Komedia dell'arte

Monika Surma-Gawłowska

W dziejach teatru europejskiego nie ma bodaj drugiego zjawiska tak bardzo obciążonego bagażem błędnych wyobrażeń i interpretacji, jak komedia dell’arte. W obiegowej opinii funkcjonuje ona jako oparty na beztroskiej improwizacji teatr, w którym aktorzy noszą maski, robią salta i zmuszają widownię do śmiechu niewybrednymi gagami. (… ) Tymczasem komedia dell’arte powinna być postrzegana jako synonim teatru: różnorodnego, podlegającego ewolucjom i metamorfozom, raz opartego na tekście, innym razem niemal od niego niezależnego, performerskiego, eksperymentalnego. W komedii dell’arte, jak nigdy wcześniej, najważniejszym czynnikiem mającym wpływ na charakter przedstawień był gust widzów. Wynikiem przyjęcia przez aktorów tej szczególnej optyki była niespotykana wcześniej heterogeniczność spektakli. Na scenie mieszały się muzyka, taniec i słowo, powaga zderzała się ze śmiechem, a publiczność czerpała przyjemność nie tylko z pikantnych żartów i zabawnych nieporozumień, ale także z rozwiązania węzła  dramatycznego, z katharsis i nauki moralnej. Koncentrując się na tym, co w komedii dell’arte najbardziej rzuca się w oczy, łatwo zapomnieć o tym, co – szczególnie dziś – wydaje się zwyczajne, zatem pozornie niewarte opisywania: o wszechstronności, talencie i profesjonalizmie aktorów, które sprawiały, że schematyczne scenariusze zamieniały się na scenie w fascynujące historie. Maski, improwizację i komediowe gagi należy traktować tak, jak traktowali je sami aktorzy – jak składniki potraw, które tylko w harmonii z pozostałymi elementami spektaklu mogły tworzyć spójną całość, zaś wyizolowane z kontekstu stawały się niestrawne. Ze „Wstępu”.  

MARANATHA

KS. ADAM RYBICKI

Ksiądz dr hab. Adam Rybicki, prof. KUL w prezentowanej publikacji zauważa, że na naszych oczach rozpada się wiele elementów świata, a niektórzy wieszczą koniec człowieka, cywilizacji, a nawet Kościoła. Odwołując się do Biblii, wskazuje, że święte teksty z jednej strony mówią o końcu świata, jaki znamy, a z drugiej o nadejściu nowego świata, całkowicie przekraczającego nasze wyobrażenia. Nowy świat będzie jednak poprzedzony zniszczeniem starego, co z jednej strony budzi lęk, a z drugiej - nadzieję. W książce znajdują się pewne informacje potwierdzające, że to koniec, a jednocześnie ukazujące, co ma nastąpić. Autor przedstawia chrześcijaństwo jako fascynującą odpowiedź na fakt rozpadu świata i wezwanie do intensywniejszego i głębszego życia.

Rozczarowanie. Trochę inne wprowadzenie do zen

Alexander Poraj-Żakiej

Na początku łudzimy się, jesteśmy oczarowani, a nawet zaczarowani, ale później to mija. Jesteśmy rozczarowani, gdy to, czego oczekiwaliśmy, co zakładaliśmy lub na co mieliśmy nadzieję, wcale się nie wydarza. Właściwie to dziwne, że zakończenie fałszywego widzenia stanu rzeczy oceniamy tak negatywnie i ze wszystkich sił staramy się uniknąć rozczarowania. Skoro nie chcemy być rozczarowani, zatem chcemy nadal być oczarowani, chcemy łudzić się i też na przyszłość takimi pozostać. Pragniemy być oczarowani i pragniemy być czarujący. Korzenie takiego zachowania tkwią w najgłębszych pokładach naszego myślenia, myślenia magicznego. Ale prawdziwy czar leży gdzie indziej, w doświadczeniu tu i teraz, a rozczarowanie jest najlepszym nauczycielem. Książka RozCzarowanie otwiera oczy i prowadzi do prawdziwej głębi zen. Bo nie tęsknota za wiedzą, nie nadzieja na przyszły pokój z samym sobą i światem jest prawdziwym misterium, ale doświadczenie życia tu i teraz. W ten sposób możliwe jest nieskrywane, świeże spotkanie z rzeczywistością. Odważna, napisana z iście zenistyczną konsekwencją, z dystansem i nie bez ironii dla odważnych czytelników i dla tych, którzy chcieliby się tego nauczyć.

