Wstęp ................................................................................................................................................ 7
1. Warunki formalne i materialne stosowania w Polsce stanu wyjątkowego ......................... 14
1.1. Stany nadzwyczajne jako element systemu bezpieczeństwa wewnętrznego............ 15
1.1.1. Definicja i istota stanów nadzwyczajnych ............................................................. 16
1.1.2. Kształtowanie się poszczególnych rodzajów stanów nadzwyczajnych .............. 19
1.1.3. Dotychczasowe doświadczenia w stosowaniu stanów nadzwyczajnych przez polskie władze publiczne ........................................................................................ 22
1.2. Podstawy prawne i uwarunkowania stosowania stanu wyjątkowego w Rzeczypospolitej Polskiej ............................................................................................... 33
1.2.1. Ogólne zasady stosowania .................................................................................... 34
1.2.2. Przesłanki wprowadzenia ....................................................................................... 36
1.2.3. Procedura zastosowania oraz przedłużenia ......................................................... 38
1.2.4. Katalog możliwych do wykorzystania ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela................................................................................................................. 42
1.2.5. Specyficzne regulacje dotyczące funkcjonowania organów władzy publicznej w strefie stanu wyjątkowego ...................................................................................... 44
1.3. Hipotetyczne założenia podstaw wprowadzenia w Polsce stanu wyjątkowego......... 44
1.3.1. Szczególne zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa .................................. 45
1.3.2. Szczególne zagrożenia bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego . 50
1.4. Wnioski ............................................................................................................................. 60
2. Przewidywana rola i zadania Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w stanie wyjątkowym............................................................................................................................. 62
2.1. Usytuowanie Sił Zbrojnych w systemie bezpieczeństwa wewnętrznego Rzeczypospolitej Polskiej ............................................................................................... 63
2.2. Zadania, formy działania i uprawnienia Sił Zbrojnych w związku z zapewnianiem bezpieczeństwa wewnętrznego ..................................................................................... 73
2.3. Uregulowania prawne dotyczące funkcjonowania Sił Zbrojnych w stanie wyjątkowym 80
2.3.1. Procedura użycia..................................................................................................... 81
2.3.2. Przewidywane zadania ........................................................................................... 88
2.3.3. Szczególne uprawnienia ......................................................................................... 90
2.4. Wymogi formalne dotyczące współdziałania Sił Zbrojnych z innymi podmiotami bezpieczeństwa wewnętrznego w czasie obowiązywania stanu wyjątkowego ......... 94
2.5. Wnioski ............................................................................................................................. 98
3. Doświadczenia polskie i innych wybranych państw związane z użyciem wojska do zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego, w tym w warunkach stanu wyjątkowego100
3.1. Historyczne aspekty wykorzystania sił zbrojnych do zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego przed pierwszą wojną światową ......................................................... 100
3.2. Doświadczenia polskie z lat 1918–1939 ..................................................................... 104
3.3. Doświadczenia polskie z lat 1945–1989 ..................................................................... 112
3.4. Doświadczenia polskie z lat 1990–2020 ..................................................................... 126
3.5. Udział Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej podczas stosowania stanu wyjątkowego w 2021 roku............................................................................................. 130
3.5.1. Przesłanki zastosowania stanu wyjątkowego oraz użycia Sił Zbrojnych ......... 131
3.5.2. Czynności wykonywane przez żołnierzy w strefie stanu wyjątkowego ............ 136
3.5.3. Siły i środki Sił Zbrojnych zaangażowane w działania związane ze stanem wyjątkowym ........................................................................................................... 139
3.6. Doświadczenia innych wybranych państw z wykorzystania wojska do zapewnienia bezpieczeństwa publicznego ........................................................................................ 140
3.7. Wnioski ........................................................................................................................... 146
4. Zasady wykorzystania i sposoby prowadzenia działań przez Siły Zbrojne w stanie wyjątkowym........................................................................................................................... 148
4.1. Działania przygotowujące do wykonywania zadań w stanie wyjątkowym ................ 148
4.2. Organizacja i koordynacja przedsięwzięć ................................................................... 152
4.3. Możliwe warianty postępowania................................................................................... 157
4.4. Rodzaje wykonywanych czynności i sposoby prowadzenia działań przez Siły Zbrojne w stanie wyjątkowym ....................................................................................... 161
4.4.1. Monitorowanie zagrożeń ...................................................................................... 162
4.4.2. Działania nakierowane na zapewnienie bezpieczeństwa publicznego oraz ustrojowego ........................................................................................................... 163
4.4.3. Działania nakierowane na zapewnienie bezpieczeństwa obywateli ................. 194
4.4.4. Inne działania ........................................................................................................ 198
4.4.5. Militaryzacja wybranych jednostek organizacyjnych .......................................... 209
4.5. Wnioski ........................................................................................................................... 210
5. Kierunki doskonalenia gotowości Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej do działania w warunkach stanu wyjątkowego ........................................................................................... 213
5.1. Dostosowanie regulacji prawnych ................................................................................ 213
5.2. Rozwiązania strukturalno-techniczne dotyczące Sił Zbrojnych ................................. 217
5.3. Zagadnienia mające wpływ na współdziałanie Sił Zbrojnych z podmiotami systemu pozamilitarnego ............................................................................................................. 221
Zakończenie ................................................................................................................................... 223
Bibliografia .................................................................................................................................... 227
Załączniki ....................................................................................................................................... 256
Wykaz skrótów ............................................................................................................................... 268
Wykaz tabel i rysunków .................................................................................................................. 269
