Wydmy śródlądowe - środowisko przyrodnicze i działalność człowieka na przykładzie województwa łódzkiego

Elżbieta Kobojek, Sławomir Kobojek

W obrębie Niżu Europejskiego występuje szeroki pas piaszczysty, w skład którego wchodzą eoliczne piaski pokrywowe i wydmy śródlądowe. Wydmy są formami wypukłymi o różnych kształtach i znacznych wysokościach względnych, maksymalne do 30 m, dlatego są ważnymi elementami w krajobrazie równinnej części Europy, szczególnie Polski. Europejskie wydmy śródlądowe zostały ukształtowane przez wiatr w zimnych, peryglacjalnych warunkach klimatycznych późnego vistulianu. W holocenie, w warunkach klimatu umiarkowanego, zostały ustabilizowane przez lasy iglaste. Dopiero wycięcie lasów, głównie w czasach historycznych, spowodowało ponowne ożywienie procesów eolicznych, rozwiewanie, a nawet kształtowanie nowych form wydmowych. Jeszcze w połowie XX wieku aktywne były procesy eoliczne w środkowej Polsce. W obrębie pól wydmowych ukształtował się wyjątkowy ekosystem, o charakterze którego decydują znaczne miąższości piasków kwarcowych, ich duża przepuszczalność, nisko położony poziom wód gruntowych i ubogie gleby. Celem publikacji jest ukazanie specyfiki ekosystemu wydm śródlądowych oraz obecnego użytkowania i zagospodarowania pól wydmowych na przykładzie badań w regionie łódzkim. Przeanalizowano charakter i funkcje lasów na wydmach, przydatność piasków eolicznych dla przemysłu i skutki eksploatacji, przyczyny i skalę rolniczego użytkowania powierzchni wydmowych, lokalizację zabudowy wsi względem wydm oraz pola wydmowe w systemie obszarów chronionych. Szczególną uwagę zwrócono na walory pól wydmowych i ich wykorzystanie w turystyce i rekreacji. Przedstawiono też przyczyny ożywienia procesów eolicznych w czasach historycznych. Podjęto próbę oceny stabilności i wrażliwości ekosystemów wydmowych, a także wskazano zagrożenia wynikające z ocieplenia oraz antropopresji.

Małgorzata Szejnert. Szczegół

Bernadetta Darska

Jestem maniaczką szczegółów. Dotykają samej istoty reportażu jako gatunku. W przeciwieństwie do publicystyki, która zajmuje się tematami ogólnymi, reportaż kieruje się w stronę jednostki i jej intymności, jest tekstem o indywidualnym przeżyciu. A to najlepiej opowiedzieć szczegółem, bo on zaświadcza. Małgorzata Szejnert Szczegół. Okaże się stałym punktem odniesienia przez kilkadziesiąt lat pracy reporterskiej i redakcyjnej. To dzięki niemu możliwe staje się wyeksponowanie tego, co ważne lub co prowadzi do spraw istotnych. Szczegół pozwala na znalezienie właściwej perspektywy. Jest rodzajem kompasu, z którego reporterka korzysta w swojej twórczości świadomie, z dużą precyzją w kontekście komponowania tekstu, konsekwentnie, osiągając zarazem artystyczny efekt. Ze Wstępu Autorka, kreśląc pierwszą syntezę twórczości jednej z najważniejszych polskich reporterek XX i XXI wieku, zaprasza w podróż śladami drogi twórczej Małgorzaty Szejnert - nie tylko jej kolejnych publikacji, ale też społecznych zadań, takich jak bycie mistrzynią i mentorką kolejnych pokoleń polskich reporterów. Podczas lektury czytelnik zapozna się m.in. z rozważaniami na temat specyfiki małego realizmu, etosu reporterskiego bohaterki - redaktorki działu reportażu w "Gazecie Wyborczej" oraz autorki monumentalnych książkowych opowieści - a także z refleksjami na temat roli fotografii i ich relacji ze słowem. Nakreślony z pasją portret sylwetki twórczej Małgorzaty Szejnert zachęca do osobistych czytelniczych spotkań z publikacjami mistrzyni szczegółu.