"Aby przywrócić rangę satyrze". Cenzura wobec poznańskiego tygodnika satyrycznego "Kaktus" (1957-1960)

Anna Wiśniewska-Grabarczyk

"Kaktus" to powstałe na fali odwilży poznańskie pismo satyryczne, ukazujące się w latach 1957-1960. Jak każdy tytuł prasowy wydawany oficjalnie w Polsce Ludowej, miał swoje drugie, ukryte przed szeroką publicznością oblicze, znane tylko autorom, redakcji i cenzorom. To wersja dziewicza, pierwotna, ta, która została złożona do oceny urzędu cenzury. I o niej, o tym dziewiczym obrazie "Kaktusa" jest ta książka. Materiał porównawczy stanowią 174 numery periodyku oraz zbiór kryptotekstualiów, tj. poufnych cenzorskich dokumentów oceniających artykuły z tygodnika. Są one cennym świadectwem tego, w jaki sposób władza radziła sobie z tzw. poetykami antyreżimowymi, które doszły do głosu po Październiku '56 r. W archiwach znajdują się nie tylko artykuły, eseje, felietony, dowcipy rysunkowe, komentarze satyryczne, które ukazały się drukiem, ale - co ważniejsze - ich wersje złożone do oceny cenzorów. Dzięki temu można było porównać wersje oryginalne z opublikowanymi oraz ustalić, jakie materiały zatrzymano. Przeprowadzone badania pokazują, że "ucieczka" w kostium satyryczny nie zawsze pozwalała literatom i grafikom publikującym w "Kaktusie" uniknąć cięć cenzorskich.

Rozważania o pogańskiej terminologii religijnej dawnych Słowian. W poszukiwaniu mitologicznego wymiaru śląskiego frazeologizmu "Jeronie Pieronie!"

Piotr Żurek

Jest to książka przede wszystkim o języku Słowian. Zrodziła się ona pod wpływem głęboko zakorzenionej w autorze śląskiej leksyki i frazeologii. Rodzimy materiał językowy skłonił autora do rozpoczęcia poszukiwań rodowodu i znaczeń komponentów gwary śląskiej odnoszących się do słowiańskiej mitologii. Metodologicznie monografia obejmuje badania skupiające się na analizie pogańskiej terminologii związanej z teonimami oraz pogańskim kultem i liturgią Słowiańszczyzny pierwotnej. Przez analizę lingwistyczną autor odsłania hipotetyczny obraz tego, w jaki sposób dawni Słowianie wyobrażali sobie życie swoich bogów oraz jak ich czcili. Piotr Żurek - dr hab., profesor uczelni Uniwersytet Bielsko-Bialski. Historyk i slawista, autor kilkunastu książek oraz licznych artykułów wydanych w kraju i za granicą. Znany głównie jako badacz dziejów Słowiańszczyzny i Bałkanów. Jego zainteresowania lingwistyczne obejmują językoznawstwo historyczno-porównawcze (paleoslawistykę, kontakt językowy i język polityki).

Mit normalności. Trauma, choroba i zdrowienie w toksycznej kulturze

Gabor Maté, Daniel Maté

Uznany autor bestsellerów Kiedy ciało mówi nie oraz Bliskie spotkania z uzależnieniem powraca z nową książką. W tej rewolucyjnej publikacji doktor Gabor Maté analizuje, jak kraje zachodnie, które szczycą się swoimi systemami opieki zdrowotnej, faktycznie odnotowują wzrost liczby chorób przewlekłych i ogólnego złego stanu zdrowia. Prawie 70 procent Amerykanów stosuje co najmniej jeden lek na receptę; ponad połowa bierze dwa. W Kanadzie co piąta osoba ma nadciśnienie tętnicze. W Europie rozpoznaje się je u ponad 30 procent populacji. Wszędzie wzrasta liczba chorób psychicznych nastolatków. Więc co tak naprawdę jest normalne, jeśli chodzi o zdrowie? W ciągu czterdziestu lat doświadczenia klinicznego Maté uznał dominujące rozumienie normalności za fałszywe i nieuwzględniające roli, jaką trauma, stres i presja współczesnego życia wywierają na nasze ciała i umysły kosztem dobrego zdrowia. Pomimo całej wiedzy i zaawansowanych technologii zachodnia medycyna często nie traktuje człowieka całościowo, ignorując to, jak toksyczna jest dzisiejsza kultura, która obciąża organizm, układ odpornościowy i osłabia równowagę emocjonalną. Maté obala powszechne mity na temat tego, co powoduje, że chorujemy, łączy kropki między chorobami jednostek a pogarszającą się kondycją społeczeństwa oraz oferuje pełen współczucia przewodnik po zdrowiu i leczeniu.

