Słownik nazwisk mieszkańców południowego Śląska XIX wieku

Izabela Łuc

Opracowany w postaci słownikowej zasób nazwisk zawiera poświadczone w archiwalnych źródłach regionalnych formacje identyfikacyjne mieszkańców południowej części Śląska, należącej w XIX wieku do Księstwa Cieszyńskiego. Zebrane antroponimy obrazują proces ostatecznego kształtowania się oraz stabilizacji funkcji XIX-wiecznych nazwisk na Śląsku Cieszyńskim, reprezentujących miasto Cieszyn wraz z okolicznymi miejscowościami, ze wsiami, z koloniami i przysiółkami. Słownik nazwisk mieszkańców południowego Śląska XIX wieku jest pierwszym antroponomastykonem, obejmującym swym zakresem region południowego Śląska w okresie największego dla tego obszaru rozwoju. Materiał zawarty w Słowniku… może służyć badaniom nad antroponimią niemiecką i czeską, ilustruje bowiem bogaty zasób antroponimów w oryginalnej postaci (niemieckiej i czeskiej) oraz formacji w różnym stopniu przekształconych pod wpływem pisowni polskiej, jak również struktur wykazujących germańskie i czeskie cechy językowe. Zgromadzony zbiór nazwisk niewątpliwie posłuży też za materiał źródłowy do dalszych – regionalnych i ogólnopolskich badań. Słownik może być również przydatny w procesie edukacyjnym, służąc polonistom i nauczycielom historii jako materiał egzemplifikacyjny do przygotowania ciekawych lekcji o języku (gwarze), tradycji i historii regionu, jego kulturze i wartościach.

Tam i z powrotem. Rzecz o lalkarskich kontaktach polsko-czechosłowackich i polsko-czesko-słowackich na Śląsku. Wyd. 2. popr. i uzup

Ewa Tomaszewska

W książce autorka przedstawia rozważania dotyczące źródeł obecności czeskich i słowackich twórców w polskim teatrze lalek początku XXI wieku, jak również znaczenia, jakie twórczość artystów trzech sąsiednich krajów miała dla przemian ich rodzimej konwencji lalkowej oraz dla kierunków i intensywności wzajemnych inspiracji i wpływów. Jest to zatem próba zaobserwowania, jak czeska i słowacka tradycja zaważyła na kształcie polskiego teatru lalek, a także, jak polska myśl artystyczna wpłynęła na przemiany form tego gatunku teatralnego za południowymi granicami Polski. Za przestrzeń obserwacji zostało przyjęte terytorium Śląska. Książka nagrodzona w 2005 roku przez słowacki oddział międzynarodowej organizacji lalkarzy UNIMA (Union Internationale de la Marionnette).

"Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego" 2017. T. 20

Maksymilian Pazdan

Dwudziesty tom Problemów Prawa Prywatnego Międzynarodowego otwiera artykuł poświęcony cywilnoprawnym aspektom przedsięwzięć kosmicznych, w tym w szczególności problematyce odpowiedzialności za szkody związane z tego rodzaju działalnością. Poza tym czytelnik znajdzie także odpowiedź na pytanie o prawo właściwe dla zbiegu roszczeń odszkodowawczych w odniesieniu do szkód spowodowanych przez zabieg medyczny, jak również o prawo właściwe dla testamentów wspólnych. W bieżącym tomie Problemów Prawa Prywatnego Międzynarodowego swoje miejsce znalazło także pogłębione opracowanie dotyczące roli prawa publicznego w międzynarodowym arbitrażu handlowym z udziałem państwa. Godne polecenia są także dwa artykuły poświęcone obcym regulacjom prawa prywatnego międzynarodowego – Wspólnoty Niepodległych Państw oraz Dominikany. Dwudziesty tom Problemów Prawa Prywatnego Międzynarodowego zamyka przekład dominikańskiej ustawy kolizyjnej z 2014 roku.

