Reprezentacje świata w dyskursach (modele, obrazy, wizje)

red. Bernadetta Ciesek-Ślizowska, Beata Duda, Ewa Ficek, Katarzyna Sujkowska-Sobisz

Publikacja gromadzi teksty dotyczące modelowania komunikacji przez poszczególne odmiany dyskursu. Badaczy (związanych z różnymi dyscyplinami i/lub paradygmatami naukowymi) szczególnie zajmują wielorakie formy przedstawień (reprezentacji) rzeczywistości oraz warunkujące je konwencje, normy, konteksty i wartości, a także środki wyrazu. Tom zawiera przy tym rozważania teoretyczne oraz prezentuje konkretne propozycje metodologiczne, np. analizy tekstów multimodalnych. Opracowania analityczno-interpretacyjne obejmują problemy stylowych bądź gatunkowych aktualizacji dyskursów, konstruowania dyskursowych światów przez wspólnoty ideologiczne (feministyczną, katolicką, łowiecką, kapitalistyczną, antykapitalistyczną), rozpatrują rolę aksjologii w dyskursach ideologicznych, w ich zakres wchodzą również rekonstrukcje medialnych oraz literackich obrazów i wizji. Swe miejsce w tomie znalazły refleksje nad dyskursem popkultury i dyskursem o popkulturze, poświęcone m.in. zyskującemu na znaczeniu fenomenowi terapii, kreowaniu albo wykpiwaniu obrazu rzeczywistości w mediach społecznościowych. W polu uwagi autorów pozostaje wreszcie kategoria pamięci – w tym portretowanie przeszłości przez wspólnoty kulturowo-etniczne czy sposoby utrwalania pamięci w Internecie. Książka skierowana jest do specjalistów – zarówno do komunikologów, lingwistów, dyskursologów, jak i do wszystkich zainteresowanych mechanizmami, które sterują współczesną przestrzenią społeczno-językową.

Tax cancellation: A comparative analysis

Piotr Buława

Niniejsza książka przedstawia instytucję umorzenia zobowiązań podatkowych w porządkach prawnych: Polski, Niemiec, Republiki Czeskiej i Anglii w szerokim kontekście prawa podatkowego oraz prawa upadłościowego. Monografia koncentruje się na trzech formach umorzenia zobowiązań podatkowych: umorzeniu administracyjnym, oddłużeniu i układzie. Przeprowadzona analiza jest oparta na komparatystyce prawnej, która umożliwia wyjście poza utarte schematy badawcze i dostarcza nowej perspektywy dla lepszego poznania instytucji umorzenia zobowiązań podatkowych. Pomimo istotnych różnic pomiędzy analizowanymi porządkami prawnymi, omawiane w książce problemy mają charakter uniwersalny.

