Bezpiecznie już było. Jak żyć w świecie sieci, terrorystów i ciągłej niepewności

Paulina Polko, Roman Polko

  XXI wiek wszystkich strachów   W roku 1989 pożegnaliśmy komunizm i - nie wiedząc wtedy jeszcze o tym - powitaliśmy niepewność jutra. Zniknęły gwarancje zatrudnienia, jako społeczeństwo odbyliśmy przyspieszony kurs ekonomicznej samodzielności. Do NATO wkraczaliśmy z kilkunastoprocentowym bezrobociem i wielką rzeszą ludzi żyjących poniżej progu ubóstwa, ale gdzieś na niezbyt odległym horyzoncie pojawiła się już perspektywa wstąpienia do Unii Europejskiej i nadzieja na otwarcie się zagranicznych rynków na polskich pracowników. Później w dalekim Nowym Jorku w zamachu terrorystycznym runęły dwie wieże World Trade Center. To nas przeraziło, ale terroryści z turbanami na głowach byli dla nas tak odlegli jak - nie przymierzając - kosmici. Na naszym kontynencie był spokój, a w naszym kraju czuliśmy się szczególnie bezpiecznie, uznając, że to peryferia Zachodu. O, czyżby? Drugie dziesięciolecie obecnego wieku wytrąciło nas ze strefy komfortu. Za wschodnią granicą wybuchła regularna, choć oficjalnie niewypowiedziana wojna. Terroryści wyprowadzili się z odległego Iraku i Afganistanu, wybierając zamiast nich obiecaną ziemię Europy. Dziś już raz po raz natykamy się w internecie na cybernetyczne potyczki sterowanych sieciowych trolli. Z tsunami fake newsów coraz trudniej wyłowić rzetelne informacje... Czego naprawdę należy się bać? Czy będziemy obiektem ataku terrorystycznego? Czy polską ziemię mogą rozjechać rosyjskie czołgi? A może lepiej zamknąć oczy na politykę i zwyczajnie pilnować kursu franka, bo tym, co najbardziej zagraża naszemu bezpieczeństwu, są wahania wartości szwajcarskiej waluty? Jak żyć w świecie, który nieprędko (jeśli kiedykolwiek) znów będzie względnie bezpieczny, i nie dać się zwariować?   Co nam zagraża? Jak żyć bezpiecznie w sieciowej rzeczywistości? Jaka jest hierarchia potrzeb człowieka w świecie ciągłej niepewności? Odpowiedź na te fundamentalne pytania stanowi treść bogatej w fakty i przemyślenia książki Pauliny i Romana Polko. Napisana barwnym językiem, w sposób niezwykle przystępny tłumaczy czytelnikowi zawiłości i fenomeny współczesnego świata: konsekwencje migracji, terroryzmu, globalnego ocieplenia; zagadnienia wojen informacyjnych i cyberbezpieczeństwa, rywalizacji o zasoby i surowce naturalne. Nie zapomina przy tym o wyzwaniach bardziej tradycyjnych, związanych z konfliktami zbrojnymi i ekspansją terytorialną, współzawodnictwem ekonomicznym czy też przesuwaniem się ciężkości świata w kierunku Dalekiego Wschodu. Ciekawa, barwna i pełna szczegółów opowieść o bezpieczeństwie Polski i świata w XXI wieku. Nieszablonowa, obalająca stereotypy i polityczne mistyfikacje; pozwalająca zrozumieć wyzwania przyszłości, a nie rozpamiętywać przeszłe konflikty. Lektura obowiązkowa nie tylko dla zainteresowanych sprawami międzynarodowymi w naszym kraju. Aleksander Kwaśniewski, Prezydent RP w latach 1995-2005  

