Innowacje w technologii i automatyzacji

Piotr Boral, Jerzy Winczek Przemysław Postawa, Marek Gucwa

Monografię otwierają rozdziały poświęcone modyfikacji tworzyw sztucznych. Tworzywa są najczęściej modyfikowane w fizycznych procesach przetwórstwa  poprzez dodatki różnego rodzaju napełniaczy, pełniących zarówno funkcję wzmacniającą (napełniacze aktywne), jak i wypełniającą, która powoduje zmniejszenie ceny (napełniacze inertne). Obok modyfikacji fizycznej w wielu aplikacjach przemysłowych wykorzystuje się modyfikację chemiczną. Dzięki dodatkom można w późniejszych procesach przetwórstwa aktywować substancje odpowiedzialne za kształtowanie się oczekiwanej struktury formowanych wyrobów z tworzyw. Ważnym obszarem stosowania tworzyw sztucznych jest medycyna, w której tworzywa polimerowe są już nieodzownym materiałem. W rozdziałach 2-5 zaprezentowano wyniki badań zarówno eksperymentalnych, jak i numerycznych dotyczących stosowania polietylenu ultra o wysokiej masie cząsteczkowej w endoprotezach stawów kolanowych i biodrowych oraz w barłożyskach. Analizowano procesy zużycia tych materiałów w różnych stanach obciążenia, co jest kluczowym kryterium przy ich stosowaniu w organizmach żywych ze względu na brak możliwości usunięcia produktów zużycia podczas eksploatacji. Przedmiotem rozważań kolejnych rozdziałów monografii są zagadnienia związane z konstrukcją obrabiarek skrawających, analizą współpracy elementów geometrycznie złożonych oraz z przebiegiem procesu zużywania się powierzchni po obróbce powierzchniowej nagniataniem. W rozdziale dotyczącym analizy MES modelu frezarki pionowej przedstawiono badania wytrzymałościowe zaprojektowanych korpusów obrabiarki z wykorzystaniem aplikacji CAD/CAE. Rozwój technik wytwarzania w zakresie obróbki metali powoduje stały wzrost zapotrzebowania na obrabiarki coraz wydajniejsze, dokładniejsze i o wyższym stopniu automatyzacji. Współczesne obrabiarki CNC różnią się od obrabiarek konwencjonalnych konstrukcją, sterowaniem, jak również stosowanymi komponentami. Obrabiarki konwencjonalne w większości przypadków były w całości produkowane w ramach poszczególnych firm, a obrabiarki CNC w dużym stopniu mają budowę modułową, składane są z komponentów produkowanych przez wyspecjalizowane firmy. W rozdziale dotyczącym procesu montażu wybranych zespołów bramowej frezarki CNC przedstawiono projekt autorskiej frezarki bramowej trzyosiowej o konstrukcji spawanej z profili zamkniętych ze stali o podwyższonej wytrzymałości S355J2 o grubości ścianki 10 mm. Dostępność na rynku wielu komponentów umożliwiła wykonanie obrabiarki CNC we własnym zakresie. Obrabiarka ta przewidziana została do obróbki frezami o niewielkiej średnicy metodą wierszowania powierzchni geometrycznie złożonych. Dodatkowo została wyposażona w czwartą oś obrotową w formie wrzeciona przedmiotowego z uchwytem trójszczękowym samocentrującym, usytuowaną na stole frezarki. W części dotyczącej przekładni ślimakowej przedstawiono analizę śladu styku zębów ślimaka o określonym zarysie z współpracującym kołem ślimakowym. Styk zębów koła ślimakowego w przekładniach ze ślimakiem o zarysie prostoliniowym czy stożkopochodnym jest stykiem dwóch powierzchni wypukłych. Występują wtedy małe promienie zastępcze krzywizn