Studia hebraica. Księga pamiątkowa. Seminarium Wiedzy o Hebrajszczyźnie Biblijnej dedykowana Pani Profesor Kamilli Termińskiej

red. Marta Zając, Ireneusz Kida

Studia Hebraica to wyjątkowy zbiór artykułów i wspomnień, których początek i inspirację stanowiły spotkania z Panią Profesor Kamillą Termińską, na zorganizowanym przez nią i prowadzonym przez kilkadziesiąt lat Seminarium Wiedzy o Hebrajszczyźnie Biblijnej. Studia językoznawcze przeplatają się z szerszą refleksją nad żydowską kulturą i religią. Analizy hebrajskich rdzeni i leksemów wraz z ich symboliką (mężczyzna, kobieta, noga, krew); analizy znanych biblijnych fraz (Arka Pana, światło i ciemność; bezład i pustkowie, nawrócenie); hebrajski paralelizm; studia nad chasydyzmem; spory rabinów; mistyka liter hebrajskiego alfabetu; obraz żyda w kulturze i literaturze polskiej, renesansowe przekłady Biblii; postaci żydowskich krytyków literackich, rozważania nad ideą uniwersytetu i naukowego autorytetu – to imponujący wachlarz zagadnień, przedstawianych z badawczą pasją i osobistym zaangażowaniem. Obrazu dopełniają krótkie formy poetyckie oraz wplecione w teksty naukowe wątki bardzo osobiste. Tom zawiera także liczne dodatki oddające specyfikę seminaryjnych spotkań, a także obszerne cytaty z prac naukowych pani profesor Termińskiej, w których znajdziemy jej osobiste przemyślenia na temat języka, językoznawstwa, kultury Zachodu, Biblii hebrajskiej i wiele innych.

"Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych". T. 19, nr 2/2014: Konstruowanie świata osób niepełnosprawnych - różne aspekty rzeczywistości

Dorota Prysak, red. Magdalena Bełza

Kolejny numer czasopisma „Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych” (tom 19, 2/2014), którego temat przewodni: Konstruowanie świata osób niepełnosprawnych – różne aspekty rzeczywistości, wpisuje się w szeroko podejmowaną problematykę codzienności osób niepełnosprawnych, społecznych działań na rzecz poprawy ich sytuacji w różnych obszarach. Żyjemy w czasach bardzo dynamicznych zmian zachodzących prawie w każdej dziedzinie naszego życia. Te zmiany dotyczą również funkcjonowania osób niepełnosprawnych. W niniejszej publikacji ukazane zostały różne aspekty rzeczywistości tej grupy, takie jak: terapia, rehabilitacja, edukacja, funkcjonowanie w przestrzeni społecznej, kulturalnej czy zawodowej. Zamieszczone w trzech częściach artykuły stanowią holistyczny obraz rzeczywistości osoby niepełnosprawnej w obecnych czasach. Obraz ten – z perspektywy edukacyjnej, terapeutycznej, społecznej, a także zawodowej – przedstawiają badacze, ale również osoby będące w stałym kontakcie z osobami niepełnosprawnymi. Elementem szczególnie ciekawym jest transkrypcja panelu pt. „Świat widziany z drugiej strony – oczekiwania osób niepełnosprawnych”, który miał miejsce podczas Międzynarodowej Konferencji Naukowej w Ustroniu w kwietniu 2014 roku, a którego uczestnikami były osoby niepełnosprawne. Dyskusja ta zawiera różne perspektywy widzenia rzeczywistości przez pryzmat swojej niepełnosprawności, ale również miejsca w obecnym świecie i sprawowanej funkcji.  Publikacja poprzez połączenie rozważań stricte badawczych z rozważaniami praktycznymi skierowana jest do naukowców, pedagogów, psychologów, socjologów, studentów, a także do praktyków pracujących na co dzień z osobami niepełnosprawnymi oraz do rodziców dzieci niepełnosprawnych.

