Publisher: Wydawnictwo UNIVERSITAS
Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS zostało założone w 1989 roku przez pracowników naukowych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Universitas jest jednym z najważniejszych i najwyżej cenionych wydawnictw naukowych w Polsce. Specjalizuje się w publikowaniu książek naukowych i popularnonaukowych z dziedziny humanistyki, ze szczególnym uwzględnieniem historii i teorii literatury, historii sztuki, nauki o języku. Do naszych czołowych serii wydawniczych należą Horyzonty Nowoczesności, Język Polski dla Cudzoziemców, Krytyka XX i XXI wieku, Klasycy estetyki polskiej, Klasycy współczesnej myśli humanistycznej, Dziennikarstwo i świat mediów oraz seria Estetyczna. Możemy się również poszczycić licznymi publikacjami z dziedziny historii sztuki, a także historii i estetyki fotografii. Do grona naszych autorów zaliczyć możemy m.in. Stanisława Cata-Mackiewicza, prof. Władysława Bartoszewskiego, prof. Michała Głowińskiego, Adama Michnika, prof. Henryka Markiewicza, prof. Andrzeja Walickiego, prof. Stanisława Waltosia, prof. Franciszka Ziejkę.
985
Ebook

Polszczyzna jako język szkolnej edukacji w perspektywie glottodydaktycznej

Anna Seretny

Seria Język Polski jako Obcy - podseria Metodyka Nauczania Języka Polskiego jako Obcego Monografia poświęcona językowi szkolnej edukacji podejmuje problematykę niezwykle ważną społecznie. Osiągnięcie właściwego poziomu kompetencji językowych, a w szczególności znajomość polszczyzny edukacyjnej, leży u podstaw adaptacji dziecka z doświadczeniem migracji w środowisku szkolnym, jego sukcesu w procesie edukacyjnym, którego miernikiem jest zdobycie dobrego wykształcenia, a w dalszej perspektywie będzie przepustką do prowadzenia satysfakcjonującego życia zawodowego i osobistego. Sam język edukacyjny został w monografii przedstawiony wielostronnie. Pokazano go na tle szkolnej wspólnoty dyskursywnej oraz w kontekście innych odmian polszczyzny, wyeksponowana też została rola języka w procesie zdobywania i przekazywania wiedzy. Książka Anny Seretny to dojrzałe i wartościowe opracowanie, które stanowić będzie źródło wiedzy i inspiracji dla badaczy, autorów programów, podręczników, a także dla nauczycieli w środowiskach wielokulturowych. Dr hab. Małgorzata Gębka-Wolak, prof. UMK w Toruniu Monografia Polszczyzna jako język edukacji szkolnej w perspektywie glottodydaktycznej jest jednym z pierwszych w Polsce całościowych opracowań poświęconych dyskursowi edukacyjnemu poddawanemu oglądowi glottodydaktycznemu. Podejście to pozwala patrzeć na właściwe temu dyskursowi środki językowe nie tylko przez pryzmat systemu, lecz również wykorzystania jego określonego wycinka dla ściśle zdefiniowanej potrzeby, jaką jest przekazywanie uczniom wiedzy i zdobywanie jej przez nich na różnych etapach procesu kształcenia. U podstaw monografii legła z jednej strony troska o językowe dobro dzieci z doświadczeniem migracji, a z drugiej - przekonanie, że w polskiej edukacji ciągle zbyt mało uwagi poświęca się powiązaniom między językiem a poznaniem. Celem autorki było przede wszystkim przybliżenie specyfiki języka szkolnej edukacji w całej jego złożoności, ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia znajomości tej odmiany dla osiągnięć szkolnych uczniów, a także ukazanie sposobów rozwijania u nich kognitywnej edukacyjnej biegłości językowej. Anna Seretny, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorka licznych monografii i artykułów z zakresu glottodydaktyki polonistycznej oraz podręczników do nauki języka polskiego jako obcego. W pracy naukowej zajmuje się badaniami kompetencji leksykalnej uczących się polszczyzny, analizą leksykalnej dostępności tekstów pisanych i mówionych, a także uwarunkowaniami efektywnej inferencji leksykalnej. W kręgu jej zainteresowań badawczych znajdują się również zagadnienia związane z dwujęzycznością i nauczaniem języka polskiego jako odziedziczonego.

986
Ebook

Pośrednicy. Współczesny reportaż literacki wobec Innego

Magdalena Horodecka

Magdalenie Horodeckiej udało się z powodzeniem zdekonstruować potoczne przeświadczenie o tym, iż reportaż przynosi neutralny, niczym niezapośredniczony opis kultury Innego. Akcent jej rozważań został położony na aspekt kulturowej mediacji, co w sytuacji, w której Europa zetknęła się ponownie ze zjawiskiem migracji, stanowi wielki walor monografii. Autorka bowiem zwraca uwagę na rolę literackiego reportażu podróżniczego w zwalczaniu uprzedzeń wobec Inności, które mogą doprowadzić do postrzegania Ziemi jako planety zamieszkanej wyłącznie przez wzajemnie się odrzucających Obcych.                                                                                                  prof. dr hab. Hanna Gosk   Autorka zdecydowała się prześledzić formy reprezentacji Innego w wybranych tekstach reportażowych przełomu XX i XXI wieku. Swoje interpretacje poprzedziła ważnym komentarzem o charakterze teoretycznoliterackim, który uświadamia konieczność poszerzenia współczesnych metod badania literatury niefikcjonalnej o nowe narzędzia. Zaproponowane ujęcia mają tę wspólną zaletę, że nie tylko są propozycją nowatorskiego rozwiązania pewnych problemów badawczych, lecz także od razu testują metodologiczną przydatność tychże narzędzi w analizach tekstów reportażowych.                                                                                    dr hab. Beata Nowacka, prof. UŚ   Magdalena Horodecka podąża w swych studiach tropem szczególnej antropologicznej wrażliwości na Innego. Powracającym wątkiem jej rozważań jest etyczny wymiar profesji reportera.                                                                        dr hab. Małgorzata Jarmułowicz, prof. UG

987
Ebook

Stosowność i forma. Jak opowiadać o zagładzie?

