Historia Gazy

Jean-Pierre Filiu

Historia Palestyny zbyt długo koncentrowała się na Jerozolimie i była opowiadana przez pryzmat wygnania – jak gdyby znaczenie Gazy było marginalne. Tymczasem to właśnie ten obszar o powierzchni 360 km² jest kluczowy dla tej opowieści – to stamtąd pochodzi wiele pierwszoplanowych postaci i tam od lat 1948−1949 rośnie na bezprecedensową skalę rzesza uchodźców. Ta pozostawiona przez Egipt enklawa stała się punktem odniesienia w zbiorowej świadomości, a potem matecznikiem fedainów. Ten sam skrawek terytorium, na którym przez wieki krzyżowały się wpływy imperiów, a Egipt spotykał z Lewantem, nie może być dziś sprowadzony do roli „więzienia pod gołym niebem”. Wojna, która spustoszyła tę ziemię w 2014 roku – oraz dwie poprzednie wojny, jakie przetoczyły się przez nią w ciągu pięciu lat – dowodzi, że bez uregulowania kwestii Gazy nie ma mowy ani o przyszłości Palestyny, ani o bezpieczeństwie Izraela. Niech to przypomnienie liczącej kilka tysiącleci historii Gazy posłuży odnalezieniu drogi pokoju między narodami Izraela i Palestyny, czego warunkiem niezbędnym – zdaniem autora  − jest współistnienie dwóch suwerennych państw. Jean-Pierre Filiu jest profesorem historii współczesnego Bliskiego Wschodu na paryskiej uczelni Sciences Po, wykładał również na amerykańskich uniwersytetach Columbia i Georgetown. Jego prace na temat świata arabsko-muzułmańskiego są tłumaczone na całym świecie. Historia Gazy zebrała rekordową liczbę doskonałych recenzji, a przez „Sunday Times” została nazwana „arcydziełem literatury poświęconej konfliktowi izraelsko-palestyńskiemu”.

Pozycja słońca. Miłość na styku odmiennych kultur

Ranya Paasonen

Autorka powieści „Pozycja słońca” jest córką Finki i Egipcjanina. Jako dziecko mieszkała z rodzicami w Indiach, Libii, Arabii Saudyjskiej i Egipcie. W 1987 roku, mając 13 lat, przeniosła się z matką do Finlandii. Ukończyła studia na uniwersytecie w Helsinkach; przygotowuje doktorat z historii nauk społecznych. Książka opowiada historię miłości dwojga ludzi pochodzących ze skrajnie odmiennych kultur, widzianą oczami ich córki. Przedstawia jej życie między dwiema kulturami i próbę odnalezienia własnej tożsamości, innej niż silne indywidualności rodziców. Pochodzili oni z tak różnych światów, że nie mieli szans na przetrwanie we wspólnym związku. Konkretnym, a jednocześnie wieloznacznym symbolem różnic kulturowych, między którymi żyje dorastająca dziewczyna, jest sposób obierania pomarańczy:  inny w Egipcie i inny w Finlandii. Powieść ma formę poetyckiej, pełnej barw, zapachów oraz dźwięków mozaiki. Na każdym kroku pojawiają się kontrasty i sprzeczności: blask złotych ozdób i biel szpitalnego pokoju, żar pustynnego słońca i chłodna woda jeziora, gorąca miłość i strach przed najbliższym człowiekiem. Autorka umiejętnie i naturalnie wiąże przeszłość i teraźniejszość; w zapamiętane ze swojego dzieciństwa oraz okresu dojrzewania reakcje i odczucia wplata poszczególne fazy rodzenia się i umierania miłości rodziców. Powieść została niezwykle ciepło przyjęta w Finlandii, gdzie otrzymała kilka prestiżowych nagród literackich. Zaraz po wydaniu w 2002 r. przetłumaczono  ją na język szwedzki i niemiecki, w przygotowaniu są przekłady na inne języki europejskie.

