Kurs dramaturgii

Paweł Zapendowski

Rewelacyjnym uczuciem jest napisać sztukę teatralną i zobaczyć ją na scenie w wykonaniu aktorów. Przeżyć chwilę, gdy reżyser i aktorzy, ludzie zwykle zapracowani, pełni ambicji i własnych pomysłów, spośród wielu sztuk starych, nowych i najnowszych wybierają tekst przez nas napisany. Nasz tekst! Śmieją się, wzruszają, zaczynają dyskutować o problemach w nim zawartych. Zastanawiają się jak go wystawić, jakie zaprojektować kostiumy, kto ma wystąpić w głównej roli, a kto w epizodach. Jak to osiągnąć? Cóż, nie jest to proste, lecz jest możliwe. Wystarczy pisać i uczyć się. Jeśli w osiągnięciu tej satysfakcji Kurs Dramaturgii okaże się użyteczny, satysfakcja będzie i moja.   Kurs jest nastawiony na rozwiązanie problemów – warsztatowego, artystycznego, ideowego, emocjonalnego. Porusza najważniejsze aspekty sztuki dramatopisarskiej: budowę dramatu, scen, rodzaje narracji, charakter bohatera, cel i motywację postaci scenicznej, język jakim się mówi, ideowe przesłanie tekstu. Zagadnienia są krótko omówione na przykładach z repertuaru dramatycznego i filmowego – od m.in. Hamleta Szekspira, Panny Julii Strindberga, Emigrantów Mrożka, Monologów waginy Enserl i Factory Bauersimy, po filmy lubiane, jak Testosteron, Amadeusz, Człowiek z marmuru. Omawiam również moje sztuki teatralne: Jestem jaka jestem, Jak z Almodovara, Trakl nieskończony i Leo Lipski Story – Miłość na Miodowej. Na końcu każdego rozdziału znajdują się zadania do wykonania. Niektóre z pozycji zalecanych do przeczytania dostępne są bezpłatnie w internecie, a część z nich można zamówić u wydawcy.   Uczymy się przez całe życie. Nasza nauka pisania trwa praktycznie nieustannie przy pisaniu postów, mejli, artykułów, felietonów, książek, sztuk teatralnych i scenariuszy. Nieraz już na samym początku napotykamy na problem, który może zniechęcić do dalszej pracy Przychodzi mi na myśl skojarzenie z filmem Osiem i pół Federico Felliniego. O przygodach reżysera (w głównej roli wystąpił Marcello Mastroianni) przeżywającego kryzys. Ten film dowodzi, że i w naszej historii jaką wymyślamy i zamierzamy przedstawić innym, wszystko może się wydarzyć, włącznie z kryzysem. Bohater przeżywa swój kryzys związany z wiekiem, zawodem, życiem prywatnym i rodzinnym, a dramaturg zmaga się z warsztatowymi problemami, jak tę historię opowiedzieć.   W Kursie przedstawię zasady jakimi rządzi się dobra dramaturgia – pojawią się tzw. złote myśli, bez których nie ma warsztatu zawodowca. Będę czerpał z repertuaru dramaturgii oraz klasyki kina, jako że za dobrym filmem stoi zawsze dobry scenariusz, czyli to, co jest w branży na wagę złota.   