Sens życia, sens wiersza. Szkice o twórczości Stanisława Barańczaka

Joanna Dembińska-Pawelec

Twórczość Stanisława Barańczaka – poety, tłumacza, eseisty, krytyka literackiego – od lat skłania do opracowań, komentarzy i interpretacji. Nowe edycje jego spuścizny – korespondencja z Wisławą Szymborską, libretta oper Mozarta, przekłady poezji św. Jana od Krzyża – otwierają możliwości dalszych badań. Książka Sens życia, sens wiersza. Szkice o twórczości Stanisława Barańczaka podejmuje niedopowiedziane jeszcze wątki poetyckie, przekładowe, epistolarne i eseistyczne w dorobku pisarza. W interpretacjach Autorki kluczowa pozostaje perspektywa aksjologiczna, odsłaniająca wpisane w teksty Barańczaka zagadnienie sensu zarówno ludzkiej egzystencji, jak i własnej twórczości literackiej.

Rewizja stosowania prawa do samostanowienia w XXI wieku. Nowe wyzwania dla prawa międzynarodowego

Anna Muś

Współcześnie, praktyka stosowania prawa do samostanowienia narodów (ludów) często prowadzi do pojawienia się pytania o jego zakres podmiotowy: jakie grupy są uprawnione do powoływania się na wykonywanie tego prawa? Głównym celem prezentowanej monografii jest zbadanie relacji między problemem podmiotowości w prawie międzynarodowym a prawem do samostanowienia narodów (ludów). Ponadto książka odnosi się w szeroki sposób do ewolucji praktyki w tym zakresie oraz do istniejących osiągnięć doktryny oraz orzecznictwa, przede wszystkim dążąc do odpowiedzi na pytanie: kto i w jakim zakresie, zgodnie z prawem międzynarodowym, jest objęty zakresem stosowania prawa do samostanowienia?

Filozofia Emmanuela Levinasa jako ancilla theologiae

Jan Słomka

Niniejsza rozprawa jest teologicznym odczytaniem myśli Emmanuela Levinasa. Zawiera Levinasową ocenę współczesnego krajobrazu intelektualnego i duchowego Zachodu oraz analizę wybranych myśli francuskiego filozofa – od idei stworzenia, poprzez ateizm, wolność i poczucie winy (w teologii: grzech pierworodny), po pytanie o prawdę i objawienie – i zestawienie ich z analogicznymi zagadnieniami teologii katolickiej. W ostatniej części przedstawiona została krytyka, jaką kierował on wobec teologii chrześcijańskiej. Jest to krytyka fundamentalna, kwestionująca racjonalne podstawy tejże teologii. Właśnie ta krytyka, w opinii autora Filozofii Emmanuela Levinasa jako ancilla theologiae, jest najbardziej inspirująca dla teologa katolickiego.

Mikroorganizmy i tworzywa. Skrypt dla studentów

Bożena Nowak, Jolanta Pająk

Niniejszy skrypt jest uzupełnieniem cyklu wykładów na temat prawidłowego gospodarowania odpadami w Europie. Autorki kładą szczególny nacisk na odpady z tworzyw sztucznych, których niewłaściwe zagospodarowanie jest przyczyną marnowania wielu milionów ton surowca rocznie. Podczas zajęć studenci będą mieć sposobność zweryfikowania wiedzy teoretycznej w praktyce, poznania mechanizmów rozkładu tworzyw, w tym roli mikroorganizmów i warunków panujących w różnych środowiskach. Umiejętności nabyte podczas zajęć ułatwią studentom Biotechnologii projektowanie nowych degradowalnych tworzyw, a studentom Ochrony Środowiska pomogą w prawidłowej organizacji gospodarki odpadami.