Komunikacja naukowa w Polsce. Partycypacja. Dialog. Zaufanie

Izabela Warwas, Małgorzata Dzimińska, Aneta Krzewińska

Komunikacja naukowa (science communication), definiowana jako przekazywanie treści naukowych szerokiej grupie odbiorców, przeszła długą drogę - od jednokierunkowego przekazu, polegającego na podawaniu faktów naukowych i informacji w odpowiedzi na deficyt wiedzy, poprzez otwarty dialog ze społeczeństwem, aż do pełnego zaangażowania opartego na wielokierunkowej komunikacji, kokreacji i wszechstronnej współpracy. W tym duchu rozwija się model nauki obywatelskiej, która zakłada włączanie obywateli we współtworzenie wiedzy (citizen science). W przekonaniu autorów publikacji stwarza to szansę na zapobieganie rozprzestrzenianiu się dezinformacji i pseudonauki, a także może odegrać znaczącą rolę zarówno w przeciwdziałaniu wykluczeniu naukowemu, jak i w procesie demokratyzacji nauki. Książka ma dwie unikalne cechy. Po pierwsze, zagadnienie komunikacji naukowej zostało po raz pierwszy na polskim gruncie zaprezentowane tak szeroko, kompleksowo, ujmując nie tylko jej koncepcję, lecz także wyniki badań empirycznych. Po drugie, kwestie dotyczące komunikacji badano, wykorzystując do tego konsultacje społeczne inspirowane metodą World Wide Views (WWV). Zastosowano więc unikatowe, włączające obywateli podejście badawcze, które zostało opracowane i zaimplementowane w projekcie międzynarodowym H2020 CONCISE - Communication role on perception and beliefs of EU Citizens about Science.

Śmierć krytyka. Kultura uczestnictwa a przemiany krytyki XX i XXI wieku

Alicja Górska, Edyta Janiak, Kamil Jędrasiak

Teza o zmierzchu krytyki powraca od końca lat 90., czyli od zmiany paradygmatu kultury z analogowego na cyfrowy, która doprowadziła też do zmian w obiegu krytycznym na rzecz elektronicznego i amatorskiego, co odbyło się kosztem obiegu tradycyjnego (prasowego) i elitarności zawodu krytyka. Początek XXI wieku zaowocował diagnozami stanu krytyki literackiej, filmowej, teatralnej, ale nie znajduję żadnej publikacji, która ukazałaby to zjawisko w tak szerokiej gamie: od ujęcia językoznawczego, przez krytykę literacką i filmową, kuratorsko-artystyczną i krytyki instytucji, po krytykę gier planszowych. Z recenzji prof. dr hab. Moniki Talarczyk

Przestrzeń Ziemi Świętej w szesnastowiecznych deskrypcjach polskich pielgrzymów

Katarzyna Ossowska-Kulińska

Publikacja stanowi oryginalne i syntetyczne ujęcie problematyki chorograficznej, która od książki Dariusza Rotta z 1995 roku nie była przedmiotem systematycznych studiów. O ile zajmowano się topiką, gatunkami literatury podróżniczej, o tyle źródłami, które przywołuje Autorka w pracy, już nie, a jeśli tak, to nie w takim zakresie, jak w studium Przestrzeń Ziemi Świętej w szesnastowiecznych deskrypcjach polskich pielgrzymów. Z recenzji prof. dr hab. Marty Wojtkowskiej-Maksymik W książce poprawnie określono szereg historycznoliteracki deskrypcji Ziemi Świętej pióra polskich autorów, które ukazały się w XVI wieku: Terrae Sancte et urbis Hierusalem descriptio... Anzelma Polaka, itinerarium Jana Tarnowskiego, diariusz Jana Goryńskiego oraz opis podróży do Ziemi Świętej, Syrii i Egiptu Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła Sierotki. [...] Zanalizowano szczegółowo zakres prezentowania w nich obszaru Ziemi Świętej, co stanowi w polskim piśmiennictwie naukowym zasadniczo nowe zagadnienie badawcze. To pierwsze takie nowoczesne, syntetyczne ujęcie przedmiotowej kwestii. Z recenzji prof. dr. hab. Dariusza Rotta

Bezpieczeństwo i stabilność systemu finansowego. Perspektywa makro- i mikroekonomiczna

