Sztuka staje się życiem, a życie sztuką... Poglądy estetyczne Lou Andreas-Salomé w przestrzeni kulturowej końca XIX i początku XX wieku

Grażyna Krupińska

Urodzona w Sankt Petersburgu niemieckojęzyczna pisarka Lou Andreas-Salomé (1861–1937) była postacią ze wszech miar samodzielną i oryginalną. W życiu prywatnym przyjaźniła się z Friedrichem Nietzsche, była muzą i powierniczką poety Rainera Marii Rilkego, ale i gorącą zwolenniczką Sigmunda Freuda oraz psychoanalizy. Andreas-Salomé, należąca do najciekawszych postaci kobiecych w życiu kulturalnym Niemiec, była autorką powieści i nowel, esejów, a także książek filozoficznych, krytycznoliterackich, religioznawczych oraz psychoanalitycznych. Niniejsza monografią jest pierwszą w polskim literaturoznawstwie rekonstrukcją poglądów estetycznych Andreas-Salomé, dotyczących artysty, procesu twórczego, dzieła sztuki, odbiorcy oraz wartości estetycznej. Pisarka, jako wyznawczyni filozofii życia, uważała, że sztuka bez życia nie miałaby racji bytu, zaś życie bez sztuki nie mogłoby objawić swej mocy. Z kolei kategoria „pomiędzy”, będąca immanentną cechą człowieka epoki modernizmu, okazuje się najbardziej dotyczyć artysty skazanego na ciągłe balansowanie pomiędzy ekstremami – bólem a szczęściem, zdrowiem a chorobą. 

Fabryka Absolutu

Karel Čapek

Na terenie Czech wyprodukowano Boga. Maszyny zwane karburatorami zaczęły masowo wytwarzać Absolut. W pewnym momencie było go już tak dużo, że postanowiono bombardować nim Anglię. Nastała na świecie nieograniczona obfitość wszystkiego, czego ludziom potrzeba. Ale ludziom potrzeba wszystkiego, tylko nie nieograniczonej obfitości. Zauważono, że Absolut potrafi przypodobać się ludowi i wszędzie przybiera mentalność danego kraju. W cesarstwie niemieckim Absolut natychmiast stał się państwowy, w Polsce działał jak jakiś gatunek alkoholu, a w Czechach na przykład zachowywał się jak indywidualista.

NOTATNIK TEATRALNY Nr 92/2023 TEATR. REWOLUCJE

Praca zbiorowa

Nowy "Notatnik Teatralny" opisuje najważniejsze kierunki zmian w funkcjonowaniu instytucji teatralnych w ostatnich latach. Autorzy tego zeszytu podsumowują rewolucyjne procesy zachodzące na poziomie instytucjonalnym, ale też w relacjach między twórcami i pracownikami. Oprócz rozmów z osobami zaangażowanymi w przeprowadzanie reform, numer zawiera po raz pierwszy drukowane, nowo powstałe dokumenty, które w praktyczny sposób porządkują etapy powstawania spektakli i mogą być realnym wsparciem dla osób zaczynających pracę.

