Silesian Journal of Legal Studies. Contents Vol. 5

red. Barbara Mikołajczyk

Silesian Journal of Legal Studies vol. 5 jest kolejnym numerem wydawnictwa ciągłego powołanego do życia uchwałą Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego. W Silesian Journal of Legal Studies są publikowane teksty w językach kongresowych. Numer piąty Silesian Journal of Legal Studies zawiera artykuły dotyczące różnych dziedzin prawa – prawa konstytucyjnego i teorii prawa, praw człowieka, karnego i gospodarczego. Teksty dotyczą aktualnych problemów prawnych i praktycznych pojawiających się na gruncie prawa krajowego, teksty z zakresu prawa gospodarczego i karnego. Z kolei teksty z zakresu teorii prawa, prawa konstytucyjnego i praw człowieka są głosem w dyskursie z zakresu socjologii prawa. Silesian Journal of Legal Studies vol. 5 zawiera trzy recenzje polskich publikacji z zakresu prawa, co ma się przyczynić  do promocji polskiej myśli prawniczej. Podobny charakter ma także spis wybranych, ważniejszych monografii autorstwa pracowników Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego wydanych w 2012 r. oraz wykaz konferencji zorganizowanych na Wydziale Prawa i Administracji. Wykazy te mają na celu promocję Wydziału i zapoznanie społeczności akademickiej z jego działalnością naukową. Autorami tekstów są nie tylko Polacy – pracownicy Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego, ale także naukowcy z innych polskich i zagranicznych uniwersytetów. Publikacja jest adresowana do szerokiego grona czytelników w Polsce i za granicą. Zakłada się, że czytelnikami będą  prawnicy – tak teoretycy jak i praktycy – specjalizujący się w różnych dziedzinach prawa. Publikacja może też być cennym źródłem dla magistrantów i doktorantów.

Przekonania a gotowość do agresji kobiet skazanych za popełnienie przestępstwa z użyciem przemocy

Magdalena Bolek-Kochanowska

Monografia porusza kwestię uwarunkowań agresywnej przestępczości kobiet. Książka może zainteresować osoby zgłębiające zjawiska agresji i przemocy, zarówno specjalistów z dziedziny psychologii sądowej, jak i studentów. Monografia przedstawia przegląd ujęć teoretycznych koncentrujących się na poznawczych aspektach przemocy, koncepcję gotowości do agresji, specyfikę zachowań agresywnych kobiet oraz badania własne, w których analizowano zależności pomiędzy przekonaniami kobiet osadzonych za popełnienie przestępstw z użyciem przemocy a ich gotowością do agresji. Uzyskane wyniki mogą znaleźć zastosowanie w obszarze oddziaływań terapeutycznych, profilaktycznych i resocjalizacyjnych.

Płeć awangardy

red. Marta Baron-Milian, Anna Kałuża, Katarzyna Szopa

Postawienie pytania o „płeć awangardy” związane jest z próbą przemyślenia zjawisk awangardowych, rozumianych jako szerokie spektrum praktyk dyskursywnych (politycznych, społecznych, historycznych, językowych, performatywnych, erotycznych, artystycznych), za pośrednictwem których płciowość może być artykułowana. Jak pokazują doświadczenia kilku pokoleń filozofek i teoretyczek feministycznych, pytanie o płeć nie tylko znosi iluzję (płciowej) neutralności i wymusza konieczność myślenia przez pryzmat różnic, ale nade wszystko wyrasta z tzw. „polityki umiejscowienia” i dąży do praktykowania wiedzy usytuowanej, poszerzając ramy uznawalności o inne – dotychczas niedoreprezentowane – byty, podmioty, mniejszości. Autorki i autorzy tekstów zebranych w tomie koncentrują się na awangardach historycznych, neoawangardach oraz aktualnych konsekwencjach oddziaływania eksperymentalnych impulsów i awangardowego myślenia na literaturę i sztukę, zakreślając szerokie ramy czasowe, obejmujące zjawiska XX i XXI wieku. Heteronomiczny charakter awangardowego gestu, wymierzanego stale w tradycyjne instytucje i definicje sztuki, zmusza do rozszerzenia obszaru zainteresowania na wszystkie dziedziny artystycznej aktywności, a kosmopolityzm awangardy nakazuje zniesienie narodowych ram refleksji. Kluczowe dla rozwijanych tu refleksji pozostaje zainteresowanie awangardowym pragnieniem zmiany społecznej – czy to poprzez samozniesienie sztuki, czy osobliwą troskę o jej autonomię – stanowiącym punkt wyjścia dla nowego programu czy też nowego sposobu organizacji społecznej, opartego na genderowej sprawiedliwości i równości partycypacji we wszystkich sferach życia. Pytania o to, jak awangarda miałaby przekształcać świat, wiążą się z próbą wyznaczenia jej najważniejszych adwersarzy oraz z pytaniami o udział, jaki będą miały w tej zmianie ciała w ich dążeniu do poszerzenia ramy pojęciowej, o wiązanie między systemem wyobrażeń dotyczących płci a polem społecznych i politycznych doświadczeń.