Relacyjność w kulturze i sztuce. Księga jubileuszowa Profesor Małgorzaty Leyko

Małgorzata Budzowska, Justyna Michalik-Tomala, Karolina Prykowska-Michalak, Joanna Królikowska

Zgromadzone teksty są oryginalne, są zdaniem sprawy z relacyjnego poznania różnych praktyk artystycznych, które dzięki przyjętym przez Autorów metodologiom, proponowanym kontekstom ujawniają swe epistemiczne i performatywne znaczenia. Tezy interpretacyjne stawiane w wielu tekstach [...] wzbogacają współczesne badania nad sztuką teatru, tańca i widowisk przez eksponowanie nieoczywistych funkcji, jakie pełnią we współczesności, zapraszając odbiorców do interakcji i współpracy w refleksji nad światem, jaki jest i jaki być może. Z recenzji dr hab. Doroty Fox, prof. UŚ Szeroki zakres tematyczny artykułów zebranych w książce Relacyjność w kulturze i sztuce. Księga jubileuszowa Profesor Małgorzaty Leyko wynika bezpośrednio z rozległości zainteresowań naukowych Jubilatki, a jednocześnie świadczy o tym, jak wiele z tych zainteresowań rozwijała w ramach dialogicznej współpracy z rozmaitymi środowiskami naukowymi. [...] Dlatego dobrze się sprawdziła kategoria szeroko rozumianej relacyjności jako zwornik tomu. Jeśli nawet Autorki i Autorzy nie piszą o relacyjności wprost, wszyscy starają się poszerzać pole widzenia, by dojrzeć nie tylko dzieła i zjawiska artystyczne i kulturowe oraz osoby je tworzące, lecz także rozmaite sieciowe uwikłania i odniesienia. Jednocześnie nie ma tu tekstów przypadkowych - wszystkie prace pozostają w relacji do tekstów i zainteresowań Jubilatki. Nie ma wątpliwości, że naukowe i eseistyczne rozważania zaproponowane w tym tomie przez Autorki i Autorów należących do różnych pokoleń i różnych środowisk naukowych potwierdzają wagę tematów i zagadnień, które podejmowała prof. Małgorzata Leyko, oraz inspiracyjną siłę oddziaływania Jej badań. Z recenzji dr hab. Ewy Partygi, prof. IS PAN

