Michał Korybut Wiśniowiecki 1640-1673

Adam Przyboś

SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ I. Ród Wiśniowiecki ROZDZIAŁ II.  Młodość ksęcia Michała ROZDZIAŁ III. Kandydaci do polskiego tronu ROZDZIAŁ IV. Elekcja ROZDZIAŁ V. Przyjaciele i wrogowie ROZDZIAŁ VI. Koronacja ROZDZIAŁ VII. Małżeństwo ROZDZIAŁ VIII. W walce z opozycją ROZDZIAŁ IX. Polityka wobec Prus Książęcych i Brandenburgii ROZDZIAŁ X.  O sojusz polsko-rosyjski ROZDZIAŁ XI. Problem kozacki ROZDZIAŁ XII. Pod groźbą detronizacji ROZDZIAŁ XIII. Kamieniec Podolski  i pokój buczacki ROZDZIAŁ XIV. Pod Gołębiem i  Lublinem ROZDZIAŁ XV. Redakcja malkontentów ROZDZIAŁ XVI. Zgoda ROZDZIAŁ XVII. Chocimskie zwycięstwo ROZDZIAŁ XVIII. Śmierć  króla Michała Zakończenie Tablica genealogiczna Wiśniowieckich Wskazówki bibliograficzne Przypisy Indeks osób

Szkice o pożytkach z retoryczności teorii literatury i o niepokojach z nią związanych

Adam Regiewicz

Książka Adama Regiewicza to, wbrew pierwszemu możliwemu skojarzeniu, nie tylko kolejne opracowanie na temat dyskursywności teorii literatury, jej uwikłania w metafory, uzależnienia od języka, który rzekomo jedynie bada. Ważniejsze okazuje się w niej, że w sytuacji pewnego impasu zaufania do teorii, jej słabszej pozycji w politykach komunikacji humanistycznej, Regiewicz szuka sposobów, dzięki którym teoria literatury może znowu udanie przemówić, znaleźć nowe pojęcia i obrazy, aby móc nakłonić ucho odbiorcy do wysłuchania jej racji. Wymowność teorii literatury, możliwość przeprowadzenia przez nią udanej akcji perswazyjnej, przekonania do swej zasadniczej wartości przez dziedzinę kilka razy już uśmiercaną w ostatnich dekadach, to coś rzeczywiście dziś odzyskiwanego i książka ta włącza się w ów interesujący wysiłek. Jest to zarazem opracowanie warte uwagi z powodu inwencyjności, upartego poszukiwania nowych miejsc i kontekstów mogących stać się hic et nunc scenami współczesnej myśli teoretycznoliterackiej, na których to scenach refleksja ta może z powodzeniem występować i z nową swadą przemawiać. prof. Tomasz Mizerkiewicz

Agamemnon

Lucjusz Anneusz Seneka

To już druga próba przekładu Agamemnona autorstwa Elżbiety Wesołowskiej. Pierwsza wersja, która ukazała się drukiem w 1997 roku, spotkała się z zainteresowaniem, ale i z krytyczną oceną. Tłumaczenie obecne jest zupełnie nowe, z kilkakrotnie poszerzonym i wzbogaconym komentarzem. Zamierzeniem tłumaczki jest trafić z przekładem Agamemnona Seneki do możliwie szerokiego grona odbiorców, nie tylko filologów klasycznych. Dlatego stara się zarówno we wstępie, jak i w komentarzach nierzadko zawrzeć informacje, które, choć oczywiste dla filologów klasycznych, jednak mogą być użyteczne dla odbiorcy po prostu zainteresowanego kulturą antyczną. Chyba możemy się zgodzić, że brak takich informacji mógłby zubożyć kontekst epoki i dzieła, a więc i utrudnić, może nawet uniemożliwić, dzisiejszy możliwie szeroki odbiór tego interesującego dramatu. Dramat ten bowiem, jakkolwiek skazany na porównanie ze wspaniałą tragedią Ajschylosa pod tym samym tytułem, wciąż budzi zaciekawienie badaczy i czytelników jako dzieło niezwykle interesująco nawiązujące nie tylko do Ajschylosa, ale i do całej tradycji homerowej. Tragiczny powrót do domu naczelnego wodza zwycięskich Achajów spod Troi i dziś może budzić w nas refleksję nad granicami naszych wolnych wyborów czy panowaniem nad własną dobrą i złą pamięcią. Prof. dr hab. Elżbieta Wesołowska Filolog klasyczny: badaczka poezji rzymskiej (głównie twórczości Owidiusza), teatru antycznego (dramaty Seneki) oraz recepcji antycznej kultury w literaturze nowożytnej Europy. Tłumaczka dramatów Seneki i poezji Owidiusza. Redaktor monografii zespołowych; autorka tomików komentowanych przekładów, monografii naukowych oraz artykułów naukowych. Konsultantka w czasie powstawania filmu "Quo vadis?" i autorka wierszy śpiewanych przez Nerona. Redaktor naczelna czasopisma "Symbolae Philologorum Posnaniensium" w latach 1996-2021.