Romantyczne lektury

Jacek Lyszczyna

Książka Romantyczne lektury przynosi zbiór rozpraw poświęconych głównie utworom poetyckim polskiego romantyzmu. Są one efektem wieloletnich studiów nad poezją tej epoki, stanowiąc plon zarówno wykładów i zajęć uniwersyteckich, jak i różnych sesji i konferencji naukowych. Składają się na nią więc w większości teksty drukowane  już na łamach czasopism lub książek zbiorowych. Jest też kilka artykułów nowych, dotychczas niedrukowanych. Wszystkie one poświęcone są interpretacji konkretnych wierszy czy poematów, ich odczytaniu i rozumieniu przez dzisiejszego czytelnika. Znalazły się tu więc rozprawy dotyczące wczesnego romantyzmu, teksty poświęcone gatunkom uprawianym przez romantyków, choć odziedziczonym po poprzednich pokoleniach, jak hymn czy sonet, a także interpretacje, np. Liryków lozańskich Adama Mickiewicza i genezyjskiej poezji Juliusza Słowackiego.

Annales Mathematicae Silesianae. T. 22 (2008)

Komitet Redakcyjny

Na treść niniejszego tomu składa się między innymi rozwiązanie równania funkcyjnego pochodzącego od reguły kwadraturowej Gaussa. Jest to najprostsza reguła kwadraturowa zawierająca niewymierne współczynniki węzłów. Równania z tego typu współczynnikami nie były dotąd rozważane, a są to istotne zagadnienia, pozwalają bowiem charakteryzować wielomiany wysokiego stopnia z użyciem małej liczby punktów pośrednich.

Aktywizacja edukacyjna i zawodowa mieszkańców a jakość życia w miastach peryferyjnych

red. Adam Bartoszek, Urszula Swadźba

Prezentowana książka jest owocem projektu badawczego dotyczącego następstw ruchliwości edukacyjnej i zawodowej dla jakości życia w miastach peryferyjnych. Badania terenowe – w których wykorzystano metodę sondażowo-porównawczą – przeprowadzono w Raciborzu i Lublińcu w województwie śląskim oraz w Nysie i Głogówku w województwie opolskim. Podstawą wyboru tych miast były trzy główne kryteria: położenie przestrzenne, obecność ludności rdzennie śląskiej i zróżnicowanie procesów migracji mieszkańców miast poza granice kraju; a także przekształcenia ich struktury gospodarczej z przemysłowej na postprzemysłową. Autorzy poszczególnych rozdziałów zaprezentowali kluczowe dane dla oceny zasobów i dynamiki kapitału ludzkiego w małych i średnich miastach. Opracowanie Bożeny Pastwy stanowi próbę identyfikacji potencjału demograficznego i cech społeczno-kulturowych populacji badanych miast w okresie transformacji. Adam Bartoszek z kolei analizuje edukacyjną i społeczno-zawodową ruchliwość mieszkańców oraz członków elit lokalnych w powiązaniu z oceną warunków życia w swoim mieście. Urszula Swadźba poszukuje odpowiedzi na pytania o czynniki kształtujące aktywność edukacyjną w połączeniu ze strategiami lokalnymi oraz z innowacyjnością zasobów ludzkich z badanych gospodarstw domowych. Rafał Muster przedstawia diagnozę problemów aktywizacji kapitału ludzkiego na lokalnych rynkach pracy wraz z oceną instytucjonalnego oddziaływania na adaptację do ich potrzeb przez osoby bezrobotne i poszukujące zatrudnienia. Charakterystyka zakorzenienia badanych w przestrzeni społeczno-kulturowej prezentowana w kolejnym rozdziale przez Marka Dziewierskiego dopełnia obraz badanych miejscowości. W końcowym rozdziale książki Adam Bartoszek i Urszula Swadźba podsumowują następstwa ruchliwości kapitału ludzkiego dla jakości życia w badanych miastach.