zarysów wzdłuż linii styku, co przyczynia się do powstawania dużych nacisków i trudności w utrzymaniu filmu olejowego w przestrzeni międzyzębnej. W przypadku zarysów krzywoliniowych styk zębów ślimaka zachodzi jako kontakt powierzchni wypukłej z powierzchnią wklęsłą. Tworzą one wtedy duże promienie zastępcze krzywizn, co stwarza lepsze warunki do powstawania i utrzymania filmu olejowego między współpracującymi powierzchniami i sprzyja powstawaniu mniejszych nacisków, dlatego też dokonano analizy przypadku współpracy zębów ślimaka o zarysie wklęsłym w przekroju osiowym, opisanym funkcją kwadratową z kołem ślimakowym. Istotnym zagadnieniem w produkcji części maszyn jest spełnienie określonych wymagań eksploatacyjnych zależnych w dużej mierze od jakości i stanu ich powierzchni. Proces nagniatania pozwala na uzyskanie oczekiwanych własności użytkowych wytwarzanych powierzchni. W pracy przedstawiono wyniki badań przebiegu procesu zużycia w warunkach tarcia technicznego suchego warstw wierzchnich po wybranych sposobach obróbki nagniataniem naporowym powierzchni zewnętrznych. Stały postęp w technice, technologii czy inżynierii materiałowej dotyczy również szeroko pojętego spawalnictwa. W ramach tego pojęcia mieszczą się typowe procesy spawalnicze, dobrze znane metody spawania elektrycznego czy gazowego, jak również liczne procesy pokrewne spawaniu. Spośród licznych procesów klasyfikowanych jako pokrewne spawaniu istotne miejsce znajdują procesy cięcia termicznego. Spośród tych procesów cięcia szczególne miejsce znajduje proces cięcia plazmą, łączący wysoką jakość krawędzi i powierzchni po cięciu z umiarkowanymi kosztami. W rozdziałach 10 i 11 niniejszej monografii przedstawiono proces cięcia plazmowego oraz analizę jakości powierzchni i krawędzi po cięciu. W tych pracach zwrócono jednocześnie uwagę na pogarszającą się jakość cięcia wraz ze wzrostem grubości ciętych materiałów oraz niekorzystne oddziaływanie tego procesu cięcia na środowisko pracy. W kolejnym rozdziale monografii przedstawiono wyniki badań nad odpornością na korozję wżerową złączy spawanych ze stali austenitycznych. W badaniach zastosowano trzy gatunki stali nierdzewnych, dla których wykonano złącza doczołowe poddane następnie badaniom korozyjnym zgodnie z normą ASTM G48. Wyniki badań wskazują na pozytywny wpływ zastosowania spawania łukiem pulsującym na odporność korozyjną badanych złączy spawanych. Równie ważny w tym zakresie jest odpowiedni skład chemiczny stali i jej jakość, rozumiana w tym przypadku jako niska zawartość ferrytu δ i jego równomierne rozmieszczenie w osnowie austenitycznej. Ostatni rozdział monografii został poświęcony nowoczesnym zrobotyzowanym procesom spawalniczym, jakimi niewątpliwie są spawanie laserowe i spawanie hybrydowe. Procesy te zostały zastosowane do wykonania złączy teowych ze stali S700MC, która znajduje coraz szersze zastosowanie w wytwarzaniu konstrukcji spawanych. Uzyskane wyniki badań wskazują na silne oddziaływanie zastosowanych źródeł ciepła na geometrię złącza oraz jego strukturę i zmierzoną twardość. Zastosowanie spawania hybrydowego pozwoliło w tym przypadku na osiągnięcie lepszej geometrii złącza oraz mniejszego gradientu twardości i przewidywalnej większej trwałości złącza.