Małe planety. O miejscach i ludziach

Paweł Mackiewicz

Tematyka książki nie zamyka się, co mógłby sugerować tytuł i jego (zawarta we wstępie) wykładnia, w kręgu geografii literackiej. Dom, miasto, krajobraz stanowią tu raczej asumpt do snucia frapującej opowieści o tym, co dzieje się na styku geografii, biografii, krytyki literackiej i literatury, i o wzajemnych relacjach miejsc, ludzi i tekstów. Autora interesują spotkania, więzi i - często nieoczywiste - paralele, wynikające tyleż z doświadczenia wspólnej przestrzeni, co z czytania - z czytania, będącego odkrywaniem "miejsc wspólnych", tropieniem splotów i powiązań intertekstualnych. Zarazem zaproponowana tu lektura, podobnie jak charakteryzowane w książce pisarstwo Jacka Łukasiewicza, "nie fetyszyzuje granicy pomiędzy krytyką literacką a historią literatury - albo, ogólniej rzecz ujmując, literaturoznawstwem akademickim". Idąc śladami swego mistrza, Paweł Mackiewicz dystansuje się zarówno od "naukowej ortodoksji", jak od historycznoliterackich syntez; przedkłada przypadkowość, zjawiskowość i jednostkowe mikrohistorie nad "uogólniające, czasem upraszczające konstrukty makrohistoryczne", a równocześnie osadza omawianą twórczość w złożonym historycznym, politycznym i społecznym kontekście. Taka optyka w połączeniu z badawczą dociekliwością i hermeneutycznym podejściem do tekstu okazuje się bardzo atrakcyjna poznawczo: pozwala wyławiać nieznane lub niedostrzeżone fakty życia literackiego i wydobywać nowe rysy znanych pisarzy, poetów, krytyków, a ponadto - w innym świetle ukazuje ich twórczość, zwracając uwagę na jej spacjalne uwarunkowania. Dotyczy to nie tylko relacjonowanych przez Autora spotkań Kazimierza Wyki i Stanisława Czycza, Tadeusza Różewicza i Tymoteusza Karpowicza, Wincentego Pola i Kornela Ujejskiego, Stanisława Pigonia i Alfreda Jahna, Krzysztofa Vargi i Damiana Kowala, Krzysztofa Karaska i Jana Kulki, ale też relacji, w jakie wchodzą z innymi osobami i/lub z miejscem pozostali bohaterowie tej książki: Marta Wyka, Dariusz Suska, Piotr Szewc, Karol Maliszewski, Michał Książek. Z recenzji prof. dr hab. Małgorzaty Mikołajczak, Uniwersytet Zielonogórski Paweł Mackiewicz (ur. 1980) - historyk literatury, krytyk literacki, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego. Zajmuje się literaturą polską XX i XXI wieku. Autor książek: Pisane osobno. O poezji polskiej lat pierwszych (Poznań 2010), W kraju pełnym tematów. Kazimierz Wyka jako krytyk poezji (Kraków 2012), Małe i mniejsze. Notatki o najnowszej poezji i krytyce (Katowice 2013), Sequel. O poezji Marcina Sendeckiego (Poznań 2015), Spór o realizm 1945-1948 (Poznań 2020). Opracował tomy: Kazimierz Wyka, Tylnym pomostem. Felietony zebrane (Kraków 2014), Kazimierz Wyka, Wybór pism (BN, Wrocław 2019), Jacek Łukasiewicz, Krok i rytm. Wybór szkiców (Wrocław 2024). Seria Górska jest odpowiedzią na rosnące zainteresowanie górami, jak również wieloaspektową, szeroką recepcję przestrzeni i kultury górskiej w literaturze, sztuce i życiu społecznym. W ostatnich dziesięcioleciach w nauce światowej pojawiły się odrębne studia poświęcone przestrzeni górskiej - mountain studies, prowadzone przede wszystkim z perspektywy ekologicznej, potwierdzające znaczenie gór, widzianych jako enklawy przyrodniczo-kulturowe, w aspekcie rozwoju i przetrwania współczesnej cywilizacji. W tym wymiarze wyraźnie rysuje się potrzeba rozszerzenia tej perspektywy o pogłębioną refleksję z obszaru szeroko pojętej humanistyki i dziedzin jej pokrewnych, historia poznania, eksploracji i zdobycia gór (alpinizm, andynizm, himalaizm) stanowi bowiem bardzo ważny element historii cywilizacji i kultury. W serii prezentowane będą najnowsze prace naukowe o charakterze monograficznym, jednego bądź wielu autorów, łączące doświadczenia literaturoznawcze z badaniami z zakresu antropologii kultury, psychologii i socjologii oraz historii poznania i zdobycia gór. Nie oznacza to jednak wykluczenia z serii prac z zakresu nauk przyrodniczych i innych obszarów badań. W ramach serii planowane są także wznowienia dziewiętnastowiecznych i dwudziestowiecznych zapomnianych dzieł o wybitnej wartości poznawczej dotyczących gór, przekłady ważnych pozycji zagranicznych z tego zakresu oraz edycje krytyczne wybranych dzieł z obszaru eseistyki i beletrystyki.

