Komunikacja niewerbalna w filmach animowanych

Karolina Jurczyńska

Głównym celem autorki jest udowodnienie, że animacja filmowa mogłaby być postrzegana jako ważny element sztuki, który wytwarza znaczenie, i jednocześnie wspierać badania nad komunikacją niewerbalną. Poprzez fakt, iż ludzkie rozumienie i myślenie jest społeczne, animacje mogą stać się materiałem badań nad poszukiwaniem uniwersalnych/prototypowych zachowań niewerbalnych czy próby usystematyzowania takich dekodowanych zachowań. W szczególności autorka skupia się nad interpretowaniem uniwersalnych emocji: radości, smutku, wstrętu, złości, strachu, zaskoczenia oraz pogardy. Praca ta, jeśli spojrzeć w przyszłość, mogłaby stać się wstępem do o wiele poważniejszych rozważań nad tym np. czy za pomocą animacji jesteśmy w stanie stworzyć uniwersalny obrazowy język, zrozumiały dla każdego człowieka na świecie... Książka ta może także pomóc początkującym animatorom w rozpoczęciu pracy nad komunikacją niewerbalną postaci – zwłaszcza dzięki licznym odniesieniom do literatury i odwołaniom do klasycznych animacji. Interpretacja animacji filmowych jako rozrywki adresowanej tylko do wąskiej grupy odbiorczej (na przykład wyłącznie dzieci) wydaje się z perspektywy przedstawionych tu badań zbyt redukcjonistyczna. Książka zawiera część historyczną określającą genezę zjawiska animacji, wykład kluczowych zagadnień i badań dotyczących komunikacji, ekspresji i jej percepcji. To pozycja unikalna na polskim rynku wydawniczym. [z rec. prof. dra. hab. Jana F. Jacko] Autorka obok ilustracji, obrazowania fragmentów filmów w postaci QR-kodów wprowadza także ramki informacyjne dla objaśniania wprowadzanych terminów zarówno z dziedziny technik animacyjnych, jak i terminów językoznawczych, co ułatwia i uatrakcyjnia czytanie i rozumienie pracy. Reasumując: praca jest wyróżniająca się zarówno merytorycznie, technicznie, jak i edytorsko. [z rec. prof. hab. Jolanty Antas] Karolina Jurczyńska ‒ komunikolog, językoznawca. Jej praca magisterska zajęła 3 miejsce w konkursie na najlepszą pracę magisterską na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w roku akademickim 2018/19. Zawodowo oraz naukowo zajmuje się obecnie komunikacją interpersonalną w małych firmach. Na co dzień pracuje w agencji reklamowej oraz gabinecie stomatologicznym, gdzie zajmuje się komunikacją z perspektywy prowadzenia mediów społecznościowych oraz marketingu wewnętrznego i zewnętrznego.  

Regionalizm literacki - historia i pamięć

Zbigniew Chojnowski, Elżbieta Rybicka

Czy od literackich badań regionalnych można oczekiwać innych historii oraz odmiennych pamięci niż te wypracowane i podejmowane w głównym nurcie historiografii czy literaturoznawstwa? Czy przeszłość peryferyjna może wprowadzać korekty do historii centralnej, państwowej, narodowej, a może sama podlegała lub podlega wyłącznie korektom zaplanowanym w centrali? Czy do zadań literatury regionów należy pełnienie roli narzędzia transmisji i aktywnego czynnika kształtującego współczesną pamięć kulturową? Zderzenie losów jednostkowych i (o)dziedziczonych narracji z następstwami dziejowych zdarzeń, polityczno-ideologicznych ograniczeń, a także interesów etnicznych czy państwowych powoduje stan rozregulowania pamięci i świadomości historycznej. To sprawia, że zarówno historia, jak i wyobrażone figury przeszłości danego regionu podlegają przemianom, naruszeniom, weryfikacjom, czynnościom dostosowawczym i erozji. W literaturze regionalnej jednak historia i pamięć mają tę wartość, że jawią się czytelnikowi bardziej namacalnie, w dającej się uchwycić ramie terytorialnej. Od redaktorów Książka Regionalizm literacki — historia i pamięć wśród wielu zalet, z których najważniejszymi są tworzące ją artykuły, ma i tę cechę, że skutecznie łączy dwie strategie: zarówno metodologicznej oryginalności i odrębności, jak i sięgania po literaturę istotną dla tego, co regionalne, literaturę nie tylko funkcjonującą dotąd poza głównym nurtem, ale także taką, która odgrywa w nim kluczową rolę. Przy czym nie bez znaczenia jest fakt, że chodzi nie tylko o utwory literatury polskiej czy współtworzące ją teksty fundujące na przykład piśmiennictwo kaszubskie. Recenzowana monografia okazuje się bardzo użyteczna w konfrontowaniu naszej literatury przede wszystkim z literaturą niemiecką. Jedną z szczęśliwych konsekwencji zajmowania się regionalizmem literackim jest przecież szansa patrzenia na to, co — konstytutywne dla regionów — dzieje się na naszych, europejskich pograniczach i wszędzie tam, gdzie mimo zmieniającej się przynależności państwowej trwa lokalna tożsamość: pamięć, historia i literatura. dr hab. Dariusz Kulesza, prof. UwB    

