Filozofia Kanta i jej recepcja

Andrzej J. Noras, red. Dariusz Bęben

Artykuły zebrane w książce stanowią próbę spojrzenia na rozmaite wpływy filozofii krytycznej Immanuela Kanta przede wszystkim z punktu widzenia filozofii współczesnej. Prezentowana publikacja stanowi efekt współpracy ośrodków (przede wszystkim uniwersytetów w Katowicach, Koszycach, Preszowie i Wrocławiu), w których już od wielu lat prowadzone są badania nad myślą Kanta i szeroko rozumianą filozofią pokantowską. Książka ma trójdzielną strukturę. W pierwszej części zebrane zostały artykuły, które podejmują namysł nad ogólną recepcją myśli Kanta zarówno w odniesieniu do okresu bezpośrednio po wydaniu Krytyk, jak i pierwszej połowy XIX wieku, gdy filozofię Kanta interpretowano w duchu idealizmu. Część druga poświęcona jest z kolei relacji fenomenologii do filozofii Kanta. Uwzględnione tu zostały zarówno początki rozwoju fenomenologii, gdy ta – czerpiąc przede wszystkim z filozofii Franza Brentana – występowała przeciwko Kantowskiemu transcendentalizmowi, jak i sytuacji po opublikowaniu Badań logicznych Edmunda Husserla, gdy fenomenologia transcendentalna rozwijała się w perspektywie filozofii Kantowskiej, ale także neokantyzmu. Część trzecia dotyczy recepcji filozofii Kanta i uwzględnia – z nielicznymi wyjątkami – pierwszą połowę XX wieku. Motywy, wokół których koncentrują się analizy prezentowane w tej części pracy, to metoda transcendentalna (która znajduje swą kontynuację nie tylko w neokantyzmie i fenomenologii, ale także filozofii analitycznej, neotomizmie czy dekonstrukcjonizmie) oraz perspektywa teoretyczna, którą można nazwać postneokantyzmem. Chodzi tu o dotarcie do tych aspektów filozofii Kanta, które pozwalają na lepsze zrozumienie rozwoju problemów filozoficznych. Aspekt ten – nie zawsze wprost ujawniany – znajduje wyraz w twórczości takich filozofów, jak Nicolai Hartmann, Karl Jaspers oraz wczesny Heidegger.

Język w kinie. Antologia

red. Małgorzata Kita, Iwona Loewe

Język w kinie. Antologia to zbiór studiów, które opisują pasmo językowe w filmie. Współistnieje ono na zasadzie synergii z innymi pasmami dzieła filmowego, jest sfunkcjonalizowane i spójne z jego innymi elementami. Na tom składa się 15 studiów nad różnymi aspektami języka w filmie, będących przedrukami opublikowanych artykułów i rozdziałów w monografiach zbiorowych, poprzedzonych oryginalnym wprowadzeniem, napisanym na potrzeby Antologii, wskazującym stan wiedzy, perspektywy i propozycje ujmowania języka w filmowym dyskursie medialnym. Antologii przyświeca cel dydaktyczny: stworzenie u zainteresowanego odbiorcy panoramy możliwych perspektyw oglądu pasma werbalnego w filmie. Tom Język w kinie. Antologia stanowi ogniwo cyklu publikacji książkowych poświęconych językowi w mediach.

Fazowość i jej wykładniki w polszczyźnie

Karolina Lisczyk-Kubina

Monografia zawiera opis sposobów wyrażania faz akcji we współczesnej polszczyźnie. Analizom zostały poddane leksemy fazowe, takie jak: czasowniki (np. zaczynać, kontynuować, kończyć, ich bliskoznaczniki, czasowniki prefiksalne z przedrostkami za-, nad-, wz-, roz-, prze-, po-, od-, wy-, do-, na-, o-), rzeczowniki fazowe (np. początek, koniec), przymiotniki fazowe (np. początkowy, końcowy), a także jednostki nieciągłe (frazeologizmy oraz metaforyczne połączenia czasowników z rzeczownikami). Analizom materiałowym towarzyszy w monografii refleksja teoretyczna nad aspektem gramatycznym i leksykalnym czasowników fazowych, ich łączliwością, a także możliwością wzajemnego zastępowania. Namysł nad kategorią aspektu pozwolił dodatkowo uporządkować niejednorodną terminologię z zakresu fazowości.

