Szczegóły ebooka

Wojna powietrzna a międzynarodowe prawo humanitarne

Wojna powietrzna a międzynarodowe prawo humanitarne

Mateusz Piątkowski

Ebook

Znaczenie siły powietrznej dla prowadzenia operacji wojskowych jest współcześnie niepodważalne. Lotnictwo było jednym z kluczowych elementów sukcesu polityczno-militarnego w niemal wszystkich konfliktach XX wieku. Niestety, pomimo wielkiego znaczenia tego rodzaju sił zbrojnych, niewspółmiernie skąpe są rozważania na temat aspektów prawnych operacji lotniczych, zwłaszcza w świetle międzynarodowego prawa humanitarnego. Okoliczność ta była często wykorzystywana przez walczących, którzy, operując w „szarej strefie” prawa wojny, dokonywali co najmniej kontrowersyjnych ataków na ośrodki miejskie, gdzie ginęli niewalczący. Książka ta nie jest ograniczona wyłącznie do najbardziej dyskutowanego aspektu bombardowania, lecz dotyczy także innych zagadnień związanych z wojną powietrzną, nieopisywanych szerzej w literaturze przedmiotu.

Ważniejsze skróty       17

 

Wstęp               19

Wybór głównego tematu monografii       22

Struktura opracowania  24

Cele i główne tezy opracowania 26

Metodologia badań       27

 

Rozdział I. Zjawisko wojny powietrznej od początków lotnictwa wojskowego do współczesności          29

  1. Definicja wojny powietrznej   29
  2. Wojna powietrzna w ujęciu historycznym         32
  3. Doktryna wojny powietrznej w okresie międzywojennym           41
  4. Lotnictwo w okresie międzywojennym 55
  5. Zarys działań lotnictwa w okresie II wojny światowej   57
  6. Powojenne wykorzystanie sił powietrznych      73
  7. Konflikt zbrojny w Wietnamie – nowa perspektywa wykorzystania sił powietrznych          78
  8. Współczesna wojna powietrzna          91
  9. Lotnictwo na tzw. wojnie z terrorem    106
  10. Wnioski      114

 

Rozdział II. Prawo wojny powietrznej i jego źródła          117

  1. Uwagi wstępne         117
  2. Definicja prawa wojny powietrznej     117
  3. Definicja wojskowego statku powietrznego      118
  4. Generacje prawa wojny powietrznej   119
  5. Źródła międzynarodowego prawa wojny powietrznej     121
  6. Międzynarodowe standardy ochrony praw człowieka jako źródło prawa wojny powietrznej            156

 

Rozdział III. Materialny zakres prawa wojny powietrznej             167

  1. Uwagi wstępne         167
  2. Wojna jako instytucja prawa międzynarodowego         167
  3. Historyczne spojrzenie na definicję wojny        168
  4. Od „wojny” do „konfliktu zbrojnego”   171
  5. Napad powietrzny i jego rola w określeniu granic obowiązywania temporalnego międzynarodowego prawa humanitarnego 176
  6. Przykłady jednostronnych incydentów zbrojnych z udziałem lotnictwa     177
  7. Subiektywna teoria konfliktu zbrojnego           181
  8. Obiektywna teoria konfliktu zbrojnego. Kontrowersje związane z chwilą jego powstania oraz kryterium intensywności         184
  9. Elementy subiektywne i obiektywne konfliktu zbrojnego           189
  10. Konkluzje    198
  11. Temporalny zakres obowiązywania międzynarodowego prawa humanitarnego   199
  12. Niemiędzynarodowa wojna powietrzna           209
  13. Niemiędzynarodowy konflikt zbrojny   210
  14. Status załogi wojskowego statku powietrznego w niemiędzynarodowym konflikcie zbrojnym        215
  15. Geograficzny zakres stosowania prawa wojny powietrznej        217

 

