Ballada o świątkarzu

Emil Zegadłowicz

"Ballada o świątkarzu" Emila Zegadłowicza to poruszająca, poetycka opowieść o ludowym rzeźbiarzu, którego dłonie potrafią tchnąć życie w kawałek drewna. W niezwykłej, nasycona beskidzkim folklorem narracji, autor zabiera czytelnika w duchową podróż przez świat wiejskiego artysty, który w samotności tworzy święte figury, wkładając w nie całą swoją duszę i wrażliwość. Zegadłowicz z niezwykłą wrażliwością maluje słowem świat, gdzie sacrum miesza się z profanum, a prosta wiara ludowa z głęboką filozofią istnienia. Ukazując zmagania świątkarza z materią i własnym talentem, poeta dotyka uniwersalnych pytań o sens twórczości, relację człowieka z Bogiem oraz poszukiwanie piękna w codzienności. Ta refleksyjna ballada, nasycona ekspresjonistyczną metaforyką i rytmem beskidzkich pieśni, stanowi jeden z najpiękniejszych utworów w dorobku twórcy "Powsinogów beskidzkich".

Kramarz

Eliza Orzeszkowa

"Kramarz" to dzieło jednej z najwybitniejszych polskich powieściopisarek Elizy Orzeszkowej. Była nominowana do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1905 roku, kiedy to członkowie Komitetu Noblowskiego uznali iż: "O ile w tekstach Sienkiewicza bije szlachetne polskie serce, to w twórczości Elizy Orzeszkowej bije serce człowieka". "Stanął, aby odpocząć, lecz wyprostować się nie mógł, bo tłomoka z pleców nie zrzucił. Stał więc zgarbiony, na kiju wsparty i tylko wzrok podniósłszy, patrzał w górę na gęstniejący płaszcz zmroku, czy przerzynający go górą pas białej mgławicy. Wtem powiała nań świeżość obficie spadłej rosy, zmieszana z rzeźwą wonią bujnej roślinności. Wyraźnie w gęstwinie jakiejś zaszumiał cichy szelest; było to jakby przemknięcie się zająca czy kota, a może zatrzepotanie skrzydeł obudzonego w niskiem gnieździe ptaka. Spojrzał na pole; rośna świeżość i woń biły z łanu, okrytego gęstą zielenią grochu, w której sennie szemrało mnóstwo istot żyjących. Tu i owdzie, na puszystej powierzchni bielały jeszcze spóźnione kwiaty, ale długie, zwikłane łodygi, gniotąc się wzajem, snopami kładły się na ziemię pod ciężarem wielkich, dojrzałych strąków. U brzegu piaszczystej drogi, człowiek zgarbiony pod ciężarem grubego tłomoka pochylił się jeszcze niżej; po chwili kij wypadł mu z ręki, a obie dłonie, popchnięte jakby wolą od niego niezależną, wyciągnęły się ku zielonym łanom. Cofnął je przecież i zdawać się mogło, że wnet pójdzie dalej, lecz nogi jego jakoby w ziemię wrosły. - Aj, aj! aj! och! Były to westchnienia i wykrzyki żądzy. Głową w obie strony poruszył, językiem o podniebienie cmoknął, tłomok swój z pleców na drogę zrzucił i na klęczki padając, obie dłonie w gęstwinie grochu zatopił. Teraz słychać było chrzęst odłamywanych strąków i głośne chrumstanie