Polifonia. Literatura polska początku XXI wieku

Agnieszka Nęcka

Rozmowy (o ile takie się dziś zdarzają) na temat polskiej literatury „nowej i najnowszej” zdominowane bywają głównie przez określenia typu: „medialne ustawki”, „wydmuszkowe dziennikarstwo”, dominujący dyskurs medialny, mainstream i celebryctwo czy podążanie za koniunkturami oraz obowiązującymi modami. Żyjemy, jak przekonuje Mariusz Sieniewicz, w epoce egocentryzmu i hipochondrii: „wszyscy jesteśmy hipochondrykami. Dopadło nas neurotyczne przewrażliwienie na swoim punkcie, do głosu coraz silniej dochodzi narcyzm i domaga się ekspresji, nierzadko nadekspresji, co skutkuje kakofoniczną wrzawą przekrzykujących się «ja»”. Nic dziwnego, że dzisiejsza krytyka jawnie opowiada się za autorskością, uintymnieniem swojego fachu. Czytanie tedy ma być „sprawą prywatną i osobną, tzn. innym czytaniem innego (tekstu), poprzez które ujawnia się Inny (czytający)”. Wykorzystując niejako ów „triumf podmiotowości”, składam coś na kształt dziennika moich lektur. W tym dzienniku, oczywiście, znalazła się tylko część książek, które dane mi było przeczytać. Łączy je przede wszystkim data publikacji. Wszystkie one pojawiły się na polskim rynku wydawniczym między 2009 a 2014 rokiem. Tym razem jednak powrót do książek z ostatniego pięciolecia wiąże się nie tyle z potrzebą podsumowania czy ponownego przemyślenia własnych niegdysiejszych rozpoznań, ile z próbą pokazania zniuansowania najnowszej rodzimej prozy. Stąd tytuł niniejszego tomu – Polifonia – który nawiązuje do sfery życzeniowej, mającej swe źródło w tęsknocie za wielogłosowością, a zatem większym zróżnicowaniem ówczesnej mapy literackiej. Wśród najnowszych publikacji można dostrzec takie, w których na plan pierwszy wysuwają się echa metafizyki lub rezonanse autobiograficzne. Wychwycić można takie, które zostały zdominowane przez reminiscencje Historii, pogłosy lęków, brzmienia miłości, odgłosy podróży (zarówno tej realnej, jak i metaforycznej) czy próby wyobraźni. Nie jest, oczywiście, tak, że poszczególne zbiory prozatorskie da się łatwo sklasyfikować. Większość z nich pobrzmiewa różnymi nutami. Niemniej, w każdym z nich można wyczuć głos nadrzędny, który dopełniany jest tonami pobocznymi. Obok książek i pisarzy, którzy należą do głównego nurtu (na przykład Olga Tokarczuk, Andrzej Stasiuk, Michał Witkowski czy Jerzy Pilch), szukam przeto takich, którzy sytuują się na obrzeżach (między innymi Marek Ławrynowicz, Piotr Bednarski, Wioletta Grzegorzewska, Adam Ubertowski lub Maciej Gierszewski). W efekcie w Polifonii… znaleźli się reprezentanci różnych generacji twórczych i odmiennych praktyk pisarskich. Intrygują mnie zarówno lepsze, jak i słabsze warsztatowo propozycje, te, które zachwycają, i te, które męczą, te, które inspirują, i te, które stają się powodem zadumy, te będące wyzwaniem lekturowym, jak i te, których interpretacja nie przysparza problemów. Tworząc indywidualny „zapis lekturowych przygód”, staram się unikać hierarchizacji, choć mam świadomość, że już sam wybór lektur pod takową hierarchizację podpada. Złudzeniem jest myślenie, zgodnie z którym poszczególne tytuły mogą istnieć samodzielnie lub równoprawnie. Większość z nich mocno bowiem została zakotwiczona w (zwykle traumatycznych) doświadczeniach bliskich każdemu człowiekowi. W rezultacie prozy odzwierciedlają nie tylko kondycję współczesnego społeczeństwa, ale również diagnozują nasze „tu i teraz”. (Od autorki)

Cieszyński Almanach Pedagogiczny. T. 3: Konteksty językowe w edukacji, kulturze i sztuce

red. Urszula Szuścik

W trzecim tomie „Cieszyńskiego Almanachu Pedagogicznego”, noszącym tytuł Konteksty językowe w edukacji, kulturze i sztuce, zostały poruszone niektóre zagadnienia rozumienia języka w kontekście wybranych podejść badawczych i rozważań teoretycznych. Prezentowane w tomie opracowania dotyczą aspektów poznawczych języka i jego recepcji kulturowej (K. Śleziński, A. Krzywka, Sz. Kutrowski). Język – gwarę jako istotny czynnik kształtowania tożsamości regionalnej analizuje D. Kocurek, a M. Jaworski dokonał analizy teoretycznej tekstu kultury popularnej, jakim jest komiks, i jego recepcji oraz oddziaływania na kształcenie gustów estetycznych odbiorców. Z kolei M. Bortliczek i I. Łuc prezentują wyniki badań nad językiem współczesnej reklamy. Żartem lingwistycznym jako komunikatem językowym zajmują się J. Krzyżewska i S. Krzyżewski . Aspekt rozwojowy i pragmatyczny sprawności językowej w sytuacji edukacyjnej dziecka omawia K. Kuszak, a M. Kołodziejski podkreśla ważność rozwoju językowego dziecka dla jego rozwoju muzycznego, z kolei M. Krzempek pisząc o nauczaniu języka obcokrajowców, zwraca uwagę na celowość znajomości przez nauczyciela struktury języka kraju, w którym naucza się języka obcego. 