Zazdrość i działalność naukowa. Studium z zakresu naukoznawstwa pedagogicznego

Alicja Żywczok

Jednym z motywów przedsięwzięcia badawczego stały się troska o jakość życia naukowców oraz jakość ich aktywności zawodowej, zwłaszcza dynamizm indywidualnego rozwoju naukowego. W badaniach o orientacji jakościowej (z zastosowaniem metody indywidualnych przypadków realizowanej za pośrednictwem technik: wywiadu z pracownikami naukowymi i naukowo-dydaktycznymi oraz hermeneutycznej analizy treści opublikowanych biografii i autobiografii naukowców), przedmiotem uczyniłam dogłębne poznanie opinii naukowców odnośnie do m.in. przejawów, typów, uwarunkowań, a także zapobiegania zazdrości w tej grupie zawodowej. Problematyka zazdrości wraz z upływem kolejnych epok nie stała się tematem zdezaktualizowanym, wręcz przeciwnie – wciąż istotnym pod wieloma względami: społecznym, prawnym, politycznym, moralnym, religijnym czy wychowawczym. W strukturze monografii (liczącej 250 stron) odzwierciedlają się zagadnienia niezbędne w realizacji celów badań. Tworzy ją, oprócz spisu treści i części wprowadzającej (z uzasadnieniem problematyki, opisem metodologicznych oraz organizacyjnych podstaw badań, a także struktury monografii), siedem rozdziałów, zakończenie, bibliografia, indeks osobowy, summary, słowa kluczowe w języku polskim i angielskim, a także nota o autorce. W rozdziale pierwszym w celu zidentyfikowania emocji zazdrości konieczne stało się odróżnienie jej od „zawiści”, „nienawiści”, „chciwości”. Analizy leksykalne umożliwiły również dostrzeżenie innych terminów, takich jak „współzawodnictwo”, „rywalizacja”, „konkurencja”, „ambicja” i „aspiracje”, mających pewne znaczenie w ujawnieniu genezy zazdrości. W rozdziale drugim scharakteryzowałam typy i poziomy zazdrości. Dokonałam deskrypcji faz zazdrości nadawczej i reakcji odbiorcy na zazdrość. Rezultat refleksji nad trwałością odczuwanej zazdrości stanowi opis zazdrości krótkotrwałej i chronicznej. Odsłonięcie mechanizmu, przyczyn i przedmiotów zazdrości w rozdziale trzecim pozwoliło dostrzec czynniki osobowościowe, środowiskowe i sytuacyjne stanowiące istotne przeszkody w pomyślnym rozwoju zawodowym pracowników naukowych i naukowo-dydaktycznych. Rozdział czwarty służył opisowi dyferencyjnemu objawów zazdrości: somatycznych, psychicznych i behawioralnych, oraz odsłonięciu podobieństw i różnic w ekspresji tej emocji negatywnej. W rozdziale piątym respondenci wypowiedzieli się na temat prawdopodobnych konsekwencji zazdrości dla człowieka, który jej ulega i dla doświadczającego zazdrości ze strony otoczenia społecznego. Treść rozdziału szóstego stanowi deskrypcję wartości, dyspozycji i postaw naukowców, które są przeciwieństwem zazdrości. Zawartość merytoryczna rozdziału ostatniego – siódmego dotyczy zapobiegania emocji zazdrości i niwelowania przyzwyczajenia do odczuwania zazdrości za pośrednictwem procesu edukacyjnego, zwłaszcza adeptów nauki.

Scales of Banach Spaces, Theory of Interpolation and their Applications

Łukasz Dawidowski

Celem niniejszej monografii jest omówienie teorii skal przestrzeni Banacha oraz teorii interpolacji wraz z podaniem przykładów ich zastosowań. W pierwszej kolejności opisano teoretyczne podstawy teorii interpolacji. Podano  definicje oraz podstawowe twierdzenia dotyczące konstrukcji przestrzeni interpolacyjnych (interpolacja rzeczywista i zespolona). Druga, główna, część monografii przedstawia definicję potęg ułamkowych operatorów, w szczególności dodatnich operatorów sektorialnych. Zaprezentowano także ich zastosowanie do konstrukcji skal przestrzeni Banacha, które jako główny obiekt badań są przykładem przestrzeni interpolacyjnych. W pracy zamieszczono również charakteryzację skal przestrzeni Banacha, która służy jako podstawa teoretyczna do opisu zastosowań tej teorii. W trzeciej części pokazano wykorzystanie podanej wcześniej teorii do badania „zachowań” operatorów na różnych poziomach skali. Udowodniono twierdzenia dotyczące operatorów domkniętych oraz operatorów sektorialnych. Następnie opisano konkretne równania cząstkowe, w rozwiązywaniu których można zastosować wspomnianą teorię.

Polityczność psychoanalizy. Freud - Lacan - Žižek

red. Krzysztof Kłosiński, Dawid Matuszek

„Autorom udało się zebrać teksty z bardzo różnych stron i podejść – ogólne i szczegółowe, historyczne i analityczne, interpretacyjne i spekulatywne – co daje wrażenie dobrej i rozległej mapy, dzięki której polski czytelnik będzie mógł sobie uświadomić, że teoria psychoanalityczna jest w istocie bardzo poręcznym narzędziem rozbioru zjawisk natury społecznej. I choć wielu z nas stosuje psychoanalizę w filozofii politycznej, to jednak ten tom ma charakter pod wieloma względami prekursorski: zbiera te rozproszone głosy w jedną całość, która właśnie z powodu swej wielowątkowości, staje się intelektualnie bardzo przekonująca”. (z recenzji Agaty Bielik-Robson)