Dlaczego hipopotam jest gruby?. Sekrety nie tylko świata zwierząt

Dorota Sumińska

Przeczytajcie, a dowiecie się, że zwierzęta znają się nawet na astronomii! Kontynuacja bestsellerowej książki Dlaczego oczy kota świecą w nocy? Książka Doroty Sumińskiej Dlaczego oczy kota świecą w nocy? stała się jedną z najbardziej ulubionych lektur edukacyjnych, które w ubiegłym roku pojawiły się w księgarniach. Piękną książkę ilustrowaną przez Joannę Żero polubiły dzieci, rodzice i dziadkowie. Wspólna zabawa w odkrywanie tajemnic zwierząt tak się podobała czytelnikom, że powstał tom drugi: Dlaczego hipopotam jest gruby? Czy to prawda, że niektóre zwierzęta mają błękitną krew? Czy hipopotam jest kuzynem wieloryba? Jaki ssak znosi jajka i dlaczego pijawka ma 32 mózgi! Kilkadziesiąt nowych pytań i odpowiedzi. Idealna lektura dla dzieci, które lubią wiedzieć więcej. I dla rodziców, którzy chcą przekazać swoim pociechom miłość i szacunek do przyrody.

Dochodzenie Kongresu Stanów Zjednoczonych w sprawie możliwego udziału KGB w próbie zamachu na papieża Jana Pawła II

Archiwa CIA /Odtajnione dokumenty CIA

Trzynastego maja 1981 roku na placu świętego Piotra w Rzymie doszło do zamachu na życie papieża Jana Pawła II, do którego strzelał Turek, Mehmet Ali Agca. Świat wstrzymał oddech. Dwa pociski wystrzelone z pistoletu Browning, kaliber dziewięć milimetrów, pędziły z prędkością trzystu pięćdziesięciu metrów na sekundę. Trzeci pocisk nie wystrzelił. Trafiły papieża poważnie raniąc także dwie inne osoby... Upadając, papież wyszeptał jeszcze po polsku: Jakże oni mogli to zrobić? Oni, a więc kto? To pytanie od ponad czterdziestu lat pozostaje bez odpowiedzi. Ujawnione przez Amerykanów, aż dotąd tajne dokumenty, rzucają nowe światło na te wydarzenia. Dowiemy się z nich kto wśród prominentnych polityków naciskał na Ronalda Regana, by przeprowadzić dogłębne śledztwo, a kto bardzo wyraźnie tego śledztwa nie chciał. Kto dążył do tego, by Stany Zjednoczone pociągnęły Związek Radziecki do odpowiedzialności, poznamy stanowisko CIA w tej sprawie oraz zarzuty, które w stronę amerykańskiej Centralnej Agencji informacji kierowali wpływowi senatorzy i kongresmeni, oraz zapoznamy się bliżej z sylwetkami postaci ze świata amerykańskiej polityki, które najaktywniej działały na rzecz ujawnienia prawdy, jaka by ona nie była. Niniejsza pierwsza publikacja tych materiałów źródłowych w języku polskim jest także skarbnicą tropów i cennych p, które pojawiają się w ujawnionej korespondencji ze szczytów amerykańskiej władzy, obejmującej Biały Dom, Kongres, Senat i siedzibę CIA.