Czytaj po polsku. T. 4: Stefan Żeromski: "Siłaczka", "Rozdziobią nas kruki, wrony...". Wyd. 5. Materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego. Edycja dla początkujących (poziom A2)

oprac. Agnieszka Szol

Edycja dla początkujących (poziom podstawowy A2). Niniejsze książeczki to materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego, przeznaczone dla osób początkujących (każde opracowanie składa się z 300 słów), które chcą poznać polską klasykę literacką i wzbogacić swój zasób słownictwa. Książeczki zawierają streszczenia nowel oraz zestawy ćwiczeń, których celem jest doskonalenie już zdobytej przez obcokrajowców szeroko pojętej wiedzy językowej oraz ogólnokulturowej. W każdym tomie pomieszczono słownik zawierający wszystkie wyrazy użyte w tekstach opowiedzianych nowel (w formach gramatycznych, w jakich zostały użyte w tekście, i wzbogacone o gramatyczne informacje, np. formy podstawowe, tj. słownikowe, czy rekcje, a więc wiadomości przydatne dla osób uczących się języka polskiego).

Skład osobowy. Szkice o prozaikach współczesnych. Cz. 3

red. Agnieszka Nęcka, Dariusz Nowacki, Jolanta Pasterska

Prezentowany tom jest kontynuacją opublikowanych w 2014 i 2016 roku zbiorów zatytułowanych Skład osobowy. Szkice o prozaikach współczesnych. Podobnie jak pierwsze dwie części, tak i ta odsłona przedsięwzięcia przynosi omówienia oraz interpretacje dorobku prozatorskiego twórców, którzy byli aktywni po 1989 roku, a którzy w swoim dorobku mają co najmniej trzy książki beletrystyczne wydane po tymże roku. I tym razem, z pełną odpowiedzialnością, budujemy narrację wokół osób autorów/autorek reprezentujących różne pokolenia, uwzględniając także zestawienia bibliograficzne, by pokazać różnorodność poetyk, tematów oraz dokonań prozatorskich ostatniego trzydziestolecia. Mamy nadzieję, że prezentowany tu zbiór szkiców, zwłaszcza wespół z tomami poprzednimi, okaże się pomocny jako przewodnik po polskiej prozie. Nadzieja ta łączy się z przeświadczeniem, że zebrane tu artykuły można czytać jako swego rodzaju dopełnienie obrazu rodzimej prozy minionych trzech dekad, który zdążył się już wyłonić w licznych opracowaniach. Pojawia się zatem możliwość zweryfikowania poczynionych wcześniej przez krytyków i historyków literatury spostrzeżeń. Z przyczyn niezależnych od redaktorów tom obejmuje stan badań do roku 2016. (fragment wstępu)

Skamander. T. 11: Reinterpretacje

Agnieszka Wójtowicz, red. Maciej Tramer

Tom Skamander. T. 11: Reinterpretacje składa się z tekstów wygłoszonych na konferencji pod tym samym tytułem, która odbyła się w maju 2013 roku z inicjatywy Instytutu Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza Opackiego oraz Studenckiego Koła Naukowego Teorii Literatury Uniwersytetu Śląskiego. Celem konferencji, a także niniejszego tomu, była kontynuacja tradycji badawczych zapoczątkowanych w Instytucie przez jego wieloletniego pracownika oraz patrona – Profesora Ireneusza Opackiego wraz z jego uczniami. Teksty zebrane w tomie stanowią kompilację artykułów uznanych badaczy twórczości grupy poetyckiej Skamander, ale też studentów i doktorantów, chcących kontynuować tę tradycję badawczą. Tytuł tomu nawiązuje do 10 wydanych tomów Skamandra. Kolejny, 11. tom, poświęcony badaniom nad twórczością literacką skamandrytów, jest ponownym odczytaniem oraz próbą reinterpretacji tekstów literackich tej grupy.

