdziały o amforach i świątyniach, które pozostały po starożytnej wymianie kulturowej i handlowej. Mamy nadzieję, że tom, w którym krzyżują się spojrzenia naukowców patrzących na tę problematykę z tak różnych perspektyw, okaże się pozycją ciekawą i inspirującą. * Entregamos a los lectores el siguiente tomo monografico dedicado a las relaciones entre la Roma antigua y la Peninsula Iberica. Dichas relaciones siguen interesando a los investigadores de varias disciplinas cientificas, tanto en Polonia como en el extranjero. El libro se abre con una parte dedicada a las cuestiones lingUisticas, centradas en la herencia del latin en el espanol. La segunda parte trata de la literatura en su sentido mas amplio, desde autores como Marcial o Plinio, las canciones latinas amorosas de Ripoll, una obra de Juan de Stobnica del siglo XV, hasta la ecfrasis proveniente de la antigUedad, presente en la literatura espanola del siglo XVII. Aqui tambien se encuentra un capitulo sobre la literatura de Portugal que buscaba los origenes de este pais en la mitologia antigua. Los capitulos siguientes tratan de temas relacionados con la historia y la arqueologia, acercando al lector -a base de los textos literarios y vestigios arqueológicos, inscripciones y monedas- las investigaciones sobre el culto imperial en las privincias espanolas romanas, cuestiones militares, coaliciones politicas, el derecho romano, o las referencias contemporaneas a los personajes antiguos, modelos para caudillos europeos. Esta parte abarca tambien capitulos sobre anforas y templos: huellas del antiguo intercambio cultural y comercial. Esperamos que el tomo, en el que se entrecruzan las miradas de los investigadores desde perspectivas muy diversas, resulte inspirador y de interes para los lectores.

122
Ebook

Rzymskie Kameny nad Bałtykiem. O łacińskiej poezji w Gdańsku w drugiej połowie XVI wieku

Izabela Bogumił

Przedmiotem badawczym książki jest łacińska poezja uprawiana w Gdańsku w drugiej połowie XVI wieku. Cztery rozdziały prezentują różne odmiany genologiczne tej poezji: utwory weselne (epitalamia), funeralne (epicedia, elegie żałobne, epitafia), polityczne i religijne: tworzone w różnych okolicznościach (na Boże Narodzenie, Wniebowstąpienie, czy w trudnym dla miasta czasie panującej zarazy). Książka prezentuje teksty dotąd niewydane, istniejące wyłącznie w formie starych druków i zestawia je z poezją tworzoną na terenie Korony czy Śląska. Wiele z tych gdańskich dzieł wprawia w zdumienie poziomem artystycznym, erudycją autorów wykazujących gruntowną znajomość kluczowych dla epoki tradycji: antyku i Biblii oraz twórczą inwencją poetów, która pozwala zaliczyć ich nie tyle do grona naśladowców antycznych wzorów, co raczej do grupy emulatorów rywalizujących z dorobkiem literackim starożytnych.

123
Ebook

"Scripta Classica" 2016. Vol. 13

red. Anna Kucz, Patrycja Matusiak

Na trzynasty tom "Scripta Classica" składa się dziewięć artykułów o różnorodnej tematyce. Czytelnik znajdzie tu teksty zarówno analizujące wybrane kwestie z hymnów homeryckich, jak i te dotykające lingwistycznych aspektów tekstów Plauta czy roli Erichto w dziele Lukana. Artykuły dotyczące prozy odnoszą się natomiast do: tekstu Pauzaniasza o Partenonie, fragmentu dzieła Waleriusza Maksymusa i uwag odnoszących się do zagadnień związanych z literaturą bizantyńską.   Całości dopełniają obserwacje na temat wątków mitologicznych spotykanych w komiksach oraz współczesna, pierwsza edycja łacińskiego tekstu "Chirurgia parva", która zdaje się korespondować z artykułem traktującym o "szaleństwie" i terminach pokrewnych z punktu widzenia lingwisty.