Gorące lata trzydzieste. Wydarzenia, które wstrząsnęły Rzeczpospolitą

Michał Przeperski

Wiele lat temu Andrzej Garlicki opublikował znakomity zbiór szkiców zatytułowany „Piękne lata trzydzieste”. Tytuł był ironiczny – druga dekada niepodległej Rzeczpospolitej wcale nie była pięknym okresem. Redakcja portalu Histmag.org, zainspirowana książką Garlickiego, przygotowała kolejnego audiobooka, tym razem poświęconego wydarzeniom z okresu pięciu ostatnich lat niepodległej Polski. „Gorące lata trzydzieste” to osiem szkiców poświęconych ważnym i ciekawym wydarzeniom z lat 1934-1939. Zbiór otwiera opowieść o kulisach śmierci ministra spraw wewnętrznych Bronisława Pierackiego, zamordowanego w tajemniczych okolicznościach na warszawskiej ulicy Foksal w czerwcowe popołudnie 1934 roku. Bezpośrednią konsekwencją tego wydarzenia było powołanie tzw. Miejsca Odosobnienia w Berezie Kartuskiej. Trafiali tam wszyscy ci, którzy nie zgadzali się z polityką prowadzoną przez władze Drugiej Rzeczpospolitej. Trafiały tam osoby uznane za wrogów państwa, począwszy od działaczy narodowo-radykalnych, kończąc na agentach bolszewickich. Cechą szczególną Berezy było przede wszystkim to, że trafiano tam nie z wyroku sądu, a jedynie na podstawie decyzji władz administracyjnych.  Powstanie obozu w Berezie stało się momentem symbolicznym. Z biegiem czasu polska polityka stawała się coraz bardziej brutalna. Autokratyczna była nowa konstytucja, która weszła ostatecznie w życie w kwietniu 1935 roku, groźne były także totalistyczne ciągoty następców Marszałka Józefa Piłsudskiego. Gdy ten umarł w niespełna trzy tygodnie po uchwaleniu konstytucji kwietniowej, rozpoczęła się bowiem między nimi bezpardonowa walka o władzę. Czy istniał polski faszyzm? Czy jesienią 1937 roku Polsce groził zamach stanu? O tym wszystkim przeczytacie państwo na kartach „Gorących lat trzydziestych”. Zbiór zamykają trzy teksty poświęcone polskiej dyplomacji w latach 1938-1939. Była ona zupełnie niezwykła. Chyba nigdy wcześniej w swych dziejach Polska nie była tak agresywna wobec swoich sąsiadów. A wszystko po to, by po kilkunastu miesiącach paść ofiarą napaści ze strony hitlerowskich Niemiec.  Wierzę, że o Drugiej Rzeczpospolitej warto jest dyskutować. Warto pamiętać to co napawa nas dumą i to co przypominamy z zawstydzeniem. Nieprawdą jest na pewno, że klęska wrześniowa była nieuchronna. Jak powiedział niegdyś Stanisław Jerzy Lec, historia to zbiór faktów, które nie musiały zajść. Jeżeli chcemy dziś budować pomyślność naszego kraju, musimy tym lepiej pamiętać o błędach jakie popełnili nasi przodkowie.

Kochanki, bastardzi, oszuści. Nieprawe łoża królów Polski: XVI-XVIII wiek

Marek Teler

Polscy monarchowie nie stronili od związków pozamałżeńskich. Wiele królewskich metres i nieślubnych dzieci zapisało się na kartach historii, o niektórych jednak trudno znaleźć choćby wzmiankę. Marek Teler w „Kochankach, bastardach, oszustach” opisuje niezwykłe historie miłostek polskich królów.  Królewskie romanse od zawsze wywoływały silne emocje. Z jednej strony groziły one pojawianiem się nowych pretendentów do tronu, z drugiej naruszają nasze wyobrażenia o majestacie władcy. Żywa jest wciąż także opowieść o zwykłej dziewczynie, która zdobyła serce króla. Tematyka ta budzi więc mnóstwo plotek, w których zwykle więcej jest sensacji niż prawdy, a za którymi ukryte są losy ludzi blisko związanych z władcami dawnej Rzeczypospolitej. Autor przedziera się przez genealogiczną plątaninę, aby dotrzeć do tych mniej znanych historii.  Wśród nich znaleźć możemy włoską arystokratkę, która miała być dwórką polskiej królowej, a także kobietę, która złamała serce Henryka Walezego. Marek Teler przybliża też sylwetkę Mathieu de Brisaciera, rzekomego syna Jana III Sobieskiego. Na kartach książki poznajemy również: dwie spośród licznych kochanek Augusta II Mocnego oraz dzieci Stanisława Augusta Poniatowskiego – zarówno te, którym udało zrobić karierę, jak i te mające mniej szczęścia i muszące mierzyć się z brzemieniem swego pochodzenia. Autor pragnie przypomnieć ich sylwetki i skłonić swych Czytelników do innego spojrzenia na przeszłość. Historie nieślubnych dzieci i ich matek, królewskich kochanek, pokazują nam władców Polski nie tylko jako polityków i wodzów, ale także jako zwykłych ludzi, ze wszystkimi ich wadami i słabostkami. To właśnie namiętności, które nimi targały, są tematem książki „Kochanki, bastardzi, oszuści. Nieprawe łoża królów Polski: XVI–XVIII wiek”. Marek Teler – dziennikarz, popularyzator historii, bloger, współpracownik portalu Histmag.org. Interesuje się genealogią, historią kobiet oraz popkulturą. Autor popularnych książek: "Zapomniani artyści II Rzeczypospolitej" i "Kobiety króla Kazimierza III Wielkiego".