Dlaczego repertuar filmowy? Współczesny teatr używa języka filmu i telewizji (internetu) tak często jak języka tradycyjnego teatru. Media się przenikają i anachronizmem byłoby upierać się, że któreś rozwiązanie jakiego użyjemy w dramacie jest stricte filmowe. Dogville Larsa von Triera to sfilmowany teatr. Teatralna komedia Bóg Woody Allena to uteatralnione kino. Dramaturgia potrzebuje nowej energii jaką daje obraz elektroniczny, montaż krótkich ujęć, epizodów, twarz pokazana w detalu, sampling efektów dźwiękowych, interakcja z widownią. Filmy mocniej też zapadają w naszą pamięć niż sztuki teatralne i łatwiej do nich dotrzeć.   Kurs prowadzi poprzez różne aspekty sztuki dramaturgii. Nie jest kompendium wiedzy o dramacie. Jest skierowany na praktykę. Jego celem jest zachęta do uważnego przemyślenia różnych aspektów – warsztatowego, ideowego, artystycznego – aby, jakby na zasadzie echa, później już podczas własnej pracy literackiej skorzystać z odkryć i olśnień, jakie zrodziły się podczas lektury.   W centrum zainteresowania Kursu znajduje się dobry dramat, czyli umiejętność napisania ciekawego tekstu na scenę. Widz dzisiaj reaguje podobnie jak dwa i pół tysiąca lat temu w czasach tragików greckich. Gdy bohater walczy z całym światem, albo choćby tylko z własnym obłędem, jeśli jego historia zostanie umiejętnie przedstawiona przez dramaturga będzie ją oglądać z zainteresowaniem szeroka widownia.   Kurs ten ma charakter wykładu raczej subiektywnego. Oprócz przedstawienia uniwersalnych zasad rządzących dziełem dramaturgicznym, obiektywnie sprawdzonych w wielu wybitnych dziełach, zawiera subiektywny punkt widzenia, czyli eksponuje to, co ja sam lubię w teatrze, filmie, co mnie interesuje i wzrusza. Jest tu trochę tak, jak w klasycznym sporze między „psychologami” a „ludźmi czynu”, w którym nie ma wygranych. Ktoś, kto lubi psychoanalizę, kto uwielbia sięgać wstecz do dzieciństwa bohatera, nie znajdzie uznania u behawiorysty nastawionego na „tu i teraz”. I na odwrót, ktoś kto lubi psychologię nie porozumie się dobrze z kimś, kto od niej ucieka, uważając, że jest niemodna lub że niepotrzebnie komplikuje życie. Jak różne można pisać dramaty, tak różne są szkoły pisania.   Na końcu Kursu zapraszam na spotkanie z gwiazdą kina Juliette Binoche. W wywiadzie jakiego mi udzieliła opowiada o roli Panny Julii w sztuce Augusta Strindberga. Wystąpiła w niej w maju i czerwcu 2012 w paryskim teatrze Odéon. Oprócz refleksji związanych z rolą, aktorka opowiada o życiu i sztuce – dwóch sferach jakie od tysięcy lat łączy subtelna, tajemnicza Alchemia, której na imię Dramaturgia.   (Namawiam do wydrukowania Kursu na papierze. Łatwiej będzie go czytać i robić notatki.)   Dziękuję Wydawcom, Autorom i Tłumaczom tekstów scenicznych wymienionych na końcu Kursu, z których zostały zaczerpnięte krótkie cytaty. Dzięki nim omawiane problemy warsztatowe zostały zilustrowane adekwatnymi przykładami z literatury dramatycznej.  