Angielsko-polski słownik IA, UX, UI & SEO

Anna Matysek, Jacek Tomaszczyk

Angielsko-polski słownik IA, UX, UI & SEO to pierwsze w Polsce opracowanie słownikowe tematyki z zakresu architektury informacji, wrażeń i interfejsów użytkownika oraz badań użyteczności i optymalizacji serwisów internetowych. Tak licznego i uporządkowanego zbioru słownictwa tej branży nie znajdziemy nawet w światowych zasobach terminologicznych. Autorzy zgromadzili kolekcję ok. 4800 terminów i wyrażeń specjalistycznych, którym przypisali polskie odpowiedniki, a często także objaśnienia, dopowiedzenia i odsyłacze. Do wszystkich wyrazów hasłowych podano wymowę reprezentowaną za pomocą International Phonetic Alphabet. Adresatem słownika są przede wszystkim studenci kierunku architektura informacji oraz projektowanie przestrzeni informacyjnych. Słownik powinien także znaleźć liczne grono odbiorców wśród osób zainteresowanych projektowaniem serwisów internetowych oraz tworzeniem i marketingiem produktów i usług cyfrowych.

Problemy Prawa Karnego. T. 26

red. Kazimierz Marszał

Na treść niniejszego tomu składają się studia i artykuły dotyczące: funkcjonowania zakazu reformationis in peius w związku z zaskarżeniem orzeczenia rozstrzygającego o roszczeniach cywilnych dochodzonych w postępowaniu karnym; uprawnień pokrzywdzonego na etapie wykonywania rozstrzygnięć w brytyjskim systemie prawa karnego; uchylenia zakazu prasowej publikacji danych osobowych i wizerunku a proces karny; obliczania terminów tymczasowego aresztowania; problemów kontroli formalnej aktu oskarżenia wniesionego przez oskarżyciela publicznego w polskim procesie karnym; Wincentego Skrzetuskiego poglądów na prawo karne oraz prawa karnego Ukrainy w kodeksie z 1743 r.

Sarmackie theatrum. T. 4: Studia o literaturze i książce dawnej

red. Mariola Jarczykowa, Renarda Ocieczek

To już czwarty tom wydawnictwa Zakładu Historii Literatury Baroku i Dawnej Książki, który stanowi kontynuację poprzednich. Książka jest pracą zbiorową i zawiera 11 rozpraw historycznoliterackich, głównie z zakresu literatury i kultury staropolskiej. Tom otwiera obszerny wstęp prof. dr hab. Renardy Ocieczek, w którym przypomniana została historia powstania Zakładu oraz dotychczasowe dokonania jego pracowników. Wśród zamieszczonych tekstów znalazły się artykuły poświęcone różnorodnej tematyce, zgodnej z zainteresowaniami naukowymi autorów. I tak w tomie znajdują się teksty poświęcone m.in. spuściźnie Łukasza Górnickiego (Anna Sitkowa), tłumaczeniom Franciszka Zabłockiego (Bożena Mazurkowa), domniemanej twórczości Olbrychta Karmanowskiego (Janusz Ziembiński). Sporo miejsca zajmują rozprawy koncentrujące się wokół eposów rycerskich – Jerozolimy wyzwolonej w tłumaczeniu Dionizego Piotrowskiego (Monika Kucharczyk), Wojny chocimskiej (Renarda Ocieczkowa), Obleżenia Jasnej Góry Częstochowskiej (Monika Kulig, Joanna Chybiorz). Zagadnienie epiki heroicznej, a dokładnie motywów szpiegowskich, zostało przedstawione przez Renatę Rybę. O motywie spotkania Kupidyna i Śmierci, obecnym w literaturze staropolskiej pisze Marzena Walińska, natomiast w rozprawie Marioli Jarczykowej odnajdujemy szczegółowy opis oprawy pogrzebu Jerzego Radziwiłła. Sarmackie theatrum tradycyjnie już jest propozycją dla szerokiego (i różnorodnego) grona odbiorców, które zainteresowane jest obecnością sarmatyzmu w literaturze i sztuce staropolskiej.

Teodora Prodromosa "Przygody Rodante i Dosyklesa"

Marcin Cyrulski

W XII wieku, w Konstantynopolu na dworze Komnenów powstały cztery romanse (trzy zachowane w całości i jeden znany jedynie we fragmentach). Jednym z tych romasnów jest właśnie dzieło Teodora Prodromosa, najsłynniejszego pisarze swojej epoki, Przygody Rodante i Dosyklesa. W dziewięciu księgach autor przedstawił dzieje miłości dwójki zakochanych bohaterów, którzy po niezwykłych przygodach i rozdzieleniu, w końcu znów są razem. Pod pozorem błahej opowieści kryje się dzieło pełne retorycznego kunsztu i aluzji do czasów współczesnych autorowi.