Cykl z komisarzem Jooną Linną (Tom 1). Hipnotyzer

Lars Kepler

W szwedzkim miasteczku Tumba dochodzi do brutalnej zbrodni na oczach nastolatka zostają zamordowane matka i młodsza siostra. On sam doznaje poważnych obrażeń. Jest w szoku, co uniemożliwia złożenie wiarygodnych zeznań. Chłopiec to jedyny świadek zbrodni, dlatego komisarz Joona Linna postanawia poddać go hipnozie. Dziesięć lat temu psychiatra Erik Maria Bark zrezygnował ze stosowania hipnozy i poprzysiągł nigdy do niej nie wracać. Za namową Linny łamie własne postanowienie, co wywołuje lawinę dramatycznych zdarzeń

Gorsza

Jarosław Czechowicz

Trzy kobiety. Dwanaście godzin. Któraś z nich musi odpowiedzieć za to, co zrobiła. Magda prowadzi zwyczajne życie. Mieszka w przytulnym domu w Krakowie, pracuje w komunikacji miejskiej, wolne chwile spędza, jeżdżąc na ukochanym motorze. Pozorny spokój zakłóca jedno spotkanie, po którym Magda nie może dojść do siebie. A potem jeszcze jedno. I kolejne... Gdy Magda spogląda w oczy kogoś, kogo miała nadzieję już nigdy nie zobaczyć, pozorny spokój znika. Zagłuszane koszmary i traumy uderzają ze zdwojoną siłą. Przerażona tym, co drzemie w głębi jej umysłu, Magda musi podjąć decyzję, od której zależeć będzie nie tylko jej życie. Jarosław Czechowicz, pisarz i recenzent, powraca z porywającym i niepokojącym thrillerem psychologicznym. Żeby wstrząsnąć czytelnikiem, bierze na warsztat doświadczenia bolesne i boleśnie powszechne. Bo to wszystko wciąż dzieje się na nowo. 2025 Wydawnictwo Błysk (Audiobook): 9788368186734

Całkiem zwyczajny kraj. Historia Polski bez martyrologii

Brian Porter-Szűcs

Całkiem zwyczajny kraj obejmuje okres od 1795 roku do rządów PiS. Osią rozważań tego historycznego eseju jest kształtowanie się polskiej świadomości narodowej. Brian Porter-Szűcs oferuje nową perspektywę na wiele istotnych kwestii. Czy faktycznie w XIX wieku chłopi identyfikowali się z polskością? Czy na pewno II RP szanowała swoich niepolskich obywateli i przestrzegała ich praw? Czy życie w PRL-u było jedną wielką udręką? Czy Polacy mieli jasną wizję państwa, czy kształtowało się ono niejako przez przypadek? Autor jako zewnętrzny badacz nie ma problemu z kwestionowaniem wielu mitów dotyczących naszej historii i dowodzi, że los Polski nie tle historii powszechnej jest dosyć typowy. Brian Porter-Szűcs (ur. 1963) jest profesorem historii, wykłada na University Michigan-Ann Arbor. Wydał m.in. Faith and Fatherland: Catholicism, Modernity, and Poland (2010) oraz When Nationalism Began to Hate: Imagining Modern Politics in 19th Century Poland (2000), która to książka została przetłumaczona na polski pod tytułem Gdy nacjonalizm zaczął nienawidzić: Wyobrażenia nowoczesnej polityki w dziewiętnastowiecznej Polsce (2011). Napisał też kilkadziesiąt artykułów poświęconych polskiej religijności i najnowszym wydarzeniom politycznym w naszym kraju.

Dusza w dżinsach czyli sok z życia świeżo wyciśnięty

Yasmine Yas

Pewnego dnia,podeszłam do blatu w mojej kuchni, otworzyłam sokowirówkę i wepchnęłam tam całe MOJE ŻYCIE. Ze wszystkim. Ze łzami,śmiechem, bólem, radością, cierpieniem, nadzieją i zwątpieniem. Wszystko tam włożyłam z całkowitą szczerością i kliknęłam przycisk START. Wycisnęłam świeży sok z mojego życia i zamknęłam w okładkach tej książki. Nie posłodziłam ani nie posoliłam. Zapisałam dokładnie to co mi się przydarzyło. " Dusza w dżinsach" to prawdziwa historia o spotkaniu z własną duszą, o poszukiwaniu miłości do samego siebie i odpowiedzi o sens naszych doświadczeń tutaj - w tym zwariowanym świecie. To opowieść o narodzinach miłości, o romansie duszy i człowieka. To podróż do przyjaźni ze swoim ciałem... i nie tylko. Książka napisana jest językiem duszy - tak jak płynęła ta cała historia - tak została zapisana. Dużo tam... kropek. Dużo tam... wszelkich emocji. Dużo tam... aż zawstydzającej momentami... szczerości. Dużo tam też... o sexie z własną duszą... Cóż. To sok z życia świeżo wyciśnięty. Zapraszam Cię serdecznie w tą wyjątkową podróż. Yas