124
Ebook

"Scripta Classica" 2017. Vol. 14

red. Edyta Gryksa, red. Agata Sowińska

Praca jest zbiorem kilku artykułów dotyczących historii kultury i tradycji starożytnej Grecji i Rzymu, skierowaną do szerokiego grona czytelników zainteresowanych antyczną tematyką. Obok przekładów tekstów antycznych, które do tej pory nie były wydawane w języku polskim (fragmenty Punica Syliusza Italika i Adversus Nationes Arnobiusza, diatryba Animine an corporis affectiones sint peiores Plutarcha z Cheronei oraz utwór De concubitus Martis et Veneris autorstwa Repozjanusa ), czytelnik może sięgnąć po artykuły omawiające rolę snów w starożytności, ideę oszustwa w historiografii rzymskiej czy poznać uwagi dotyczące Priapa w powieści graficznej Nikolasa Presla. W pracy opublikowane zostało sprawozdanie z organizowanego w dniach 14-16 września 2017 r. CVII Walnego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Filologicznego, w ramach którego zorganizowana została konferencja Antyczne Techniki Perswazyjne.

125
Ebook

Semiotica generale - semiotica specifica

Artur Gałkowski, Tamara Roszak

Il volume - una miscellanea di saggi originali e innovativi, organizzati secondo un preciso percorso logico che illustra le straordinarie potenialita della semiotica nelle indagini ontologiche e dei significati pia reconditi della produzione artistica nelle sue varie espressioni e in genere di ogni forma creativa - si presenta come un vero e proprio exemplum dell'efficacia analitica della scienza dei segni. Significativo e il saggio di apertura di Umberto Eco, Il futuro della semiotica, che traccia il viatico del volume costituendone il fulcro e l'anima. E la figura dello studioso, padre della semiotica italiana, aleggia su tutti i contributi. Il volume si rivolge a studiosi interessati all'applicazione dei principi di analisi semiotica nella letteratura, nella drammaturgia, nel teatro, nella filosofia, nell'arte, nell'archeologia, e pia in generale in ogni forma di espressione del pensiero dall'antichita ai tempi moderni. Andrea Piccardi

126
Ebook

Sens życia, sens wiersza. Szkice o twórczości Stanisława Barańczaka

Joanna Dembińska-Pawelec

Twórczość Stanisława Barańczaka – poety, tłumacza, eseisty, krytyka literackiego – od lat skłania do opracowań, komentarzy i interpretacji. Nowe edycje jego spuścizny – korespondencja z Wisławą Szymborską, libretta oper Mozarta, przekłady poezji św. Jana od Krzyża – otwierają możliwości dalszych badań. Książka Sens życia, sens wiersza. Szkice o twórczości Stanisława Barańczaka podejmuje niedopowiedziane jeszcze wątki poetyckie, przekładowe, epistolarne i eseistyczne w dorobku pisarza. W interpretacjach Autorki kluczowa pozostaje perspektywa aksjologiczna, odsłaniająca wpisane w teksty Barańczaka zagadnienie sensu zarówno ludzkiej egzystencji, jak i własnej twórczości literackiej.

127
Ebook

SlovoSlavia. Studia z etnolingwistyki słowiańskiej

Dejan Ajdačić

Publikacja zawiera zbiór szkiców etnolingwistycznych serbskiego slawisty Dejana Ajdačicia, teoretyka i krytyka literatury, folklorysty i etnolingwisty, badacza kontrastywnej kulturologii słowiańskiej, tłumacza i redaktora, łączącego znajomość trzech słowiańskich tradycji kulturowych: południowej, wschodniej i zachodniej. Jako językoznawca o orientacji antropologicznej i literaturoznawca-slawista, autor ze znawstwem odtwarza konteksty kulturowe wyrażeń językowych. Analizuje fakty językowe na tle kulturowym, często odnosząc się do tekstów literackich. W badaniach podejmuje tematy ważne i zarazem aktualne w dyskursie publicznym, takie jak zmiana przynależności narodowej, wyznaniowej, politycznej, analiza leksyki dotyczącej migracji, słownictwa odnoszącego się do honoru i godności czy frazeologizmów ze słowami „dusza” i „krew”.