Iwona Dorota Czechowska, Joanna Maria Stawska, Radosław Witczak

Bezpieczeństwo i stabilność finansową na poziomie makro- i mikroekonomicznym tworzy wiele wzajemnie powiązanych komponentów, na które oddziałują liczne czynniki. Holistyczne podejście do bezpieczeństwa finansowego zaprezentowane w książce należy uznać za oryginalne. W opinii autorów bezpieczeństwo finansowe państwa jest tworzone przez instytucje nadzorcze i sieć bezpieczeństwa finansowego, bezpieczeństwo obrotu gospodarczego i bezpieczeństwo konsumenta na rynku usług finansowych. Po globalnym kryzysie finansowym, który obnażył wiele słabości współczesnego świata finansów i nadzoru nad nim ze strony państwa, nastąpiła zmiana paradygmatu regulacyjno-nadzorczego w zakresie ochrony konsumenta usług finansowych. Obecnie na polskim rynku wydawniczym nie ma publikacji, która obejmowałaby tak szeroki zakres zagadnień, jaki zaproponowali autorzy w tej monografii. Na uwagę zasługuje również aktualność prezentowanych treści w zakresie polityki fiskalnej i monetarnej w kontekście pandemii COVID-19 oraz zachwiania podwalin systemów finansowych i gospodarek narodowych. Z recenzji dr. hab. Krzysztofa Waliszewskiego, prof. UEP

Ze świata idei Benedetta Crocego: o kulturze, religii i przekładzie

Łukasz Jan Berezowski

Książka zawierająca trzy najważniejsze dzieła Benedetta Crocego przetłumaczone przez Łukasza Jana Berezowskiego i Katarzynę Muszyńską stanowi ważną pozycję na polskim rynku wydawniczym. Dokonany przez redaktora wybór [...] dotyczył tematyki najbliższej i najbardziej aktualnej czasom, w których wyrażał się Croce, a mianowicie odnosił się do kultury, religii i przekładu. Wkład badawczy zamieszczony we wstępie i w dwóch podsumowujących esejach doskonale kontekstualizuje czasy i dzieło Crocego. Bogaty zasób bibliograficzny pokazuje nam, w jaki sposób jego twórczość była w Polsce odbierana i interpretowana. Z recenzji wydawniczej prof. Andrei F. De Carlo

Taniec w badaniach performatywnych

Tomasz Ciesielski

Książka przedstawia badania performatywne jako rozwijający się paradygmat naukowy, równorzędny wobec badań ilościowych i jakościowych. Prezentuje liczne przykłady praktyk, które łączą tradycyjne metody badawcze ze strategiami twórczymi czerpanymi głównie z tańca, teatru oraz performansu artystycznego. Autor opisuje, w jaki sposób mogą one służyć generowaniu wiedzy i rozwiązywaniu konkretnych wyzwań społecznych. Publikacja skierowana jest do osób zajmujących się badaniami, choreografią, reżyserią i szeroko pojętymi sztukami performatywnymi, oferując przegląd propozycji artystyczno-badawczych oraz ich krytyczne i teoretyczne uporządkowanie. Umożliwia lepsze zlokalizowanie własnych działań w odniesieniu do pojęć takich jak practice-as-research czy performance as research. Książka porusza również kluczowe wyzwania filozoficzne związane z tworzeniem synergii między sztuką a nauką. Autor opiera się głównie na przykładach z krajów anglosaskich oraz odnosi się do ich zastosowania w polskim kontekście. Publikacja została współwydana przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca w ramach programu "Program wydawniczy 2024", finansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