Język uwikłany w ponowoczesność

Izabela Łuc, Małgorzata Bortliczek

Analizy, wnioski i interpretacje wieloznakowych komunikatów reklamowych (werbalnych i graficznych) dotyczących różnych sfer aktywności ludzkiej (m.in. aktywność kulinarna, szeroko rozumiana aktywność komercyjna i konsumpcyjna, aktywność estetyczna skoncentrowana na doskonaleniu wizerunku ponowoczesnego człowieka, a także na upiększaniu i udoskonalaniu najbliższego otoczenia) to materiał składający się na prezentowaną publikację. Autorki skoncentrowały się na analizie zjawisk językowych, które oddają obraz ponowoczesności kreowanej w różnogatunkowych, różnotematycznych i różnostylowych reklamach. Ich językowo-kulturowa analiza pozwala wnioskować, że ponowoczesność została opanowana przez komercję i konsumpcję, które polegają na (de)tabuizowaniu i deprecjonowaniu wartości uwikłanych w zależności kulturowe, marketingowe, ikoniczne i stylizacyjne. Szeroka analiza reprezentatywnego zbioru tekstów reklamowych pozwoliła dostrzec wiele mechanizmów właściwych reklamie ponowoczesnej, stosowanych w celu podkreślenia różnorodnych walorów i atutów produktów i usług oferowanych konsumentom.

Cyberprzestrzeń jako nowy wymiar rywalizacji i współpracy państw

Miron Lakomy

Prezentowana praca stanowi próbę omówienia skuteczności środków teleinformatycznych jako instrumentów polityki zagranicznej państw. W przeprowadzonej analizie, biorącej pod uwagę zarówno aspekty rywalizacji, jak i współpracy rządów w cyberprzestrzeni, wykorzystano elementy teorii polityki zagranicznej. W rozprawie omówiono przede wszystkim istotę i etapy rewolucji cyfrowej, która doprowadziła do wykształcenia się przestrzeni teleinformatycznej. Następnie scharakteryzowano jej najważniejsze cechy, zarówno w ujęciu technicznym, jak i politologicznym. Na tej podstawie, podjęto próbę stworzenia uproszczonej typologii zagrożeń teleinformatycznych dla bezpieczeństwa państw, obejmującej takie zjawiska jak haking, haktywizm czy cyberterroryzm. Wreszcie, dokonano analizy najbardziej doniosłych przykładów rywalizacji i współpracy państw w cyberprzestrzeni. Z jednej strony, omówiono m.in. wydarzenia w Estonii w kwietniu i maju 2007 roku, w Gruzji w sierpniu 2008 roku czy w Iranie od 2010 roku (Stuxnet). Z drugiej strony, scharakteryzowano także przejawy kooperacji państw w tej dziedzinie, na przykładzie m.in. Organizacji Narodów Zjednoczonych, Unii Europejskiej, NATO czy Unii Afrykańskiej. Praca ta jest skierowana przede wszystkim do przedstawicieli nauk o polityce i nauk o bezpieczeństwie, decydentów polityki zagranicznej, przedstawicieli służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo teleinformatyczne RP, dziennikarzy, a także studentów politologii, bezpieczeństwa narodowego, stosunków międzynarodowych bądź kierunków pokrewnych. Artykuł o książce ukazał się w czasopiśmie „Gazeta Uniwersytecka UŚ” nr 2 (232) listopad 2015. Recenzja książki ukazała się: na stronach czasopisma internetowego „Sprawy Nauki” nr 1 (206) styczeń 2016, w czasopiśmie „Nowe Książki” 6/2016, s. 74–75 (Michał Baranowski: Cyfrowa wojna i pokój).  

Szkice o przekładzie literackim. Literatura rodem z Quebecu w Polsce

Joanna Warmuzińska-Rogóż

Monografia Szkice o przekładzie literackim. Literatura rodem z Quebecu w Polsce jest pierwszym opracowaniem mającym na celu opis istniejących przekładów literatury quebeckiej w języku polskim. Badaczka łączy perspektywę historycznoliteracką oraz przekładoznawczą: przybliża zatem rodzimemu odbiorcy kontekst i problematykę analizowanych dzieł, ukazując wybrany korpus badawczy przez pryzmat konkretnych ram teoretycznych, które wydają się najbardziej odpowiednie do opisu najbardziej reprezentatywnych zjawisk i problemów tłumaczeniowych. Autorka zastanawia się kolejno nad kwestią wyboru dzieł do przekładu i decyzjami wydawców oraz charakteryzuje parateksty cechujące przełożone na język polski quebeckie powieści. Opisuje szerzej jedyną istniejącą do tej pory serię przekładową, czyli powstałe w odstępie niemal stu lat dwa tłumaczenia należącej do kanonu literackiego powieści Maria Chapdelaine Louisa Hémona. Na podstawie przekładów czterech ważnych dla rozwoju powieści w Quebecu dzieł: Agaguka Yves’a Thériaulta, Une saison dans la vie d’Emmanuel Marie-Claire Blais, Kamouraski Anne Hébert i La fille qui aimait trop les allumettes Gaétana Soucy’ego ukazuje rolę tłumacza i nieodzownej w jego działalności inwencji. Przybliża ponadto polskiemu czytelnikowi zjawisko literatury neoquebeckiej (fr. écritures migrantes), czyli tworzonej przez autorów urodzonych poza Quebekiem, badając kolejno możliwości przekładu przesyconej wielością kodów kulturowych prozy pochodzącego z Haiti Dany’ego Laferrière’a oraz tekstów mającej polskie korzenie Régine Robin. Odrębny rozdział traktuje o specyfice twórczości najważniejszego dla rozwoju quebeckiego teatru dramatopisarza, Michela Tremblaya, oraz o niepośledniej roli, jaką we wszystkich jego utworach, także prozatorskich, odgrywa joual, czyli socjolekt używany w Montrealu. Autorka podejmuje ponadto próbę opisu specyfiki antologii, czyli publikacji typowej dla przekładowego rynku wydawniczego. Pretekstem do poruszenia tego zagadnienia jest obecność na liście polskich przekładów literatury quebeckiej dwujęzycznej Antologii poezji Quebeku (1985) oraz Antologii współczesnej noweli quebeckiej (2011). Monografię zamyka refleksja na temat obrazu literatury quebeckiej na podstawie przekładów i tekstów krytycznych publikowanych w czasopismach literackich.

