Moje maski, moje twarze. Wybrane przekłady poetyckie

Leszek Engelking

Prezentowany w niniejszej książce wybór tłumaczeń poetyckich z wielu języków i epok stanowi niewątpliwie znaczący wkład w dorobek translatorski Leszka Engelkinga. Prezentowani przezeń poeci to wybitni twórcy wzbogacający kulturę literacką (m.in.: Dante, Gumilow, Garcia Lorca, Yeats, Lowell) swoich narodów, będący jednocześnie niekwestionowanym dziedzictwem literatury światowej. Najstarszy tłumaczony w proponowanej książce tekst to hiszpański anonimowy utwór średniowieczny, wiersze najnowsze zaś to przekłady utworów z drugiej połowy wieku dwudziestego. Oryginały prezentowanych dzieł pochodzą z różnych okresów historii, wielu rozmaitych literatur. Oryginalne teksty sytuują się w czasach współczesnych, choć zarazem przekładane utwory nie kryją swej historycznej proweniencji i faktu, że jednym z ich założeń translatorskich jest tu stworzenie słownych artefaktów uzupełniających literaturę docelową, między innymi o dzieła wcześniej w Polsce nieznane. Nie brak również w prezentowanej antologii przekładów konkurencyjnych wobec translacji już istniejących, wpisujących się w szeregi tłumaczeniowe i uzupełniających rozmaite sekwencje translatorskie, stanowiących różne propozycje, które ukazują rozmaite teksty, zderzające się ze sobą w jednej książce w sposoby nieoczekiwane, pobudzające wyobraźnię i często osobliwe.

Cafe

Bruno Jasieński

Bruno Jasieński But w butonierce Cafe Motto: Pan kapelmistrz zwariował widocznie Tuwim Karasiński i Verdi, i Strauss, i Bizet, Filiżanki, łyżeczki i obłęd, i chichot. Kapelmajster zziajany w skrzywionym pince-nez Jeden z całą orkiestrą walczy, jak Don Kichot. Ci się pchają! Ratunku!! Jeszcze jeden gość! Powiedzcież niech raz na klucz drzwi zamkną odźwierni! Paanowie! Ja nie mogę! Paaanowie!! Już dość!! Nie róbcie że z kawiarni jakiejś ... Bruno Jasieński Ur. 17 lipca 1901 r. w Klimontowie pod Sandomierzem Zm. 17 września 1938 r. w Moskwie Najważniejsze dzieła: But w butonierce (zbiór wierszy 1921), Pieśń o głodzie (poemat 1922), Ziemia na lewo (zbiór wierszy 1924), Słowo o Jakubie Szeli (1926), Nogi Izoldy Morgan (1923), Palę Paryż (1929), Zmowa obojętnych (1937) Właśc. Wiktor Bruno Zysman, awangardowy poeta, prozaik i dramaturg. Był synem lekarza. W latach 1914-18 mieszkał z rodziną w Moskwie; tam ukończył polskie gimnazjum, tam też zetknął się z rewolucyjnym, zarówno formalnie jak ideowo, nowoczesnym nurtem literackim. Studiował w Krakowie na UJ na różnych wydziałach. Jako jeden z ojców założycieli polskiego futuryzmu był autorem głównych manifestów w ,,Jednodńiuwce futurystuw z 1921 r. (Do narodu polskiego manifest w sprawie natychmiastowej futuryzacji życia, Manifest w sprawie poezji futurystycznej) oraz współtwórcą głośnej jednodniówki Nuż w bżuhu. Styl Jasieńskiego cechuje zręczne wykorzystanie tradycyjnej formy literackiej połączone z zastosowaniem śmiałej, ekscentrycznej metaforyki, brutalnych dysonansów, fantastycznych hiperboli. Adaptował też dla poezji nowoczesne formy wypowiedzi słownej (jak notatka reporterska, zapis telegraficzny), zaś obrazowanie w wierszu Marsz jest interpretowane jako oparte o technikę montażu filmowego. Stał się jedną z ofiar wielkiej czystki stalinowskiej w 1937 r., został aresztowany, skazany początkowo na zesłanie, a następnie na śmierć i rozstrzelany w więzieniu w Moskwie. Przez długi czas okoliczności i data jego śmierci były nieznane. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Nic nie ginie!