O twórczości Andrzeja Zimniaka

Adam Mazurkiewicz

Autor monografii podejmuje próbę dokonania całościowej interpretacji dorobku literackiego Andrzeja Zimniaka – pisarza science fiction, ale także poety oraz popularyzatora wiedzy naukowej – przeprowadzoną z uwzględnieniem obszernego i złożonego kontekstu kulturowego (rozwój i przemiany fantastyki naukowej w Polsce w latach 70.,80. i 90. minionego stulecia). […] Uderza też trafność rozpoznania głównych pól problemowych nurtujących Zimniaka jako pisarza-fantastę, wyczulonego niezmiennie na problematykę etyczną, niuanse psychologiczne i spekulacje społeczne – co dowodzi dużej biegłości interpretatora w analizowaniu tekstów niewerystycznych oraz doskonałej bez mała znajomości polskiej i światowej science fiction (również jej teorii i historii). Z recenzji prof. dr. hab. Dariusza Brzostka (UMK) Publikacja wyróżnia się dojrzałością, kompletnością oraz wieloaspektowością ujęcia, uwzględnieniem różnych kontekstów i dziedzin sztuki, przemyślanymi, pogłębionymi, precyzyjnymi analizami, świeżością spojrzenia interpretacyjnego, odkrywaniem i ujawnianiem nowych sensów, umiejętnością ukazania badanego materiału na szerszym tle oraz osadzenia go nie tylko w obrębie pisarstwa gatunkowego i interesującego Autora okresu. Postawione tezy i wypracowane na podstawie udokumentowanego wywodu wnioski są zarówno ciekawe, jak i wprowadzające nową jakość do polskich rozważań naukowych nad rodzimą fantastyką. [...] Książka przełamuje (do pewnego stopnia) swoiste odium badawcze, ciążące na polskiej literaturze fantastycznej późnego PRL-u i jej twórcach. W ten sposób staje się jedną z niewielu prac wypełniających lukę w literaturze przedmiotu dotyczącej naszej fantastyki (zwłaszcza science fiction) drugiej połowy XX wieku. Z recenzji prof. dr hab. Anny Gemry (UWr)

Od nauk geograficznych w kierunku nauki o geoinformacji

Iwona Jażdżewska

Od kilkudziesięciu lat funkcjonuje w nauce światowej pojęcie "GIScience", zaś w polskiej literaturze naukowej i na konferencjach związanych z Systemami Informacji Geograficznej pojawiło się ono jako "nauka o geoinformacji" lub jego angielski odpowiednik - "GIScience". Naukowa dyskusja na jego temat trwa od wielu lat w literaturze światowej, a w jednym z jej nurtów stawiano pytanie o możliwości uznania GIScience za dyscyplinę naukową. [...] Nauka o geoinformacji ma odniesienie do różnych koncepcji filozoficznych, które były szczegółowo opisane w literaturze przez filozofów i socjologów nauki, a także przedstawicieli różnych dyscyplin, w tym również geografii. Niniejsza publikacja nie ma na celu włączania się w dyskusję nad dziełami filozofów nauki, ale przypomnienie ich najważniejszych poglądów z punktu widzenia nauk geograficznych oraz nauki o geoinformacji. Nie bez znaczenia jest fakt, że wiele kluczowych publikacji z zakresu filozofii i metodologii nauk pojawiło się w przed pierwszą połową XX w., czyli w czasie przed "rewolucją cyfrową i internetową", dlatego dyskusja na temat nauki o geoinformacji powinna uwzględniać nowe wyzwania stojące przed nauką i łączące się z tym nowe paradygmaty. Są one ściśle związane z nowymi technologiami wykorzystywanymi w badaniach naukowych oraz z gwałtownym przyrostem danych. Ze Wstępu

Fach- und Gemeinsprache in deren Wechselbeziehungen und diffusem Spannungsfeld. Eine lexikonbasierte Analyse rechtssprachlicher Lesarten

Agnieszka Stawikowska-Marcinkowska

Die Adressaten der vorgelegten Arbeit sind sowohl Linguisten als auch Juristen – aber zweifellos mit einem Hinweis auf die ersten. Sie – insbesondere diejenigen, die sich mit Lexikologie und Lexikographie befassen – sind zunächst mit dem lexikalischen Fortschritt von Sprachen (einschließlich Deutsch) konfrontiert, der sich aus der zunehmenden Integration des Fachvokabulars in die allgemeine Sprache ergibt. Wie bei der Assimilation der IT-Terminologie nach der Verbreitung der Computerisierung in fast allen Bereichen des Lebens- und Zivilisationsmodells führte die Rechtskultur der Gesellschaft, die durch die neuen sozialen und wirtschaftlichen Realitäten erzwungen wurde, dazu, dass ein erheblicher Teil der Rechtsterminologie von Fachlexika in das allgemeine Vokabular übertragen wurde. Rechtsterminologie erscheint in allgemeinen Wörterbüchern in der Regel in Form separater Sememe in der lexikografischen Mikrostruktur – seltener als Element der Makrostruktur. Diese Tatsache setzt die Benutzer dieser Wörterbücher, die normalerweise keine Experten sind, leicht der daraus resultierenden Interferenz aus. Ziel des Arbeitsvorhabens ist es, an ausgewählten Beispielen aus dem zusammengetragenen Korpus, die Rechtssprache und die Gemeinsprache auf deren Überschneidungen, Ähnlichkeiten und Divergenzen auf der semantischen Ebene zu beschreiben und hierbei das Störungspotenzial offen zu legen, das sich aus solcher unterschiedlichen Bedeutungsgebung ergibt.