Studia Artystyczne. Nr 1: Sztuka w przestrzeniach współczesności

Ryszard Solik

Podjęte przez autorów „Studiów Artystycznych” próby analizy wybranych aspektów rzeczywistości stały się podstawą do tworzenia dyskursów nad miejscem i rolą sztuki we współczesności. Ideą wydawnictwa niniejszego numeru jest wielowymiarowe i interdyscyplinarne ukazanie sztuki, a w tym: muzyki, sztuk plastycznych, grafiki i gier komputerowych w różnych jej aspektach. W publikacji znajdują się następujące obszary tematyczne: teoretyczne rozważania o sztuce, jej projektowanie, wykonanie i interpretacja artystyczna, percepcja, innowacyjne trendy uprawiania sztuki oraz propagowania edukacyjnej i wychowawczej roli sztuki w szeroko rozumianym środowisku życia człowieka. Numer pierwszy publikacji nosi tytuł: „Studia Artystyczne”. Sztuka w przestrzeniach współczesności. Jest pracą zbiorową, wydawnictwem ciągłym z rocznym trybem druku. Każdy kolejny numer będzie posiadał własny podtytuł zgodny z treścią zawartych w nim tekstów. Układ publikacji jest działowy i dzieli zamieszczone w nim teksty na części tematyczne. W części pierwszej znajdują się rozprawy teoretyczne o sztuce, w drugiej opis doświadczeń i rozważań o praktyce wykonawczej sztuki, trzecia część skupia myślenie o edukacyjnych uwarunkowaniach kształcenia artystycznego na różnych poziomach kształcenia. Całość tomu zamyka Dodatek Artystyczny prezentujący najważniejsze osiągnięcia artystyczne i naukowe pedagogów Instytutu Muzyki i Instytutu Sztuki Wydziału Artystycznego w danym roku kalendarzowym. Publikacja ta jest wynikiem współpracy naukowej i artystycznej pedagogów Wydziału Artystycznego z partnerskimi ośrodkami naukowymi w kraju i spoza granic. Odbiorcami publikacji mogą być: nauczyciele akademiccy kierunków artystycznych i pedagogiczno-artystycznych, artyści profesjonalni i nieprofesjonalni, muzycy, dyrygenci, studenci, pracownicy instytucji oświatowych i kulturalno-oświatowych, muzea, biblioteki, działacze artystycznego ruchu amatorskiego, pasjonaci sztuką współczesną. 

Metody stymulowania rozwoju słownictwa w języku polskim u dzieci dwujęzycznych na emigracji

Kamila Kuros-Kowalska

Publikacja jest adresowana do wszystkich zainteresowanych zagadnieniem dwujęzyczności oraz poszukujących sposobów rozwijania słownictwa w języku polskim u dzieci przebywających poza granicami Polski. Tytuł pracy jasno ukazuje, jaki kontekst dwujęzyczności i teren badań znalazł się w centrum zainteresowań. Wnioski przedstawione w publikacji zostały dogłębnie przemyślane i zweryfikowane w praktyce. Wysiłek badawczy Autorki wpisuje się w indeks ważnych problemów i pytań, jakie stawia dziś lingwistyka stosowana i cała humanistyka. Jednym z celów pracy była próba oceny efektywności różnych sposobów służących rozwojowi słownictwa dzieci na emigracji, ze szczególnym zwróceniem uwagi na nowoczesne metody. W pracy zwięźle opisano dwie, opozycyjne w stosunku do siebie metody stymulacji: tradycyjną, która sprowadza się do rozwijania poziomu słownictwa poprzez kanał słuchowy oraz nowoczesną, w której wykorzystano multimedialne narzędzie umieszczone na platformie internetowej. Opisane w pracy autorskie narzędzia dają możliwość praktycznego zastosowania, co może okazać się cennym walorem dla nauczycieli, terapeutów czy rodziców poszukujących różnych metod rozwijania leksyki dzieci na emigracji.