"Studia Etnologiczne i Antropologiczne" 2016. T. 16

red. Michał Rauszer, red. Grzegorz Studnicki

Za każdym razem, kiedy żegnamy się z jakimś paradygmatem, obszarem badawczym, warunkiem praktykowania antropologii czy w ogóle z historią, szybko okazuje się, że wraca to w innej, nowej formie i niekoniecznie jako farsa, jak powiedziałby klasyk myśli społecznej. Wraz z osławionym „końcem historii” Francisa Fukuyamy mieliśmy oto przejść do pozbawionego społecznych tarć społeczeństwa liberalnego, kształtowanego przez odniesienie do indywiduum, jako punktu wyjścia polityki i społecznego zarządzania. Choć polityka i ekonomia nadal są oparte na tym indywidualistycznym paradygmacie, to można dostrzec symptomy próby budowania wspólnotowości na nowo. Próby te dodatkowo są wzmacniane przez permanentny już kryzys finansowy, który rozpoczął się w 2008 roku, czy trzaskający w szwach uniwersalizm europejski. Tutaj z punktu widzenia antropologa pojawia się pierwsza kwestia, a mianowicie: jak powiązać te globalne procesy z lokalnymi formami wytwarzania tożsamości czy wspólnotowości? Trudno doszukiwać się bezpośredniego oddziaływania transakcji finansowych dokonywanych tysiące kilometrów od Polski na swoistą wspólnotowość użytkowników ogródków działkowych i walki o ich utrzymanie. To, co łączy oba procesy, to wpisanie w globalne przemiany wzajemnego splotu ekonomii, kultury i ideologii, dla których punktem odniesienia jest „rentowność”. Pojawia się tutaj oczywiście problem zaangażowania antropologa w badania, a jest to problem nie tyle etyki badawczej, ile etyki badających, a więc tego, jaki zbiór wartości będą oni podzielać. Tak zwany zwrot zaangażowany w antropologii i badaniach etnograficznych został już w Polsce zasygnalizowany i coraz częściej traktuje się go jako podstawowy paradygmat. W niniejszej publikacji proponujemy przyjrzeć się tej zmianie między innymi od strony próby zaprzęgnięcia do badań etnograficznych praktyk artystycznych oraz animacyjnych. Takie analizy, uzupełnione o przegląd teorii dotyczących metodyki tego typu badań, stanowią próbę rozpoznania „stopnia zero” praktykowania antropologii.   Od Redakcji (fragment)

Technologie informacyjno-komunikacyjne i e-learning we współczesnej edukacji

Eugenia Smyrnova-Trybulska

Książka stanowi systematyczne opracowanie w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnych i e-learningu we współczesnej edukacji z uwzględnieniem podejścia kompetencyjnego. Obecny system edukacyjny jest w trakcie globalnych zmian, dlatego powinno się w pełni przygotowywać przyszłych specjalistów do życia w otwartej przestrzeni informacyjnej, kształcąc umiejętności niezbędne w XXI wieku, w celu zapewnienia ich ciągłego kształcenia przez całe życie, w tym w formie nieformalnej i pozaformalnej. W nowoczesnym społeczeństwie obserwujemy nowe światowe trendy – zmiany technologiczne, gospodarcze, kulturowe, ekologiczne, ekonomiczne, które są częścią szybkiego i nierównomiernego procesu globalizacji. Zmienia się współczesna uczelnia, jej przestrzeń informacyjno-edukacyjna. Zmieniają się jej komponenty, w tym wykorzystane technologie, treści, zasoby, subiekty i obiekty (studenci, nauczyciele akademiccy, administracja), zarówno proces nauczania-uczenia się, jak i cały proces kształcenia, zmieniają się zasady i narzędzia zarządzania, komunikacji, współdziałania w samym środowisku, a także w zewnętrznym otoczeniu. Biorąc pod uwagę takie tendencje, jakość środowiska wirtualnego nauczania w nowoczesnej instytucji edukacyjnej musi opierać się na realizacji edukacyjnych potrzeb studentów, ich oczekiwań, treści i technologii, z których korzystają także dzięki własnemu doświadczeniu uczenia się. Napełnianie wirtualnego środowiska nauczania, jakość treści i efektywność jego wykorzystania przez studentów, czemu przyświeca zamiar osiągnięcia celów kształcenia przyszłych specjalistów, konkurencyjnych na współczesnym rynku pracy, zależą zarówno od poziomu kompetencji nauczycieli w zakresie ICT, jak i od wielu różnorodnych czynników oraz uwarunkowań, w tym strategii rozwoju e-środowiska uczelni, jej efektywności funkcjonowania, oferty edukacyjnej, zapewnienia jakości kształcenia, w tym e-learningu. W książce zostały przedstawione oprócz teoretycznych aspektów dotyczących głównego tematu także wybrane wyniki badań, pozyskane w ramach realizacji kilku projektów, w których brała udział autorka monografii, w tym międzynarodowego projektu IRNet, realizowanego pod kierunkiem autorki przez konsorcjum międzynarodowe.