128
Ebook

Słowiańska terminologia techniczna (na materiale polskim, rosyjskim i bułgarskim)

Julia Mazurkiewicz-Sułkowska

Rozwój techniki oraz brak odczuwalnych granic terytorialnych w badaniach naukowych powodują konieczność szybkiego opracowania terminologii porządkującej nowe pojęcia oraz znalezienia ekwiwalentów powstałych terminów w innych, terminologicznie zabezpieczonych, językach świata. Obecnie brakuje opracowań konfrontatywnych, zawierających analizę materiału ze wszystkich trzech słowiańskich grup językowych i badających relację między pojęciem technicznym a jego realizacjami terminologicznymi w różnych językach pokrewnych. Do tych badań niezbędna jest zarówno wiedza językoznawcza, jak i techniczna oraz wieloletnie doświadczenie w pracy z tekstami branżowymi w kilku językach. W tym celu wybrano jeden z fundamentalnych działów techniki – budowę i eksploatację maszyn. Ma on wieloletnią tradycję i można w jego przypadku mówić o przyjętej przez środowisko fachowców jednoznacznej leksyce konwencjonalnej Słownik branżowy (aneks) obejmuje terminologię z trzech języków słowiańskich i w przyszłości może być wykorzystany do pokazania różnic między omawianymi systemami terminologicznymi, a także szczegółowej analizy słowotwórczej czy analizy diachronicznej. Liczba pojęć i terminów w każdym z badanych języków nie odpowiadają sobie nawzajem. Ustalono źródła dysproporcji i określono podstawowe typy ekwonimów. W związku z tym, że w terminologii wszystkich trzech języków przeważają terminy o źródłosłowie rodzimym, a podstawowym sposobem rodzimej nominacji jest metaforyzacja, opisano nominację metaforyczną. 

129
Ebook

Słowo, dźwięk, cisza. Radio i sztuka audialna

Joanna Bachura-Wojtasik, Natalia Kowalska-Elkader

Zbiór Słowo, dźwięk, cisza. Radio i sztuka audialna - poświęcony przede wszystkim nowym i najnowszym formom działalności radiowej, ze szczególnym uwzględnieniem przedsięwzięć artystycznych zasługujących na miano sztuki - wydaje się interesującą propozycją wydawniczą. Analizowane są tu nie tylko "aplikacje mobilne", "podcasty" i "platformy agregujące", lecz także słuchowiska, tradycyjne i eksperymentalne, problemy obecności radia w szkole i edukacji czy zagadnienia "formy" w ujęciu Witkacego oraz innych teoretyków. Różnorodność tematów nie jest jego wadą. [...] Autorzy przekonują nas, że o radiu można wciąż mówić i pisać rozmaicie, ale w każdym razie pisać warto, bo jest ono znaczącym elementem zarówno naszej kultury, jak i cywilizacji cyfrowej. Z recenzji prof. dr. hab. Jana Tomkowskiego

130
Ebook

Sophie Mereau-Brentano. "Dyletantka" na weimarskim parnasie

red. Renata Dampc-Jarosz, Nina Nowara-Matusik

Seria: Niemiecka Literatura Kobiet (3), ISSN 2719-8170     Sophie Mereau-Brentano (1770–1806) należała do nielicznego grona pierwszych profesjonalnych pisarek niemieckich. Dane jej było bowiem publikować pod własnym nazwiskiem, wydawać czasopisma czy pertraktować z wydawcami. Swoją pozycję na rynku wydawniczym zawdzięczała jednakże w dużej mierze wsparciu „kolegów” po piórze – Friedricha Schillera i Achima von Arnima. Publikacja Sophie Mereau-Brantano. „Dyletantka” na weimarskim parnasie, pod redakcją Renaty Dampc-Jarosz i Niny Nowary-Matusik, przybliża czytelnikom tę małą znaną w Polsce autorkę epoki klasyczno-romantycznej i jej dwa utwory prozatorskie w przekładzie na język polski – powieść epistolarną Amanda und Eduard oraz opowiadanie Marie. Opracowania monograficzne trzeciego tomu serii Niemiecka Literatura Kobiet nieprzypadkowo koncentrują się na tych aspektach twórczości Sophie Mereau-Brentano, które obrazują etapy jej rozwoju twórczego, wpływ pola kulturowego na kształtowanie się osobowości (Renaty Dampc-Jarosz/Katowice), współpracę z Schillerem (Norbert Oellers/Bonn), współtworzenie historii literatury kobiet, w szczególności gatunku powieści epistolarnej (Karina Becker/Paderborn) oraz paradygmatach artystki i sztuki w autobiograficznej noweli Marie (Nina Nowara-Matusik/Katowice). Także przełożone w ramach projektu translatorskiego, w którym uczestniczyli pracownicy badawczo-dydaktyczni, studenci oraz doktoranci Uniwersytetu Śląskiego, powieść Amanda i Eduard oraz opowiadanie Marie podejmują motywy artystowskie, samorealizacji kobiet w ówczesnym społeczeństwie mieszczańskim, a także – lub przede wszystkim – nieustannego poszukiwania miłości i szczęścia.