Współdziałanie w podmiotach prywatnych i publicznych a wykorzystanie nowych technologii komunikacyjnych w czasie zmiany

Anna Karczewska, Katarzyna Kukowska, Sebastian Skolik (red.)

Zmienne warunki pracy i współdziałania związane z pandemią COVID-19 wpłynęły na jakość pracy i życia większości z nas. Znakiem naszych czasów stają się nowe technologie informacyjne oraz nowe formy komunikacji i współpracy. Opracowania prezentowane w niniejszej monografii eksponują sposoby wspólnego radzenia sobie ze zmianami, pandemią i marginalizacją społeczną. Radykalne zmiany społeczne wywoływane zarówno czynnikami kulturowymi, jak i naturalnymi pozornie nie sprzyjają ludzkiemu współdziałaniu, ale też stają się sprawdzianem dla jakości tego współdziałania. Niejednokrotnie wymuszają one większą innowacyjność zarówno po stronie podmiotów publicznych, jak i prywatnych. Monografia może stanowić istotny punkt na drodze poszukiwań optymalnych form współdziałania i współdzielenia się. W książce omówiono: problematykę zmiennych warunków współdziałania w zarządzaniu organizacją; komunikacyjne aspekty współdziałania z wykorzystaniem nowych technologii; zagadnienie współpracy zachodzącej na poziomie makro- i mezospołecznym.

Współczesne rachunki kosztów w logistyce

Sylwia Kowalska, Jolanta Rubik, Wioletta Skibińska

W wyniku dynamicznie postępującej globalizacji, a co za tym idzie narastającej konkurencji, coraz częściej strategiczną koniecznością współczesnych jednostek gospodarczych staje się poszukiwanie i wykorzystanie nowoczesnych koncepcji rachunków kosztów. Celem opracowania jest zaprezentowanie merytorycznych aspektów rachunku kosztów ze szczególnym uwzględnieniem rachunku kosztów logistyki, a także tradycyjnych i współczesnych trendów w obszarze rachunku kosztów i ich zastosowania w logistyce. Niniejszy skrypt przeznaczony jest przede wszystkim dla studentów na kierunkach związanych z logistyką, rachunkowością i zarządzaniem. Służyć ma jako materiał pomocniczy do ćwiczeń oraz pomoc w samodzielnym pogłębianiu wiedzy z zakresu rachunków kosztów i ich zastosowania w logistyce. Omówione zagadnienia teoretyczne zostały poparte praktycznymi przykładami i zadaniami. Dla każdego rozdziału został również opracowany test do samodzielnego rozwiązania, sprawdzający wiedzę z zakresu danego obszaru tematycznego. Spis literatury na końcu rozdziałów pozwala pogłębić problematykę poruszoną w opracowaniu.   W skrypcie omówiono: podstawowe pojęcia związane z kategorią kosztów oraz wybrane kryteria klasyfikacji; koszty logistyki i ich klasyfikację; metody kalkulacji kosztów i współczesne rachunki kosztów, ze szczególnym uwzględnieniem rozwiązań japońskich; rachunek kosztów logistycznych, jego funkcje i elementy składowe; ewidencjonowanie, raportowanie i zarządzanie kosztami logistycznymi; koncepcje rachunku kosztów działań, rachunku kosztów działań sterowanego czasem oraz zasobowego rachunku kosztów; wady, zalety i możliwości zastosowania przedstawionych koncepcji rachunku kosztów; współczesne kierunki rozwoju rachunku kosztów: rachunek kosztów docelowych, rachunek kosztów cyklu życia produktu i filozofię Kaizen Costing;

Ludzie-Przedsiębiorstwa-Instytucje. Wielowymiarowość współczesnego zarządzania organizacjami

Felicjan Bylok, Ewelina Krzyżowska, Tomasz Odzimek (red.)