Didaskalia do historii - teatr starożytnej Grecji i jego kontekst polityczny

Olga Śmiechowicz

Klio, muza historii, z impetem wtargnęła na terytorium Melpomene.                                                                                                       P.J. Rhodes   W starożytnej Grecji teatr był pierwszym przejawem kultury masowej. Z opiniotwórczej siły tego medium zdawali sobie sprawę zarówno archonci zezwalający na wystawienia, finansujący je choregowie, jak i sami twórcy. Komediopisarze i tragediopisarze sprawnie manipulowali historiami zaczerpniętymi z mitów, by mówić o aktualnych wydarzeniach rozgrywających się poza sceną Teatru Dionizosa. Ambitny cel, postawiony przez Autorkę, polega na odczytaniu zachowanych dramatów poprzez historyczny i polityczny kontekst ich powstania, co może radykalnie zmienić możliwości interpretacyjne, które dotychczas ograniczano do aspektów estetyczno-literackich.     „Postrzegam książkę pani Śmiechowicz jako ciekawy tekst wpisujący się w nurt badań tych, którzy nierozerwalnie łączą piątowieczną ateńską «culture» z «power»”. Prof. dr hab. Krystyna Bartol   „Otrzymaliśmy szerokie i barwne wprowadzenie do greckiego dramatu. (…) Język harmonijnie łączy naukową erudycję i akademicki warsztat z żywą, wciągającą narracją. (…) Nie tylko nie posiada żadnej konkurencji w dotychczasowych publikacjach polskojęzycznych, ale może spokojnie konkurować z wszystkimi pracami badaczy swojej dziedziny”. Dr hab. Krzysztof Bielawski

Słownictwo pism Stefana Żeromskiego. Świat roślin. Tom 9

Stanisław Cygan

TWÓRCZOŚCI SPIS TREŚCI I. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA WIEDZY BOTANICZNEJ STEFANA ŻEROMSKIEGO I JEJ NIEKTÓRE REPREZENTACJE W JEGO. . . . . . . . . . . .7 II. CHARAKTERYSTYKA SŁOWNICTWA ROŚLINNEGO W PISMACH STEFANA ŻEROMSKIEGO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26 1. Podstawa materiałowa słownika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26 2. Klasyfikacja semantyczna nazw z roślinnego kręgu tematycznego . . 27 3. Strukturalna charakterystyka słownictwa florystycznego . . . . . . . . . .35 4. Frekwencja wyrazów z zakresu roślinności występujących w pismach Stefana Żeromskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 III. TRZY SPOSOBY KREACJI ŚWIATA ROŚLIN W PISMACH ŻEROMSKIEGO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 1. Pejzaże wewnętrzne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43 2. W kręgu sztuki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48 3. Roślinność jako zewnętrzny obraz człowieka . . . . . . . . . . . . . . . . .53 IV. ŚRODKI STYLISTYCZNE SŁUŻĄCE OBRAZOWANIU ŚWIATA ROŚLIN . 58 1. Archaizmy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .58 2. Dialektyzmy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 3. Synonimy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .64 4. Nagromadzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .69 5. Epitety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 6. Porównania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .80 7. Metafory . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .99 7. 1. Peryfrazy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 7. 2. Połączenia apozycyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 8. Cytowane wyrazy obce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 9. Autocytaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .152 10. Słownictwo roślinne specjalnie (osobiście) wyróżnione przez pisarza .158 V. FUNKCJE SŁOWNICTWA ROŚLINNEGO W PISMACH STEFANA ŻEROMSKIEGO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .162 1. Funkcja metaforyczna (metaforyzacyjna) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .162 2. Funkcja mimetyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .162 3. Funkcja przedmiotowa (pragmatyczna) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 4. Funkcja symboliczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .164 5. Funkcja ekspresywna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .165 6. Funkcja terapeutyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .165 ZAKOŃCZENIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .167 LITERATURA PRZEDMIOTU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 SŁOWNIK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .  171 WYKAZ ALFABETYCZNY HASEŁ ZAMIESZCZONYCH W SŁOWNIKU . . . . . . . 591  