Marianna z Żeglińskich Dembińska. Polskie początki buntu kobiet

Elżbieta Wichrowska

O Mariannie z Żeglińskich wiemy stosunkowo niewiele, a to, co wiemy, co ocalało w drukowanych i rękopiśmiennych zapisach, często jest bałamutne, niejednoznaczne, począwszy od jej imienia: Marcjanna czy Marianna? Awanturnica, niepanująca nad emocjami, gwałcicielka, alkoholiczka, zagorzała antysemitka – mówią jedne źródła; oddana matka, kobieta niezwykłego męstwa, patriotka gotowa poświęcić życie dla ojczyzny, a potem czartystka i mesmerystka – podpowiadają inne. Świadectwa z epoki przeczą sobie, tworzą osobne narracje o Mariannie. Ta skrajność rejestrów, dość jednak niezwykła, nawet przy założeniu naturalnej różnorodności opinii nadawców i samej konwencji zapisów, o której należy pamiętać, stanowi duże zagrożenie dla badaczy, dających się czasem wciągać w ich grę i ustawiających się po jednej lub drugiej stronie, zarówno tych relacji, ale też polskich początków buntu kobiet. Fragment

Charles Sanders Peirce. Między logiką a metafizyką

Sergiusz Tokariew

Charles Sanders Peirce jest myślicielem, którego nie sposób przypisać do żadnej szkoły lub kierunku filozoficznego. Niewierny uczeń Kanta, pragmatysta odcinający się od innych pragmatystów, wybitny logik uznający siebie za idealistę. Peirce niewątpliwie wyrastał ponad doktrynalne podziały, gdyż był jednym z myślicieli, który nadał zupełnie nowy kierunek filozofii. Jego twórczość przyczyniła się bowiem do najważniejszego przełomu we współczesnej filozofii – zerwania z paradygmatem mentalistycznym i powstania paradygmatu lingwistycznego. Dlatego książka ta stanowi próbę opisania kształtowania się wspomnianego przełomu w myśli amerykańskiego filozofa w oparciu o bogaty materiał źródłowy.

A co to takiego? Obrazkowy słownik języka polskiego (A1, A2)

Anna Seretny

POZIOM A1, A2 A co to takiego? Obrazkowy słownik języka polskiego adresowany jest zarówno do tych, którzy naukę rozpoczynają, jak i do tych, którzy chcieliby poszerzyć swoją znajomość polskiego słownictwa bądź utrwalić już poznane słowa. Wszystkie artykuły hasłowe Słownika, zdefiniowane są za pomocą kolorowych tablic i obrazków. Dzięki zastosowaniu takiej techniki możliwe było uniknięcie wielu kłopotów związanych z definiowaniem pojęć podstawowych, które stanowią zasadniczy korpus słownika. Obrazkowy słownik języka polskiego prezentuje znaczenie około 2000 jednostek leksykalnych. Najliczniej zilustrowane zostały rzeczowniki, ale reprezentowane są także czasowniki, przymiotniki oraz zaimki. Udział poszczególnych części mowy w materiale leksykalnym Słownika można uzasadnić ich udziałem w zasobie słów, którymi posługuje się przeciętny użytkownik języka polskiego (wg badań M. Zarębiny rzeczowniki stanowią około 50% tego zasobu, podczas gdy czasowniki i przymiotniki, to odpowiednio około 22% i 18%). Materiał leksykalny słownika został przedstawiony w 32 polach tematycznych, których zakres dostosowano do potrzeb przyszłych użytkowników. Uznano bowiem, że grupowanie i prezentacja materiału leksykalnego słownika w polach tematycznych będzie bardziej trafna niż prezentacja wyrazów w porządku alfabetycznym, ponieważ słowa będą występować w naturalnym dla nich kontekście, co znacznie ułatwi ich identyfikację oraz zapamiętanie. Każde pole tematyczne to, w zależności od rozmiarów pola, jedna lub więcej tablic. W sekcji gramatycznej (tablice 33-36) zamiast tablic wykorzystane zostały pojedyncze obrazki. Każdy definiowany element planszy czy też pojedynczy obrazek opatrzony jest numerem. Numerowi temu odpowiada wyraz znajdujący się na sąsiedniej stronie. Na końcu słownika zamieszczony został indeks alfabetyczny wszystkich jednostek leksykalnych definiowanych przez słownik, wraz z informacją, na której tablicy (lub tablicach) dana jednostka została zilustrowana. Wszystkie artykuły hasłowe indeksu zawierają informację, do jakiej części mowy dany wyraz należy. Formą hasłową rzeczownika jest mianownik liczby pojedynczej. Po formie hasłowej słownik podaje oznaczenie rodzaju rzeczownika, a następnie pełne formy dopełniacza i miejscownika liczby pojedynczej. W wypadku rzeczowników męskoosobowych słownik dodatkowo podaje mianownik liczby mnogiej. Pilotażowe badania błędów popełnianych przez obcokrajowców uczących się polskiego pokazały, że to właśnie te przypadki są dla nich najtrudniejsze. Główną postacią hasłową czasownika jest bezokolicznik. Słownik ilustracjami definiuje znaczenie podstawowe czasowników niedokonanych. W indeksie natomiast znaleźć można ich dokonane odpowiedniki. Przymiotnik podany został w mianowniku liczby pojedynczej rodzaju męskiego wraz z formą stopnia wyższego. Obrazkowy słownik języka polskiego to doskonała pomoc wizualna do nauczania języka polskiego. Może on także być użyteczny w życiu codziennym i przydatny nie tylko dla uczących się języka, ale także dla zagranicznych turystów podróżujących po Polsce, tym bardziej, że zamieszczony na końcu Słownika indeks alfabetyczny zawiera także odpowiedniki polskich słów w językach: angielskim, francuskim i niemieckim.