131
Ebook

Starożytny teatr i dramat w świetle pism scholiastów. Leksykon

Katarzyna Chiżyńska, Jadwiga Czerwińska, Małgorzata Budzowska

Prezentowana publikacja to leksykon stanowiący kompendium wiedzy na temat dramatu i teatru starożytnego. Autorki włączyły do niej wyniki badań nad słabo znanymi tekstami scholiów i na tej podstawie opracowały wszystkie najważniejsze zagadnienia teatralno-dramatyczne. Zostały one przedstawione w formie leksykonu: każde pojęcie stanowi osobny rozdział, w którym oprócz komentarza znajdują się też cytowane wyjątki ze scholiów przetłumaczone na język polski, a także podane w oryginale. Słownik obejmuje: 1) pojęcia dotyczące greckich kategorii teatrologicznych: np. aktor, muzyka w teatrze, taniec w teatrze, cel i funkcja przedstawienia teatralnego, kostiumy i maski, machiny teatralne i dekoracje, wejścia i wyjścia postaci, budowa teatru, elementy architektoniczne teatru i ich funkcje, święta religijne związane z teatrem etc. oraz odpowiadające im pojęcia łacińskie; 2) pojęcia dotyczące greckich i łacińskich kategorii dramatologicznych: np. gatunki dramatyczne, elementy jakościowe, elementy ilościowe dramatu, formy i sposoby prowadzenia dialogu i tekstu pobocznego. […] Tego rodzaju publikacji nie było dotąd na polskim rynku wydawniczym i w polskim dyskursie naukowym. […] Książka jest pierwszym polskim kompendium obejmującym teatr i dramat starożytny całościowo (grecki i rzymski). Jest pierwszym naukowym opracowaniem uwzględniającym nie tylko teksty literackie, lecz także niezwykle cenne i trudne do zinterpretowania uwagi scholiastów. Z recenzji prof. dr hab. Ewy Skwary (UAM)   W analizowanych tekstach znajduje się ogromna ilość informacji o różnych aspektach starożytnego teatru, dlatego książka słusznie została opracowana jako słownik, w którym każde hasło stanowi oddzielny rozdział. Ułatwia to korzystanie z tego tomu. Zawarte w nim uwagi są często różne od stwierdzeń autorów kanonicznych: Arystotelesa i Horacego. Wszystkie przywołane teksty zostały przytoczone w oryginale i, co ważne, w polskim tłumaczeniu – z myślą o odbiorcach, którzy nie są filologami klasycznymi. Ponieważ teksty komentatorów często nie mają charakteru literackiego, ich tłumaczenie nie było rzeczą łatwą. […] Omawiana książka jest od dawna wyczekiwanym w polskim środowisku badaczy antyku gruntownym kompendium wiedzy o antycznym teatrze i dramacie. Hoc erat in votis. Z recenzji prof. dr hab. Mariana Szarmacha (UMK)