Polska Ludowa w edukacji historycznej

Maciej Fic

Praca stanowi połączenie rozważań teoretycznych i propozycji praktycznych rozwiązań, dotyczących okresu Polski Ludowej, przydatnych w procesie szkolnej i pozaszkolnej edukacji historycznej. W tomie przedstawiono sposób wykorzystania różnorakich środków dydaktycznych, których świadome i poprawne stosowanie jest niezbędne w procesie nauczania-uczenia się (anegdoty, filmu dokumentalnego, filmu fabularnego, fotografii, muzyki popularnej, plakatu i prasy). Zaproponowano również istotną dla kształcenia umiejętności historycznych metodę oral history oraz zaoferowano zapoznanie się z propozycjami działań szeregu instytucji, które dokumentują miniony okres (Archiwum Historii Mówionej, Ośrodka Karta i Domu Spotkań z Historią w Warszawie, Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków do ZSRR w 1945 roku w Radzionkowie, Śląskiego Centrum Wolności i Solidarności, Instytut Pamięci Narodowej). Tom powinien okazać się szczególnie przydatny dla nauczycieli i studentów historii, ale także osób zajmujących się popularyzacją nauki w ramach tak popularnej ostatnio formuły public history.   Maciej Fic, historyk (dr hab.), dydaktyk i popularyzator wiedzy historycznej. Pracownik Zakładu Metodologii, Dydaktyki i Kultury Historycznej Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Prowadzi badania z zakresu historii Polski XX wieku (ze szczególnym uwzględnieniem Górnego Śląska); problematyki kształcenia i popularyzacji wiedzy historycznej oraz historii kultury, nauki i oświaty w XX wieku. Rzeczoznawca podręcznikowy przy MEN, ekspert Kolegium Arbitrażu Egzaminacyjnego przy CKE. Za działalność naukową nagrodzony m.in. w Konkursie im. Klemensa Szaniawskiego przez Fundację Stefana Batorego oraz Towarzystwo Popierania i Krzewienia Nauk w Warszawie. Wybrane publikacje: Wilhelm Szewczyk (1916–1991) – śląski polityk i działacz społeczny (Katowice 2007); Jan Kustos (1893–1932) – separatysta czy autonomista górnośląski? (Katowice 2010); Edmund Osmańczyk – działacz społeczny i polityczny, (Katowice 2010); Między nauką a propagandą. Śląski Instytut Naukowy im. Jacka Koraszewskiego w Katowicach (1957–1992) (Katowice 2014) [autor]; Przerwana droga do niepodległości. Stan wojenny 13 XII 1981 – 22 VII 1983. Świadomość – edukacja – kultura (Toruń 2012); Jak 9 z „Wujka”. Górnośląski glosariusz Polski Ludowej (Bielsko-Biała 2016) [współautor]. [maj 2018]

"Wyróżniaj się lub zgiń"? W kręgu zagadnień komunikacji promocyjnej

red. Emilia Bańczyk (Kałuzińska)

Jak w natłoku informacji zostać zauważonym na rynku? Jakimi drogami najskuteczniej dotrzeć dziś do konsumenta? Jak stworzyć wiarygodny i atrakcyjny wizerunek marki? Na te i inne pytania odpowiedź znajduje się w publikacji. Powstała ona z myślą o Czytelniku zainteresowanym skuteczną komunikacją marketingową oraz obowiązującymi w niej trendami. Tom zestawia teksty poświęcone współczesnym praktykom komunikacji marketingowej, nowoczesnym narzędziom promocji, estetyce w marketingu, językowym aspektom perswazji, a także kreowaniu wizerunku marki. Interdyscyplinarność podejmowanych zagadnień przejawia się w rozmaitości spojrzeń autorów na problematykę komunikacji promocyjnej, są to ujęcia z perspektywy m.in. ekonomicznej, socjologicznej, medioznawczej czy językoznawczej, co powinno pozwolić na uchwycenie wielowymiarowości opisywanych zagadnień.