praca zbiorowa

To można stwierdzić bez obawy, że popadnie się w przesadę: Zagłada jest jednym z tych problemów i jednym z tych wydarzeń, do których literatura polska na różne sposoby powraca przez ostatnich kilkadzeisiąt lat. Zwróciła sie ku niej na samym początku - i wówczas stanowiła żywiołową reakcję na to, co jeszcze niedawno wydawało się niemożliwe, bo wykraczało poza sferę prawdopodobieństwa i granice wyobraźni, a także nie mieściło się w ramach dotychczasowego języka. Czyniła to na gorąco zarówno wtedy, gdy tworzyli ja ci, którzy mieli się stac jej ofiarami, jak i ci, którym los wyznaczył pozycję świadlów i obserwatorów, ci, którzy umieli współczuć i szybko zdali sobie sprawę z tego, co się dzieje. Czyniła później, już z innej perspektywy, zrazu niewielkiej, a potem, w miarę upływu lat powiększającej się (...) Jest oczywiste, że z czasem grupa tych, którzy mogli opowiadać o swoim losie, systematycznie malała, a jeśli pojawiały się nowe teksty tego rodzaju, to wydobywane były z różnego rodzaju archiwów. Stało się coś, czego w żadem sposób nie mozna było uniknąć: zmianie uległa ogólna sytuacja literatury opowiadającej o Zagładzie... Fragment "Wprowadzenia" Michała Głowńskiego

988
Ebook

Język ukrycia. Zapisany socjolekt gejów

Tomasz Łukasz Nowak

Między słowami i między drzewami – między Innymi – funkcjonowały przestrzenie ukrycia, o których do tej pory wiedzieli tylko wybrani mężczyźni. Geje, nazywający siebie w latach 80. i 90. XX wieku ciotami i pedałami, stworzyli tuż obok normatywnego seksualnie społeczeństwa alternatywny świat, który – kształtując się głównie w miejskich szaletach, na dworcach i w parkach – pozostawał poza ogólnospołeczną świadomością. Tomasz Łukasz Nowak podjął się odważnej próby zrekonstruowania pomijanej milczeniem rzeczywistości społeczności mającej wspólną historię, język (socjolekt) i estetykę. Jego książka to brakujący do tej pory element historii oraz głos w edukacji związanej z szeroko pojętymi dyskursami wykluczenia. „Język ukrycia” niewątpliwie zainteresuje więc badaczy i badaczki języka, komunikacji społecznej i mediów oraz gender i queer studies, a także osoby, które, podążając za autorem, chcą odkryć nieistniejący już językowy świat polskich gejów z lat 80. i 90. XX wieku.   "Autor z talentem tworzy procedury porównawcze i z subtelnością, czasem też z brawurą wprowadza je w praktykę badawczą. […] Książka Tomasza Łukasza Nowaka przyczynia się wydatnie do rozwoju „lawendowej lingwistyki”. Przyjęta przez Autora perspektywa oglądu reprezentuje „językoznawstwo otwarte”, z rozmachem dialogujące z innymi dyscyplinami humanistyki podejmującymi temat różnorodności i inności człowieka. W istocie mówi On o samoświadomości człowieka i grupy, a to stanowi podstawowe pytanie humanistyki. Daje pozytywną odpowiedź na inne, pojawiające się wcale nierzadko pytanie: Czy humanistyka jest – jeszcze – potrzebna?"   Z recenzji prof. dr hab. Małgorzaty Kity  

989
Ebook

Ankoku butō Hijikaty Tatsumiego teatr ciała-w-kryzysie

Katarzyna Julia Pastuszak

Książka Ankoku butō Hijikaty Tatsumiego - teatr ciała-w-kryzysie prezentuje się jako wyjątkowe pod każdym względem, wnikliwe studium ankoku butō (dosł. taniec ciemności) Hijikaty Tatsumiego, wielkiego japońskiego artysty i protoplasty nowatorskiego gatunku sztuki, jakim jest butō. Stanowi ona jednocześnie niezwykle cenne kompendium wiedzy na temat genezy, rozwoju i obecnej kondycji tego wielonurtowego, złożonego zjawiska, którym fascynuje się cały współczesny świat tańca. [dr hab. Beata Kubiak Ho-Chi] Dr Katarzyna Pastuszak - teatrolog, tłumacz, tancerka/performerka, współtwórczyni Teatru Amareya, kurator Gdańskiego Festiwalu Tańca (Klub Żak). Ukończyła Skandynawistykę (UG) i Wiedzę o Teatrze (Akademia Teatralna, Warszawa) oraz Filologiczne Studium Doktoranckie UG (tytuł doktoratu „Ankoku butō Hijikaty Tatsumiego – teatr ciała-w-kryzysie”, 2010). Członek CID (International Dance Council), Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego, Rady Kultury Prezydenta Miasta Gdańska. W latach 2003-2007 realizowała w Klubie Żak Festiwal Tańca Butō. W 2010 wraz z Teatrem Amareya założyła Gdańską Szkołę Butō działającą przy Klubie Winda - Gdański Archipelag Kultury, gdzie prowadzi warsztaty i wykłady dotyczące butō. Prowadzi gościnne wykłady i warsztaty także na UG, ASP-Gdańsk, za granicą (Norwegia, Rosja, Japonia i in.). Występowała we wszystkich grupowych produkcjach Teatru Amareya 2003-2014 oraz w projektach z twórcami zagranicznymi – np. Dream Regime z Gekidan Kaitaisha z Tokio pokazywany w Polsce i Japonii (2007-2011), Caravan Project z Ang Gey Pin (2008), Ten ku Youran z Daisuke Yoshimoto (2006), Mandala życia i śmierci w reżyserii Atsushiego Takenouchiego (2005). W lutym 2011 razem z Teatrem Amareya występowała na scenie Morishita Studio - Tokio, w ramach projektu Dream Regime Project organizowanego przez Gekidan Kaitaisha. W lipcu 2014 autorski spektakl Nomadka w reżyserii Katarzyny Pastuszak zostanie zaprezentowany w Tokio na festiwalu Theatre X International Dance Theatre Festival. Autorka tłumaczeń zawartych w publikacji pod redakcją Jadwigi Majewskiej pt. Świadomość ruchu. Teksty o tańcu współczesnym (Ha!art, Kraków 2013).