ich w chciwych zębach. Czołgał się na klęczkach coraz dalej. Szczęki jego poruszały się szybko i ręce latały od gęstej zieloności do ust i od ust do zieloności. Strąki grochu były całe oblane rosą i trudno byłoby powiedzieć, czy łakomie pożerający je człowiek zaspokajał bardziej głód czy pragnienie. Co pewna to, że jadł i pił zarazem, więcej nawet pił niż jadł. Czoło miał spieczone skwarem dziennym i usta pełne pyłu; więc schylił się tak nisko, że całą twarz utopił w mokrej gęstwinie i - jeść przestając, zdawał się odpoczywać w cichej rozkoszy. W tej samej chwili, niedaleko, bo o kroków kilkadziesiąt, podniósł się z ziemi człowiek inny, wsłuchiwał się i wpatrywał przez chwilę w mroczną przestrzeń, poczem rzucił się na miedzę i z podniesionym kijem, dokonawszy kilku elastycznych poskoków, klęczącego człowieka pochwycił za kołnierz ubrania. Zarazem, głos gruby, ale młody i świeży zawołał: - A co ty tu robisz, złodzieju, rozbójniku, włóczęgo! Groch nasz depczesz i zjadasz i pewno jeszcze kieszenie nim sobie napychasz! Złapałem cię, psia duszo! Wstawajże! no! i chodź ze mną na sądy, bo jak cię walnę kijem, to zaraz jak koń pogalopujesz za mną! Czy mógłby galopować, nawet pod bodźcem kija - pytanie. Ale zerwał się z ziemi bardzo prędko, od głowy do stóp trzęsąc się z przestrachu. Tak nagle schwytano go, w chwili tak błogiej! Kilkakrotnie zgiął się niskiemi, prędkiemi ukłony, ochrypłym głosem i bezładnie mówiąc: - Oj, oj! niech mnie wielmożny panicz puści! ja do szynkarza w Szumnej na nocleg idę! Aj, aj! ten groch, tak sobie przy drodze... taki piękny groch... ja sobie tylko troszeczkę... Niech mi wielmożny panicz daruje i puści... czyto taka szkoda, czy co? Niesłuchając go prawie, chłopak krzyczał: - A! czy to wielka szkoda? A cóż? może nie szkoda? Może przybytek nam z tego, że takie złodzieje, jak ty, wszystek groch z brzegu objadają. Było (trzeba było) jeszcze kartofli naszych nakopać? Miałbyś czem bałabostę w szabas potraktować. Przez was, człowiek jak pies, na polu nocować musi, aby swojej rodzonej własności pilnować, a tu jeszcze ojciec krzyczy, że nigdy żadnego złodzieja nie złapię. Ot i złapałem. Ot i złapałem. Chodź do ojca. Na sądy! Będzie tobie! popamiętasz! Ramionami rozmachiwał szeroko i krzyczał wciąż tak głośno, aż się po polu rozlegało. Ochrypły, cichy głos wciąż znowu odpowiadał. - Oj, oj! niech mnie wielmożny panicz puści... ja do szynkarza w Szumnej na nocleg - oj, sąd! ten groch tak sobie przy samej drodze rośnie! a na co przy drodze rośnie? ja tatkę wielmożnego panicza znam... żeby on taki szczęśliwy był, jak ja jemu życzę... żeby on drugi taki folwark kupił... żeby jemu na tem polu same złoto rodziło... żeby on, nu! Sto takich pięknych synów jak panicz wyhodował." Fragment

