Tematyka żydowska na łamach polskojęzycznych dzienników łódzkich okresu międzywojennego

Miłosz Hrycek

Miłosz Hrycek w swojej publikacji przybliża kulturę żydowską, utrwaloną na łamach łódzkich dzienników okresu międzywojennego. Przedmiotem opisu stały się żydowskie zwyczaje i obrzędy, rola Żydów w życiu Łodzi, ale też postawy antysemityzmu. Autor charakteryzuje także początki prasy łódzkiej i warunki jej rozwoju po odzyskaniu niepodległości. *** Śmiało można postawić tezę, że stosunki narodowościowe przedwojennej Łodzi znajdowały odzwierciedlenie i odbicie w łódzkich dziennikach tego okresu. Specyfika społeczno-narodowa przekładała się na wydawane w Łodzi dzienniki. Żydzi czytali prasę w języku polskim. Trzeba jednak przyznać, że w Polsce stanowili oni odrębną grupę kulturową. Wyróżniali się często wyglądem zewnętrznym, kulturą, tradycją, strukturą zawodową i – przede wszystkim – religią. Stanowili oni często zamkniętą grupę, odizolowaną od pozostałej części społeczeństwa polskiego. Wywoływało to zainteresowanie, ale i powstanie mitów i nieprawdziwych wyobrażeń, prowadzących do stereotypowego postrzegania tej mniejszości, które w narodzie polskim mocno się zakorzeniły. Ogląd ten często niósł pejoratywne skojarzenia. Przez pryzmat mniejszości żydowskiej postrzegano pozostałe mniejszości zamieszkujące granice Polski. Na kształtowanie opinii publicznej duży wpływ miała prasa jako jeden z elementów komunikacji społecznej, często utrwalając istniejące już stereotypy. (fragment)

Od tradycji do nowatorstwa, od transgresji do adaptacji na wybranych przykładach literackich i publicystycznych

Barbara Bogołębska

Książka ukazuje różnorodność strategii twórczych stosowanych przez pisarzy i czytelników oraz nierozłączność genealogicznych i stylistycznych aspektów pisania. We wprowadzeniu do książki zaprezentowano podstawowe pojęcia i założenia, które zarysowują poszczególne elementy składające się na proces twórczy. Szczególną uwagę poświęcono retorycznym i stylistycznym aspektom zagadnienia, które autorka rozwija w kolejnych rozdziałach. Pierwszym przedmiotem dyskusji jest sztuka czytania, pisania i recenzowania. Funkcjonowanie w kulturze arcydzieł literackich skutkuje naśladownictwem, inspiracjami i adaptacjami jako szczególnymi rodzajami intertekstualności. Autorkę interesuje zjawisko pisania na zadany temat i tworzenie zbiorowe, a także próby przekroczenia granicy między tworzeniem a odtwarzaniem. W pracy analizowane są teksty inspirowane sztuką retoryki, zarówno z obszaru literatury, jak i publicystyki. Osobna część książki poświęcona została zagadnieniom stylistycznym. Autorka rozpoczyna od teorii Bolesława Prusa i stylów pisarskich Ryszarda Kapuścińskiego, a następnie przechodzi do kwestii społecznych, kulturowych i literackich zjawisk twórczego pisania warsztatów i poradników pisarskich. W dalszej części pracy Autorka analizuje stylistyczną, genealogiczną i kompozycyjną zabawę w literaturze: twórcze pomysły, grę konwencjami gatunkowymi i twórczość językową.

Dyskurs artystyczny

Grażyna Habrajska (red.)