Polityka jako problem moralny

János Kis

Intuicje obywateli państw demokratycznych dotyczące moralności politycznej są rozbieżne. Z jednej strony uważamy na ogół, iż normy działania politycznego są łagodniejsze niż w przypadku etyki prywatnej, jednak z drugiej sądzimy również, że na politykach ciążą większe oczekiwania niż na zwyczajnych ludziach. Teoria polityczna dostarczyć musi spójnego objaśnienia tych pozornie sprzecznych przekonań. Zdaniem Kisa, doktryna klasyczna zdolna jest objaśnić pierwszy pogląd, lecz za cenę poświęcenia drugiego. Głównym celem niniejszej książki jest ukazanie, w jaki sposób można obie intuicje połączyć w jednej teorii, oraz przedstawienie, co taka teoria mówi nam na temat roli odpowiedzialności moralnej w polityce demokratycznej. W analizie odwołano się do szerokiego wachlarza klasycznych i współczesnych prac, a także do  domagających się osądu moralnego niedawnych przypadków w polityce międzynarodowej. Aneks, poświęcony doniosłemu esejowi Václava Havla zatytułowanemu Siła bezsilnych, rzuca światło na bogactwo stanowisk względem polityki, jakie zajmowali intelektualiści-dysydenci.   János Kis (ur. 1943), węgierski filozof, socjolog i politolog. W epoce Kadara jeden ze współtwórców i przywódców opozycji demokratycznej o tendencji liberalnej, w 1988 współzałożyciel węgierskiej partii liberalnej Związek Wolnych Demokratów. Aktywny uczestnik transformacji ustrojowej po upadku komunizmu. Od 1991 roku poza polityką. Wykładowca m.in. Central European University w Budapeszcie, visiting professor  uniwersytetu w Nowym Jorku. Tłumacz prac np. Kanta, Rousseau i Fichtego. Po polsku ukazały się jego prace: Węgry 1956-57: czas odbudowy systemu (Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1989), Aborcja: argumenty za i przeciw (PWN, Warszawa 1993).     János Kis poświęcił swą książkę dylematom moralnym uprawiania polityki w państwie demokracji parlamentarnej; mówiąc ściśle: w państwie młodej demokracji. Dlatego ta książka jest tak bardzo aktualna. Dotyczy ona spraw, które wciąż dzieją się w Polsce i innych krajach Europy Środkowowschodniej. Autor jest filozofem o biografii bardzo niebanalnej. Przebył ewolucję duchową od zbuntowanego marksisty młodego pokolenia, po status twórcy i przywódcy węgierskiej opozycji demokratycznej o tendencji liberalnej. Jako dysydent bywał represjonowany w epoce kadarowskiej; potem uczestniczył w negocjowanej transformacji. Najpierw analizował system dyktatury kadarowskiej, zaś u progu zmiany demokratycznej opublikował znakomitą pracę o aborcji i kryminalizacji aborcji, przenikliwą analizę filozoficzną tego wciąż trudnego i konfliktującego problemu moralnego oraz społecznego. (…) Kis dotyka najważniejszych pytań naszego czasu, także pytania o kondycję człowieczą. Zastanawia się nad logiką władzy i logiką moralności w polityce, nad kształtem wyborów politycznych i dylematów moralnych. Pyta: jak troszczyć się o cnotę w życiu publicznym? Jak chronić kruchą demokrację przed pułapkami i pokusami populizmu? János Kis już wiele lat temu zrezygnował z aktywności politycznej, nie jest politykiem partyjnym. Stał się obserwatorem zaangażowanym; krytykiem obdarzonym głosem suwerennym i przenikliwym. Pisze jasno, świadom złożoności spraw publicznych, z erudycją imponującą, z odwagą bezkompromisową i perfekcjonizmem zegarmistrza w Szwajcarii. Wykład Kisa skonstruowany z żelazną logiką i chirurgiczną precyzją jest nieco suchy, ale przez to trudny do odparcia. Wymusza namysł i skłania do rewizji własnych stereotypów. Chłodnej narracji analityka towarzyszy tu dyskretna pasja moralisty o wielkiej wrażliwości, który - choć świadom swego osamotnienia - chce uczynić świat lepszym. Choćby tylko trochę lepszym i choćby tylko na jakiś czas.    Adam Michnik 

