Zbiór Ballady i romanse Adama Mickiewicza wydany został w 1822 r. w Wilnie i uznawany jest za manifest polskiego romantyzmu.

Ballady są silnie osadzone w realiach historycznych i lokalnych. Miejsce akcji poszczególnych utworów jest ściśle określone, np. Świteź, Płużyny, Ruta. W tę oswojoną rzeczywistość wkracza świat nadprzyrodzony. Ingerencje świata pozaziemskiego mają zazwyczaj charakter etyczny. Siły nadprzyrodzone oceniają czyny ludzkie i wymierzając karę za popełnione zło wprowadzają ład moralny. Utwory Ballad i romansów napisane są w różnej tonacji od poważnych po żartobliwe.

W zbiorze znajduje się 14 utworów: Pierwiosnek, Romantyczność, Świteź, Świtezianka, Rybka, Powrót taty, Kurhanek Maryli, Do przyjaciół, To lubię, Rękawiczka, Pani Twardowska, Tukaj albo próby przyjaźni, Lilije i Dudarz.