Willa Morena 17: Zbłąkana kula

Zbigniew Zbikowski

Wiola pierwszy raz zostaje sama w willi Morena. Tymczasem Zuzanna w towarzystwie babci i Weroniki udają się w podróż do Budapesztu. Ich celem jest rozwikłanie zagadki sprzed lat. Dotyczy ona nagłego zniknięcia Giulia, pierwszego męża Irminy. Właścicielki Moreny mają nadzieję, że to pozwoli im odkryć całą prawdę na temat losów ich ukochanej willi. Zbłąkana kula" to siedemnasty tom rodzinnej sagi, przedstawiającej historię trzech mieszkanek starej willi Morena.

Barbie - Siostrzany klub tajemnic 1 - Plażowy rabuś

Mattel

Barbie i jej siostry, Skipper, Stacie i Chelsea, idą na plażę razem ze swoimi uroczymi psiakami. Na miejscu spotykają Kena i bliźniaki, Ryana i jak zawsze wystrojoną Raquelle. Wszyscy razem wskakują do wody i świetnie się bawią. Jednak po powrocie na brzeg okazuje się, że Raquelle nie może znaleźć swojej biżuterii. Siostry, zawsze chętne do pomocy, rozpoczynają poszukiwania. Czy uda im się rozwikłać tę zagadkę? Barbie od Mattel to ikona mody, światowa poszukiwaczka przygód i najlepsza przyjaciółka każdego dziecka. Od lat 50. ubiegłego wieku pozostaje popularną zabawką w domach na całym świecie i gwiazdą niezliczonych programów telewizyjnych, filmów i książek. Popularny serial Netflix Barbie Dreamhouse Adventures śledzi losy Barbie, jej siostry i jej chłopaka Kena. Pokazuje jak spędzają czas w Los Angeles i podróżują po świecie w kamperze Barbie. Dla młodszych fanów polecamy historię Chelsea, młodszej siostry Barbie, która w Barbie Dreamtopia wraz z siostrą spotyka syreny i wróżki w magicznej krainie marzeń. W ostatnich latach Barbie szturmem zdobyła YouTube jako popularna vlogerka. W swoich filmikach opowiada o modzie, rodzinie, życiu w Malibu. Porusza również trudne tematy, takie jak rasizm, zdrowie psychiczne i obraz ciała. Nowa misja Barbie ma inspirować dziewczynki do spełniania wszelkich marzeń. Najnowsza linia lalek z wzorami do naśladowania obejmuje polską podróżniczkę Martynę Wojciechowską, indyjską paraolimpijkę Manasi Joshi i amerykańską piłkarkę Alex Morgan. Natomiast seria Inspiring Women sławi wyjątkowość bohaterek takich jak Maya Angelou, Florence Nightingale i astronautkę Sally Ride. Barbie i powiązane znaki towarowe są własnością Mattel i są używane na licencji Mattel Europa. 2021 Mattel

Polskie serie recepcyjne wierszy Walta Whitmana. Monografia wraz z antologią przekładów

Marta Skwara

Monografia Marty Skwary jest zarówno próbą doprecyzowania języka teoretycznego stosowanego do badania przekładów w kulturze narodowej, jak i wszechstronną analizą i interpretacją funkcjonowania wierszy Walta Whitmana w kulturze polskiej. Wychodząc od dobrze znanej w translatologii formuły „serii przekładowej” autorka rozszerza pojęcie serii tekstów związanych z oryginałem i jego przekładami o rozmaite nawiązania intertekstualne i intersemiotyczne (wprowadzając pojęcie „serii tekstualizacji”). Wzbogaca także badanie przekładów o istotne elementy ich funkcjonowania w kulturze narodowej (wprowadzając pojęcie „serii recepcyjnej”). Autorka sięga po rozmaite (często unikalne) tekstualizacje wierszy autora Leaves of Grass, także te funkcjonujące w innych mediach (np. radiu), i wnikliwie interpretuje rozmaite sposoby prezentowania wierszy Whitmana w kulturze polskiej na przestrzeni ponad stu lat. W ten sposób istotnie dopełnia dokonane przez siebie wcześniej badania i stawia intrygujące pytania o to, czym jest przekład, jak zmieniało się jego postrzeganie w ciągu ostatniego stulecia, jak oceniano tłumaczy i ich pracę, wreszcie o to, w ramach jakich praktyk interpretacyjnych oraz mechanizmów edytorskich i wydawniczych odczytujemy tekst obcy. Monografię wzbogaca antologia serii recepcyjnych dwunastu wierszy barda Ameryki, tym ciekawsza, że często odsłaniająca nowe możliwości interpretacyjne znanych  tekstów polskich. Dr hab. Marta Skwara – profesor Uniwersytetu Szczecińskiego, kierownik Pracowni Komparatystyki Literackiej w Instytucie Polonistyki i Kulturoznawstwa, redaktor naczelna „Rocznika Komparatystycznego” (https://www.us.szc.pl/main.php/Rocznik%20komparatystyczny). Członek założyciel Transatlantic Walt Whitman Association i  czlonek zarzadu Polskiego Stwoarzyszenia Komparatystyki Literackiej. Autorka licznych artykulów i monografii komparatystycznych (w tym: Motywy szaleństwa w twórczości Witkacego i  Conrada, Wrocław 1999;  Krąg transcendentalistów amerykańskich w literaturze polskiej XIX i XX wieku. Szczecin 2004; „Polski Whitman”. O funkcjonowaniu poety obcego w kulturze narodowej, Kraków 2010). Redaktorka tomów zbiorowych Witkacy w Polsce i na świecie (Szczecin 2001), Dialog międzykulturowy w (o) literaturze polskiej (Szczecin 2008). Stypendystka m. in.  Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej (1996), Fundacji Kościuszkowskiej (2009), Polsko-Amerykańskiej Komisji Fulbrighta (2011). Ostatnio opublikowała monografię postaci dramatów Witkacego Wśród Witkacoidów: w świecie tekstów, w świecie mitów (Wrocław 2012).