Literatura w terapii - warsztaty otwarte

Anna Bautsz-Sontag

Publikacja stanowi kontynuację poprzedniej książki autorki Literatura w terapii dzieci. Autorka poddaje refleksji pracę biblioterapeutyczną, którą zajmuje się jako psycholog i psychoterapeuta. Wskazuje na zasadnicze elementy procesu biblioterapeutycznego, jakimi są budowanie relacji terapeutycznej, konstruowanie w toku procesu terapeutycznego rozumienia oraz budowanie zmiany terapeutycznej. Autorka podkreśla, iż działania biblioterapeutyczne, aczkolwiek skupione wokół tekstu literackiego, zasadzają się na relacji terapeutycznej, zatem ich kluczową formułą powinna być regularność i systematyczność spotkań biblioterapeutycznych oraz stałość osoby terapeuty – znającego i rozumiejącego pacjenta, do którego kieruje działania biblioterapeutyczne. Wobec tak sformułowanego założenia dotyczącego pracy terapeutycznej z wykorzystaniem literatury autorka przedstawia działania biblio-edukacyjne oraz biblio-terapeutyczne sensu strice, wskazując różnice między nimi. Pierwszy rozdział pracy zawiera omówienie obszarów współcześnie uprawianej biblioterapii. Autorka dokonuje subiektywnego przeglądu oraz oceny tekstów literackich wykorzystywanych w pracy biblioterapeutycznej – bajek terapeutycznych, opowiadań dla dzieci, baśni. W rozdziale drugim – kluczowym dla meritum namysłu biblioterapeutycznego autorki – zaprezentowane są trzy perspektywy pracy terapeutycznej: rozumienie, relacja oraz zmiana. Autorka nie tylko definiuje i omawia owe perspektywy, ale też ukazuje ich znaczenie w jakości pracy terapeutycznej. W rozdziale trzecim autorka dokonuje przełożenia na biblioterapeutyczny proces założeń odnoszących się do terapii w ogóle – zatem przedstawia, w jaki sposób rozumienie, relacja oraz zmiana wpisują się w proces biblioterapeutyczny. Oddana do rąk czytelników publikacja zawiera również część praktyczną, rozdział czwarty – w nim autorka przedstawia propozycje biblioterapeutycznych warsztatów otwartych. Formuła warsztatów otwartych zasadza się na założeniu przekładu intersemiotycznego. Proces ten jest w pracy opisany i zaprezentowany w postaci przykładowych warsztatów kierowanych zarówno do dzieci, jak i dorosłych. Publikacja łączy w sobie namysł teoretyczny nad współcześnie uprawianą biblioterapią oraz prezentację praktycznych propozycji realizacji biblioterapeutycznych, opartych na doświadczeniach autorki w pracy z pacjentami w toku procesu terapeutycznego. Dedykowana jest osobom zajmującym się zawodowo terapią dzieci oraz wszystkim zainteresowanym biblioterapią.

Between History and the Theory of Education. Methodology, Traditions, Quest

red. Agnieszka Stopińska-Pająk

Publikacja Between History and the Theory of Education. Methodology, Traditions, Quest jest zbiorem tekstów pracowników Zakładu Podstaw Pedagogiki i Historii Wychowania Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, podejmuje rozważania nad potrzebą obecności w refleksji pedagogicznej dorobku historii myśli pedagogicznej. W pierwszej części zawiera analizy metodologicznych aspektów omawianych zagadnień, których Autorzy sytuują pedagogikę i historię wychowania wśród nauk o kulturze. W drugiej części znajdują się teksty ukazujące różne sposoby prezentowania i narracji problematyki pedagogicznej w perspektywie historycznych analiz, będące ilustracją odmiennego doświadczania przez Badaczki przeszłych rzeczywistości. W części trzeciej, Autorki poszukują odpowiedzi na nurtujące współczesnych pedagogów pytania dotyczące istotnych kategorii pedagogicznych: kompetencji i autorytetu, które wręcz nie są możliwe do odnalezienia bez dialogu toczącego się w szerszej perspektywie kulturowej, humanistycznej, historycznej. Praca kierowana jest do szerokiego kręgu odbiorców zainteresowanych historycznymi aspektami pedagogiki.