Rozdział IV. Rozwój prawa wojny powietrznej   221

  1. Prawo wojny powietrznej jako część tzw. prawa haskiego. Uwagi wstępne         221
  2. Depesza Otto von Bismarcka z 18 listopada 1870 roku            225
  3. Prawo bombardowań artyleryjskich    227
  4. Konferencja brukselska z 1874 roku   232
  5. Projekt prawa wojny lądowej z 1880 roku Instytutu Prawa Międzynarodowego   235
  6. Próba delegalizacji wojny powietrznej – Haga 1899    235
  7. Projekt Instytutu Prawa Międzynarodowego bombardowań morskich miast otwartych z 1896 roku           238
  8. Bombardowania lądowe i morskie – Haga 1899          240
  9. Status prawny przestrzeni powietrznej na początku XX wieku    243
  10. I projekt Paula Fauchille’a z 1902 roku          244
  11. Międzynarodowe prawo wojny powietrznej w projekcie Paula Fauchille’a z 1902 roku      248
  12. Sesja Instytutu Prawa Międzynarodowego w Gandawie w 1906 roku     251
  13. Rozwój prawa lotniczego przed I wojną światową       254
  14. Rozwój zasady wyłącznej suwerenności państwa w przestrzeni powietrznej        257
  15. II konferencja pokojowa w Hadze z 1907 roku           258
  16. Sesja Instytutu Prawa Międzynarodowego w 1910 roku           271
  17. Sesja Instytutu Prawa Międzynarodowego w 1911 roku           273
  18. Projekt prawa wojny powietrznej Paula Fauchille’a      273
  19. Komentarz do projektu kodeksu wojny powietrznej z 1911 roku            278
  20. Projekt praw wojny powietrznej V. Le Moyne'a            280
  21. Projekt prawa wojny powietrznej autorstwa Jamesa M. Spaighta          281
  22. Regulacja statusu prawnego przestrzeni powietrznej w latach 1911–1918         285
  23. Erozja immunitetu miast niebronionych         289
  24. Krytyka art. 25 Regulaminu haskiego z 1907 roku. Dyskusja nad prawnym

statusem Londynu jako miasta bronionego    290

  1. I wojna światowa – doktryna francuska a bombardowania powietrzne  292
  2. Artykuł 25 Regulaminu haskiego z 1907 roku i jego wymiar w wojnie powietrznej          296
  3. Projekt bombardowań powietrznych Paula Fauchille’a  297
  4. Atak na Lipawę z 29 stycznia 1915 roku         300
  5. Kazuistyczne podejście do teorii celu wojskowego      301

 

Rozdział V. Haskie reguły wojny powietrznej i ich wpływ na prawo wojny powietrznej w okresie II wojny światowej. Stan prawa wojny powietrznej w latach 1945–1972               303

  1. Doświadczenia I wojny światowej – wojna powietrzna w perspektywie prawnej. Status XIV Deklaracji haskiej z 1907 roku 303
  2. Waszyngtońska konferencja rozbrojeniowa 1921–1922 305
  3. Zagadnienie wojny powietrznej na waszyngtońskiej konferencji rozbrojeniowej  307
  4. Haskie reguły wojny powietrznej z 1923 roku   309
  5. Prawo bombardowań powietrznych w regulacji z 1923 roku       323
  6. Wady Haskich reguł wojny powietrznej z 1923 roku      334
  7. Recepcja Haskich reguł wojny powietrznej z 1923 roku w doktrynie prawa międzynarodowego     338
  8. Doktryna prawa międzynarodowego i teoria celu wojskowego   344
  9. Pozostałe zagadnienia poruszone w ramach Haskich reguł wojny powietrznej z 1923 roku           348
  10. Raport specjalistów MKCK z 1930 roku           357
  11. Kongres praski z 1922 roku. Wojna powietrzna i międzynarodowe prawo lotnicze           360
  12. Konferencja rozbrojeniowa 1932–1934 w Genewie      361
  13. Stowarzyszenie Prawa Międzynarodowego – International Law Association (ILA)      369
  14. Projekt MKCK z Monako z 1934 roku   375
  15. Liga Narodów i zagadnienie wojny powietrznej           378
  16. Rezolucja Ligi Narodów z 1938 roku w sprawie bombardowań powietrznych       381
  17. Studium André Henry-Coüanniera      391
  18. Próby ratyfikacji dokumentu z 1923 roku        392
  19. Przykłady implementacji treści Haskich reguł wojny powietrznej z 1923 roku do regulaminów wojskowych           398
  20. Czy Haskie reguły wojny powietrznej z 1923 roku uzyskały status zwyczajowy przed 1 września 1939 roku?           406
  21. II wojna światowa i stan przestrzegania norm prawa wojny powietrznej           410
  22. Represalia w wojnie powietrznej jako uzasadnienie totalnej wojny powietrznej  419
  23. Stan prawa wojny powietrznej w początkowym okresie II wojny światowej       425
  24. Upadek norm rządzących wojną powietrzną w okresie II wojny światowej         428
  25. MKCK w okresie II wojny światowej   434
  26. Projekt MKCK z New Delhi z 1956 roku           434
  27. Doktryna prawa międzynarodowego wobec zjawiska nieograniczonej wojny powietrznej 442