990
Ebook

Jan Paweł II i polski świat akademicki

Franciszek Ziejka

Książka Jan Paweł II i polski świat akademicki jest próbą przypomnienia więzów łączących Ojca Świętego ze środowiskiem akademickim polskim. W oparciu o kwerendy archiwalne w Polsce i w Watykanie autor ukazuje Papieża utrzymującego przez wszystkie lata swego pontyfikatu bardzo ścisły kontakt ze światem polskich uczonych. Pisze o spotkaniach Jana Pawła II z reprezentantami polskich uczelni wyższych (w Watykanie, w Lublinie, Krakowie, Toruniu, Castel Gandolfo), rekonstruuje przebieg starań i uroczystości związanych z nadaniem Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II dziewięciu doktoratów honorowych przez polskie uczelnie (Katolicki Uniwersytet Lubelski, Uniwersytet Jagielloński, Akademia Górniczo-Hutnicza, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Uniwersytet Opolski, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytet Rzeszowski). Nie pomija mało znanej sprawy nadania Papieżowi przez 13 uczelni Dolnego Śląska Złotego Lauru Akademickiego. W ostatniej części książki Czytelnik znajdzie kilka rozpraw Autora o życiu i nauczaniu Jana Pawła II. Wielką wartością książki są przywołane w niej teksty przemówień Papieża skierowanych do polskich uczonych, ale także teksty laudacji i opinii, przygotowanych przez rektorów i innych reprezentantów polskich uczelni w związku z nadawaniem Ojcu Świętemu doktoratów honoris causa.   Franciszek Ziejka (ur. 1940), profesor honorowy Uniwersytetu Jagiellońskiego, historyk literatury i kultury polskiej, rektor UJ w latach 1999 - 2005, przewodniczący Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich w latach 2002 – 2005, członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności, przewodniczący Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. Bada dzieje literatury i kultury polskiej czasów narodowej niewoli, a także związki literackie i kulturalne polsko-francuskie oraz polsko-portugalskie. Ogłosił ok. dwudziestu książek naukowych, w tym: „Wesele” w kręgu mitów polskich (1977, 1997), Miasto poetów (2005), Mój Paryż (2008), Moja Portugalia (2008), Mistrzowie słowa i czynu (2011), Polska poetów i malarzy. Z dziejów walki o tożsamość narodu w czasach niewoli (2011).

991
Ebook

Nowomowa i ciągi dalsze. Szkice dawne i nowe

Michał Głowiński

"Jest to w pewnym sensie książka stara, stanowi bowiem wznowienie tomu Nowomowa po polsku, wydanego w roku 1990 w wydawnictwie OPEN, zawierającego moje szkice pisane w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Tę cześć uzupełniam o jedną tylko pozycję, napisaną później (Aforyzm i slogan). Jest to wszakże książka na swój sposób nowa, zawiera bowiem cztery moje teksty, napisane w latach 2006-2007, dotyczące głównie oficjalnego języka ówczesnej ekipy rządzącej i inspirowanej przez nią propagandy. Zestawienie to nie jest przypadkowe. Choć ideologicznie rozbieżne, z pozoru plasujące się na krańcach przeciwstawnych, dwa te wysłowienia są do siebie zdumiewająco podobne, ujawniają się w nich zbliżone mechanizmy semantyczne i ściśle se sobą spokrewnione procedery retoryczne. Nie będę sprawy tutaj rozwijał, narzucające się z dużą siłą analogie ujrzy Czytelnik bez pomocy wprowadzającego komentarza. Niestety, ten typ języka publicznego nie zanikł, sprawa jest przeto nadal aktualna." Michał Głowiński

992
Ebook

O mediach i języku

Walery Pisarek

  Książka składa się z 23 artykułów. Jedenaście dotyczy mediów, reszta - języka. Tematyką dominującą w całym zbiorze są media, bo niemal wszystkie teksty o języku odnoszą się do używania go w komunikacji medialnej, przeważnie w wypowiedziach prasowych, a więc tym samym również można je uznać za teksty o mediach.

993
Ebook

Jak czytać wizerunki świętych. Leksykon atrybutów i symboli hagiograficznych

Józef Marecki, Lucyna Rotter

Nowe ilustrowane wydanie zostało wzbogacone ponad czterystoma rysunkami symboli i atrybutów hagiograficznych.   Na każdym kroku spotykamy się z rzeźbami i zabytkami sztuki malarskiej, wyobrażającymi postacie biblijne, świętych, błogosławionych oraz osoby uznane za świątobliwe. Pełne ich są muzea, galerie sztuki, ulice, niekiedy nawet prywatne domy, kaplice przydrożne, a nade wszystko świątynie. Ze ścian kościołów spoglądają na nas z powagą liczni święci odziani w habity, powłóczyste szaty lub odarci z nich, poddawani najwymyślniejszym torturom lub pokutujący w niedostępnej samotni. W większości przypadków opatrzeni są niezrozumiałymi przedmiotami, które na pierwszy rzut oka wydają się jedynie wymyślną częścią kompozycji. Wiele z tych przedstawień dla współczesnego człowieka stanowi zbiór niezrozumiałych elementów, czasem czysto dekoracyjnych. A przecież każda z tych kompozycji, każdy z atrybutów niesie ze sobą przesłanie, istotną treść duchową, historyczną czy pouczenie moralne. Symbolika hagiograficzna może przemówić do współczesnego człowieka, jeśli ten na nowo odkryje zapomniany nieco język symboli. Leksykon niniejszy będzie pomocny dla badaczy symboliki chrześcijańskiej, dla artystów, hagiografów oraz znawców duchowości chrześcijańskiej, a także dla tych wszystkich, którzy, pragnąc zidentyfikować bezimiennych świętych spoglądających z obrazów, pociągnięci ich przykładem chcą osiągnąć bliskość Boga, czyli świętość.