Bliski Wschód w ogniu. Oblicza konfliktu 1956-2003

Corm Georges

Książka ukazuje arabską społeczność Bliskiego Wschodu, której zarówno podczas kolonizacji, jak i dekolonizacji, nie udało się oprzeć zewnętrznym czynnikom dominacji i manipulacji oraz wewnętrznym – rozpadu i braku solidarności. Dominację francusko-angielską z początku XX wieku zastąpiła dominacja amerykańsko-izraelska. Arabowie dzisiaj, jak zresztą i dawniej, nie są partnerami szanowanymi na scenie międzynarodowej, mimo wielu tragicznych wydarzeń. Począwszy od okresu tureckiego (X wiek), Arabowie zawsze przegrywali zarówno w bitwach, jak i przy stole rokowań. Ilekroć wydawało się, że osiągnęli pewne sukcesy, dostawali się pod wpływ kolejnej potęgi. Autor książki patrzy na problematykę Bliskiego Wschodu przez pryzmat „pokonanych Arabów”. Stara się odtworzyć w dziejach tego narodu różnorodną atmosferę i kontekst różnych epok, które przez ostatnie półwiecze odcisnęły piętno na kulturze Zachodu i Wschodu. Analizuje wydarzenia, jakie zachodziły po obu brzegach Morza Śródziemnego, oraz próbuje rozwikłać skomplikowane kwestie arabskiej tożsamości.

Persja w polityce Niemiec 1906-1914 na tle rywalizacji rosyjsko-brytyjskiej

Piotr Szlanta

Minęło już ponad 90 lat od wybuchu pierwszej wojny światowej - wojny, która na nowo wykreśliła granice między państwami, całkowicie przeobraziła w wielu z nich ustroje polityczno-społeczne i radykalnie zmieniła świadomość milionów osób. Zaostrzające się konflikty na Bliskim i Środkowym Wschodzie, gdzie ścierały się wpływy Rosji, Wielkiej Brytanii, Francji i wreszcie Niemiec, walnie się do tej wojny przyczyniły. Mocarstwa europejskie różnymi metodami dążyły do zagwarantowania sobie dominującej pozycji i forsowania swych interesów w nielicznych wówczas i zapóźnionych cywilizacyjnie niepodległych krajach azjatyckich, w tym również Persji (Iranie). Prześledzenie tych mechanizmów uzależniania wydaje się w epoce globalizacji wyjątkowo uzasadnione. Bliski i Środkowy Wschód wciąż pozostają jednymi z najbardziej zapalnych regionów świata. Książka przybliża genezę tego stanu rzeczy.

Chiny. Wielki Skok w mgłę

Gabriel Gresillon

W końcu Chiny zrobiły swój Wielki Skok, choć w sposób, który raczej wzburzyłby Wielkiego Sternika. Dziś Państwo Środka to druga co do wielkości gospodarka na świecie, największy eksporter, „wschodząca” potęga, z bogacącą się klasą średnią i szczelnie zamkniętym systemem politycznym odziedziczonym po epoce komunizmu.  Te same Chiny grzęzną jednak w coraz głębszej mgle niepewności. Wzrost jest bezsporny, ale jakim kosztem? Swobodny dostęp do dóbr – zgoda, lecz za jaką cenę? Rozwój – nie ma wątpliwości, czy jednak aby na pewno pokojowy? Wadliwy system finansowy, koncentracja władzy, zabójczy miejski smog, pułapka średniego dochodu, zanieczyszczenie wód i gleb, ograbiane i pacyfikowane mniejszości, drastyczne nierówności społeczne – cały obecny model Państwa Środka się chwieje. Dodajmy do tego agresywną politykę zagraniczną, próby kontroli mediów również poza granicami swego państwa, jawne kontestowanie wartości demokratycznych i praw jednostki. Istnieje chińskie zagrożenie − twierdzi Gabriel Grésillon, wieloletni korespondent z Pekinu − i wszyscy musimy być tego świadomi.