Bolesław Prus

„Nic nie ginie!” to krótka forma epicka autorstwa Bolesława Prusa, jednego z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej literatury pozytywizmu i współtwórcy realizmu.   “Trzymając nogę na stopniach tajemniczego wozu, oglądam się za siebie, jak podróżny po ukochanej okolicy, nim dadzą sygnał odjazdu. Ten punkcik, który tam het! iskrzy się tak, że od blasku, oczy zachodzą łzami, to epoka dzieciństwa. Droga, nad którą miejscami świeci słońce, miejscami kłębi się smutek, to — moje życie. Odnogi, co tu i owdzie wybiegają z głównego gościńca i toną w pomroce, to — ścieżki, któremi mogłem iść na prawo albo na lewo i — nie poszedłem. Tam — miłość krzyżuje się z obowiązkiem; tu — droga do majątku i stanowiska — z przyszłością mego rodzeństwa. Tam sumienie spycha mnie ze ścieżki dobrobytu. Dalej — rozstajne drogi, gdzie należało wybierać między przywiązaniem do siostry i — jej szczęściem; tu znowu miłość, która tak gdzieś znikła, że ledwie znalazłem po niej ranę w sercu.”  

BASIA. Basia i tablet

Zofia Stanecka

Kolejna opowieść o przygodach Basi i jej rodziny! Tym razem cała rodzina wyjeżdża wspólnie nad morze. Długą podróż rodzeństwu umila (a może uprzykrza?) tablet, który Janek dostał od kuzyna na urodziny. Okazuje się, że ciężko jednym głosem zdecydować się na którąś z wielu funkcji urządzenia. Na dodatek mama zaczyna się denerwować, że dzieci wpadną w nałóg. Tata co prawda uspokaja, że dobrze wykorzystywany tablet może służyć edukacji, ale Basia sama nie wie, komu wierzyć. I o co chodzi z tym nałogiem? Czy tablet jest jak żelki, od których ciężko się oderwać? Zofia Stanecka i Marianna Oklejak tekstem i ilustracjami wprowadzają dzieci w świat nowych technologii. Pokazują, że może mieć on jasne, ale i ciemne strony. Autorki poruszają trudny temat uzależnień i w przystępny dla przedszkolaków sposób tłumaczą, dlaczego rodzice ograniczają im czas spędzany przed ekranem tabletów lub komputerów.

RODO w ochronie zdrowia nr 76

Praca zbiorowa

Od stycznia 2025 roku korzystanie ze sztucznej inteligencji (AI) w medycynie będzie regulowane nowymi zasadami, mającymi na celu zapewnienie bezpieczeństwa, etyki oraz jakości opieki zdrowotnej. Przede wszystkim AI w medycynie musi być wykorzystywana w sposób zgodny z przepisami prawa, w tym z regulacjami dotyczącymi ochrony danych osobowych, takimi jak RODO. Systemy AI będą musiały przejść odpowiednie procesy walidacji i certyfikacji, aby potwierdzić ich skuteczność, bezpieczeństwo oraz zgodność z obowiązującymi normami medycznymi. Lekarze i personel medyczny będą zobowiązani do posiadania wiedzy i kompetencji umożliwiających odpowiednie korzystanie z narzędzi AI oraz kontrolowanie wyników generowanych przez te systemy. Wykorzystanie AI w diagnostyce i leczeniu będzie wymagało pełnej transparentności w zakresie algorytmów stosowanych przez systemy, w tym informacji na temat sposobu, w jaki sztuczna inteligencja podejmuje decyzje. Pacjentom będzie przysługiwać prawo do uzyskania informacji o tym, w jaki sposób AI wspiera proces diagnostyczny, oraz do wyrażenia zgody na użycie takich technologii w ich leczeniu. Zasady korzystania z AI w medycynie będą także uwzględniać ochronę prywatności pacjentów, zapewniając, że dane medyczne wykorzystywane przez systemy AI będą odpowiednio szyfrowane i przechowywane w sposób zabezpieczający przed dostępem osób nieuprawnionych. Wprowadzenie nowych zasad będzie również wiązać się z koniecznością regularnych audytów i kontroli jakości systemów AI, aby zapewnić, że pozostają one zgodne z najwyższymi standardami etycznymi i medycznymi. Zasady te mają na celu zapewnienie, że sztuczna inteligencja będzie wspierać, a nie zastępować, decyzje lekarskie oraz że nie dojdzie do dehumanizacji opieki zdrowotnej.