Konstytucja 3-go maja

Stanisław August Poniatowski, Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj, Adam Stanisław Krasiński

Konstytucja 3 Maja, uchwalona w 1791 roku, to jedno z najważniejszych i najsmutniejszych dzieł prawnych w historii Polski. Wedle oficjalnej historiografii to pierwsza w Europie i druga na świecie nowoczesna ustawa zasadnicza, która miała na celu zreformowanie ustroju Polski i Litwy. Konstytucja ta podejmowała wiele istotnych kwestii dotyczących podziału władzy, równości obywateli czy gwarancji praw jednostki. Mimo iż w Polsce obchodzimy święto poświęcone temu dokumentowi, niewielu ludzi zna jego treść. Czy rzeczywiście zawartość dokumentu przystaje z legendą jaką wokół niej nabudowano? Czy doprawdy da się ją porównać z konstruktem amerykańskiego ustroju obywatelskiego? Czy gwarantuje ona wolność, równość i sprawiedliwość bez względu na stan? Wnioski można wyciągnąć tylko po uważnym przeczytaniu lub przesłuchaniu jej treści i w naszej ocenie są to wnioski, które bardzo daleko padają od obiegowej opinii, jakoby dokument ten odpowiadał na realne potrzeby moralne upadłej już wówczas Rzeczypospolitej. Jest to raczej spadochron który pokazuje jak do końca, nawet w obliczu upadku kraju i okrycia całej swej generacji hańbą, nadal broniono partykularnych interesów stwarzając jedynie pozory rzeczywistej obywatelskiej wolności. Taka jest nasza perspektywa, której jednak nikomu nie narzucamy. Niechaj każdy sięgnie do tekstu źródłowego, prezentowanego teraz w formie audio i odnosząc się do swej wiedzy historycznej, wyciągnie wnioski samodzielnie. W czasie ogłoszenia dokumentu nie wszyscy byli zwolennikami Konstytucji trzeciego Maja. Krytycy zarzucali, że wprowadzenie zasad demokratycznych i ograniczenie władzy króla mogą doprowadzić do utraty suwerenności państwa. Ponadto, wielu szlachciców obawiało się, że ich przywileje zostaną ograniczone, co doprowadziło do oporu i zawirowań politycznych. Warto badać dokumenty historyczne nie tylko skupiając się na ich treści, ale zwłaszcza na owocach które wydały. Dla zmian dokument ten okazał się jałową glebą, w której sztucznie nasadzono korzeń mitu i legendy. Pokazał on jednak najgorsze cechy naszego narodu - czekanie z właściwymi moralnie wnioskami i decyzjami aż do samego końca, do momentu pogrzebania nadziei, kiedy nie ma już odwrotu iraz skutki odwlekania zmian i decyzji, które w jakikolwiek sposób mogłyby zaszkodzić establiszmentowi cieszącemu się jeszcze jakim takim dobrobytem, aż do końca.