Myśleć Kafką. Teksty i konteksty

Mariusz Jochemczyk, Józef Olejniczak, Miłosz Piotrowiak

Seria: Oikos. Komparatystyka Literacka i Kulturowa (5), ISSN 2720-1104 Kafki i jego dzieła nie da się interpretować w jednoznaczny sposób, nie da się jego tekstów przyporządkować do któregokolwiek z nurtów literatury (czy szerzej - sztuki) nowoczesnej. Taka jednoznaczna interpretacja oraz ścisłe przyporządkowanie byłyby unieruchomieniem potencji i dynamiki ciągle w tym dziele tkwiących. Stałby się Kafka wtedy jeszcze jednym zasuszonym motylem na szpilce w szklanej gablocie kolekcjonera motylich trupów. Zafascynowanego, to prawda, światem natury i biegającego po łąkach z siatką... Tego chcieliśmy w szkicach zebranych w niniejszej książce uniknąć. Czy się udało? Esej jest przybliżaniem się, "krążeniem wokół", jest świadectwem podejmowania prób przybliżania się, także prób oswajania. Ruch myśli odbywa się tu zasadniczo w ramach dwóch odrębnych obiegów intelektualnych. Tom stanowi bowiem całość dwudzielną - łączącą szczegółowy ogląd wybranych utworów Franza Kafki (ujęcie interpretacyjne) z szerokim przeglądem tematów kontekstowych (doświadczenie somatyczne, pacyfizm i stosunek do wojny, transformacje, przepływy-wpływy, metamorfozy, aporie, paradoksy współczesnej wiedzy itd.).

Teoretyczne zagadnienia bibliologii i informatologii. Studia i szkice

Teoretyczne zagadnienia bibliologii i informatologii. Studia i szkice pod redakcją Elżbiety Gondek to zbiór rozpraw porządkujących wiedzę o rozwoju dyscyplin zajmujących się książką, jej estetyczną formą, informacją i czytelnictwem. W tytule syntezy użyto współczesnej nazwy dyscypliny, która tradycyjnie nazywana była nauką o książce, lecz pod wpływem rozwoju cyfrowych technik komunikacji systematycznie zmienia przedmiot badań oraz strukturę. Tom zwraca uwagę na ewolucję roli drukarstwa, estetyki książki, bibliografii, nowych technik obiegu informacji w rozwoju kultury książki i jej badaniu. Rozprawy umieszczone w tomie zostały przygotowane wyłącznie przez profesorów z polskich uczelni, specjalistów bibliologii i informatologii. W sumie powstała swoista synteza wiedzy przydatnej badaczom kultury wydawniczej, czytelniczej, komunikacji społecznej, praktykom zajmującym się różnymi aspektami publikowania i handlu książką, zagadnieniami informacji. Osobom studiującym na kierunkach humanistycznych i społecznych, a nawet wszystkim innym, których celem jest znajomość zagadnień kultury książki i rozwoju wymiany informacji o dokumentach w komunikacji za pośrednictwem druku i technologii cyfrowych w Internecie.

Kontynenty. T. 2: Studia i szkice o twórczości Bogdana Czaykowskiego

red. Magdalena Rabizo-Birek, Bożena Szałasta-Rogowska

Monografia zbiorowa Kontynenty. T. 2: Studia i szkice o twórczości Bogdana Czaykowskiego podejmuje próbę wielopłaszczyznowej reinterpretacji dorobku jednego z najciekawszych poetów polskich XX i XXI wieku, o bogatej, dramatycznej biografii. Bogdan Czaykowski (ur. w 1932 roku w Polsce, zm. w 2007 roku w Kanadzie) był między innymi poetą, członkiem londyńskiej grupy poetyckiej Kontynenty, tłumaczem, krytykiem literackim, antologistą, redaktorem wielu prac naukowych, wieloletnim wykładowcą University of British Columbia w Vancouver. Autorzy 27 artykułów zgromadzonych w niniejszej książce proponują wszechstronne spojrzenie na twórczość Bogdana Czaykowskiego – jego poezję, prozę, eseistykę, teksty krytycznoliterackie, socjologiczne, dorobek translatorski i redakcyjny, aktywność epistolografa i interlokutora. W archiwum pisarza pozostało ineditów, w tomie zamieszczono więc także mało znane utwory, na przykład Dzienniczek z Indii, wiersze Epitafium i Żegnanie, ważne szkice krytycznoliterackie, napisane pierwotnie po angielsku, oraz dodatkowo Kalendarium życia i twórczości Bogdana Czaykowskiego i obszerna bibliografia jego dorobku.