Poland on the New Silk Road. Current state and perspectives

Aleksandra Bartosiewicz, Paulina Szterlik

The reactivation of the concept of the old Silk Road (SR), the so-called New Silk Road (NSR) or the Belt and Road Initiative (BRI), formerly also known as the One Belt, One Road (OBOR), is aimed at generating additional value in the logistics network. The network of connections, proposed as a necessary part of the BRI, considers the Republic of Poland (RP) to be a key country for the creation of the route. The proposed book provides an overview of China's relations with Poland in the context of the NSR. It also attempts to describe the impact which the BRI has on the land and maritime supply chains in Poland. In addition, it endeavours to answer questions about the opportunities and threats resulting from Poland's participation in the initiative as well as to assess its further development prospects. To this end, the publication analyses various documents and publications or press releases on mutual Sino-Polish relations, particularly data published in numerous industry reports, national development strategies until 2030 or the European Union (EU) as well as local projects and statistics. The Authors also performed the scenario analysis on the basis of the PEST and SWOT analysis of the factors influencing the further development of the Chinese concept.

София - олицетворенная Премудрость Божия. История сюжета в византийско-славянской культуре

Zofia A. Brzozowska

В основе этой книги - кандидатская диссертация, подготовленная на Кафедре истории Византии Лодзинского университета и защищенная в апреле 2015 г. В центре внимания автора находятся представления и изображения, связанные с Софией - олицетворенной Премудростью Божией, характерные для духовной культуры восточного христианства, особенно Византии и ареала Slavia Orthodoxa. София Бжозовска пытается найти ответ на вопрос, кем, по мнению средневековых византийских и славянских авторов, была представленная в женском образе Премудрость Божия: имеем ли мы дело с символическим изображением Бога (Христа-Логоса или Святого Духа) или же с идеей второй, женской природы Творца? Монография была впервые опубликована издательством Лодзинского университета в 2015 г. Данное издание является переводом книги на русский язык. Основная цель монографии - показать место Софии в культуре ареала Slavia Orthodoxa. В книге анализируются избранные памятники средневековой южно- и восточнославянской письменности: тексты, в которых Премудрость Божия отождествлялась с Христом, ассоциировалась с Богородицей или фигурировала как отдельная личность с явно выраженной женской идентичностью. Автор стремится собрать и сопоставить как можно больше примеров иконографических изображений олицетворенной Премудрости Божией, появляющихся на иконах, миниатюрах, украшающих рукописи, мозаики и настенные росписи. Текст дополнен анализом новых источников, введенных в научный оборот в последние годы (археологические открытия и результаты кодикологических исследований).

Ochrona klimatu. Dlaczego tak trudno o sukces?

Małgorzata Burchard-Dziubińska

Książka jest poświęcona problematyce zmiany klimatu oraz współpracy międzynarodowej na rzecz jego ochrony. Rozważania obejmują szerokie spektrum uwarunkowań związanych z rozwojem wiedzy, kształtowaniem polityki i postaw społecznych. Osadzone zostały na gruncie ekonomii, zwłaszcza ekologicznej i instytucjonalnej, ale nawiązują także do wyników badań nauk przyrodniczych i humanistycznych. Celem dociekań było zdiagnozowanie, dlaczego pomimo ponad trzech dekad współpracy na rzecz ochrony klimatu nadal rosną emisje gazów cieplarnianych, a destabilizacja ziemskiego ekosystemu staje się coraz bardziej zauważalna. Zidentyfikowane przyczyny są natury ekonomicznej, społecznej, instytucjonalnej i politycznej. Na rynku instytucji ochrony klimatu strona popytowa i podażowa tego rynku "nie widzą się" wzajemnie. Popyt na stosowne instytucje zarówno ze strony aktywistów klimatycznych, jak i progresywnego biznesu w niewielkim stopniu przekłada się na podaż instytucji formalnych skrojonych na miarę potrzeb wynikających z długofalowych uwarunkowań przyrodniczych. Istniejące rozwiązania są za słabe, by skutecznie walczyć z globalnym ociepleniem, ale wystarczająco dobre, aby poprawić samopoczucie ich twórców.