Niniejsza publikacja poświęcona jest wielowymiarowości zarządzania organizacjami i stanowi wieloaspektową i interdyscyplinarną debatę nad czynnikami determinującymi zarządzanie organizacjami na poziomie indywidualnym, wewnątrzorganizacyjnym oraz międzyorganizacyjnym. Monografia jest wynikiem prac badaczy biorących udział w trzech konferencjach organizowanych przez Katedrę Socjologii Stosowanej i Zarządzania Zasobami Ludzkimi Politechniki Częstochowskiej, tj.: 12th International Conference of Management "Sustainability - Security - Quality", Częstochowa 15-16 czerwca 2023 r., "Człowiek w organizacji - nowe trendy w zarządzaniu zasobami ludzkimi", Olsztyn 28-29 września 2023 r. oraz "Ludzie - przedsiębiorstwa - instytucje. Współdziałanie i współdzielenie się w relacjach społecznych i gospodarczych", Częstochowa 19-20 października 2023 r. Przedkładana monografia z pewnością dostarczy inspirującego materiału do refleksji oraz przyczyni się do lepszego zrozumienia zmian zachodzących w otoczeniu i wpływających na procesy zarządzania organizacjami. Zainteresuje nie tylko badaczy z obszaru nauk o zarządzaniu, socjologii i psychologii, lecz także praktyków - menedżerów i decydentów na różnych szczeblach, odpowiedzialnych za kształtowanie polityki gospodarczej.

Właściwości mechaniczne ceowych profili zimnogiętych wzmocnionych przestrzennymi wkładkami wykonanymi za pomocą druku 3D

Maciej Major, Jarosław Kalinowski, Mariusz Kosiń

Monografia "Właściwości mechaniczne ceowych profili zimnogiętych wzmocnionych przestrzennymi wkładkami wykonanymi za pomocą druku 3D" stanowi istotny wkład w rozwój badań nad zastosowaniem nowoczesnych materiałów kompozytowych w budownictwie w kontekście szybko rozwijającej się technologii druku 3D. W monografii szczegółowo omówiono zarówno teoretyczne, jak i praktyczne aspekty zastosowania filamentu ABS (akrylonitrylo-butadieno-styren) jako materiału wzmacniającego ceowe profile zimnogięte. Przedstawiono charakterystykę materiałową ABS, jego właściwości mechaniczne oraz wpływ różnych parametrów drukowania na jakość i wytrzymałość końcowego produktu. Następnie przeanalizowano metody wzmacniania ceowych profili zimnogiętych, koncentrując się na technikach hybrydowego łączenia tradycyjnych metod produkcji z nowoczesnymi technologiami addytywnymi. Podjęto próbę zrozumienia, jak zastosowanie filamentu ABS przy użyciu technologii druku 3D może wpłynąć na poprawę wytrzymałości, sztywności oraz trwałości tych popularnych elementów konstrukcyjnych. W szczególności praca ta jest skierowana do inżynierów, projektantów oraz badaczy zainteresowanych możliwością poprawy istniejących rozwiązań konstrukcyjnych poprzez innowacyjne podejście do projektowania i wzmacniania elementów budowlanych.

Metody kalkulacji okresowych składek netto w podstawowych typach ubezpieczeń na życie - model całkowicie dyskretny

Sylwia Lara-Dziembek, Edyta Pawlak-Kazior

Publikacja dotyczy matematyki aktuarialnej i zawiera podstawowe informacje dotyczące ubezpieczeń na życie, a także zagadnienia teoretyczne obejmujące składki netto w tego rodzaju ubezpieczeniach. Zaprezentowano w niej także modele kalkulacji rozważanych składek. Omówiono metody kalkulacji rocznych składek netto w podstawowych typach ubezpieczeń na życie w modelu całkowicie dyskretnym, bezterminowe i terminowe ubezpieczenie na życie, ubezpieczenie na dożycie oraz na życie i dożycie, a następnie ubezpieczenie odroczone oraz ze zmieniającą się sumą ubezpieczenia. Poruszono także problem zastosowania funkcji komutacyjnych do wyznaczania rocznych składek netto w podstawowych typach ubezpieczeń na życie w modelu całkowicie dyskretnym oraz  przedstawiono metody kalkulacji składek netto płatnych częściej niż raz w roku w wybranych typach ubezpieczeń na życie. Na końcu każdego rozdziału znajdują się przykłady ilustrujące prezentowane zagadnienia oraz zadania do samodzielnego rozwiązania, wraz z odpowiedziami i wskazówkami. Załączniki stanowią tablice trwania życia opublikowane przez Główny Urząd Statystyczny w 2019 i 2020 roku oraz przykładowe tablice aktuarialne zawierające tablice liczb komutacyjnych oraz tabele z zestawieniami wzorów z poszczególnych rozdziałów. Książka może służyć jako literatura podstawowa dla studentów kierunków matematycznych, w szczególności o specjalnościach finansowych i ubezpieczeniowych. Mogą z niej również korzystać praktycy zajmujący się obliczeniami dotyczącymi matematyki ubezpieczeniowej w bankowości i innych instytucjach związanych z zaprezentowanymi w opracowaniu zagadnieniami.