Pomoc sąsiedzka - opowiadanie erotyczne

Beatrice Nielsen

Od kiedy dwa tygodnie temu wprowadziła się do nowego mieszkania, w mieście panuje upał nie do wytrzymania. A sytuacja jeszcze się pogorszyła, gdy tylko ujrzała po raz pierwszy swojego przystojnego sąsiada z dołu. Od tej pory nie może przestać śnić o nim na jawie. Pewnego dnia znajduje w końcu pretekst, żeby się z nim zapoznać. Zaprasza go na swój taras, na który leje się żar z nieba, żeby pomógł jej skręcić nowe meble ogrodowe. On ochoczo się zgadza, bo tak naprawdę oboje dobrze wiedzą, że sąsiadka zamierza go wykorzystać do czegoś zupełnie innego. Nowela została wydana we współpracy ze szwedzką reżyserką filmową Eriką Lust. Stara się ona ukazać prawdziwą naturę człowieka oraz to, jak bardzo się od siebie nawzajem różnimy, w opowiadaniach pełnych pasji, intymności, miłości i pożądania, łącząc intrygujące historie z elementami komedii erotycznej.

Facetom wstęp wzbroniony

Sylwia Trojanowska, Malwina Kozłowska

Szczere, inteligentne i do łez zabawne. Jeśli jesteś facetem nie zadzieraj z nimi! Oto trzy kobiety-żywioły: ogień, powietrze i woda, a ich wspólnym mianownikiem jest ziemia, po której twardo stąpają. Anka znajduje się w szczęśliwym (w jej mniemaniu) związku i spełnia się zawodowo w prokuraturze. Inga, redaktorka, po rozwodzie wraca ze Stanów do Polski i próbuje się odnaleźć w dżungli (wszelkich) relacji. Baśka, atrakcyjna bizneswoman, bierze od życia tylko najlepsze kąski. Spotykają się na zajęciach jogi i zaprzyjaźniają. Na amen. A kiedy na ich drodze pojawia się zdradziecki pierwiastek męski, dziewczyny jednoczą siły, by z podniesioną głową wspólnie stawić mu czoła, a potem przetrwać kryzys, chwilowe załamanie, niby-porażkę zwał, jak zwał. Ważne, żeby korona trzymała się prosto.

Martwe dusze

Nikołaj Gogol

Bohaterem powieści jest Paweł Iwanowicz Cziczikow, który zajeżdża ze swym stangretem Selifanem oraz lokajem Pietrkiem do miasta gubernialnego N., gdzieś na rosyjskiej prowincji. Cziczikowa poznajemy powoli. Wydaje się on człowiekiem porządnym, zadbanym i grzecznym. Nie jest zbyt bogaty, ale też i nie jest biedny, ani tłusty, ani chudy jest dosyć bezbarwny. Przyjeżdża do miasta N. w konkretnym celu: zakupu martwych dusz rewizyjnych, tj. chłopów pańszczyźnianych, którzy umarli od czasu ostatniego spisu rewizyjnego, a za których właściciele ziemscy muszą wciąż płacić podatki. Cziczikow zapoznaje się najpierw z ważnymi osobistościami miasta. Robi to bardzo zręcznie, wzbudza ogólną sympatię i zainteresowanie. Podróżując z Cziczikowem, poznajemy najróżniejsze charaktery ludzkie, zazwyczaj nudne czy wręcz odrażające. Atmosfera narasta. W mieście zaczynają krążyć plotki na temat planów porwania córki gubernatora przez Cziczikowa. Dopiero pod koniec lektury Gogol informuje czytelnika o tym, kim tak naprawdę jest jego główny bohater i po co mu martwe dusze... (za Wikipedią).

Encyklika Ojca Świętego bł. Jana Pawła II REDEMPTORIS MATER

Jan Paweł II

Encyklika Jana Pawła II Redemptoris Mater (Matka Odkupiciela). Encyklika Jana Pawła II z 25 marca 1987 r., dotycząca roli Maryi w życiu Kościoła katolickiego. Ojciec Święty ukazuje szczególne miejsce Matki Jezusa w Kościele pielgrzymującym. Podkreśla rolę macierzyństwa Maryi dla Kościoła i każdego człowieka oraz szczególne pośrednictwo, które z niego wynika. W encyklice tej papież wskazał także na znaczącą rolę kobiety w Kościele.