132
Ebook

Stating the Obvious: Celan - Beckett - Nauman

Sławomir Masłoń

Książka stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, czym mogą być literatura i sztuka dzisiaj, a co się z tym wiąże – również, krytyczne odniesienie do starego jak nowoczesność problemu końca sztuki wysokiej. Wychodząc z założenia, że mówienie o końcu sztuki jest uzasadnione, tylko jeśli rozumiemy ją jako prezentację tego, co idealne w formie uchwytnej dla zmysłów, w pracy próbowano spojrzeć na rolę twórczości i krytyki w naszym świecie, który nie jest już światem Idei w sensie heglowskim. Jako że dyskusja czysto teoretyczna w takim przypadku nie zawsze prowadzi do uchwytnych wniosków, autor zaproponował rozważenie wyżej wspomnianych problemów, posiłkując się przykładami dzieł Paula Celana, Samuela Becketta i Bruce’a Naumana, których praktyka pozwala, jego zdaniem, na sformułowanie pewnych szerszych wniosków dotyczących sensu tworzenia w epoce zwanej często postpostmodernistyczną. Książkę, której wcześniejsze rozdziały poświęcono rozważaniom na dość abstrakcyjnym poziomie, kończy polityczny apendyks, próbujący usytuować wcześniej omawiane problemy sztuki „elitarnej” i „trudnej” w kontekście postulatów polityki tożsamościowej, a w szczególności dyskusji o sensowności kanonu czy też jego represyjności. [15.10.2012]

133
Ebook

Szekspir na blogu

Monika Sosnowska

W książce zawarto opis badań różnych aspektów twórczości i recepcji dzieł Szekspira na świecie i w Polsce. Jako wynik samodzielnych dociekań są one przedstawione w niekonwencjonalnej i nowoczesnej formie. Metamorfozy kulturowe, jakie zaszły w społeczeństwach zachodnich pod wpływem nowych mediów w przeciągu ostatnich dwóch dekad, objęły zasięgiem również tzw. kulturę wysoką, do której niewątpliwie przez wieki zaliczano twórczość elżbietańskiego dramaturga. Wpisując nazwisko Shakespeare w wyszukiwarkę internetową, okaże się, że jest on popularny niczym niejedna popikona. Powstają strony poświęcone jemu i jego twórczości, tworzone zarówno przez szekspirologów, takich jak Stanley Wells, Michael Best czy Hardy M. Cook i jednostki naukowe np. Shakespeare Birthplace Trust albo International Shakespeare Association, jak i internautów–amatorów zafascynowanych jego twórczością, bądź przypadkowo (jednorazowo) powołujących się na Szekspira. Jednym z rodzajów stron dedykowanych Szekspirowi lub takich, gdzie pojawia się wzmianka z jego nazwiskiem albo odniesieniem do jego sztuki, jest blog. Swobodę i fantazję można a priori uznać za towarzyszące twórczości Szekspira, jak również autorkom niniejszych szkiców. Dodatkowy walor stanowi załączona bibliografia, „Szekspir na blogu i nie tylko”, obejmująca strony internetowe istniejących blogów, dzieł dostępnych w Internecie, witryn informacyjnych, czasopism i bibliotek, stowarzyszeń i organizacji.  

134
Ebook

Szkic o pochodzeniu języków

Jean Jacques Rousseau

Szkic o pochodzeniu języków to dzieło szczególne w twórczości Jeana-Jacquesa Rousseau, by nie rzec, wręcz tajemnicze. Opublikowane przez Du Peyrou trzy lata po śmierci filozofa (1781), utonęło w obszernym, zbiorowym wydaniu jego prac na temat muzyki, Traités sur la musique. Potomność, długo nie mająca okazji zapoznać się z wydaniem osobnym, wręcz zapoznała tekst. Pierwszą bowiem tego typu edycją był przekład węgierski z roku 1907, drugą zaś pięć lat późniejsze wydanie włoskie (Mediolan), uzupełnione studium G. de la Ferla. Natomiast francuskiej publiczności przypomniano jedenaście rozdziałów tego tekstu (ponowienie fragmentu wersji wydanej w roku 1817) przy okazji opublikowania w roku 1966 przez Jacquesa Derridę komentarza do Essai sur l’origine des langues, pomieszczonego później w O gramatologii. Tym samym rokiem datowany jest też przekład amerykański, natomiast pierwsze wydanie krytyczne ukazało się we Francji w roku 1970. (fragment Wstępu Bogdana Banasiaka)  

135
Ebook

Szkice o antyku. T. 4: Lingua coloris

red. Anna Kucz, Patrycja Matusiak

Czwarty tom Szkiców o antyku, którego tematem jest Lingua coloris zawiera dziewięć artykułów omawiających z różnych perspektyw zagadnienie koloru w antyku, zarówno w dziełach sztuki (rzeźbie, malarstwie, ceramice itp.), jak i w literaturze – poprzez szczegółowe analizy odniesień do konkretnych kolorów i jako terminu retorycznego. Publikacja jest adresowana do osób zajmujących się i interesujących światem starożytnym – filologów klasycznych, literaturoznawców, filozofów, historyków, historyków sztuki, archeologów czy religioznawców.