Hymn demokratycznej młodzieży

Serhij Żadan

Sześć lirycznych opowieści o okrutnej, a niekiedy zabawnej rzeczywistości postradzieckiej Ukrainy. Bohaterowie tych splecionych historii są niczym armia herosów nowego porządku żywiołowi, ekscentryczni, twardzi. Nie zastanawiają się nad geopolityką, przerażeni trzydziestką na karku usiłują okopać się w zmiennej codzienności własnego miasta. Jedni próbują sił w biznesie rozrywkowym. Drudzy chcą być razem w miłości, w korporacji czy w ruchu związkowym. Jeszcze inni starają się zmienić branżę z gangsterki na usługi pogrzebowe. Czy młodzież w nowym porządku politycznym może być demokratyczna? Czy wciąż rozbrzmiewa jej stary hymn? A może samo słowo demokracja stało się kolejnym znakiem towarowym? Hymn demokratycznej młodzieży to korowód outsiderów nowej Ukrainy po raz pierwszy smakujących kapitalizmu. Surrealistyczny, buntowniczy i piekielnie pociągający. Hymn demokratycznej młodzieży to pieśń o hossie na rynku absurdu i bessie na giełdzie idei. Żadan powołuje do życia armię herosów nowego porządku: Braci Lichujów i ich siostrzeńca Iwana, Sanycza, starego ćpuna Slawika, Gogę szefa pierwszego klubu dla gejów; Wikę, której kochanka zbiegła do Turcji, Gabriela, Cyganów, kupczących wizami Schengen i cnotą białoruskiej kurewki, Ewę drżącą na kolejowej bocznicy, byłych sportowców i skinheadów, którzy tłuką gości z Kaukazu, dzieci korporacji, Bokserów o Sprawiedliwość i Adaptację Społeczną. A to raptem skromny katalog głównych postaci piosenki, nuconej w rytm stukotu czterdziestu wagonów narkotyków, które nie ruszają z miejsca. Żadan przegląda inwentarz liberalnej demokracji jak bambetle na strychu, obsrane przez gołębie. Wybiera zeń nowe prawdy, a potem miesza je w probówce lirycznej groteski, destylując fałsze nowej, lepszej ideologii. Przesmaczne, prześmieszne, przerażające. Igor Stokfiszewski

Anna 1410. Piastówna na jagiellońskim tronie

Dorota Pająk-Puda

Prawnuczka Władysława Łokietka, wnuczka Kazimierza Wielkiego, kuzynka Jadwigi Andegaweńskiej. Piastówna, na którą czeka polska korona. Królowa, która ma tchnąć życie w jagiellońską dynastię. Czy może być światlejsza przyszłość? Anna jedzie do Krakowa, który oczekuje Pani Przyrodzonej z otwartymi sercami, ale ona już pierwszego dnia zamiast do komnat wawelskich trafia do klasztoru... Anna Cylejska jako druga żona Władysława Jagiełły staje się świadkiem jednych z najważniejszych wydarzeń w dziejach polskiej historii - konfliktu polsko-krzyżackiego, wydarzeń grunwaldzkich, chrztu Żmudzi, unii horodelskiej i jest bohaterką kolejnej powieści Doroty Pająk-Pudy.

Opowieść o Pocahontas

Elmer Boyd-Smith

Oryginalna opowieść o Pocahontas, The Story of Pocahontas and Captain John Smith, została wydana po raz pierwszy w 1906 roku. Pocahontas (Matoaka, później znana jako Rebecca Rolfe, żyjąca ok. 1595-1617) była Indianką z Wirginii, znaną z powiązania z kolonialną osadą Jamestown w Wirginii, córką Powhatana, wodza plemion w regionie Tidewater. W znanej anegdocie historycznej mówi się, że uratowała życie indiańskiemu jeńcowi, Anglikowi, Johnowi Smithowi, w 1607 r., kładąc swoją głowę na jego głowie, gdy jej ojciec udniósł swoją wojenną maczugę , by dokonać egzekucji. Elmer Boyd Smith (1860-1943) był amerykańskim pisarzem. Urodził się w St. John, w Nowym Brunszwiku, wychował się w Bostonie a wykształcenie zdobywał we Francji. Pracował dla Riverside Press w Bostonie, następnie wyjechał do Paryża, gdzie studiował rysunki i malarstwo. W 1896 roku napisał i zilustrował swoją pierwszą pracę zatytułowaną My Village. W 1898 roku wrócił do Bostonu, gdzie ilustrował książki dla Houghton Mifflin.