Prasa centralnych związków samorządowych w Drugiej Rzeczypospolitej

Karol Makles

Praca stanowi monografię prasoznawczą poświęconą czasopismom centralnych organizacji samorządowych Drugiej Rzeczypospolitej Polskiej. Szczegółowemu oglądowi poddano tygodnik ogólnopolskich organizacji powiatowych – „Samorząd” (1919–1939), miesięcznik działaczy municypalnych – „Samorząd Miejski” (1921–1939) oraz kwartalnik poświęcony teorii i życiu komunalnemu – „Samorząd Terytorialny” (1929–1939). Opisano okoliczności powstania periodyków, ich dzieje, redakcję i autorów, konstrukcję działową, przekrój tematyczny a także dokonano analizy formalno-wydawniczej. Przy badaniu wymienionych wyżej tytułów ponadto szczegółowo opisano wszystkie – często bardzo obszerne – stałe dodatki, jak „Biuletyn Ogrodniczy”, „Biuletyn Urbanistyczny”, „Biuletyn Wodociągowo-Kanalizacyjny”, „Biuletyn Związku Pracowników Komunalnych Rzeczypospolitej Polskiej”, „Gminę i Wieś”, „Przegląd Tygodniowy”, „Przyjaciela Zdrowia”, „Naszą Gminę”, „Ubezpieczenia, Odbudowa, Pożarnictwo”, „Wieś i Gminę” czy „Zdrowotność Publiczną”. Rozbudowane rozdziały analityczne poprzedza wstęp poświęcony zarysowaniu roli samorządu i jego prasy w społeczeństwie Drugiej Rzeczypospolitej. Uwzględniono w nich ponadto, tradycje samorządu i problematykę centralnych związków, która stanowi element dotyczący historycznego spojrzenia na narodziny polskiej administracji oraz instytucji państwowych, będących efektem odzyskania niepodległości przez Polskę. Omówiono też zagadnienie konstytuowania się i działalności Związku Miast Polskich oraz Związku Powiatów Rzeczypospolitej Polskiej. A także podjęto próbę umiejscowienia ogólnopolskich wydawnictw samorządowych na rynku prasowym. Omówiono tu kontekst statystyczny, geografię wydawniczą oraz zagadnienia dotyczące sytuacji prawnej, w której funkcjonowały czasopisma centralnych związków samorządowych. W pracy szczegółowo opisano zagadnienia wydawnictw i działów o charakterze dokumentacyjnym, czyli bibliograficznym, publikowanych na łamach prasy centralnych związków samorządowych. Wnikliwie przeanalizowano ukazujące się w „Samorządzie Miejskim” działy Tabllettes Dokumentaires Municipales, Autonomie Municipale i Bibliografię Miast Polskich, a także takie publikacje jak Bibliografia dotycząca działalności samorządu w zakresie oświaty pozaszkolnej i Bibliografia literatury o gminie wiejskiej. Niejednokrotnie opracowania tych działów bądź publikacji dokumentacyjnych czy bibliografii są ich pierwszą analizą. Nigdy dotychczas nie zostały one spostrzeżone i scharakteryzowane przez badaczy dziejów bibliografii, a stanowią bardzo wartościowy pod wieloma względami ewenement i zabytek bibliografii. Z uwagi na rozległość poruszanych kontekstów, praca winna zainteresować nie tylko bibliologów czy prasoznawców, ale stanowi cenne źródło wiedzy dla historyków, kulturoznawców bądź politologów. 

Z zagadnień emisji głosu

red. Hubert Miśka

Publikacja stanowi zbiór artykułów poświęconych wybranym zagadnieniom emisji głosu. Zawarta w wielu obszarach tematycznych wymiana myśli i doświadczeń z pewnością zainteresuje prowadzących zajęcia z zakresu szeroko rozumianej pracy nad głosem, a w szczególności nauczycieli, dyrygentów chórów, instruktorów zespołów wokalnych i grup folklorystycznych. Tematyka prezentowanego tomu obejmuje kwestie specyfiki kształcenia emisyjnego dzieci szkolnych, studentów, śpiewaków chórów amatorskich, zagadnienia związane z metodą kształcenia głosowego, a także niektóre aspekty wykonawcze różnych form muzyki wokalnej.

Nie/podległości i transformacje. Szkice o stuleciu męskiego niepokoju 1918-2018

Wojciech Śmieja

Praca wpisuje się w żywy w ostatnich latach nurt badań humanistycznych – masculinity studies. W rozdziale teoretycznym autor przybliża i mapuje najnowsze światowe badania z tego obszaru. W kolejnych rozdziałach analitycznych demonstruje możliwość wykorzystania tych metodologii w kręgu rodzimego literaturoznawstwa. Aplikowanie omówionych we wstępie nowych konceptów do analizy tekstów literackich pozwala pokazać nieświadome i często trudno wyrażalne napięcie, jakie w interpretowanych tekstach wprowadzają niestabilne limitacje kategorii genderowych – niekoniecznie związane z naszym „tu i teraz”, lecz, jak się okazuje, dość powszechne i transhistoryczne. Przykładowe analizy wydobywają z tekstów literackich napięcia na pierwszy rzut oka niewidoczne, nienazywane, ale fundamentalne, tym samym otwierając pole dalszych dociekań kolejnych badaczek i badaczy. Wszystkie omawiane fabuły pokazują, jak zmiany warunków politycznych, społecznych, kulturowych i ekonomicznych modyfikowały definiowanie tego, co jest „męskie” bądź „niemęskie”, i jak bohaterowie do tych zmian się odnosili, czasem próbując adaptacji, kiedy indziej zaś kontestacji. Między wierszami tych tekstów odnaleźć można niepewność, niepokój i pragnienie ustanowienia (wyobrażonego) ontologicznego fundamentu męskiego gender, którego jednak brak w sekularyzującej się płynnej rzeczywistości. Co więcej, każda niemal z tych zmian rezonuje w męskich ciałach.