136
Ebook

Szkice o antyku T 5. Antyczne techniki perswazyjne

Edyta Gryksa, Patrycja Matusiak

Piąty tom Szkiców o antyku, poświęcony jest zagadnieniom związanym z antycznymi technikami perswazyjnymi.  Zawiera 11 artykułów artykułów omawiających temat z uwzględnieniem interpretacji ikonografii i literatury - zarówno antycznej, jak i współczesnej. Publikacja adresowana jest do osób interesujących się antykiem i jego recepcją w czasach późniejszych, m.in. filologów klasycznych, literaturoznawców, historyków czy archeologów. Edyta Gryksa, doktor nauk humanistycznych w dziedzinie literaturoznawstwa w Katedrze Filologii Klasycznej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Autorka monografii „Obraz Rzymu u Florusa” (Tarnów 2017). Obecnie zajmuje się realizacją projektu badawczego poświęconego łacińskiej poezji łowieckiej i pasterskiej (Gracjusz Faliskus, Kalpurniusz Sykulus). Członek Polskiego Towarzystwa Filologicznego oraz The Roman Society. [czerwiec 2019] Patrycja Matusiak, doktor nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa, adiunkt w Katedrze Filologii Klasycznej Uniwersytetu Śląskiego. Autorka książki „Obraz Hannibala w literaturze antycznej” (2015). Współredaktorka „Szkiców o antyku” oraz czasopisma „Scripta Classica”. W swoich badaniach zajmuje się tematyką kartagińską (Hannibal i wojny punickie), historiograficzną oraz recepcyjną (antyk w komiksie). [czerwiec 2019]

137
Ebook

Szkice o antyku. T. 6: Człowiek w relacji z naturą

red. Edyta Gryksa

Tom pokonferencyjny prezentuje prace z zakresu antycznego łowiectwa. W opublikowanych w nim tekstach znaleźć można informacje dotyczące etyki polowań, odniesienia do animal studies. Przeważająca część rozdziałów dotyczy polowań w starożytności. Do analiz wykorzystane zostały teksty Platona, Nemezjana, Arriana czy Luxoriousa. Nie brak ponadto odwołań do literatury wieków późniejszych: „Dziadów” Adama Mickiewicza czy przekładów łacińskich traktatów myśliwskich opracowanych przez Bruno Kicińskiego. Zachowana chronologia czasowa pozwala prześledzić zakres zmian jakie zachodziły w sposobach polowania i och ogólnej ocenie na przestrzeni wieków.

138
Ebook

Szkice z metodologii językoznawstwa i filozofii języka

Piotr Stalmaszczyk

Niniejsze szkice podejmują problematykę splotu językoznawstwa i filozofii języka, ze szczególnym zwróceniem uwagi na dokonania generatywizmu w językoznawstwie (w duchu Noama Chomsky'ego i Raya Jackendoffa) oraz analitycznej filozofii języka (nawiązującej do tradycji sięgającej Gottloba Fregego, Ludwiga Wittgensteina i Bertranda Russella). Pierwszy rozdział przywołuje trylemat Gorgiasza i wskazuje na jego konsekwencje dla typologii nauk oraz dla zrozumienia uniwersalności języka. Po omówieniu zagadnienia postępu w filozofii, w drugim rozdziale przedstawione zostaje pojęcie paradygmatu i jego użyteczność w naukach humanistycznych i społecznych, a przede wszystkim w językoznawstwie. Paradygmat jest tu postrzegany jako sposób porządkowania i opisywania świata. Kolejne rozdziały poświęcone są paradygmatom językoznawstwa generatywnego (zwłaszcza przejściu od paradygmatu formalnego do mentalistycznego), podstawowym pojęciom z zakresu filozofii języka i językoznawstwa, a także rozwojowi współczesnej pragmatyki. Dalsze rozdziały proponują rozszerzenie semantyki pojęciowej o element pragmatyczny, a także elementarną semantykę kategorialną dla predykacji. Pracę zamykają uwagi na temat rozszerzenia pola badań w kognitywno-analitycznej tradycji filozofii nowożytnej. Jednym z celów książki jest historiograficzny i porządkujący przegląd wybranych idei i teorii, co pociąga za sobą obfitość cytatów i omówień literatury źródłowej, a także obszerna końcowa bibliografia (ze szczególnym uwzględnieniem istotnych, a nierzadko wymagających przypomnienia, pozycji w języku polskim). Tak obszerna bibliografia pozwala również na umieszczenie prowadzonych rozważań w odpowiednim kontekście historycznym i metodologicznym.