Płynące fale. Romans

Kazimierz Przerwa-Tetmajer

Kardynał Murri położył gazetę na stole, wstał i przeszedł ku oknu. Spojrzał w dół na Tybr wijący się nieopodal pałacu zielonomętnymi falami, w górę ku obłokom lekkim wiatrem pędzonym i powtórzył wyraz przed chwilą, gdy kończył czytać, wypowiedziany: kanalia! Powtórzył go z przyciskiem, ze złością: – Kanalia! Chciał patrzeć dalej przed siebie, ale nie mógł; mimo woli cofnął się od okna i znowu wziął gazetę w rękę. ...„Włos Damoklesa”... Jakiś nowy pismak, jakieś nowe zjawisko, jakiś Łanowski, nie wiadomo Moskal, Polak czy Słoweniec, w tym świstku anarchistycznym rzucił Rzymowi: „Czy widzisz cień włosa Damoklesa pod słońce?...” Kardynał Murri nie był trwożliwy. Ogromny, silny, herkulesowej budowy, chłop kalabryjski rodem, miał się za potęgę, na której jak na filarze wysokie sprawy świata oprzeć się mogą. Z wydęciem też zuchwałym wargi czytał wyzywające frazesy. Tylko – Że czuł się pulsu, z którego wynikły, blisko...

Nastrajanie pamięci. Artykulacja doświadczenia w poezji Jerzego Ficowskiego

Maria Kobielska

Jerzy Ficowski (1924-2006), znany między innymi jako tłumacz, schulzolog czy badacz kultury romskiej, był jednak przede wszystkim autorem pierwszorzędnej artystycznie, choć nieco zapoznanej poezji. Nastrajanie pamięci. Artykulacja doświadczenia w poezji Jerzego Ficowskiego jest pierwszą książkową publikacją poświęconą w całości jego twórczości poetyckiej. Kluczem do lektury poezji Ficowskiego jest w niej kontekst filozoficzny, antropologiczny i literaturoznawczy, jaki stanowią przemiany pojmowania doświadczenia w humanistyce, a zwłaszcza kryzys doświadczenia w dobie nowoczesności oraz zwrot doświadczeniowy w literaturoznawstwie. Praca ukazuje centralną rolę ekwiwalentyzacji doświadczenia, zwłaszcza zmysłowego i pamięciowego, w badanej poezji. Obszernej analizie poddany jest w niej unikalny projekt poetycki Ficowskiego – tom Odczytanie popiołów, próba oddania traumatycznego doświadczenia ofiar Zagłady. Umieszczenie go na tle dyskusji o wyrażalności Holokaustu pozwala na omówienie pozycji podmiotu-świadka, który stara się dać wyraz nie tylko własnemu doświadczeniu, ale i, wiedziony etycznym zobowiązaniem stawiania oporu niepamięci, zbliżyć się do przeżycia milczącego Innego. Równocześnie podkreślone zostają swoiste zdobycze poetyckie Ficowskiego, charakterystyczne motywy i metafory wyrażające i reaktywujące pamięć, przede wszystkim figury pisma i śladu. W ostatniej części pracy omówione są dwa ostatnie tomy Ficowskiego – wyjątkowe świadectwo intensyfikacji aktywności twórczej w ostatnim okresie życia poety, przetwarzające charakterystyczne dla późnej poezji motywy starości i pożegnania.