Zarządzanie ryzykiem w systemach logistycznych

Tomasz Szczepanik, Natalia Sobala

Przedsiębiorstwo jest w całości obszarem występowania ryzyka, stąd tak istotne jest zrozumienie terminu „ryzyko”. Ryzyko w systemie logistycznym wynika z braku kompletnych i pewnych informacji, złożoności zachodzących procesów w poszczególnych podsystemach, czynnika ludzkiego. Zarządzanie ryzykiem to proces, w ramach którego w sposób zorganizowany rozwiązywane są kwestie łączące się z ryzykiem. W tym kontekście w monografii zdefiniowano termin „ryzyko” jako czynnik determinujący funkcjonowanie systemów logistycznych; opisano znaczenie identyfikacji ryzyka jako kluczowego elementu zarządzania ryzykiem; wyszczególniono cele i zadania systemu logistycznego oraz opisano zarządzanie ryzykiem w systemie logistycznym przedsiębiorstwa.

Cost Management in Business Activity

Karolina Rybicka

The aim of the work is to present – based on literature studies – definitions and issues connected with cost accounting and indication of key instruments of cost management in modern enterprises. There are used in the work following research methods: literature research as well as case studies. The first chapter of the work contains an introduction to management accounting and cost management. There are presented here considerations connected with the accounting system in the management of a modern enterprise. This chapter also presents the differences between financial accounting and management accounting. The attention was paid to the functions of management accounting in business units. Next, the trends in modern management accounting are presented, including particular emphasis on the use of modern IT technologies in cost management, and the main trends in modern accounting and cost management are presented. The second chapter is devoted to the concept and classification of costs. It attempts to explain the basic concepts related to the cost category and discusses the basic cost definitions. Subsequently, the classification of costs for reporting purposes and for various criteria for management purposes is presented. The third chapter covers issues related to the cost calculation of production. Introductory considerations have been made regarding the issue of determining production costs in the basic variants of cost accounting. The concept of cost calculation of manufactured goods or services was introduced. Subsequently, the basic types of traditional calculation are characterized – process costing and job costing. This characteristic has been enriched with practical examples. Chapter four discusses costing models. The main aspects of the full and variable cost accounting and their impact on the financial results of business units were discussed. The rest of this chapter introduces the main ideas of multi-step and multi-block costing to move on to the costing considerations under the activitybased costing concept. Practical examples are provided with each of these costing models. The fifth chapter deals with the application of cost accounting in management processes of economic units. The influence of the application of management accounting instruments on short-term decisions is presented. The issues related to the break-even point analysis, price decisions and decisions such as “make or buy” were discussed. In the sixth chapter, an attempt was made to explain the essence of costs in planning and control processes in the enterprise. The traditional cost budgeting process was discussed, the main assumptions of the budget, the so-called “Master budget” in a manufacturing company. The concept of Beyond Budgeting was also indicated as an alternative to the traditional management method in a modern enterprise. Chapter seven deals with selected aspects of contemporary cost accounting concepts. The chapter’s considerations focus on the most common types of modern cost accounting. Concepts such as: product life cycle costing, target costing and kaizen costing, ABM concept, JiT systems, quality costing, value chain analysis, logistics costing and a balanced scorecard are presented here. The monograph is intended for students, postgraduate students in accounting and management, and practitioners who deal with cost management processes, including IT technologies. However, due to the great versatility of considerations, the book can be addressed to a relatively wide audience who want to expand their existing knowledge in the field of cost management.