139
Ebook

Szkice ze stylistyki lingwistycznej. Очерки по лингвостилистике

Jarosław Wierzbiński

Opracowanie Jarosława Wierzbińskiego dobrze wpisuje się w nurt współczesnych badań nad tekstem literackim z uwzględnieniem jego trzech wymiarów: strukturalnego, spójnościowego i pragmatycznego. Autor podzielił monografię, muszę to podkreślić, w sposób oryginalny na dwie części. Pierwsza napisana jest po polsku, druga – po rosyjsku. Język wywodu jako kryterium podziału mnie przekonuje. Stwarza ono możliwość zapoznania się z opisem podobnych zagadnień w dwu językach. Już sama taka konfrontacja w obrębie jednego opracowania jest poznawczo cenna dla rusycystów, bo przecież do nich monografia jest głównie adresowana. Tak więc polski czytelnik o języku Zoszczenki i Czechowa przeczyta po polsku, natomiast o okazjonalizmach Majakowskiego - po rosyjsku. Z recenzji prof. UŚ dra hab. Andrzeja Charciarka

140
Ebook

Sztuka dostępna dla niewidomych i niedowidzących odbiorców w londyńskich muzeach / Accessible art for the blind and visually impaired in London museums

Anna Wendorff

Po raz pierwszy w Polsce zaprezentowano doświadczenia w dziedzinie nauczania niepełnosprawnych w muzeach brytyjskich. Książka jest przykładem profesjonalizmu badacza i znajomości zagadnienia w skali światowej. Z recenzji prof. dr. hab. Waldemara Delugi Ciekawe jest zestawienie w publikacji tematów, które zazwyczaj podejmowane są oddzielnie, dotyczących audiodeskrypcji, antropologii zmysłów czy dostępności w muzeum. Interesujące jest omówienie tych trzech komponentów i niejako skonfrontowanie ich ze sobą w jednej książce. Na uwagę zasługuje również studium przypadku londyńskich muzeów, które może być szczególnie absorbujące dla polskich czytelników: historyków sztuki, muzealników, osób zajmujących się dostępnością w placówkach muzealnych. Monografia ma charakter interdyscyplinarny, czerpie z badań z zakresu historii sztuki, translatoryki czy antropologii, co uważam za jej największą zaletę. Wysoko oceniam również przedstawione studium przypadku londyńskich muzeów, które może stać się przykładem dobrych praktyk dla polskich artystów, kuratorów i muzealników. Z recenzji dr. hab. Łukasza Chmielewskiego This is the first time that a Polish academic has discussed the experience of teaching the disabled in British museums. The book exemplifies the researcher's professionalism and expertise in the discussed area on a global scale. From a review by Professor Waldemar Deluga, PhD In her publication, the author interestingly juxtaposes topics that are usually dealt with separately, namely audio description, anthropology of the senses and accessibility in museums. lt is especially engaging to follow the analysis of these three components and their intersection in one book. The case study of London museums is also noteworthy, as it may be of particular interest to Polish readers: art historians, museologists and those concerned with accessibility in museum institutions. The monograph has an interdisciplinary character, drawing on research in art history, translation studies and anthropology, which I consider to be its greatest strength. I also highly appreciate the presented case study of London museums, which can become an example of good practice for Polish artists, curators and museum professionals. From a review by Associate Professor Łukasz Chmielewski, PhD