Joseph Langer (1865-1918). Życie i twórczość wrocławskiego artysty

Adam Organisty

Spis treści   Wprowadzenie   I.  Wiadomości biograficzne   II.Działalność artystyczna Josepha Langera do 1896 roku. Prace szkolne i pierwsze realizacje malarskie Obrazy olejne o tematyce religijnej, historycznej, mitologicznej Portrety Itinerarium artysty Krajobrazy śląskie i pejzaże z wędrówek po Niemczech Studia malarskie z Włoch  Afryki W słońcu Taorminy Martwe natury. Studia kwiatów i roślin Dekoracje malarskie wykonane we wnętrzach sakralnych, budynkach użyteczności publicznej oraz willach i pałacach na Dolnym Śląsku Projekty i realizacje dekoracji malarskich oraz wyposażenia we wnętrzach sakralnych Projekty i realizacje dekoracji malarskich w budynkach użyteczności publicznej, prywatnych willach i domach Prace teatralne Projekty i realizacje z zakresu rzemiosła artystycznego: wyposażenia wnętrz, meble, reklamy, oprawy i dekoracje albumów, druki okolicznościowe itp. W kręgu sztuki Hansa Makarta – okres studiów Langera a środowisko artystyczne Wrocławia w latach 80. i 90. XIX wieku. Wpływ malarstwa śląskiego i europejskiego na młodzieńcza twórczość artysty Podsumowanie twórczości artystycznej Josepha Langera do 1896 roku    III.Dojrzały okres twórczości artysty (1896-1918) Monumentalne malarstwo religijne i historyczne Prace konserwatorskie Josepha Langera Prace konserwatorskie a monumentalna twórczość malarska Josepha Langera. Recepcja śląskiego malarstwa gotyckiego i barokowego w twórczości artysty Legnica. Mauzoleum Piastów, 1900-1908 Uniwersytet Wrocławski: Oratorium Marianum, Aula Leopoldyna, Gabinet Rektora, 1900-1911 Niegosławice, kościół parafialny, 1903-1904 Szprotawa, kościół farny, 1904 Siecieborzyce, dawny kościół ewangelicki, 1904-1905 Nysa, dawne kolegium jezuitów, 1904-1906 Krzyżowniki, kościół parafialny, 1904-1905 Lubnów, kościół parafialny, 1907 Lubiąż, klasztor pocysterski, biblioteka, 1906-1908 Głogówek, kościół farny, 1906-1908 Świdnica, kościół farny, 1907-1909 Wrocław, Wyższy Sąd Krajowy (dawny klasztor norbertanów), 1911 Żórawina, dawny klasztor parafialny, 1911 Maciowakrze, kościół parafialny, 1912 Kępnica, kościół parafialny, 1912 Skoroszyce, kościół parafialny, 1911-1913 Woskowice Małe, kościół parafialny, 1914 Michalice, kościół parafialny, 1914 Wrocław, kaplica bł. Czesława, 1915-1917 Monumentalne malarstwo dekoracyjne we wnętrzach sakralnych niezwiązane z działalnością konserwatorską artysty Artyści współpracujący z Langerem przy realizacji prac renowacyjnych i nowych polichromii Działalność konserwatorska i monumentalna twórczość malarska Josepha Langera na tle ówczesnej praktyki konserwatorskiej i twórczości innych artystów na Śląsku Wiosna baroku. Znaczenie regionalnej sztuki śląskiej w twórczości Langera Obrazy sztalugowe o tematyce religijnej i historycznej Obrazy religijne Obrazy o tematyce historycznej Portrety Akty Sceny rodzajowe Pejzaże Martwe natury Projekty i realizacje z zakresu rzemiosła artystycznego Wrocławskie Święto Wiosny. Realizacje kostiumów na bal artystów w 1900 roku Praca na uczelni w latach 1894-1903. Uczniowie i uczennice Josepha Langera we wrocławskiej szkole Organizacja warsztatu pracy malarza   IV. Podsumowanie   V. Katalog dzieł Josepha Langera   VI. Katalog prac uczniów Josepha Langera Wykaz skrótów bibliograficznych Zusammenfassung Spis ilustracji Indeks nazwisk