Czynny żal związany z usiłowaniem w polskim prawie karnym. Analiza dogmatyczna i kryminalnopolityczna

Olga Sitarz

Niniejsza monografia w sposób całościowy prezentuje instytucję czynnego żalu związanego z usiłowaniem. Ze względu na tak sformułowany temat autorka poprzedziła główne rozważania omówieniem historii i funkcji zarówno usiłowania, jak i instytucji czynnego żalu. Zasadniczy trzon pracy stanowi jednak analiza obowiązujących przepisów kształtujących przesłanki i karnoprawnych konsekwencji okazania czynnego żalu na etapie usiłowania. Taki dobór zagadnień pozwolił na wyprowadzenie ogólnej oceny końcowej, czy i na ile przepisy polskiego kodeksu karnego pozwalają na realizację zakładanych celów związanych z wprowadzeniem do polskiego porządku prawnego instytucji czynnego żalu okazanego przed dokonaniem. W Polsce ukazały się dwie monografie dotyczące czynnego żalu, które jednak odnosiły się do wszystkich jego postaci, co powoduje, że rozważania tam przeprowadzone nie są zbyt pogłębione. Książka adresowana jest z jednej strony do teoretyków prawa karnego, z drugiej zaś – do praktyków, którzy w swojej pracy zawodowej mają do czynienia z prawem karnym. Dodać też należy, że chociaż zasadniczym przedmiotem badawczym jest czynny żal, to jednak jego zamierzone powiązanie z usiłowaniem spowodowało, że dość obszerna część publikacji stanowi analizę przepisów dotyczących samego usiłowania.

Wypowiedzi zalecające w książce dawnej i współczesnej

Bożena Mazurkowa, red. Mariola Jarczykowa

Łaskawy Czytelniku, masz przed sobą książkę pożyteczną i starannie przygotowaną, w której zgromadzono rozprawy Uczonych z wielu polskich ośrodków akademickich, prezentujących różne dyscypliny naukowe, zajmujących się dziełami na przestrzeni tysiącleci (od starożytności do XXI wieku). Artykuły uporządkowane chronologicznie uświadamiają jak doskonalono sztukę promowania publikacji, jak korzystano z doświadczeń poprzedników, jak wprowadzano odbiorców do lektury dzieła. Ufamy, że czas spędzony z tą książką w ręku będzie czasem przyjemnym i pełnym inspirujących myśli towarzyszących słowom Autorów. Z tym bądź łaskaw.

Członkowie rodziny jako ofiary poważnych naruszeń praw człowieka. Studium z zakresu prawa międzynarodowego praw człowieka oraz międzynarodowego prawa karnego

Małgorzata Myl

Społeczność międzynarodowa boryka się obecnie z wieloma trudnymi wyzwaniami, m.in. ze znaczną skalą naruszeń praw człowieka, z nieustannymi konfliktami zbrojnymi oraz rosnącą liczbą ofiar. Waga tych problemów zmusza do refleksji nad zadaniami stojącymi przed ową społecznością i nad rolą prawa międzynarodowego. Za jedne z głównych sprawdzianów skuteczności tego prawa należy uznać zapobieganie poważnym naruszeniom praw człowieka, a w razie ich wystąpienia – ochronę ofiar. Społeczność międzynarodowa powinna dążyć do zminimalizowania szkód i traumy tych osób, a także do zapewnienia im sprawiedliwości oraz właściwej ochrony i realizacji ich praw. Tematem książki jest sytuacja prawna członków rodziny jako ofiar poważnych naruszeń praw człowieka. Główną kanwę przeprowadzonych badań stanowią regulacje prawa międzynarodowego praw człowieka i praktyka międzynarodowych organów ochrony tych praw. Uwagę skierowano także na międzynarodowe prawo karne. Badania miały na celu zrekonstruowanie standardu ochrony członków rodziny jako ofiar poważnych naruszeń praw człowieka oraz udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy istniejący stan prawny jest wystarczający, czy konieczne są określone zmiany. Prezentowana monografia to pierwsze w polskiej literaturze naukowej całościowe ujęcie sytuacji prawnej członków rodziny jako ofiar poważnych naruszeń praw człowieka na gruncie prawa międzynarodowego praw człowieka i międzynarodowego prawa karnego.