Oddawana do rąk Czytelnika monografia jest pokłosiem interdyscyplinarnych badań, prowadzonych przez pracowników wielu ośrodków naukowych o rozmaitym profilu badawczym, oraz kontynuacją serii NAUKA O KOMUNIKOWANIU. Monografia została podzielona na cztery zasadnicze części: I. DYSKURS ARTYSTYCZNY W KOMUNIKACJI; II. DYSKURS ARTYSTYCZNY W LITERATURZE I W MUZYCE; III. DYSKURS ARTYSTYCZNY W MALARSTWIE I W FOTOGRAFII; IV. DYSKURS ARTYSTYCZNY W ARCHITEKTURZE.

Algorytmy słowotwórczego parafrazowania

Anna Obrębska

Prezentowana publikacja została podporządkowana kilku celom badawczym. Pierwszy z nich to zbadanie komunikacyjnej akceptowalności poszczególnych typów słowotwórczych parafraz w języku polskim. Drugim z celów było ukazanie przemian, jakie dokonują się w układach predykatowo-argumentowych w procesie derywacji i wzajemnych zależności, jakie występują pomiędzy elementami predykatowo-argumentowej struktury komunikatu w derywacie, jak i też w jego słowotwórczej parafrazie. Kolejnym celem było odnalezienie algorytmów automatycznego parafrazowania tekstu przy użyciu morfemów słowotwórczych. Każdy rodzaj komunikacyjnie akceptowalnej parafrazy słowotwórczej został opatrzony mechanizmem parafrazowania, który jednocześnie stanowi schematyczny algorytm automatycznego parafrazowania tekstu. Książka ma za zadanie ukazywać możliwości i ograniczenia w zakresie komputerowego parafrazowania tekstów języka naturalnego. Ze względu na istnienie bardzo dużej ilości sposobów tworzenia parafraz przedmiotem zainteresowania stały się w tej pracy jedynie mechanizmy parafrazowania słowotwórczego. Monografia jest osadzona w metodologii gramatyki komunikacyjnej, której zasadnicze założenia zostały przedstawione w początkowej części publikacji.

Retoryka, genologia i stylistyka tekstów literackich i dziennikarskich

Barbara Bogołębska

Książka profesor Barbary Bogołębskiej pt. Retoryka, genologia i stylistyka tekstów literackich i dziennikarskich podejmuje problematykę retoryki kultury, przekraczania granic publicystyki i literatury, sztuki pisania w mediach, poetyki liberatury, konstrukcji XX-wiecznych reportaży, jak też m.in. zagadnienie greckich ćwiczeń retorycznych czy też poetyk i podręczników praktycznego pisania. Studia pomieszczone w tomie wyrastają z klasycznych ćwiczeń retorycznych (będących antecedensem form wypowiedzi), których zastosowaniem i zarazem rozwinięciem są przekazy literackie i dziennikarskie (medialne), rozpatrywane w wymiarze genologicznym i stylistycznym. Rozważania w pierwszej kolejności obejmują zagadnienia historyczne, następnie zaś współczesne, ujęcia teoretyczne i praktyczne realizacje tekstowe. Przedstawione w książce szkice zostały zogniskowane na związkach publicystyki i literatury (tzw. „literackość” dziennikarstwa) oraz badaniach siły perswazyjnej retorycznych zabiegów pisarskich, zwłaszcza z kręgu non-fiction. Na tym tle opisany został wkład w sztukę dziennikarską wybranych autorów, reprezentujących różne jej odmiany specjalistyczne.

nie sŁÓDŹ

Izabella Adamczewska (red.)