Teatr historii lokalnych w Europie Środkowej

Współczesne teatry — zwłaszcza w mniejszych ośrodkach — coraz częściej angażują się w życie lokalnych społeczności. W proponowanych spektaklach chętnie podejmują tematy związane z historią oraz kulturową i etniczną tożsamością miejsca, w którym działają. Twórcy teatralni poddają refleksji działanie mechanizmów pamięci, przywołują przeżycia indywidualne i zbiorowe, nieuwzględnione w ogólnodostępnej wersji historii. Zazwyczaj jest to tzw. historia lokalna, przyspieszona historia wydarzeniowa, najczęściej powiązana jednak (bo trudno przecież te nurty od siebie oddzielić) z dziejami o ponadlokalnym znaczeniu, które biegły trajektorią wojen, upadku i powstawania mocarstw, kształtowania się politycznych makrostruktur — oglądanymi z pozycji miejscowej społeczności. I jest też historia codzienna, w której czas płynął powoli, w rytmie „długiego trwania”; scena, na której rozgrywały się niezauważalnie procesy zmiany i rozwoju, rodziły się niedostrzegalne zrazu wzorce i praktyki wspólnotowe, nigdy w kronikach nie odnotowane. W rzeczywistości zdominowanej przez procesy globalizacyjne, działalność teatrów — polegająca na odkrywaniu miejscowych legend i budowaniu wspólnotowych narracji — okazuje się istotnym elementem w tworzeniu tożsamości grupy, miejsca czy regionu. W pewnym sensie wpisuje się również w odżywające ideologie narodowościowe. Twórcy teatralni nie tylko podejmują tematy związane z kulturową i etniczną tożsamością miejsca, ale również wprowadzają do teatru problematykę społeczną, ekonomiczną czy polityczną. Tym samym spektakle stają się forum dla mniejszości etnicznych i narodowych. Artyści za pośrednictwem sztuki udzielają głosu grupom marginalizowanym ze względów ekonomicznych czy społecznych. Teatr związany z miejscem zaczyna więc odgrywać istotną rolę w życiu społecznym. Tej szeroko rozumianej lokalności i związkom teatru z miejscem, w którym funkcjonuje, była poświęcona międzynarodowa konferencja naukowa „Teatr historii lokalnych w Europie Środkowej”, zorganizowana przez Zakład Teatru i Dramatu Instytutu Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Śląskiego we wrześniu 2014 r., której książka jest pokłosiem. Partnerami projektu, wspartego finansowo przez Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki, byli: Instytut Wiedzy Filmowej i Teatralnej Słowackiej Akademii Nauk, Katedra Studiów Teatralnych, Filmowych i Medialnych Uniwersytetu im. Palackiego w Ołomuńcu oraz Węgierskie Muzeum i Instytut Teatru w Budapeszcie. W rozmowie o współczesnym teatrze, który zajmuje się lokalnością, zaproponowaliśmy zagadnienia związane z teatrem jako formą manifestowania zarówno kultury mniejszości, jak i tożsamości miejsca — w opozycji do mechanizmów globalizacji; poświęcone budowaniu i odzyskiwaniu przez teatr utraconej tożsamości grupy; polityce pamięci i praktykom upamiętniającym, a także formom przywracania pamięci miejsca, ludzi i społeczności, co jednocześnie czyni z teatru archiwum alternatywne do archiwów oficjalnych, pozwalające na rewizję oficjalnej historii wpajanej w procesie edukacji. Ostatnią grupę zagadnień stanowiły zjawiska związane z zaangażowaniem teatru w działalność terapeutyczną oraz jego uwikłaniem w lokalną historię i politykę. (Fragment Wstępu).