994
Ebook

Wybór pism estetycznych (Stanisław Brzozowski)

Stanisław Brzozowski

Tadeusz Szkołut, Estetyka Stanisława Brzozowskiego WYBÓR PISM ESTETYCZNYCH STANISŁAWA BRZOZOWSKIEGO   1. KULTURA - SPOŁECZEŃSTWO - HISTORIA [Rzeczywistość kultury w perspektywie „filozofii krytycznej"} Nasz „ja" i historia Kultura i życie [Od kultury „cząstkowej" do kultury „całkowitej"]   2. MŁODZIEŃCZE PRACE KRYTYCZNE: W WALCE O NOWĄ SZTUKĘ DLA NOWEGO SPOŁECZEŃSTWA My młodzi Tu l'as soulu, Georges Danin...[Anachroniczność pisarstwa Sienkiewicza] (fragment) Henryk Sienkiewicz i jego stanowisko w literaturze współczesnej (fragmenty) Współczesne kierunki w literaturze współczesnej (fragment) Maurycy  Maeterlinck. Z powodu wystawienia Monny Vanny w Warszawie [Immoralistką jest w istocie swej twórczość"] (fragment) Sztuka i społeczeństwo [Sztuka - „korektyw życia społecznego"] (fragmenty) Teatr współczesny i jego dążności rozwojowe [Znaczenie teatru w kulturze] (fragmenty) O nowej sztuce [Zadania sztuki w perspektywie „indywidualizmu bezwzględnego"] (fragmenty) Miriam [Sztuka jako „wielka antycypacja"](fragmenty)   3. „WSPÓŁCZESNA KRYTYKA LITERACKA W POLSCE" [FILOZOFICZNO-ESTETYCZNE PRZESŁANKI I KONKLUZJE KRYTYKI LITERACKIEJ] Sprawdziany i metody krytyki Subiektywizm i obiektywizm Sztuka i krytyka Drogi krytyki, jej typy i odmiany Zadania krytyki wobec literatury istniejącej i tej, która powstaje (fragment) Mitologia estetyczna: - Miriam [Zmistyfikowana świadomość estetyczna] Kilka słów z teorii powieści [Forma epicka a forma dramatyczna]   4. TRAGIZM W ŻYCIU I JEGO RÓŻNORAKIE MANIFESTACJE W SZTUCE [Teatr jako „samopoznanie ludzkości"] (fragmenty) [Istota tragedii] (fragment) Stanisław Przybyszewski [Jako wyraziciel dehumanizacji życia nowoczesnego] Styl Ibsena [„Żal po tragedii] Dzieje grzechu Stefana Żeromskiego [Odpowiedzialność człowieka za swe życie jako tragiczna zdobycz nowoczesności] (fragment) [Tragiczna zguba pięknego człowieka] ( fragment) [Rzeźba jako wyraz tragicznej wolności człowieka nowoczesnego] (fragment)   5. HUMOR I PRAWO [HUMOR JAKO ZASADA LITERATURY ANGIELSKIEJ] Humor i prawo [Humor jako zasada literatury angielskiej] (fragment)   6. „PAMIĘTNIK" [ FRAGMENTY ESTETYCZNE] [Poezja i „zmysł historyczny"] [Poezja jako „twórcza autodefinicja człowieka"] [Krytyka literacka - analiza żywej tradycji] [Styl epoki i jego ekspresja w literaturze] [Słowo - jedyna rzeczywistość człowieka  - nie istniej poza historią] [Estetyczne usprawiedliwienie artyzmu"] [Styl - kultura uwewnętrzniona przez jednostkę] [Etyczność wpisana w strukturę ludzkiego świata społeczno-historycznego]   7. AFORYZM O KRYTYKU, TWÓRCY I KULTURZE ARTYSTYCZNEJ Aforyzm o krytyku, twórcy i kulturze artystycznej [wybór]   Bibliografia

995
Ebook

Projekt nauki nowej Marshalla McLuhana. Filozoficzne konsekwencje zmian form komunikacji

Bartłomiej Knosala

Marshall McLuhan – kanadyjski teoretyk komunikacji – odegrał niezwykle ważną rolę w procesie konstruowania wizji cywilizacji technicznej opartej na komputerach osobistych i sieci internetowej.   Idee, które McLuhan promował od początku lat sześćdziesiątych – globalna wioska oraz media elektroniczne jako czynniki zmieniające świadomość i ostatecznie prowadzące do globalnej harmonii, miały znaczący wpływ na kształtowanie się wyobraźni świata zachodniego. Jednak u podstaw koncepcji McLuhana nie leżała fascynacja nowymi technologiami, lecz pierwotnymi formami myślenia i wyrazu – koncepcją języka, w której między słowami i rzeczami zachodzi intymna więź, oraz pierwotnym logosem ukrytym w aforyzmach i paradoksach. Przez cały okres swojej intelektualnej działalności, której początek wyznacza napisanie pracy doktorskiej poświęconej sporowi między sztukami należącymi do trivium, aż po swoją ostatnią, wydaną pośmiertnie książkę, której ambicją było wyjaśnienie procesu ewolucji technicznej oraz jego psychicznych i społecznych następstw, McLuhan jest wierny wizji świata, w której kosmos i język są ze sobą zespolone.  Teoretyczną podstawę, która pozwoliła połączyć tak odległe obszary, McLuhan odnalazł w Nauce nowej – dziele osiemnastowiecznego filozofa Giambattista Vico. Naukę nową McLuhan interpretuje jako wizję cyklicznego rozwoju historii, u podstaw którego leżą przemiany aparatu percepcyjnego wywołane innowacjami społeczno-technicznymi. Przy czym oryginalność odczytania Nauki nowej włoskiego filozofa przez McLuhana polega na zastosowaniu Vikiańskich kategorii do kultury współczesnej, którą autor Galaktyki Gutenberga rozumie jako powrót do epoki bogów i bohaterów, do czasu mądrości poetyckiej, w której wiedza bazowała na zmysłach, pamięci i wyobraźni, a ujęta była w formę poezji i mitu. Stąd zdaniem McLuhana bierze się konieczność sformułowania kolejnej nauki nowej – nauki, która uznając za specyfikę kultury elektronicznej centralne miejsce doświadczenia estetycznego we wszelkich działaniach podejmowanych przez człowieka (ricorso mądrości poetyckiej), wyjaśni proces ewolucji technicznej oraz jego psychiczne i społeczne następstwa.     