En busca de la imaginería y la atmósfera de la obra original en la traducción

Joanna Wilk-Racięska

Autorka proponuje analizę tak nieuchwytnej wydawałoby się rzeczy jak opis atmosfery tekstu źródłowego w tekście docelowym. Zadanie to prowadziło stosunkowo niedawno do formułowania zdawkowych i subiektywnych uwag, które z naukowością nic, albo niewiele miały wspólnego, bowiem nie istniały wyspecjalizowane środki językowe do tworzenia i odtwarzania autorskich wyobrażeń, które tworzą literacki klimat. Jednak tej publikacji udało się uniknąć tego niebezpieczeństwa dzięki propozycjom kognitywistów. Punktem wyjścia jest przekonanie, że pisarze - mając do dyspozycji jedynie znaki językowe - tworzą obrazy utrwalane przed oczami czytelników. Narzędzia badawcze służące do analizy dzieła literackiego i jego przekładu zostały przedstawione w części pierwszej. Natomiast część II to aplikacja owych "narzędzi" do przekładów dokonanych przez doświadczonych tłumaczy [na język angielski, francuski, polski i rosyjski] i krytyczny komentarz rezultatu ich pracy. La autora se propone analizar algo tan elusivo como una descripción de la atmósfera del texto de origen en el texto de destino. Hace relativamente poco tiempo, esta tarea ha llevado a la formulación de comentarios superficiales y subjetivos que nada o poco tienen que ver con la ciencia, ya que no existian medios lingUisticos especializados para crear y recrear ideas originales que creen una atmósfera literaria. No obstante, la publicación logró evitar este peligro gracias a las propuestas de los cognitivistas. El punto de partida es la convicción de que los escritores, al disponer unicamente de signos lingUisticos, crean imagenes grabadas ante los ojos de los lectores. Pensamos con imagenes, no con palabras. La autora lo detalla en la Parte II, al tiempo que en la Parte I describe las "herramientas poeticas cognitivas para analizar una obra literaria". La antes citada Parte II es la aplicación de estas "herramientas" a las traducciones realizadas al ingles, frances, ruso y polaco por traductores experimentados, mas un comentario critico sobre el resultado de su trabajo.

Wyprawa na Górę Maslowa - rozważania o procesie wychowania

Beata Ecler-Nocoń

Książka stanowi propozycję rozważań z zakresu teorii wychowania. W intencji autorki fundamentem prezentowanej tu wizji wychowania jest personalizm, czyli pojmowanie człowieka jako osoby, rozwijającej się w drodze działania poprzez prawdę, dobro i piękno. Osią narracji uczyniono samoaktualizację Abrahama Maslowa i jego piramidę potrzeb, alegorycznie wyobrażoną jako Góra - Góra Maslowa. Książka stanowi znakomitą egzemplifikację pedagogiki zorientowanej na wartości; pedagogiki opierającą się na wsparciu i upodmiotowieniu młodych ludzi. Rozważania prowadzone w kolejnych rozdziałach mogą stanowić źródło refleksji nad współcześnie realizowanym procesem wychowania.

Muzyka na Śląsku Cieszyńskim

red. Bogumiła Mika, Magdalena Szyndler

Ziemia cieszyńska od lat inspirowała artystów, kompozytorów oraz twórców związanych z kulturą. Szczególnie muzyczna kultura ludowa była i jest bodźcem do działań na płaszczyźnie gromadzenia, analizowania i badania materiału folklorystycznego (pieśni, melodie instrumentalne), ale także tworzenia na jej bazie nowych utworów zarówno w estetyce „klasycznej” (stylizacje), jak i „przetworzonej” (m.in. muzyka folkowa i jej pochodne). Śląsk Cieszyński jest miejscem badań naukowych przede wszystkim ze względu na bogatą przeszłość historyczną i kulturową, o czym świadczą teksty umieszczone w niniejszej publikacji pt. Muzyka na Śląsku Cieszyńskim (ze wstępu)

Wieki Stare i Nowe. T. 8 (13)

red. Sylwester Fertacz, Agata Aleksandra Kluczek

Kolejny – 8 (13) – tom czasopisma Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego „Wieki Stare i Nowe” zawiera sześć artykułów dotyczących głównie historii Polski okresu nowożytnego, jedno opracowanie z zakresu historii starożytnej i trzy artykuły recenzyjne, autorstwa badaczy z różnych ośrodków krajowych – Częstochowy, Lublina, Opola, Poznania, Siedlec i Katowic. Czytelnika szczególnie może zainteresować Gajusz Juliusz Cezar jako „polityk religijny” czy też „nowator”  religii rzymskiej (Henryk Kowalski), szeroko pojęta obyczajowość tak w sferze publicznej jak i prywatnej polskich elit polityczno-społecznych w XVIII wieku (Tomasz Ciesielski, Agata Muszyńska, Paweł Gad), brandenburskie rozgrywki dyplomatyczne wokół elekcji 1674 roku w Polsce (Andrzej Kamieński), czy powody i skutki tzw. rozdwojenia sejmiku podolskiego w 1786 roku (Andrzej Stroynowski). Do miłośników historii lokalnej – ale nie tylko – skierowane jest opracowanie Agaty Bryłki na temat tablic epitafijnych w Kościele pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Mysłowicach. Zamieszczone w tomie artykuły recenzyjne dotyczą pierwszej polskiej biografii Lucjusza Korneliusza Sulli autorstwa Łukasza Schreibera (Norbert Rogosz), jednych z niewielu w literaturze światowej przejmujących wspomnień z okresu kolektywizacji i Wielkiego Głodu na Ukrainie (1929–1933) Mirona Dolota (Sylwester Fertacz) i opracowania Mariusza Bechty o akcji zbrojnej Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” w Parczewie dnia 5 lutego 1946 roku (Wiesław Charczuk). Czasopismo skierowane jest do badaczy, studentów, nauczycieli i wykładowców historii oraz szerokiego grona miłośników przeszłości.