Polish Loanwords in Armenian (Selected Issues)

Grair Magakian

Książka bada zagadnienia związane z zapożyczeniami z języka polskiego w języku ormiańskim (głównie w dialekcie polskich Ormian), których analiza wskazuje niestety na szereg błędów i nieporozumień etymologicznych w niektórych wcześniejszych opracowaniach. Przedstawione problemy mają szczególne znaczenie naukowe dla slawistów, turkologów i ormianistów. Zamysł na książkę jest nowy, gdyż dotychczas nikt nie dokonał analizy porównawczej etymologii zapożyczeń pochodzenia polskiego w języku ormiańskim. Chodzi w szczególności o analizę, obejmującą genezę tych zapożyczeń, ich znaczenie i zastosowanie w życiu codziennym i zawodowym Ormian mieszkających w szczególności w Polsce Wschodniej itp.

Jednostki języka w systemie i w tekście 3

red. Andrzej Charciarek, Ewa Kapela, Anna Zych

Problematyka podejmowana w tekstach zamieszczonych w monografii odzwierciedla różnorodność perspektyw badawczych we współczesnym językoznawstwie slawistycznym, z uwzględnieniem zarówno tradycyjnych, jak i nowych ujęć metodologicznych. W centrum uwagi autorów znajdują się zagadnienia opisu jednostek języka polskiego, rosyjskiego, czeskiego i słowackiego na jego poszczególnych poziomach. Jednostki językowe badane są nie tylko jako elementy systemu, ale także jako komponenty zróżnicowanych gatunkowo tekstów dawnych i współczesnych. Obok analiz czerpiących z tradycji strukturalistycznej zaprezentowano również takie, w których zjawiska językowe opisywane są w szerokim kontekście społecznym, politycznym i kulturowym. Na monografię składają się zarówno opracowania dotyczące jednego języka, jak i studia porównawcze: polsko-rosyjskie, polsko-słowackie, czesko-rosyjskie. Nie zabrakło też tekstów poświęconych kwestiom translatologicznym i terminologicznym. Poruszany przez autorów szeroki zakres zagadnień umożliwia zapoznanie się z obszarami i kierunkami prac prowadzonych przez poszczególne ośrodki akademickie. Żywimy nadzieję, że niniejsza publikacja stanie się także źródłem inspiracji do dalszych poszukiwań badawczych.

"A źródło wciąż bije...". NSZZ "Solidarność" w Uniwersytecie Śląskim w latach 1980-2020

Jolanta Gwioździk, Grażyna Pasterna, Ewa Żurawska

Publikacja „A źródło wciąż bije…”. NSZZ Solidarność w Uniwersytecie Śląskim w latach 1980–2020 przedstawia dzieje NSZZ „Solidarność” w uczelni, okoliczności tworzenia struktur Związku, konkretne działania podejmowane na rzecz demokratyzacji kraju i środowiska akademickiego. Ukazano w niej także mechanizmy represji stosowane wobec związkowców w okresie stanu wojennego, zwłaszcza liczne internowania. Podstawą analiz były materiały prywatne (głównie korespondencja) i dokumenty zachowane w Komisji Zakładowej, a także przekazy prasowe (w tym wywiady) i opracowania dotyczące dziejów Uniwersytetu Śląskiego. Genezę NSZZ „Solidarność” w Uniwersytecie Śląskim przedstawiono w kontekście wydarzeń krajowych. Ponadto opisano aktualną organizację Związku i jego funkcjonowanie w latach 1989–2020.