"Drobiny, odpryski, resztki"... Formy diafaniczne

praca zbiorowa

Nawiązując do tytułu jednego z artykułów Antoniny Lubaszewskiej Śmierć w tekście - przeciw śmierci tekstu, można by powiedzieć, że cała książka to tekst - przeciw śmierci, w tym przypadku oczywiście przeciw śmierci zmarłej w roku 2022 badaczki. Ona sama jest obecna w tym tomie tekstowo, gdyż poprzez tekst własny, zatytułowany Psalm 91 (90) "Kto się w opiekę..." (Qui habitat in adiutorio Altissimi) w przekładzie Jana Kochanowskiego. Ślady obecności - kultura pamięci - "łączność ludzi ze sobą poprzez wieki...". (...) Tym, co najmocniej uderzyło mnie w artykułach zgromadzonych w tomie "Drobiny, odpryski, resztki"... Formy diafaniczne, jest jedność w różnorodności. Mowa o różnorodności, gdyż znajdują się w nim rozprawy historycznoliterackie, teoretycznoliterackie, polonistyczne, komparatystyczne, literaturoznawcze, muzykologiczne, edytorskie, takie, które wykorzystują bardziej tradycyjne perspektywy badawcze, jak i takie, w których zaznaczają się perspektywy najnowsze (ekokrytyka). Mowa o jedności, ponieważ wszystkie teksty, choć oczywiście na różne sposoby i w różnym stopniu, zawierają refleksję na temat tytułowych drobin, odprysków i resztek. Ta spójność pokazuje rozległość i nośność poruszanej przez Antoninę Lubaszewską problematyki literackiej "mikrologii" na przestrzeni co najmniej dwustu lat, od romantyzmu poczynając, a kończąc na najnowszych zjawiskach w literaturze, sztuce i kulturze. dr hab. Andrzej Zawadzki, prof. UJ

Urzeczenie Caravaggiem. Relacyjna obecność obrazu w edukacji polonistycznej

Karolina Kwak Karolina Kwak

W życiu tworzymy wielowymiarowe sieci połączeń - z ludźmi, innymi żywymi organizmami, artefaktami, tekstami, ze wszystkim. Nadajemy obrazom znaczenia, dzięki którym zbliżamy się do ich poznania. Z kolei one wiążą nas z autorem, epoką i miejscem, w których powstały. Tworzymy wielowymiarowe więzi i wspólnoty urzeczonych. Odkrycie przestrzeni interpretacyjnej, otwartej na ten nieograniczony relacyjny potencjał, wydaje się szansą dla współczesnej edukacji, próbą z ćwiczenia empatii, umiejętności odkodowywania własnych uczuć oraz emocji innych, bycia w relacji ze światem. W proponowanych w książce działaniach polonistycznych obrazy czasem są inspiracją do zadawania pytań, poszukiwania powiązań międzytekstowych, najczęściej literackich lub malarskich, albo prowokują ważny temat. Często stają się podmiotem, wtedy cała uwaga skupia się wokół zamkniętego w nich potencjału narracyjnego, znaczeniowej wielopoziomowości, a wszystko inne (np. teksty literackie) dookreśla tylko sens dzieła, uwypuklając jego uniwersalność. Zdarza się, że dopełniają znaczenie, zajmując w rozważaniach miejsce równoległe, albo pełnią funkcję dopowiedzenia. Warto pamiętać, że rodzaje obecności obrazu oraz sposobów wykorzystywania jego potencjału zależą od wielu różnych czynników, np. poziomu receptywności odbiorców.