Rozmowy o islamie

Katarzyna Górak-Sosnowska, Wojciech Cegielski

Rozmowy o islamie to dialog dwóch osób zawodowo zajmujących się szeroko pojętym światem islamu. Katarzyna Górak-Sosnowska, jako pracownik naukowo-dydaktyczny i autorka wielu poważnych publikacji, głównie bada i opisuje, choć nie stroni też od obserwacji. W tej książce to ona odpowiada na pytania, tłumaczy i prostuje, ale zdarza się jej również podchwytliwie pytać. Wojciech Cegielski − jako dziennikarz często podróżujący po Bliskim Wschodzie – na co dzień obserwuje, bada i relacjonuje, ale jest też mistrzem zadawania pytań. Tutaj też to on je formułuje, ale zdarza się, że czerpiąc z własnych doświadczeń również dopowiada. O czym rozmawiają? O bardzo różnych aspektach współczesnego świata islamu. Niektóre z tych tematów przewijają się codziennie w wiadomościach, inne mogą jawić się jako całkowita nowość. Wszystkie są omawiane rzetelnie i obiektywnie, czego gwarantem są doświadczenie i zawodowa pozycja rozmówców. Czternaście rozdziałów, z których każdy jest odrębną całością, poświęcono m.in. Arabskiej Wiośnie Ludów, samozwańczemu kalifatowi Państwa Islamskiego, kryzysowi uchodźczemu, radykalizmowi i terroryzmowi, miejscu kobiety w islamie, stereotypom, muzułmanom w Europie i w samej Polsce, kulturze konsumpcyjnej, muzułmańskiej bankowości czy arabskim petrodolarom. Są tu więc zarówno tematy bardzo aktualne, jak i ponadczasowe; takie, o których napisano tomy i dopiero pojawiające się w debatach. A każda z tych rozmów jest nieocenioną skarbnicą wiedzy. „Takie książki jak ta są bardzo potrzebne. Przykro się robi, słuchając poważnych niejednokrotnie ludzi opowiadających niestworzone rzeczy o świecie islamu i muzułmanach. Dlatego polecam tę książkę. Może coś zrozumiemy”. Profesor Janusz Danecki, fragment Wstępu

Polityka zagraniczna Francji po zimnej wojnie. 25 lat w służbie wielobiegunowości

Stanisław Parzymies

„Polityka zagraniczna Francji po zimnej wojnie. 25 lat w służbie wielobiegu¬nowości” to książka będąca rezultatem wieloletnich badań autora, który w czternastu rozdziałach poddał analizie cele i kierunki polityki zagranicznej Francji oraz metody i narzędzia jej realizacji w latach 1990–2015. Ćwierć wieku to wystarczająco długi okres, aby ocenić zmiany i trwałe tendencje w polityce zagranicznej każdego państwa. Dotyczy to również Francji, zwłaszcza że w przypadku tego kraju upadek systemu dwubiegunowego miał znaczący wpływ na zmiany w jego polityce zagranicznej. (…) Przyszło wówczas Francji zmierzyć się z nowymi wyzwaniami, do których należało nie tylko określenie na nowo stosunku do Stanów Zjednoczonych, ale również do Rosji, a także do Niemiec, zajęcie stanowiska wobec idei rozszerzenia na wschód Sojuszu Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej, rewizja tradycyjnej polityki afrykańskiej, ponowne zdefiniowanie polityki arabskiej, udzielenie odpowiedzi na oczekiwania krajów frankofońskich oraz wykorzystanie możliwości, jakie dawała współpraca z rosnącymi potęgami w Azji i Ameryce Łacińskiej. Wydaje się, że stan francuskiej polityki zagranicznej po zimnej wojnie poprawnie zdiagnozował Daniel Colard, pisząc, że „u progu nowego tysiąclecia i XXI wieku, przesłanie gaullistowskie nie jest całkowicie przestarzałe (…). Trzeba tylko unikać dwóch niebezpieczeństw (…): całkowitej rezygnacji z narodowych ambicji i z drugiej strony mówienia bez przerwy o wielkości i mocarstwowości oraz udzielania lekcji innym”. Prof. dr hab. Stanisław Parzymies (ur. 1938) jest emerytowanym profesorem Uniwersytetu Warszawskiego. Obecnie zatrudniony w Akademii Finansów i Biznesu Vistula. Jego zainteresowania badawcze i dydaktyczne dotyczą historii stosunków międzynarodowych, polityki zagranicznej Francji, zagadnień instytucjonalnych, politycznych i obronnych integracji europejskiej oraz prawa dyplomatycznego. Jest autorem, współautorem i redaktorem naukowym wielu książek oraz artykułów naukowych publikowanych w Polsce i za granicą.  

Księga dobrych rad

Yunus Emre

Płomienna poezja suficka, niosąca ukojenie udręczonej Anatolii XIV wieku. Jak znaleźć drogę wyjścia z chaosu moralnego – naucza Yunus Emre, żarliwy mistyk, klasyk literatury tureckiej.