Hotel na skraju miasta

Agnieszka Chodkowska-Gyurics

Emerytowany komisarz, Mieczysław Pucki, ma zamiar wyjechać na weekend ze znajomymi. Niespodziewana awaria samochodu sprawia, że decyduje się spędzić ten czas w hotelu w Tarnowskich Górach. Po powrocie z wieczornego spaceru znajduje w w swoim pokoju zwłoki zamordowanej kobiety. Nie jest pewien, czy znał ofiarę zbrodni. Wkrótce rozpoczyna się śledztwo.

Na łakome

Jan Kochanowski

Jan Kochanowski Fraszki, Księgi pierwsze Na łakome Na umyśle prawdziwe bogactwa zależą; Pod nim srebro i złoto, i pieniądze leżą; A temu bogatego imię będzie służyć, Który szczęścia swojego umie dobrze użyć. Ale kto ustawicznie leży nad liczmany, Tylko tego słuchając, gdzie przedajne łany, Ten równie jako pszc... Jan Kochanowski Ur. 6 czerwca 1530 r. w Sycynie koło Zwolenia Zm. 22 sierpnia 1584 r. w Lublinie Najważniejsze dzieła: Odprawa posłów greckich (1578), Psałterz Dawidów (parafrazy psalmów, 1579), Treny (1580), Fraszki (1584), Pieśni ksiąg dwoje (1586) Wybitny poeta polski okresu odrodzenia, którego twórczość odegrała ogromną rolę w rozwoju języka, literatury i kultury polskiej. Syn zamożnego ziemianina, studiował w Akademii Krakowskiej (1544-1547) oraz na uniwersytetach w Królewcu i Padwie (1555-1559). Podróżował po Włoszech i Francji, gdzie poznał poetów Plejady (Ronsard). Po powrocie do Polski dzięki biskupowi Myszkowskiemu rozpoczął karierę na dworze Zygmunta Augusta, w 1563 r. został sekretarzem królewskim. Ok. 1575 r. ożenił się i osiadł na wsi. Śmierć jednej z córek stała się pobudką do napisania oryginalnego cyklu trenów. Zmarł nagle na serce. W jego pogrzebie uczestniczył król Stefan Batory, kanclerz J. Zamojski i in. autor: Katarzyna Migdał Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Bliscy

Annie Ernaux

Czy da się uciec od swojego pochodzenia? Jak pragnienie awansu społecznego wpływa na kolejne pokolenia? I czy nasze życie mogą kształtować ci, którzy odeszli, zanim się urodziliśmy? Wokół tych pytań krążą rozważania noblistki Annie Ernaux w trzech autobiograficznych prozach składających się na zbiór Bliscy. Zbierając słowa, gesty i wydarzenia z życia ojca, matki i siostry, rekonstruuje ich losy i odbija je w lustrze własnych doświadczeń. Opowiada o ojcu, który w dzieciństwie zamiast chodzić do szkoły, musiał pomagać w żniwach, a w dorosłości zajął miejsce wśród ludzi prostych i milczących. O matce pełnej gwałtowności i dumy, marzącej o pozycji, dorobieniu się i szacunku otoczenia. O przedwcześnie zmarłej siostrze, której odejście rzuciło długi cień na relacje rodzinne i zdefiniowało życie Ernaux. Ta, niczym archiwistka pamięci, opisuje dziedzictwo swoich najbliższych, łącząc kobietę, którą jest teraz, z dzieckiem, którym była w przeszłości. I choć twierdzi, że beznamiętna opowieść przychodzi jej naturalnie, opisane przez nią brzemię pamięci porusza czytelnika do głębi. Literacki Nobel dla Ernaux to nagroda za odwagę i chirurgiczną precyzję, z jaką odkrywa korzenie, wyobcowanie i zbiorowe ograniczenia osobistej pamięci. Z uzasadnienia Akademii Szwedzkiej Ernaux dokonała niezwykle ważnej rewolucji formalnej w literaturze, z dala od metafor, ładnych zdań i wyrazistych bohaterów. Nie próbowała wpisać się w ustalone ramy literatury ani tego, co uznawane jest za piękne. Zdefiniowała się sama. Édouard Louis Annie Ernaux jest nie tylko pisarskim wzorem dzięki niej możemy też w końcu mówić o przemocy i traumie związanych z pochodzeniem klasowym. Ernaux w jednym zdaniu potrafi zawrzeć to, czego mnie nie udałoby się opisać na całej stronie. Nobel dla niej to wspaniała wiadomość, a jej dzieła wyznaczają czas odrodzenia francuskiej literatury. Didier Eribon