996
Ebook

Polskie serie recepcyjne wierszy Walta Whitmana. Monografia wraz z antologią przekładów

Marta Skwara

Monografia Marty Skwary jest zarówno próbą doprecyzowania języka teoretycznego stosowanego do badania przekładów w kulturze narodowej, jak i wszechstronną analizą i interpretacją funkcjonowania wierszy Walta Whitmana w kulturze polskiej. Wychodząc od dobrze znanej w translatologii formuły „serii przekładowej” autorka rozszerza pojęcie serii tekstów związanych z oryginałem i jego przekładami o rozmaite nawiązania intertekstualne i intersemiotyczne (wprowadzając pojęcie „serii tekstualizacji”). Wzbogaca także badanie przekładów o istotne elementy ich funkcjonowania w kulturze narodowej (wprowadzając pojęcie „serii recepcyjnej”). Autorka sięga po rozmaite (często unikalne) tekstualizacje wierszy autora Leaves of Grass, także te funkcjonujące w innych mediach (np. radiu), i wnikliwie interpretuje rozmaite sposoby prezentowania wierszy Whitmana w kulturze polskiej na przestrzeni ponad stu lat. W ten sposób istotnie dopełnia dokonane przez siebie wcześniej badania i stawia intrygujące pytania o to, czym jest przekład, jak zmieniało się jego postrzeganie w ciągu ostatniego stulecia, jak oceniano tłumaczy i ich pracę, wreszcie o to, w ramach jakich praktyk interpretacyjnych oraz mechanizmów edytorskich i wydawniczych odczytujemy tekst obcy. Monografię wzbogaca antologia serii recepcyjnych dwunastu wierszy barda Ameryki, tym ciekawsza, że często odsłaniająca nowe możliwości interpretacyjne znanych  tekstów polskich. Dr hab. Marta Skwara – profesor Uniwersytetu Szczecińskiego, kierownik Pracowni Komparatystyki Literackiej w Instytucie Polonistyki i Kulturoznawstwa, redaktor naczelna „Rocznika Komparatystycznego” (http://www.us.szc.pl/main.php/Rocznik%20komparatystyczny). Członek założyciel Transatlantic Walt Whitman Association i  czlonek zarzadu Polskiego Stwoarzyszenia Komparatystyki Literackiej. Autorka licznych artykulów i monografii komparatystycznych (w tym: Motywy szaleństwa w twórczości Witkacego i  Conrada, Wrocław 1999;  Krąg transcendentalistów amerykańskich w literaturze polskiej XIX i XX wieku. Szczecin 2004; „Polski Whitman”. O funkcjonowaniu poety obcego w kulturze narodowej, Kraków 2010). Redaktorka tomów zbiorowych Witkacy w Polsce i na świecie (Szczecin 2001), Dialog międzykulturowy w (o) literaturze polskiej (Szczecin 2008). Stypendystka m. in.  Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej (1996), Fundacji Kościuszkowskiej (2009), Polsko-Amerykańskiej Komisji Fulbrighta (2011). Ostatnio opublikowała monografię postaci dramatów Witkacego Wśród Witkacoidów: w świecie tekstów, w świecie mitów (Wrocław 2012).

997
Ebook

Figury obecności w cyfrowych mediach. Od hipertekstu do sztucznej inteligencji

Mariusz Pisarski

Książka Mariusza Pisarskiego przekonująco udowadnia, że literaturoznawstwo, studia kulturowe i humanistyka w ogólności powinny włączać interaktywne fikcje i - szerzej - literaturę elektroniczną do swoich badań. Figury obecności w cyfrowych mediach to praca dojrzała, napisana językiem naukowym, opartym na precyzyjnej terminologii, ale jednocześnie stylem przejrzystym i jasnym; praca charakteryzująca się nowatorskimi propozycjami, oryginalnością, a także doniosłymi naukowo wnioskami. To niezwykle cenne przedsięwzięcie. I też przekonująco udowodnione. Mariusz Pisarski proponuje w swojej książce systematyzację badawczą i konkretne instrumentarium, sięga do poetyki i retoryki, przymierzając je do literatury elektronicznej (nie darmo tytuł jednego z rozdziałów brzmi: Cyfrowa retoryka i semiopoetyka). Wart docenienia jest też fakt, że badacz z powodzeniem i pełną swobodą przemieszcza się po obszarach retoryki, poetyki, antropologii kultury i antropologii literatury i zarazem najnowszych konstatacji na temat przemian literackich. prof. Anna Łebkowska Figury obecności w cyfrowych mediach to książka w pełni autorska, wnosząca pierwszorzędny wkład twórczy w rozwój literaturoznawstwa cyfrowego, w szczególności cyfrowej semiopoetyki, postrzeganej jako składnik ewolucyjny poetyki i retoryki, zmieniających się wraz z rozwojem tekstów wieloznakowych i interaktywnych w retorykę i poetykę semiotyczną i sprawczą - angażującą w kształtowanie warstwy wyrażania tekstu i znaczeń tekstowych działania użytkownika oraz warstwę programistyczną. Mariusz Pisarski odkrywa i charakteryzuje figury, które bądź to uzyskują nowe reprezentacje w cyfrowym środowisku, bądź to są przez nie kreowane. Proponuje doskonale udokumentowane i przekonujące innowacje w zakresie figur tekstowych sprawczej semiopoetyki i szeroko rozumianej retoryki. Tym samym twórczo uczestniczy w tworzeniu języka opisu cyfrowego świata. Książka Mariusza Pisarskiego jest pozycją obowiązkową dla badaczy literatury i szerzej - kultury cyfrowej, ale również pozycją ważną dla nowoczesnego literaturoznawstwa, kulturoznawstwa i medioznawstwa oraz tych odbiorców i uczestników współczesnej, cyfrowej sztuki (i szerzej kultury), którzy poddają ją pod refleksję. prof. Ewa Szczęsna Mariusz Pisarski - badacz, producent i promotor literatury elektronicznej, założyciel pisma "Techsty. Literatura i nowe media". Jest autorem cyfrowych adaptacji klasyki literackiej, m.in. internetowej powieści paragrafowej Bałwochwał na podstawie opowiadań Brunona Schulza oraz hipertekstowej adaptacji Pamiętnika znalezionego w Saragossie Jana Potockiego, kolaboratywnej powieści Piksel Zdrój, a także tłumaczem hipertekstów literackich i producentem rekonstrukcji cyfrowych klasycznych dzieł literatury elektronicznej, takich jak utwory Michaela Joyce'a popołudnie, pewna historia (2013) czy Twilight. A Symphony (2022). Jako adiunkt w Katedrze Mediów i Komunikacji Społecznej Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie uczestniczy w międzynarodowych projektach naukowych w Polsce, Słowacji, Czechach i USA. Działa w Pracowni Badań Intersemiotycznych i Intermedialnych Uniwersytetu Warszawskiego, jest sekretarzem Centrum Badań nad Literaturą Elektroniczną na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, członkiem Literary Advisory Board oraz Electronic Literature Organization, a także współpracownikiem naukowym Electronic Literature Lab na Washington State University Vancouver. Współautor książki The Challenges of Born-Digital Fiction: Editions, Translations, and Emulations (z Dene Grigar, Cambridge 2023). Autor pierwszej polskiej monografii hipertekstu literackiego - Xanadu. Hipertekstowe przemiany prozy (Kraków 2013). Współredaktor monografii Remediation: Crossing Discursive Boundaries. Central European Perspective (z Bogumiłą Suwarą, Berlin-Bratislava 2019). Publikacja ukazała się nakładem Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie i TAiWPN Universitas. Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Nauki w ramach Programu Doskonała nauka II