Granica

Zofia Nałkowska

"Granica" Zofii Nałkowskiej to nie tylko powieść, ale prawdziwe arcydzieło literatury, które penetruje głębokie pokłady ludzkiej psychiki i moralności. Główny bohater, Zenon Ziembiewicz, zmaga się z trudnymi wyborami życiowymi, balansując między osobistymi ambicjami a uczuciami. Nałkowska wnikliwie ukazuje jego wewnętrzne konflikty, które odbijają się echem w rzeczywistości społecznej i politycznej Polski międzywojennej. To historia pełna napięcia, dramatów i nieoczekiwanych zwrotów akcji, która zmusza czytelnika do refleksji nad granicami etyki i moralności. "Granica" to powieść, która nie tylko wciąga, ale również porusza, zmieniając spojrzenie na codzienne wybory i ich konsekwencje. 2025 Wydawnictwo Błysk (Audiobook): 9788368186338

Cuda cudaszki i cudasiątka. czyli wiersze i bajki z przekazem dla dzieci Nowej Ziemi

Yasmine Yas

Dzieci do około szóstego roku życia mają kontakt ze swoją duszą. Są jak otwarte bramy dla przepływu pasji i czystej ciekawości i radości istnienia w ciele swojej duszy. Potem zaczyna je coraz bardziej wciągać zewnętrzny świat. Coraz więcej programow wgrywamy do ich umysłów. "Cuda cudaszki i cudasiątka " to zbiór wierszy i bajek z przekazem dedykowany dla dzieci Nowej Ziemi aby z miłością, w lekki i dowcipny sposób przekazać im mądrość dusz... na dalszą ich drogę... w dorosłość. Pośród różnych przekazów zawartych w wierszach i bajkach... jest też takie przesłanie: że to w porządku jest zachwycać się pięknem tego świata, w którym żyjemy.... Zapraszam i polecam. Yasmine

Josie Quinn (Tom 1). Znikające dziewczyny

Lisa Regan

Porywający kryminał z niepokorną detektywką w roli głównej! W Denton na Wschodnim Wybrzeżu USA trwają poszukiwania siedemnastoletniej Isabelle Coleman. Do tej pory znaleziono jedynie jej telefon oraz inną dziewczynę, której nikt nie uważał za zaginioną. Odnaleziona milczy i nie reaguje na próby nawiązania kontaktu. Być może to, co przeszła, trudno opisać słowami Detektywce Josie Quinn udaje się wydobyć z nastolatki tylko jedno: imię Ramona. Josie bierze sprawy w swoje ręce, chociaż jest obecnie zawieszona w obowiązkach. Podąża za jedynym dostępnym tropem i odkrywa, że obie zaginione coś łączy. Aby odnaleźć Isabelle żywą, musi się spieszyć. Tym bardziej że dziewczyna może nie być jedyną ofiarą Bardzo lubię silne i dające czadu główne bohaterki właśnie taka jest Josie Quinn. Fabuła pędzi, zapierając dech w piersi, a ja już niecierpliwie czekam na kolejny tom. Angela Marsons, autorka NIEMEGO KRZYKU

Pod starą wierzbą

Hans Christian Andersen

W pełni udźwiękowione zaczarowane słuchowisko, pełne muzyki i dźwięków, które rozbudzają wyobraźnię najmłodszych odbiorców. Opowieść, która zabiera w magiczną podróż w świat klasycznych baśni Andersena. "Pod starą wierzbą" to baśń Hansa Christiana Andersena opowiadająca o miłości młodego chłopca i dziewczyny, których losy splatają się z historią starej wierzby, będącej niemym świadkiem ich uczuć i życiowych zmian. Przekazuje refleksję o przemijaniu, marzeniach i tym, jak natura łączy się z ludzkimi losami. Jak zawsze w oryginalnych baśniach Andersena usłyszymy piękną i wzruszającą historię z wartościowym morałem.