Tylko nie Podlasie

Sylwia Skuza

Grom Sidorowicz jest policjantem na małym mazurskim posterunku. Początkowo skierowanie go z Warszawy do Orzysza traktuje jak zesłanie, ale wśród przyjaciół: Marka Mistrasa, Jarosława Wesselsa i zielarki Trintawini zmienia zdanie. Zaręczony z siostrą przyjaciela, Suji Mistras, Grom musi niespodziewanie stawić czoło wyzwaniom z przeszłości…   Pomimo że akcja powieści rozpoczyna się w Wenecji, jej sercem jest tytułowe Podlasie. Nie oznacza to jednak, że komisarz Gromosław Sidorowicz porzucił ukochane Mazury. Testament dziadka, zagadkowo złożony u podlaskiego notariusza, nakłada na Groma obowiązek wypełnienia jego ostatniej woli – odnalezienia śladów po zaginionych w 1946 roku mężczyznach z okolic Dubicz Cerkiewnych. Równolegle z tymi poszukiwaniami Sidorowicz podejmie się pomocy w ustaleniu losów prawosławnego duchownego, który niespodziewanie zniknął z parafii z dużą sumą pieniędzy. Chęć niesienia pomocy wplącze policjanta nie tylko w szereg zagadkowych zabójstw i wyczerpującą podróż po podlaskich drogach, ale też pogmatwa działania polskich i watykańskich służb specjalnych. Grom, podobnie jak podążająca za nim udręczona kryzysem wieku dojrzałego matka, nie spotka na Podlasiu szeptuch, ale odnajdzie – dosłownie i w przenośni – znacznie więcej, niżby się spodziewał.

Sekrety Białej. Leśniczówka. Tom 2

Agnieszka Panasiuk

Marysia, wracając po latach do rodzinnej Białej Podlaskiej, staje twarzą w twarz z przeszłością - śmiercią mamy, przykrym dzieciństwem pod okiem ciotki, dla której zawsze była bajstrukiem, i nieszczęśliwą młodzieńczą miłością. W leśniczówce, otrzymanej w spadku od babci, znajduje pamiętnik Iny, łączniczki AK. Lektura pamiętnika pochłania ją bezgranicznie, choć w tym samym czasie zmaga się z wieloma problemami... Kim była tajemnicza Ina, zakochana we włoskim jeńcu wojennym? Czy Marysia dla dobra chorego synka odważy się odbudować relację z jego ojcem? Czy ocali leśniczówkę przed zniszczeniem i w końcu pozna zagmatwane losy swoich rodziców? Leśniczówka to drugi z czterech osobnych tomów obyczajowo-historycznego cyklu Sekrety Białej Agnieszki Panasiuk. Opowiada o grupie przyjaciółek z Białej Podlaskiej, których relacje w obliczu życiowych przeciwności zostają wystawione na próbę.

Krótka historia czasu

Stephen Hawking

Czy wszechświat miał początek i będzie miał kiedykolwiek koniec? Czy czas może być odwrócony? Krótka historia czasu to już klasyczna pozycja literatury popularnonaukowej. Przedstawione w niej idee prezentują najnowsze odkrycia w dziedzinie badania wszechświata. Autor wykracza poza teorię względności, mechanikę kwantową i wielki wybuch, aby sięgnąć do "tańca geometrii", który doprowadził do powstania wszechświata, krainy zjawiskowych zdarzeń fizyki cząstek elementarnych, w której materia zderza się z antymaterią. Ta fascynująca książka umożliwia poznanie ogromu przestrzeni międzygalaktycznej.

Doktor Proktor (#1). Doktor Proktor i proszek pierdzioszek

Jo Nesboo

Pewnego wiosennego dnia Lisa widzi ciężarówkę z napisem Przeprowadzki podjeżdżającą pod dom sąsiadów. Wprowadza się tam Bulek, chłopiec zupełnie niezwykły. A spotkanie Bulka i Lisy z jeszcze bardziej niezwykłym by nie powiedzieć szalonym doktorem Proktorem daje poczętek zwariowanej historii o okrutnych anakondach, ponurych lochach, a przede wszystkim o najsilniejszym na świecie proszku na prykanie. Jo Nesbo stworzył mistrzowską kombinację humoru, przygód i absurdu, którą pokochają dzieci w każdym wieku. Dorośli też!