Edukacja do samodzielności. Warsztaty z dociekań filozoficznych. Scenariusze zajęć

Aldona Pobojewska

Publikacja jest zapowiadaną trzecią częścią monografii poświęconej metodzie edukacyjnej nazwanej warsztatami z dociekań filozoficznych. Dwie pierwsze części wydane w jednym tomie Edukacja do samodzielności. Warsztaty z dociekań filozoficznych. Teoria i metodyka (2019) traktują o podstawach teoretycznych i metodycznych tytułowych zajęć, zaś ten zbiór zawiera opatrzone szczegółowymi informacjami ich scenariusze. Warsztaty z dociekań filozoficznych są dla polskiego czytelnika względnie nowym instrumentem. Służą do wyrabiania umiejętności, motywacji i postaw społecznych oraz poznawczych związanych ze zdobywaniem intelektualnej i moralnej samodzielności. Kształtują kompetencje miękkie, ucząc: stawiania pytań problemowych, formułowania własnego stanowiska i jego argumentacji, krytycznego myślenia, wrażliwości, wyobraźni, kreatywności i wielu innych. Stanowią uniwersalne narzędzie w dwojakim sensie. Po pierwsze można z nich korzystać na każdym poziomie nauczania (od przedszkola po uniwersytet trzeciego wieku) w różnych placówkach kształceniowych i wychowawczych, pełnią bowiem swoją edukacyjną funkcję niezależnie od wieku i poziomu intelektualnego uczestników. Po drugie nadają się do zastosowania na wszystkich przedmiotach, doskonale sprawdzając się również na lekcjach etyki. W serii ukazały się: E. Płóciennik, Rozwijanie mądrości dziecka. Koncepcja i wskazówki metodyczne E. Płóciennik, Rozwijanie mądrości w praktyce edukacyjnej. Scenariusze zajęć w przedszkolu i szkole podstawowej E. Płóciennik, Rozwijanie mądrości w praktyce edukacyjnej. Scenariusze zajęć dla młodzieży E. Płóciennik, Mądrość dziecka. Predyspozycje - przejawy - perspektywy wspierania R. J. Sternberg, L. Jarvin, E. L. Grigorenko, Mądrość, inteligencja i twórczość w nauczaniu. Jak zapewnić uczniom sukces A. Pobojewska, Edukacja do samodzielności. Warsztaty z dociekań filozoficznych. Teoria i metodyka I. Czaja-Chudyba, Myślenie krytyczne w edukacji. Metodyka kształcenia w szkole podstawowej K. J. Szmidt, E. Płóciennik, Myślenie pytajne. Teoria i kształcenie M. Lipman, Myślenie w edukacji

Transport accessibility and road network load in Poland when faced with flood hazards

Szymon Wiśniewski

The monograph contains the results of research devoted to determining the vulnerability of passenger road transport in Poland by identifying the nature and scale of changes in transport accessibility and changes in the network traffic load in the event of a flood (with different probabilities of occurrence), conducted under the project number 2018/29/B/HS4/01020, financed by the National Science Center in Poland. In the course of the implementation of such formulated main goal of the study, an attempt was made to achieve a group of specific objectives of a cognitive, methodological and application character. The research was conducted mainly on the basis of data on the extent of flood risk areas in Poland and their development, as well as the road network and the development of its neighborhood. The publication may be of interest to researchers dealing with the geography of transport or - more broadly - with socio-economic geography and spatial management. It can also be helpful material for students of study programs that relate to the geography of transport, transport accessibility or spatial mobility in their curriculum. The content of the thesis covers issues that can be used by specialists in crisis management or road infrastructure management in crisis situations related to the occurrence of a flood.