Ludowe Wojsko Polskie w cieniu zimnej wojny

Tomasz Leszkowicz

Przez blisko pół wieku po zakończeniu II wojny światowej Polska znajdowała się w sowieckiej strefie wpływów. Oznaczało to konieczność uczestnictwa w rywalizacji między ZSRR i Stanami Zjednoczonymi oraz ich sojusznikami. Świat ogarnęła długa i niepewna Zimna Wojna. Dr Tomasz Leszkowicz zaprasza nas do koszar, na poligony i pola walki, a także uchyla drzwi do gabinetów w Warszawie i Moskwie, gdzie zapadały postanowienia o praktycznej stronie „braterstwa broni”. Czy marszałek Konstanty Rokossowski stworzył siłę LWP? Jak dowództwo Sił Zbrojnych PRL przygotowywało się do wybuchu III wojny światowej? Co polscy żołnierze robili na Synaju i Wzgórzach Golan? Autor w oparciu o bogatą kwerendę źródłową prezentuje Ludowe Wojsko Polskie jako bardzo złożony i wieloaspektowy organizm. Było ono nie tylko siłą zbrojną gotową realizować polecenia komunistycznych decydentów, ale również narzędziem politycznej indoktrynacji oraz przestrzenią rozkwitu błyskotliwych karier. Tomasz Leszkowicz (ur. 1988) – doktor historii, absolwent Uniwersytetu Warszawskiego. Członek redakcji merytorycznej Histmag.org od października 2006 roku, redaktor naczelny w latach 2014–2017. Specjalizuje się w historii XX wieku, interesuje się także społeczno-polityczną historią wojska. Autor artykułów w czasopismach naukowych i popularnych. W wolnym czasie gra w gry z serii Europa Universalis, słucha starego rocka i ogląda seriale.  

Proste metody sabotażu (1944)

Office of Strategic Services

Proste Metody Sabotażu to podstawa do szkolenia ruchu oporu w krajach okupowanych w czasie II Wojny Światowej, stworzona przez aliantów - stanowi obecnie cenny dokument źródłowy o wartości historycznej i poznawczej. Z WPROWADZENIA: Celem tego opracowania jest scharakteryzowanie prostego sabotażu, nakreślenie jego możliwych skutków oraz przedstawienie sugestii dotyczących jego inicjowania i przeprowadzania. Sabotaż obejmuje zarówno wysoce techniczne działania typu coup de main, które wymagają szczegółowego planowania i wykorzystania specjalnie wyszkolonych agentów, jak i niezliczone proste działania, które może wykonać zwykły obywatel-sabotażysta. Niniejsze opracowanie dotyczy przede wszystkim tego drugiego typu działań. Prosty sabotaż nie wymaga specjalnie przygotowanych narzędzi czy sprzętu, może być wykonywany przez zwykłego obywatela, który może, ale nie musi działać indywidualnie, bez konieczności aktywnego powiązania ze zorganizowaną grupą. Jest on przeprowadzany w taki sposób, aby wiązał się z minimalnym niebezpieczeństwem uszkodzenia ciała, wykrycia i odwetu. Tam, gdzie w grę wchodzi zniszczenie, bronią obywatela-sabotażysty są sól, gwoździe, świece, kamyki, nici lub inne materiały, których posiadania można się spodziewać po nim, jako właścicielu domu lub pracowniku w jego konkretnym zawodzie. Jego arsenał to półka w kuchni, sterta śmieci, jego własny zestaw narzędzi i zapasów. Narzędziami jego sabotażu są zazwyczaj przedmioty, do których ma normalny i niepozorny dostęp w życiu codziennym. Drugi rodzaj prostego sabotażu nie wymaga żadnych narzędzi niszczących i jeśli w ogóle powoduje szkody fizyczne, to w sposób wysoce pośredni. Opiera się on na uniwersalnych możliwościach podejmowania błędnych decyzji, przyjmowania postawy braku współpracy i nakłaniania innych do pójścia w swoje ślady. Podjęcie błędnej decyzji może być po prostu kwestią umieszczenia narzędzi w niecodziennym miejscu zamiast we właściwym. Brak współpracy może prowadzić do choćby tworzenia nieprzyjemnej sytuacji wśród współpracowników, wdawaniu się w kłótnie lub okazywaniu obojętności i głupoty. Ten aspekt działalności, czasami określany jako "czynnik ludzki", jest często odpowiedzialny za wypadki, opóźnienia i ogólne utrudnienia nawet w normalnych warunkach. Potencjalny sabotażysta powinien odkryć, jakie rodzaje błędnych decyzji i działań są zwykle spotykane w tego rodzaju pracy, a następnie powinien obmyślić swój sabotaż tak, aby powiększyć ten "margines błędu".