998
Ebook

Foto-oko. Wizja fotograficzna wobec okularocentryzmu w sztuce I połowy XX wieku

Dorota Łuczak

Fotografia jest wynalazkiem świata zachodniego, w którym oko (metaforyczne) od wieków zajmowało w procesach poznawczych wyjątkowe miejsce wśród zmysłów. Na fundamencie okularocentryzmu fotografia stała się uprzywilejowanym narzędziem władzy i rozmaitych aparatów ideologicznych. Dorota Łuczak przypatruje się relacji pomiędzy fotografią i wzrokocentryzmem, wskazując jednak na redukcjonistyczny charakter prostego sprowadzania fotografii do funkcji biernego instrumentu. W interpretacjach obrazów światłoczułych powstających w kręgach artystycznych w drugiej, trzeciej i czwartej dekadzie XX wieku badaczka ukazuje różnorodność realizowanych w fotografii modeli epistemologicznych i antropologicznych, w tym także o charakterze antywzrokocentrycznym. Wprowadzona przez autorkę kategoria wizji fotograficznej staje się modus operandi otwierającym nową perspektywę badawczą, bliską antropologii obrazu, w której przedmiotem analizy jest zarówno obraz, jak i proces percepcji widza. Nieczęsto spotyka się teksty naukowe tak głęboko drążące specyfikę fotografii, a przy tym zakreślające tak szeroki horyzont problemowy i tak gruntownie rewidujące zastane przekonania. prof. UAM dr hab. Stanisław Czekalski Można zauważyć, że opcja zakładająca „rewizję krytyki”, która (upraszczając) czyniła z fotografii narzędzie opresji, umacniania władzy etc. bliska jest dzisiejszym tendencjom „humanistyki afirmatywnej”, dla której punktem wyjścia jest przełamanie właściwej postmodernizmowi negatywności. prof. dr hab. Maria Poprzęcka

999
Ebook

Środowiska industrialne/postindustrialne zależności (w literaturze i kulturze polskiej od XIX do XXI wieku)

Redakcja: Lucyna Sadzikowska, Marta Tomczok, Paweł Tomczok

Industrializacja pozwoliła na wytworzenie nowych towarów,usług, środków produkcji, transportu i komunikacji. Była koniecznym warunkiem nowoczesnej transformacji świata, lecz stała się też główną przyczyną zniszczenia środowiska. Literatura towarzyszyła uprzemysłowieniu ze zmienną intensywnością - czasem temat wydawał się popularny, wręcz modny, ale równie często nawet pisarze tworzący w bliskości przemysłu odwracali od niego wzrok, by zająć się zagadnieniami jak najdalszymi od kopalni, hut czy rafinerii. Książka pokazuje tę jawną obecność industrializacji w kulturze, analizuje jednak także różne formy jej wyparcia, przemilczenia i latencji.

1000
Ebook

Intymna lokalność. O prywatnych ojczyznach pisarzy

Krzysztof Zajas

Książka w sposób śmiały i nowatorski stara się uwolnić pojęcie patriotyzmu i przywiązania do rodzinnej ziemi od ideologii. Zwłaszcza ideologii narodowej, która wykorzystuje, zniekształca i zafałszowuje naszą prywatną, intymną lokalność. Sfera czułej dyskrecji, jaką każdy z nas otacza własną lokalną ojczyznę, zostaje użyta do ideowej reprezentacji, a jej ładunek emocjonalny staje się siłą nośną samej ideologii. To, co zwyczajnie ludzkie i autentyczne, zmienia się w ideologiczne i sztuczne. Jest to zatem również książka o przebijaniu się przez fałsz ku szczerości. A ponieważ jednym z najważniejszych nośników naszej patriotycznej afektywności jest literatura, to pisarze są rzecznikami tych prywatnych ojczyzn i oni reprezentują nas w próbach powrotu do utraconej autentyczności. W naszym imieniu poszukują języka, w którym na powrót można zdjąć cudzysłowy z takich słów, jak: prawda, rzeczywistość, natura - mimo ostrej świadomości ich fantazmatycznego charakteru. W najogólniejszym sensie jest to książka o człowieku odwracającym się od ideologii.