141
Ebook

"Śląskie Studia Polonistyczne" 2017, nr 2 (10): Rozprawy i artykuły: "Piśmiennictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego". Prezentacje: Adam Kaczanowski

red. Maria Barłowska, Adam Dziadek, Mariola Jarczykowa, Anna Szawerna-Dyrszka

W numerze 2 „Śląskich Studiów Polonistycznych” za rok 2017 prezentujemy serię rozpraw pod wspólnym tytułem Piśmiennictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego. Autorzy poszczególnych artykułów działu przyglądają się literackim obrazom Litwy od wieku XVII aż do współczesności. W dziale Prezentacje zajmujemy się twórczością poety i prozaika Adama Kaczanowskiego (tu znalazł się godny polecenia szkic Dawida Kujawy). W dziale Archiwalia prezentujemy tekst De Bicinensi Proelio. O bitwie byczyńskiej. Numer uzupełniają działy Varia (artykuły Hanny Kocur Écriture féminine w dwudziestoleciu międzywojennym oraz Adama Kubiaka Malowanie trawy. Rzecz (jeszcze) mniejsza o peryferyjnej humanistyce), Recenzje i omówienia oraz Kronika.

142
Ebook

"Śląskie Studia Polonistyczne" 2018, nr 1 (11): Rozprawy i artykuły: "Park. Przestrzeń i metafora". Prezentacje: Natalia Malek

red. Magdalena Kokoszka, Grażyna Maroszczuk, Krzysztof Uniłowski

W zatytułowanym Park. Przestrzeń i metafora dziale głównym numeru 1 „Śląskich Studiów Polonistycznych” za rok 2018 znajduje się dziesięć szkiców związanych z językowym, literackim i kulturowym obrazem parków. W dziale Prezentacje zajmujemy się twórczością Natalii Malek (tu szkice Anny Marchewki oraz Katarzyny Trzeciak). W Omówieniach i polemikach autorzy komentują nowości wydawnicze. Numer uzupełniają Varia (gdzie zamieszczone są teksty Karoliny Szymborskiej Postmodernistyczne metamorfozy baśni w Polsce oraz Krzysztofa Obremskiego Przemówienie na bankiecie z okazji wprowadzenia orderu „Virtuti Militari”. Interpretacja retoryczna mowy Józefa Piłsudskiego), a także Kronika.

143
Ebook

Świat awifauny VI w polskich i czeskich przekładach Pisma Świętego: wróbel

Lubomír Hampl

Celem monografii jest zwrócenie uwagi na aspekty translatologiczne dotyczące czeskiej i polskiej terminologii w przekładach biblijnych, przede wszystkim z zakresu kategorii pojęciowej ptactwa (wróbla). Opisane zostaną dwie istotne kwestie translatologiczne, polegające na tym: "czy", a przede wszystkim "jak" tłumacz zmienia, modyfikuje, adaptuje lub wzbogaca język przekładu. Konfrontatywno-porównawcza analiza, koncentrująca się w przeważającej części wokół ornitofauny, pozwoli ustalić, w jaki sposób tłumacz lub zespół tłumaczy tekstów Pisma Świętego różnorodnie stosują szeroką gamę awifaunistycznej terminologii w badanych przez autora 24 wersetach biblijnych, zarówno w Starym, jak i Nowym Testamencie.

144
Ebook

Świat poetycki Gregora Strnišy

Monika Gawlak

Książka poświęcona jest poezji jednego z najwybitniejszych twórców słoweńskich drugiej połowy XX wieku. Prezentowana jest w kontekście generacyjnym, filozoficznym, w kontekście dialogu z innymi utworami literatury słoweńskiej i europejskiej oraz z utworami malarskimi. Interesujący wydaje się wątek nadrealizmu w poezji Strnišy i jej zbieżność światopoglądowa z nadrealizmem, gdyż jest to jedyny taki przykład w poezji słoweńskiej. W monografii zaprezentowana została także szeroka perspektywa interpretacyjna tej poezji, uwzględniająca takie zjawiska, jak: mityczność, epifania, intertekstualność.     Publikacja adresowana jest zarówno do literaturoznawców kręgu slawistycznego, jak i badaczy literatur niesłowiańskich oraz czytelników zainteresowanych poezją XX wieku.