Język(i) w czasie i przestrzeni

Piotr Stalmaszczyk

Tematyce języka, czasu i przestrzeni poświęcono w literaturze polskiej i światowej bardzo dużo uwagi, zwłaszcza w ujęciu interdyscyplinarnym. Prace zebrane w niniejszym tomie wskazują na różne, nierzadko bardzo metaforyczne, sposoby pojmowania czasu i przestrzeni w szerokiej perspektywie lingwistycznej. Poszczególne rozdziały koncentrują się na wybranych aspektach użycia języka w przestrzeni internetowej i multimedialnej, na języku w przestrzeni miejskiej i państwowej. Kolejne teksty analizują język w różnych perspektywach czasowych, związanych z ewolucją języka i kontaktami międzyjęzykowymi, a także badają relacje zachodzące pomiędzy językiem a pamięcią, przedstawiają uwarunkowania zmian językowych w procesie afazji, przyglądają się przestrzeni teoretycznej, w której uprawiane jest językoznawstwo, oraz proponują rozważania o charakterze ogólnohumanistycznym. Autorzy koncentrują się na badaniach poszczególnych interesujących zjawisk i jednostkowych przypadków, a rozważania teoretyczno-metodologiczne splatają się z analizami zagadnień bardziej praktycznych. W niektórych tekstach pojawia się nawiązanie do aktualnych wydarzeń i ograniczeń, ale także nowych możliwości spowodowanych pandemią.

Nie dotykaj

Aleksandra Pilch

Po wielu latach spędzonych na froncie, Blake Parrish wraca do swojego rodzinnego miasteczka. Wojenna rzeczywistość zmieniła go nieodwracalnie, a teraz musi stawić czoła nowym wyzwaniom. W mieście, które również przeszło poważne przemiany, czeka go nie tylko walka o przetrwanie, ale także próba odbudowy relacji z May Hart, dawną sąsiadką, która skrywa własne tajemnice. W miasteczku, gdzie każdy zna każdego, sekrety mogą być śmiertelnie niebezpieczne. Blake jest zdeterminowany, żeby odkryć prawdę, nawet jeśli oznacza to ryzyko dla własnego życia. Czas ucieka, a na szali postawiono niejedno życie. Czy Blakeowi uda się rozwikłać intrygi i ocalić to, co mu pozostało? Przekonaj się, jakie tajemnice kryje miasteczko Darlington. 2024 Wydawnictwo Błysk (Audiobook): 9788367739979

Pogłosy. Polska i hiszpańska proza potransformacyjna z perspektywy postzależnościowej

Agnieszka Kłosińska-Nachin

Publikacja przynosi błyskotliwe studium, które emanuje „radością komparatysty”. Agnieszka Kłosińska-Nachin znalazła klucz do podwójnej lektury polskiej i hiszpańskiej prozy, opisującej przemiany, jakie dokonywały się w obu społeczeństwach w okresie potransformacyjnym. [...] Książkę można czytać na wiele sposobów: jako pracę komparatystyczną o dużej wadze metodologicznej, ponieważ zaproponowany tryb dyskursu można zastosować do innych korpusów językowych/literackich; jako wciągającą analizę krytyczną prozy współczesnej, która przynosi niezwykle trafną diagnozę przemian społecznych; jako pogłębione studium rozpoznające problemy, jakie tu i teraz dotykają polską i hiszpańską rzeczywistość także w wymiarze politycznym, ponieważ przedstawiony w tomie dwugłos odbija się w sekwencji luster, dając wrażenie pogłosu na który wskazuje Autorka w tytule. Z recenzji prof. dr hab. Beaty Baczyńskiej Monografia stanowi osiągnięcie o statusie dzieła przełomowego, zarówno w obrębie polskiej hispanistyki, jak i międzynarodowych studiów literaturoznawczych oraz postzależnościowych. W oryginalną perspektywę badawczą – analizę tekstów literackich okresu transformacji z zastosowaniem ustaleń studiów postzależnościowych – został wpisany dialog pomiędzy polskimi i hiszpańskimi pisarzami i intelektualistami. Z recenzji dr hab. Katarzyny Moszczyńskiej-Dürst