1001
Ebook

Fraszki (Jan Kochanowski)

Jan Kochanowski

Jan Kochanowski (1530-1584), najwybitniejszy poeta polskiego renesansu, prozaik i dramaturg tworzący zarówno w języku polskim, jak i łacińskim. Na bogatą twórczość polskojęzyczną pisarza składają się m.in. Pieśni, Treny, Fraszki, Odprawa posłów greckich oraz kunsztowna parafraza biblijnej księgi Psałterz Dawidów. Kochanowski ceniony jest przede wszystkim jako liryk. W zbiorze podzielonych na trzy księgi Fraszek (w niniejszym tomie) poeta zawarł utwory o tematyce miłosnej, biesiadnej, filozoficzno-egzystencjalnej, autotematycznej, autobiograficznej, patriotycznej, religijnej. Kompozycja tekstu podporządkowana została nadrzędnej zasadzie varietas (różnorodności), która pozwala lokować obok siebie teksty żartobliwe i poważne.

1002
Ebook

Metanaukowe podstawy dyscyplinowego wyodrębnienia nauki o translacji w świetle dyskursu badaczy polskich

Anna Małgorzewicz

W wyniku podjętych przez Autorkę działań badawczych i interpretacyjnych dotyczących zróżnicowanej rzeczywistości nauki o translacji w monografii ukazany został proces wyodrębniania dyscyplinowego badań nad translacją oraz nakreślono jego ewentualne perspektywy bez jednoznacznego wartościowania możliwych kierunków rozwoju. Autorka słusznie nie proponuje gotowych rozwiązań, a raczej zaprasza środowisko naukowe do dyskusji, dostrzegając w dyscyplinowej emancypacji obszaru badań nad translacją, ich instytucjonalizacji wiele korzyści dla sfery nauki, dydaktyki akademickiej i profesjonalizacji zawodu tłumacza. Ukazuje jednocześnie potencjał naukowy umożliwiający osiągnięcie tych wartości. Przekonująco udowadnia konieczność podjęcia przez środowisko naukowe w tym obszarze koniecznych działań integrujących w skali ogólnopolskiej w celu osiągnięcia zasłużonego statusu dyscyplinowego tych badań oraz postępu naukowego. Eksploracje przeprowadzone przez Autorkę charakteryzuje innowacyjność metodologiczna oraz jej uargumentowana zasadność z dominacją Kuhnowskiej kategorii paradygmatu, odwaga poznawcza w podejmowaniu bardzo trudnego zadania, a także gruntowne oparcie analiz i interpretacji na obszernej faktografii trafnie opisującej badaną rzeczywistość. Sądzę, iż książka Anny Małgorzewicz może dać impuls do poważnej, niezwykle potrzebnej dyskusji nad naukowymi podstawami konstruowania programów studiów przekładoznawczych i translatorycznych w naszym kraju, a co za tym idzie - nad poprawą jakości kształcenia w tej dziedzinie. Prof. dr hab. Henryk Kardela Przedłożona praca jest pierwszą monografią w Polsce kompleksowo eksplorującą rzeczywistość badań nad translacją, z solidnymi podstawami argumentacji naukowej. W profilowaniu podstaw dyscyplinowych Autorka szuka potencjału konsolidacyjnego, a tym samym szans integracji dyscyplinowej z zachowaniem wewnętrznych odmienności autonomicznych. Dr hab. Zenon Weigt, em. prof. UŁ Anna Małgorzewicz - profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, doktor habilitowana nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa. Kieruje Zakładem Translatoryki i Glottodydaktyki w Instytucie Filologii Germańskiej na Uniwersytecie Wrocławskim. Autorka monografii: Prozessorientierte Dolmetschdidaktik i Die Kompetenzen des Translators aus kognitiver und translationsdidaktischer Sicht. Założycielka i od 2010 roku redaktor naczelna czasopisma "Studia Translatorica" oraz od roku 2016 współredaktor czasopisma "Germanica Wratislaviensia".

1003
Ebook

Polityka wrażliwości. Wprowadzenie do humanistyki

Michał Paweł Markowski

W 1973 roku Maria Janion, uznała, że jedno z najważniejszych pytań ówczesnej epoki brzmiało: „jak uprawiać humanistykę w drugiej połowie wieku XX”. Po 40 latach Michał Paweł Markowski powraca do tego pytania, zastanawiając się nad sytuacją uniwersytetu i humanistyki w epoce post-liberalnej. Główny argument książki wspierają trzy tezy. Po pierwsze, humanistyka nie powinna konkurować z naukami ścisłymi i w ogóle nie powinna uważać się za naukę, gdyż roszczenie takie osłabia jej siłę. Po drugie, jej zadaniem powinno być rozwijanie dyskursywnej wrażliwości, czyli umiejętności posługiwania się wieloma językami w opisie rzeczywistości. Po trzecie, humanistyka powinna mieć na celu uwypuklanie egzystencjalnego zakorzenienia badań nad kulturą. W oparciu o bogatą literaturę przedmiotu, od Schlegla do Derridy, od Kanta do Rorty’ego, od Nietzschego do Gadamera, autor śledzi przemiany humanistyki od niemieckiego romantyzmu do najnowszych dyskusji w Stanach Zjednoczonych. W książce, w której polemiczny ton miesza się ze skrupulatną analizą współczesnej filozofii i nauki o literaturze, przyświeca jeden cel zasadniczy: przywrócić humanistyce znaczenie polityczne i egzystencjalne, czyli przekonać niedowiarków o jej kluczowym znaczeniu dla duchowego rozwoju świata poddanego opresji rynku.   Michal Paweł Markowski, literaturoznawca, eseista, tłumacz. Stefan and Lucy Hejna Chair in Polish Language and Literature oraz szef wydziału slawistycznego na University of Illinois w Chicago. Dyrektor Artystyczny Międzynarodowego Festiwalu Literatury im. J. Conrada. Profesor wizytujący na UJ. Autor wielu książek na temat literatury polskiej i filozofii literatury oraz kilku zbiorów esejów. Ostatnio opublikował: Powszechna rozwiązłość: Schulz, egzystencja, literatura (2012). Laureat wielu nagród, m. in. "Literatury na Świecie" (1997) i Nagrody im. Kazimierza Wyki za całość dorobku eseistycznego (2011). Współredaktor serii wydawniczych "Hermeneia" i "Horyzonty nowoczesności". Mieszka w Chicago.  