Militarne i pozamilitarne aspekty współczesnego bezpieczeństwa międzynarodowego. Wybrane problemy. T. 1

red. Tomasz Iwanek, współudz. Agnieszka Miarka, współudz. Bartosz Midro, współudz. Marzena Mruk, ...

„Współcześnie wydaje się oczywiste, że badania nad bezpieczeństwem międzynarodowym i narodowym muszą obejmować wszystkie rodzaje zagrożeń oraz czynniki  wpływające  na  jego  postać,  dynamikę  tworzących  je  procesów  oraz ewentualną możliwość zachowania przyjętego status quo. Obecny  paradygmat badań nad bezpieczeństwem wykracza poza same próby zrozumienia zasad aplikacji  siły  zbrojnej  przez  państwa  oraz  kontrolę  takich  działań,  równocześnie jednak nie porzucając tej perspektywy i uwzględniając ją w analizie. Wynika to z samej istoty pojęcia bezpieczeństwo, które wszak etymologicznie i semantycznie nie musi być ograniczane do bezpieczeństwa militarnego czy bezpieczeństwa zewnętrznego. Skoro za bezpieczeństwo należy uznać stan określonej stabilności, przewidywalności stosunków społecznych w ujęciu narodowym i międzynarodowym, to poza sporem musi pozostać uwzględnienie nie tylko klasycznie wyróżnianych miękkich aspektów bezpieczeństwa (ekonomicznego, społecznego, politycznego etc.), lecz także innych czynników mogących nawet pośrednio wpływać na stan bezpieczeństwa danej społeczności, takich jak aspekty kulturowe, demograficzne, instytucjonalne i prawne. Tylko bowiem holistyczne i interdyscyplinarne spojrzenie na bezpieczeństwo narodowe, regionalne i globalne może przyczynić się do prawdziwego zrozumienia dynamiki zagrożeń dla tych wartości, które współczesne społeczeństwa zobowiązały się chronić. Aby wyjaśnić, czym jest bezpieczeństwo oraz jak należy podchodzić do wyzwań związanych z jego utrzymaniem, nie wystarczy zatem tylko jedna z bardzo wielu perspektyw naukowych i prakseologicznych. Dopiero synergiczne wykorzystanie zróżnicowanych narzędzi pozwoli choć trochę przybliżyć się do zrozumienia zagrożeń bezpieczeństwa oraz ich dynamiki. Niestety, rzetelne uwzględnienie wszystkich tych perspektyw przekracza możliwości jednego tylko badacza. Efektem tak zdefiniowanego zakresu badań było sporządzenie przez zaproszonych badaczy dwunastu rozdziałów zebranych w niniejszym tomie. Przyjęty tytuł zbioru, tj. Militarne i pozamilitarne aspekty współczesnego bezpieczeństwa międzynarodowego. Wybrane problemy, odpowiada celowi badań i stanowić ma wyraz uwzględnienia wszystkich wskazanych wyżej wyzwań oraz wielości możliwych perspektyw naukowych, nieograniczonych wszak do jednej tylko dyscypliny lub przedmiotu. Jednocześnie publikacja ma stanowić próbę uwzględniania w refleksji naukowej wielości zagrożeń i perspektyw badawczych nad szeroko pojętym bezpieczeństwem. Przy tym podkreślić trzeba, iż tom ten stanowi jedynie pierwszą część z planowanych dwóch, gdyż prowadzone badania wykroczyły poza ramy jednej tylko publikacji i wymagały sporządzenia drugiej pracy zbiorowej.” (fragment Wstępu)

(Trans)pozycje idei w postjugosłowiańskim dramatopisarstwie oraz teatrze (1990-2020). Perspektywa transkulturowa