Średniowiecze Polskie i Powszechne. T. 8 (12)

red. Bożena Czwojdrak, red. Jerzy Sperka

Tom 8 (12) „Średniowiecza Polskiego i Powszechnego” prezentuje na swoich łamach prace historyków polskich, czeskich, ukraińskich, islandzkich i argentyńskich. Tym razem, chociaż rozpiętość tekstów jest znaczna, dominują poświęcone okresowi wczesnego średniowiecza i historii powszechnej, chociaż nie brak też artykułów poświęconych wiekowi XV oraz dziejom Polski. Uwagę zwraca bardzo szeroka część recenzyjna, gdzie swoje opinie o ostatnich publikacjach wyrazili czołowi historycy z kraju i zagranicy. Część ostatnia to zapiski, z których czytelnik dowie się o nowościach historiografii czeskiej, a szczególnie rumuńskiej, rzadko pojawiającej się w naszych księgarniach. Z dwóch sprawozdań archeologicznych można dowiedzieć się także o najnowszych odkryciach w Krakowie oraz na Wzgórzu Zamkowym w Cieszynie.

The Meaning of Constructions. The Cognitive Denial of the Lexicon-Syntax Division

Konrad Szcześniak

Książka dotyczy tradycyjnego podziału na leksykon i składnię zastąpionego w ostatnich dekadach modelem kontinuum (Lexicon-syntax continuum), w którym nie ma ostrej granicy między komponentami. Opracowanie rewiduje przesłanki (takie jak rozmycie granic między leksykonem i składnią), którymi kierują się obecnie językoznawcy odrzucający podział na leksykon i składnię. Celem opracowania jest wykazanie, że chociaż podział jest nieostry, jest nadal prawdziwy i ma konsekwencje dla elementów języka znajdujących się po obu jego stronach. Jedną z tych konsekwencji jest zróżnicowanie potencjału semantycznego form składniowych w porównaniu do form leksykalnych. Książka adresowana jest do językoznawców pracujących nad konstrukcjami gramatycznymi w ramach językoznawstwa kognitywnego, a w szczególności modelu gramatyki konstrukcji.

Geografia fizyczna Wyżyny Śląskiej

Renata Dulias

Geografia fizyczna Wyżyny Śląskiej stanowi kompendium wiedzy o jednym z najciekawszych regionów fizycznogeograficznych w Polsce. Przedstawia obszar, gdzie z jednej strony wszystkie elementy środowiska noszą piętno antropogenicznych przeobrażeń, a z drugiej strony zachowały się tereny o wyjątkowych walorach przyrodniczych i krajobrazowych w skali kraju i Europy. Książka jest bogato ilustrowana poglądowymi mapami, szkicami i przekrojami. Sto fotografii przybliża różnorodność i piękno krajobrazu oraz charakterystyczne obiekty przyrody ożywionej i nieożywionej regionu śląskiego. Praca jest skierowana do studentów geografii, ale niektóre treści mogą być wykorzystane przez nauczycieli realizujących programy edukacji regionalnej w szkołach średnich.