...i pieśń niech zapłacze

Eliza Orzeszkowa

"...i pieśń niech zapłacze" to dzieło jednej z najwybitniejszych polskich powieściopisarek Elizy Orzeszkowej. Była nominowana do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1905 roku, kiedy to członkowie Komitetu Noblowskiego uznali iż: "O ile w tekstach Sienkiewicza bije szlachetne polskie serce, to w twórczości Elizy Orzeszkowej bije serce człowieka". "Dwóch braci było w jednej rodzinie, a dwie siostry w drugiej. Rodziny przyjaźniły się ze sobą, dzieci znały się i lubiły od lat bardzo wczesnych. Pomiędzy chłopcami w szkolnych mundurkach i dziewczętami w krótkich sukniach zawiązała się przyjaźń, która w miarę upływającego czasu nabierała coraz więcej zaprawy erotyzmu. Już w latach uniwersyteckich młodzieńców, a pensyonarskich panien, przyszły związek małżeński pomiędzy Jerzym a Krystyną niewątpliwym wydawał się wszystkim, którzy z blizka patrzali na tę parę młodziutką, mającą charaktery spokojne, marzenia skromne, uczucia więcej głębokie niż gwałtowne. Daleko trudniej było przewidzieć przyszłość Czesława i Janiny, którzy o pierwszych brzaskach życia poczęli wiele od życia wymagać, marzeniami, chodząc po drogach wysokich i tem tylko tę górnowzroczność swą usprawiedliwiając, że w umysłach posiadali zdolności niepospolite, a w charakterach również niepospolitą energię i przedsiębiorczość. Co do strony uczuciowej, ta zdawała się być w nich przygłuszoną przez ogromną ciekawość umysłową i wytężone umysłowe zajęcia; jednak i ona niekiedy wybuchała z gwałtem niespodziewanym i wielkim w postaci żalów, zachwytów, przywiązań lub wstrętów, uszczęśliwienia lub rozpaczy. I to w nich było jeszcze niezwykłem, że nie częste, lecz w zamian gwałtowne wybuchy ich uczuć spowodowane bywały nietylko przez zjawiska świata dotykalnego, nietylko przez zdarzenia, w ich osobistem życiu zachodzące, lecz również, a może i częściej jeszcze, przez te, które istnieją lub zachodzą w niewidzialnej sferze myśli, idei, rzeczy wogóle bezosobistych, niejako napowietrznych, niejako obejmujących ziemię atmosferą duchową. Były to natury ambitne, namiętne i zarazem lotne, w sferze abstrakcyi przebywać umiejące, jakich to natur przeznaczeniem najczęstszem bywają szczyty wysokie i niedole wielkie. I ta tylko pomiędzy nimi, od lat prawie dziecięcych, zachodziła różnica, że Janina była od Czesława cichszą, tkliwszą, litościwszą i daleko więcej skłonną do zapominania o sobie na rzecz innych. Obaj bracia, na wsi urodzeni i na wsi przepędzający czasy szkolnych i uniwersyteckich wakacyi, posiadali w sobie zdolność do ukochania natury stron rodzinnych, lecz każdy z nich ukochał ją na sposób inny. Czesław szukał i znajdował w niej dla siebie źródło chwilowych odpoczynków i rozkoszy, od wszelkich zresztą upodobań i marzeń sielskich oddalony nieskończenie; dla Jerzego zaś była ona przedmiotem spostrzeżeń najulubieńszym i tłem, na którem najchętniej rozwijał plany przyszłej swej pracy i wogóle swej przyszłości. Bo w upodobaniach skromny, ciszę nad gwar i samotność nad zgiełk przekładający, z sumieniem przebudzonem wcześnie, Jerzy nie lubił miast wielkich, uciech, których dostarczać mogą, nie pragnął, a w nurtujących je żądzach, współubieganiach się, namiętnościach, dostrzegał pierwiastki bolów, krzywd, nadewszystko upadków ludzkich, na które szczególnie był tkliwy. Cichy, skromny, niewiele o sobie rozumiejący, miał przecież głębokie i silne poczucie godności i obowiązków człowieka. Jak gronostaj nie znosił na sobie plam; dusza jego jak liść czułkowatej rośliny, dotknięty szorstką ręką, zwijała się boleśnie, ilekroć dotknął ją widok ludzkich błędów i przemocy z jednej strony, a krzywd i cierpień z innej. Więc też w chwili, gdy o przyszłości rozstrzygać mu przyszło, wybrał sobie skromny, lecz ściśle z naturą związany zawód leśnika i po kilku latach odpowiednich studyów naukowych rychło pole do pracy znalazł w wielkich i własnością wielkopańską będących lasach. Pole to było tak szerokie, jak ogromna przestrzeń, którą okrywał jeden z najwspanialszych tworów natury i jak długi przeciąg czasu, w którym twór ten pozostawiony był samemu sobie, bez umiejętnej pieczy nad jego bogactwem i pięknością. Praca to była duża, często mozolna, a wynagradzana skromnie i nieobiecująca w przyszłości żadnych obfitych zdobyczy, lecz bogactwa i zaszczytów Jerzy nie pożądał i puszczać się po nie w strony dalekie nie chciał. Miał dla swej ziemi rodzinnej coś z przywiązania synowskiego i coś z tkliwości kochanka, pragnął drobną jej część przynajmniej w ręku swych piastować i pomyślności jej czy wzrostowi służyć. Takiemi były pobudki, które osiedliły go w niedużym, choć znowu i niezbyt małym domu leśnym, stojącym zdala od miast wielkich i od tych dróg dalekich, które człowieka prowadzić mogą do pewnego rodzaju wielkości. Wkrótce potem nie był już w domu tym sam jeden: zamieszkała w nim także, jako żona jego, mała, zgrabna, jasnowłosa, różowa, wesoła i wiecznie czynna Krysia. Niedawno śmierć zabrała jej ojca i Jerzy, tak jak nad kawałkiem ziemi rodzinnej, zapragnął roztoczyć opiekę nad ukochaną kobietą, myśli o rozłączeniu się z tą, tak jak z tamtą, znieść ani nawet przypuścić nie mogąc." Fragment