Książka zawiera czternaście opowieści. O Łodzi. Dla Łodzi. Przeciw Łodzi. Czternaście historii. Prawdziwych. Zmyślonych. Z pogranicza jawy i snu. Z nich wyłania się obraz miasta: w dużej mierze przerysowany, karykaturalny, paradoksalny, a jednak niepozbawiony elementów rzeczywistych, realnych, prawdziwych. Rzeczywistość przedstawiona w zbiorze jest bowiem ponura i szara – budzi obrzydzenie, rodzi strach. Słowa zawarte w książce – dobitne i nierzadko wulgarne – pozwalają zagłębić się w mniej reprezentacyjne części miasta, poznać fakty, skrywane na ogół przed przyjezdnymi, pomijane we wszelkiego rodzaju przewodnikach i albumach. Unaoczniają świat brutalny, pełen nienawiści, patologii, świat bez perspektyw, który realnie oddziałuje na ludzi, mieszkańców miasta zmagających się już z losem, własnymi lękami, oczekiwaniami i ambicjami innych. Bezsilność i beznadzieja miejsca wkrada się w życie sfrustrowanych, lękliwych ludzi, również młodych, skazanych na istnienie, nad którym nie mogą przejąć kontroli. Skazani na porażkę. “Wszyscy tutaj jesteście, w pewnym sensie, zrodzeni z chaosu. Z tych konających, kaszlących krwią bram i kamienic bliskich delirium. Z tych zapomnianych form stojących pod sklepami monopolowymi, blokowisk nieszczęść na Bałutach. Jesteście dziećmi biegu przez Gdańską, bezmiarem smutku i wyrachowania. Włosem na języku, którego nie można znaleźć, kłującą rzęsą w oku, skrajnym swędzeniem pośrodku pleców. Przybieracie kształt gęstej flegmy, astygmatyzmu z ulicy Wschodniej. W zależności od humoru stajecie się bezsenną nocą albo ciężką iluzją o poranku” (fragment).

Bądź szybszy od śmierci. Studia z antropologii kultury

Joanna Ślósarska

Fraza Limy – „bądź szybszy od śmierci” – oddaje w metaforyczny sposób jeden z podstawowych tematów, łączących kolejne rozdziały prezentowanych rozważań. Tematem tym jest idea totalnej egzystencji podmiotu, spajającego w wyobraźni heterotopiczną rzeczywistość, obejmującą życie i śmierć jako dokonującą się w nieograniczonym, nieliniowym czasie projekcję „cogito marzyciela”. Zasada „bądź szybszy od śmierci” oznacza w konsekwencji pragnienie upodmiotowienia wszelkich dostępnych kreacyjnej wyobraźni reprezentacji bytu, pojmowalnego jako „świat zadany” człowiekowi, by nie tylko rozpoznawał „dane” sobie, ograniczające „miejsce”, ale „miejsce” to otwierał, dokonując nieskończenie zróżnicowanych gestów transcendencji i transgresji.

Harry Potter i zagrożenia duchowe

Anna Rogala

Celem pracy Anny Rogali jest analiza pojęcia „zagrożenia duchowego” oraz znalezienie odpowiedzi na pytanie, dlaczego cykl powieści o małym czarodzieju został do takiego rodzaju zagrożeń zaliczony. Autorka poddaje wszechstronnej, niezwykle błyskotliwej analizie wypowiedzi krytyków sagi o Potterze: księży, chrześcijańskich dziennikarzy, socjologów, pisarzy, a nawet papieża Benedykta XVI. Autorka, wykazując się nadzwyczajną znajomością tła kulturowego, dokonuje dogłębnej analizy symboliki powieści oraz poszczególnych motywów w nich występujących. Lokuje dzieła w kulturze europejskiej, wykazując zarówno związki z postaciami historycznymi (np. Mikołaj Flamel), chrześcijańską ikonografią (jednorożec jako symbol Chrystusa) oraz klasyką literatury. Na tym tle ukazuje niespójność i brak logicznego umocowania argumentacji oponentów cyklu o Harrym Potterze. Co więcej, Anna Rogala bardzo przekonująco pokazuje podobieństwo wspomnianej argumentacji do tej, która pojawia się w różnorakich teoriach spiskowych.  Recenzowana książka powinna stanowić obowiązkowy, zdroworozsądkowy przewodnik dla wszystkich rodziców, którzy się wahają, czy pozwolić dziecku na lekturę Harry’ego Pottera. (fragment recenzji dra hab. Piotra Lewińskiego)