Gabriela Abrasowicz

Postjugosłowiańska produkcja dramatopisarsko-teatralna to przestrzeń oferująca możliwości zaobserwowania transpozycji idei artystycznych, społeczno-politycznych i filozoficznych. Wiąże się to z mobilnością kulturową, integracją wielu komponentów o różnym pochodzeniu kulturowym oraz tworzeniem nowych jakości. Fundamentem badań nad tym mechanizmem jest postrzeganie kultury jako procesu wymiany oraz odwołanie się do modelu sieci otwartych połączeń. Przedstawione tu projekty artystyczne dramatopisarzy i reżyserów teatralnych, aktywnych w krajach byłej Jugosławii, stanowią potwierdzenie, że jest to zjawisko pozostające wciąż w fazie rozkwitu. Jego dynamiczna formuła to dobry punkt wyjścia do refleksji na temat przepływów oraz powiązań ideowych i estetycznych, coraz bardziej dostrzegalnych w dramaturgii i teatrze wielu krajów Europy.

Studenci dzieciom bajki piszą. Bajki matematyczne. Część 1

Red. Renata Raszka, Małgorzata Bortliczek

Fragment recenzji autorstwa dr Barbary Nawolskiej: "Recenzowana książka jest zbiorem bajek matematycznych napisanych przez studentki pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej, a opracowanych redakcyjnie przez Renatę Raszkę i Małgorzatę Bortliczek. [...] W fabułę bajek wplecione są matematyczne zadania tekstowe dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Problematyka zadań dotyczy np. mierzenia długości (odległości, obwodów wielokątów), mierzenia czasu (czas zegarowy i kalendarzowy), dodawania i odejmowania liczb w aspekcie kardynalnym, by ustalić potrzeby bohaterów. [...] Dzięki rozwiązywaniu zadań zamieszczonych w bajkach uczeń mimochodem uczy się matematyki i dzięki temu nie stresuje się, tak jak to często bywa w przypadku dzieci nieodpornych emocjonalnie, w warunkach klasowo-lekcyjnych".

Osobowość i osiągnięcia w nauce

Maria Flakus

Współcześnie psycholodzy skłaniają się ku postrzeganiu inteligencji zaledwie jako jednego z czynników znaczących dla osiągnieć szkolnych, nie wyczerpującego jednak puli możliwości do poszukiwania potencjalnych determinantów osiągnięć szkolnych. Myśląc o podobnych czynnikach pozazdolnościowych powiązanych z ocenami, badacze zwracali się w stronę wielu obszarów stanowiących tradycyjne przedmioty zainteresowania psychologii, w tym – cech osobowości. Na możliwość powiązania obszaru funkcjonowania osobowościowego i intelektualnego zwracają uwagę tak badania naukowe, jak i niektóre teorie inteligencji, w tym – teorie inwestycji, analizujące rozwój intelektualny aktywności przejawianej w tym obszarze z poziomu kilku grup czynników, w tym również osobowości.

Czytaj po polsku. T. 2: Henryk Sienkiewicz: "Latarnik", "Janko Muzykant". Wyd. 4. Materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego. Edycja dla początkujących

oprac. Aleksandra Achtelik, Wioletta Hajduk-Gawron

Niniejsze książeczki to materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego, przeznaczone dla osób początkujących (każde opracowanie składa się z 300 słów), które chcą poznać polską klasykę literacką i wzbogacić swój zasób słownictwa. Książeczki zawierają streszczenia nowel oraz zestawy ćwiczeń, których celem jest doskonalenie już zdobytej przez obcokrajowców szeroko pojętej wiedzy językowej oraz ogólnokulturowej. W każdym tomie pomieszczono słownik zawierający wszystkie wyrazy użyte w tekstach opowiedzianych nowel (w formach gramatycznych, w jakich zostały użyte w tekście, i wzbogacone o gramatyczne informacje, np. formy podstawowe, tj. słownikowe, czy rekcje, a więc wiadomości przydatne dla osób uczących się języka polskiego).

Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii. T. 8

red. Wioletta Wilczek

Ósmy tom serii Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii jest publikacją, która przedstawia dorobek ogólnopolskiej konferencji naukowej (Katowice, 7 XI 2018). Autorzy zgromadzonych w tomie artykułów przedmiotem oglądu badawczego uczynili różnorodne zagadnienia historycznojęzykowe, przede wszystkim: opis leksyki dawnej i współczesnej zorientowany słowotwórczo, semantycznie czy etymologicznie; problemy nominacji w historii polszczyzny; konceptualizację pojęć w języku i kulturze. Zróżnicowanie kręgów tematycznych stało się podstawą podziału niniejszej książki na trzy części (Od historii do współczesności – ciągłość zmienność, inspiracje; Od słowa do znaczenia – etymologia, przemiany, warianty; Od znaku do tekstu – składnia, gatunki, funkcje), ukazujące szerokie spektrum naukowych zainteresowań badaczy.

Tożsamość - Przestrzeń - Sacrum. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesor Irenie Bukowskiej-Floreńskiej

red. Grzegorz Odoj

Tom stanowi zbiór tekstów naukowych ofiarowanych w darze Profesor Irenie Bukowskiej-Floreńskiej z okazji 80. urodzin. Autorami są etnolodzy i antropolodzy kultury oraz przedstawiciele dyscyplin pokrewnych. Wspólnym rysem zamieszczonych artykułów jest próba uchwycenia oraz zinterpretowania wybranych problemów społeczno-kulturowych współczesnego świata, jak też wielowymiarowa analiza dynamicznych przemian, którym obecnie podlega kultura. Interdyscyplinarna refleksja, dając możliwość wieloaspektowych odniesień i porównań, pozwoliła naświetlić z różnorakich perspektyw zagadnienia związane z procesem  kształtowania się tożsamości społeczno-kulturowej w wymiarze lokalnym, regionalnym i narodowym, ukazać zjawisko percepcji, wartościowania tudzież oswajania określonych fragmentów przestrzeni otaczającej człowieka, a także wskazać na funkcjonalne i symboliczne przeobrażenia życia religijnego. Publikacja powinna zainteresować w głównej mierze etnologów i antropologów kultury, kulturoznawców, socjologów, historyków kultury oraz wszystkich zaabsorbowanych kondycją współczesnej kultury.

W poszukiwaniu nowego ładu. Tendencje antyliberalne, autorytarne i profaszystowskie w polskiej myśli politycznej i społecznej lat 30. XX w.: piłsudczycy i inni

Jarosław Tomasiewicz

Praca opisuje przemiany polskiej myśli politycznej i społecznej lat trzydziestych, dokonujące się pod wpływem kryzysu gospodarczego, zagrożenia zewnętrznego i promieniowania faszyzmu. Analizowane są tu autorytarne i profaszystowskie tendencje, występujące zarówno w ugrupowaniach politycznych (sanacja, konserwatyści, nurt katolicko-społeczny), jak i w środowiskach niepolitycznych (panslawiści, neopoganie, antysemici, kombatanci, inżynierowie, prawnicy, artyści itd.). Autor zajmuje się aspektami dotąd często pomijanymi przez badaczy, uwzględnia ośrodki i postacie do tej pory nigdy nie opisywane. Publikacja ta, wraz z dwoma poprzednimi pozycjami autora, ujmuje całość sceny ideowopolitycznej Drugiej Rzeczypospolitej. Wnioski płynące z analizy rozwoju tendencji antyliberalnych w ubiegłym stuleciu mogą okazać się pomocne również dla zrozumienia współczesnych zjawisk.

Henryk Kocój. Bibliografia z okazji dziewięćdziesiątych urodzin Profesora

red. Maciej Kucharski, Dariusz Nawrot, Dariusz Rolnik

Praca jest zestawieniem bibliografii Henryka Kocója, zawiera też jego życiorys naukowy oraz zestawienie nazwisk doktorantów Profesora.