Baśń o królu Sałtanie

Aleksander Puszkin

Odkryj magiczny świat klasycznej literatury rosyjskiej dzięki "Baśni o królu Sałtanie". Ta ponadczasowa opowieść Aleksandra Puszkina zabierze Cię w fascynującą podróż pełną niezwykłych przygód. Napisana pięknym, poetyckim językiem baśń oczaruje zarówno dzieci, jak i dorosłych, pozwalając przenieść się w świat, gdzie cuda są na porządku dziennym, a dobro zawsze zwycięża.

Zejście w Maelström

Edgar Allan Poe

Odkryj mrożący krew w żyłach świat przygody i tajemnicy z ebookiem "Zejście w MaelstrOm" autorstwa Edgara Allana Poe. Ta fascynująca opowieść zabierze Cię na skraj przepaści, gdzie wściekłe wody legendarnego wiru MaelstrOm wciągają wszystko, co napotkają na swojej drodze. Poe, mistrz budowania napięcia i tworzenia sugestywnych obrazów, wprowadza Cię w historię pełną dramatycznych zwrotów akcji i nieustannego napięcia. Śledząc losy narratora, który staje twarzą w twarz z siłą natury, doświadczysz niezwykłych emocji i poczujesz, jak to jest balansować na granicy życia i śmierci. "Zejście w MaelstrOm" to nie tylko porywająca przygoda, ale również głęboka refleksja nad ludzką odwagą, determinacją i instynktem przetrwania. Ta opowieść to obowiązkowa lektura dla każdego, kto ceni literaturę, która wciąga bez reszty i pozostawia niezatarte wrażenia.

Podróż do Turcji i Egiptu

Jan Potocki

Jeśli pragniesz przenieść się w fascynujący świat orientu i poczuć ducha dawnych podróży, koniecznie sięgnij po ebook Jana Potockiego "Podróż do Turcji i Egiptu". To niezwykła relacja z wyprawy pełna barwnych opisów, niesamowitych spotkań i przygód, które odsłaniają przed czytelnikiem tajemnice Bliskiego Wschodu. Potocki, znany ze swojego wyrafinowanego stylu i przenikliwości obserwacji, maluje przed naszymi oczami żywe obrazy miast, krajobrazów i ludzi, pozwalając nam zanurzyć się w kulturze i historii tych fascynujących regionów. Ta książka to nie tylko podróż w przestrzeni, ale i w czasie, która z pewnością zainspiruje każdego miłośnika literatury podróżniczej.