1004
Ebook

Lingwistyka mentalna w zarysie. O zdolności językowej w ujęciu integrującym

Jolanta Mazurkiewicz-Sokołowska

Książka przedstawia zarys tego obszaru współczesnego językoznawstwa, w którym fenomen języka rozpatrywany jest pod kątem jego mentalnej postaci oraz procesów mózgowych służących jego nabywaniu i przetwarzaniu. Jest to opracowanie poglądowe, dające ogląd całej złożoności i wieloaspektowości zagadnienia zdolności językowej człowieka. Książka może służyć jako podręcznik akademicki, wprowadzający kompleksowo w tę tematykę. Jest też adresowana do środowiska badaczy z uwagi na proponowane integrujące ujęcie zagadnienia.

1005
Ebook

Hetman Piotr Doroszenko a Polska

Jan Perdenia

Dzieło zmarłego przed laty badacza, jednego z najlepszych znawców przeszłości Ukrainy, poświęcone jest historii problemu kozackiego w Polsce przedrozbiorowej - w okresie rządów hetmana Piotra Doroszenki na Ukrainie (1665-1676). Wielki atut tej pracy stanowią liczne materiały źródłowe, użyte często po raz pierwszy. Z książki korzystać będą zarówno przedstawiciele świata nauki jak i miłośnicy historii.

1006
Ebook

Późnogotycka rzeźba drewniana w Małopolsce 1490-1540

Wojciech Walanus

Wykaz skrótów Wstęp 1. Stan badań 1.1. Badania nad dziejami rzeźbiarzy i ich środowiska 1.2. Badania inwentarzowe i topograficzne materiału zabytkowego 1.3. Badania zjawisk stylowych w rzeźbie małopolskiej 2. Późnogotycka rzeźba drewniana Małopolski w świetle źródeł pisanych: fakty historyczne oraz uwarunkowania społeczne i ekonomiczne 2.1. Fundatorzy 2.2. Pozycja snycerzy w krakowskim cechu malarzy 2.3. Snycerze a inne rzemiosła 2.4. Dochody snycerzy 2.5. Snycerze krakowscy działający w latach 1490-1540 2.6. Problem warsztatów snycerskich w innych miastach Małopolski 3. Funkcje późnogotyckiej rzeźby drewnianej w Małopolsce 3.1. Rzeźba w retabulum ołtarzowym 3.2. Rzeźba we wnętrzu kościoła poza retabulum ołtarzowym 3.3. „Rekwizyty dramatyczne” 3.4. Rzeźby prywatnego użytku 4. Wpływ sztuki Wita Stwosza na późnogotycką rzeźbę Małopolski 4.1. Współpracownicy Wita Stwosza i jego warsztat 4.2. Lata 1490-1500: wczesne przykłady oddziaływania stylu Stwosza 4.3. Lata 1500-1510: rozpowszechnienie się kompozycji i motywów Stwoszowskich 4.4. Krucyfiks na belce tęczowej kościoła Mariackiego, jego twórca i jego warsztat 4.5. Oddziaływanie dzieł norymberskich Wita Stwosza 5. Oddziaływanie ośrodków zewnętrznych na rzeźbę małopolską 5.1. Południowe Niemcy 5.2. Śląsk 5.3. Górne Węgry 5.4. Ostatnia faza wpływów rzeźby południowych Niemiec 6. Warsztaty snycerskie w Małopolsce w latach 1510-1540 6.1. Tryptyk św. Stanisława w kościele Mariackim w Krakowie 6.2. Warsztat Mistrza Rzeźb Szydłowieckich 6.3. Warsztat Mistrza Krucyfiksu w kościele św. Norberta 6.4. Warsztat Mistrza Krucyfiksu z kościoła Bożego Ciała 6.5. Warsztat Mistrza Pasji Przydonickiej 7. Późnogotycka rzeźba drewniana Małopolski wobec sztuki renesansu Zakończenie Bibliografia Spis ilustracji Indeks topograficzno-rzeczowy Indeks osób Zusammenfassung

1007
Ebook

Z zagadnień dydaktyki języka polskiego jako obcego

Ewa Lipińska, Anna Seretny

Praca zbiorowa Z zagadnień dydaktyki języka polskiego jako obcego - to kontynuacja ABC metodyki nauczania języka polskiego jako obcego. Obie pozycje tworzą całość, wzajemnie się uzupełnianjąc. W ABC znalazło sie omówienie zagadnień metodycznych z zakresu nauczania podsysytemów języka, rozwijania sprawności oraz kontroli wyników. Niniejsza praca koncentruje się na szeroko rozumianym kontekście nauczania, uwzględniając m.in. uczącego się, nauczyciela, proces dydaktyczny, kontakty językowe itp.

1008
Ebook

Między retoryką a retorycznością

Michał Rusinek

W książce tej podjęto próbę określenia ponowoczesnego statusu retoryki, będącej dziś zarówno pewną dziedziną wiedzy, jak i pewną uniwersalną i nieredukowalną właściwością języka, zwaną częściej retorycznością. Retoryczność to także retoryka, ale o innym "stanie skupienia": wyemancypowana spod władzy filozofii, antyfundamentalistyczna, epistemologicznie niepewna, ahistoryczna, nomadyczna, zarazem niesubstancjalna i światotwórcza - a więc bliżej jej do sofistów niż do Arystotelesa czy Platona. Nie jest ona systemem - nie daje się nawet sprowadzić do systemu tropologicznego, choć to tropy i figury stanowią jej siłę napędową - ale raczej pewnym "residuum nieokreśloności", które wymyka się systemowi - dzięki czemu stała się jednym z najważniejszych pojęć poststrukturalistycznego nominalizmu i szeroko pojętej myśli postmodernistycznej. Zarazem jednak - wbrew potocznym sądom zarówno badaczy klasycznych, jak i postmodernistycznych - nie utraciła ona łączności z retoryką w klasycznym sensie, wyrosłą na gruncie filozofii fundamentalistycznych. Relacji klasycznej retoryki i ponowoczesnej retoryczności nie da się określić za pomocą opozycji; trzeba ją raczej widzieć - co proponuje się w niniejszej książce - jako alegorię, rozumianą (za Paulem de Manem) jako relacja oparta na nieustannym wzajemnym podważaniu autorytetu drugiej strony.