Głosownik, czyli odjechany dziennik Staszka Juraszka

Paweł Maj

Głosownik wersja jeden zero humor, którego dorosły nie ogarnie! Staszek zwany słusznie Szajbkiem, pozbawiony za karę laptopa, postanawia użyć smartfona, by na bieżąco nagrywać i komentować wydarzenia równie szaj... szalone jak on. Śledząc zapis tych relacji, poznajemy Szajbka z 5 b, Magdę i Plastusia, Grabarza z wysypiska, Dżastę z 7 c, a nawet wiewiórkę na cukrowym haju! Jesteś nastolatkiem? Nikt tak dobrze nie zrozumie Twoich zmagań ze światem jak Staszek Juraszek. Szkolna nuda, koleżeńskie żarty i pozalekcyjne wyprawy na tereny zakazane zapewnią Ci świetną rozrywkę, dużą dawkę śmiechu oraz wiele pomysłów, w jaki sposób zaimponować kumplom. Polecam! [Anna Sikorska, Górowianka]

Miłość mojego życia

Rosie Walsh

Emma, znana biolożka morska, bardzo kocha męża Leo i córeczkę Ruby. Zrobiłaby dla nich wszystko. Ale niemal każde słowo, które im o sobie powiedziała, to kłamstwo. I być może nigdy nie wyszłoby to na jaw, gdyby nie praca Leo. Jest on autorem nekrologów. Kiedy Emma zapada na poważną chorobę, Leo radzi sobie ze stresem, robiąc to, na czym zna się najlepiej badając życie żony i pisząc o nim. Krok po kroku zbliża się do strasznej prawdy: osoba, którą kocha, tak naprawdę nie istnieje. Nawet jej imię nie jest prawdziwe. Kim jest kobieta, którą od dziesięciu lat trzyma nocą w ramionach? Emma będzie musiała w jakiś sposób udowodnić Leo, że naprawdę jest tym, za kogo zawsze ją uważał. Najpierw jednak musi mu opowiedzieć o drugiej miłości swojego życia... Autorka z listy bestsellerów New Jork Timesa.

Kieszonkowa metropolia. W rok dookoła Bydgoszczy

Michał Tabaczyński

Co wiemy o Bydgoszczy? Michał Tabaczyński przekonuje, że na tożsamość tego miejsca składają się gorączka niedookreślenia i wyparta przeszłość. Nowoczesność przynieśli tu Niemcy, inwestując w Pruską Kolej Wschodnią i kanał łączący Noteć z Brdą. Projektowali swój mały Berlin, miasto idealne, którego ślady widać do dziś. Znani pisarze, owszem, odwiedzali Bydgoszcz, ale stacjonowali w koszarach (Heinrich Böll) albo pracowali w miejskiej rzeźni (J.D. Salinger). Mniej znani, jak Mieczysław Piotrowski, umieszczali tu akcję swoich najlepszych powieści. Nad tym miastem niczyim musiała się jednak unosić szczególna aura, skoro w międzywojniu stało się ezoteryczną stolicą Polski, do której zjeżdżali jasnowidze, by zakładać swoje wydawnictwa i gabinety. Kieszonkowa metropolia to także książka osobista, bo Michał Tabaczyński opowiada o swoim miejscu urodzenia to wyprawa w głąb siebie, do miasta, którego nie ma. Może właśnie w Bydgoszczy najlepiej się myśli o czasie, pamięci i historii?     Najpełniej żyłem w tym mieście, kiedy mnie ono nic nie obchodziło. Jak zwierzę w dziczy: miałem tu swoje wydeptane ścieżki, bezpieczne kryjówki, a węch ostrzegał przed zagrożeniem. Ale to minęło. Teraz, zamiast w nim po prostu żyć, często o nim myślę. I wydaje mi się tak o wiele ciekawsze. Krzyżują się tu historie naszego świata. Bydgoszcz opowiada porywająco o niedolach nowoczesnego mieszczaństwa, narodowej zemście, rasowej nienawiści, triumfie nieracjonalności. Ale także o pięknej epoce europejskiej cywilizacji, zjawiskowości architektury, która ma zdolność kształtowania ludzkiej świadomości, o geniuszu, wolności, bajecznym bogactwie. Bydgoszcz opowiada nam Polskę spoza tradycyjnych mitów, ludowych legend i arcypolskich tożsamościowych fabuł. Gdzieś z boku i z oddali. Nie pretenduje do odgrywania roli centrum świata. Jest jego podwórkiem. Autor