Poezje TOM III

Kazimierz Przerwa-Tetmajer

"Poezje" TOM III Kazimierza Przerwy-Tetmajera to fundamentalny zbiór wierszy jednego z najwybitniejszych twórców Młodej Polski, który ukształtował oblicze polskiej poezji przełomu XIX i XX wieku. Tetmajer z mistrzowską precyzją porusza tematy miłości, przemijania i piękna natury, używając języka, który do dziś zachwyca swoją muzycznością i obrazowością. To niezbędna pozycja dla każdego miłośnika poezji, pozwalająca odkryć fundamenty polskiego modernizmu w najczystszej postaci.

The Way to Wealth

Banjamin Franklin

The Way to Wealth is an essay written by Benjamin Franklin. It is a compilation of advice that originally appeared in Poor Richard's Almanack. The advice is organized into a speech delivered by a character called Father Abraham to a group of individuals. The essay emphasizes principles related to work ethic and frugality, and many of the phrases quoted by Father Abraham remain recognizable and relevant today.

Autobiography of Andrew Carnegie

Andrew Carnegie

Delve into the captivating life of one of history's most influential figures with "The Autobiography of Andrew Carnegie." Through the pages of this timeless ebook, Andrew Carnegie, the visionary industrialist and philanthropist, unveils the remarkable journey from his humble beginnings in Scotland to becoming one of the wealthiest individuals of his era. Carnegie's candid narrative offers invaluable insights into the triumphs, challenges, and pivotal moments that shaped his extraordinary career, including his pioneering role in the steel industry and his dedication to philanthropy. Discover the secrets behind his unparalleled success, his unwavering commitment to education and social progress, and the enduring legacy that continues to inspire generations worldwide. Dive into this compelling autobiography and embark on a transformative journey alongside one of history's most fascinating figures.

Pan Twardowski

Lucjan Rydel

Wejdź w świat legendy dzięki poematowi Pan Twardowski Lucjana Rydla - wyjątkowej interpretacji jednej z najsłynniejszych polskich opowieści. Rydel, mistrz słowa i rytmu, nadaje historii o czarnoksiężniku, który zawarł pakt z diabłem, nowy blask, łącząc ludową fantastykę z barwnym, poetyckim językiem. To utwór pełen dynamiki, humoru i dramatyzmu, który przenosi czytelnika w magiczną rzeczywistość dawnej Polski. Jeśli fascynują Cię legendy, poezja i kunsztowne opowieści, Pan Twardowski to lektura, która na długo pozostanie w Twojej pamięci.

Erotyki

Kazimierz Przerwa-Tetmajer

"Erotyki" Kazimierza Przerwy-Tetmajera to fascynujący zbiór poezji, w którym miłość i zmysłowość wyrażone są z niezwykłą intensywnością i finezją artystyczną. Tetmajer, mistrz nastrojowej liryki, prowadzi nas przez labirynt miłosnych uniesień i tęsknot, używając języka, który zachwyca swoją melodyjnością i bogactwem metafor. To idealna lektura zarówno dla miłośników klasycznej poezji miłosnej, jak i czytelników poszukujących w literaturze autentycznych, poruszających emocji.

William Wilson

Edgar Allan Poe

Zanurz się w mroczny i intrygujący świat ludzkiej psychiki z ebookiem "William Wilson" autorstwa Edgara Allana Poe. Ta przejmująca opowieść o dwoistości natury ludzkiej i wewnętrznej walce dobra ze złem wciągnie Cię od pierwszej strony. Poe, mistrz gotyckiej literatury, prowadzi nas przez życie głównego bohatera, Williama Wilsona, którego prześladuje tajemniczy sobowtór. Dzięki mistrzowskiej narracji "William Wilson" jest fascynującym studium ludzkiej tożsamości i moralności. To obowiązkowa lektura dla wszystkich, którzy cenią sobie literaturę pełną napięcia, symboliki i niesamowitej atmosfery. Pozwól sobie na literacką przygodę, która na długo pozostanie w Twojej pamięci i skłoni Cię do refleksji nad własną naturą.