 

Rozdział VI. Prawo wojny powietrznej w świetle PD I     447

  1. Uwagi ogólne           447
  2. Definicja pojęcia ludności cywilnej. Problem quasi-kombatantów          449
  3. Bombardowanie strefowe w PD I        456
  4. Zakaz ataków bez rozróżnienia w PD I 460
  5. Zasada proporcjonalności w PD I       469
  6. Definicja ataku         484
  7. Deklaracje interpretacyjne do treści PD I        486
  8. Definicja celów wojskowych w PD I    488
  9. Ochrona dóbr kultury           512
  10. Ochrona środowiska naturalnego a prawo wojny powietrznej   517
  11. Ochrona infrastruktury szczególnego typu       520
  12. Stosowanie środków ostrożności       525
  13. Status obszarów niebronionych         537
  14. IV Konwencja genewska z 1949 roku i prawo wojny powietrznej          545
  15. III Konwencja genewska z 1949 roku i prawo wojny powietrznej          547
  16. II Konwencja genewska z 1949 roku 551
  17. Relacja PD I w stosunku do wcześniejszych norm prawa bombardowań powietrznych     551
  18. Granice kodyfikacji prawa wojny powietrznej przez PD I           556

 

Rozdział VII. Wybrane aspekty prawa wojny powietrznej o charakterze szczegółowym                561

  1. Uwagi wstępne         561
  2. Status osób ewakuujących się w sytuacji awaryjnej z uszkodzonego samolotu    561
  3. Wiarołomstwo, stosowanie fałszywych oznaczeń          569
  4. Perfidia a fortele wojenne     574
  5. Kamuflaż w wojnie powietrznej          578
  6. Oznakowanie wojskowych statków powietrznych          584
  7. Oznaczenie o zmniejszonej widoczności. Oznaczenie bezzałogowych wojskowych statków powietrznych    591
  8. Obowiązek umundurowania załogi wojskowego statku powietrznego      595
  9. Zasady rządzące legalnością uzbrojenia wojskowego statku powietrznego          598
  10. Wybrane zagadnienia związane z wykorzystaniem uzbrojenia lotniczego            609
  11. Wojna powietrzna w świetle międzynarodowego prawa lotniczego        627

 

Rozdział VIII. Wojna powietrzna i orzecznictwo międzynarodowe           633

  1. Uwagi wstępne         633
  2. Sprawa poruczników Walkera i Smitha – stosowanie amunicji zapalającej w wojnie powietrznej   633
  3. Wyrok grecko-niemieckiego Mieszanego Trybunału Arbitrażowego w sprawie Coenca Bros v. Niemcy oraz wyrok rumuńsko-niemieckiego Mieszanego Trybunału Rozjemczego w sprawie Kiriadolou v. Niemcy       634
  4. Sprawa Lotus i jej wpływ na międzynarodowe prawo humanitarne         637
  5. Kommandobefehl        639
  6. Sprawa linczu w Essen          639
  7. Ustawa o nieprzyjacielskich lotnikach  640
  8. Sprawa zatopienia statku „Laconia”    643
  9. Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze    645
  10. Międzynarodowy Trybunał Wojskowy dla Dalekiego Wschodu   654
  11. Zasada Rendulica    658
  12. Ryuichi Shimoda i inni v. Państwo     661
  13. Opinia doradcza MTS z 1996 roku      665
  14. Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii   671
  15. Raport Komitetu przy Prokuratorze MTKJ w sprawie bombardowań NATO w Serbii w 1999 roku    690
  16. Raport Goldstone’a  700

17. Libia 2011  703

  1. Operacja „Protective Edge”   704
  2. Eritrea-Ethiopia Claims Commission (Komisja do spraw roszczeń Erytrea – Etiopia)  708
  3. Sprawa płk. Georga Kleina    709
  4. Niezależna Międzynarodowa Komisja Śledcza do spraw Syryjskiej Republiki Arabskiej     711
  5. Raport do Kongresu Stanów Zjednoczonych z przebiegu działań podczas I wojny w Zatoce Perskiej         712

 

Rozdział IX. Bezzałogowość i autonomia w wojnie powietrznej 715

  1. Bezzałogowość w wojnie powietrznej  715
  2. Autonomia i przyszła wojna powietrzna           724

 

Zakończenie   751

 

Bibliografia     757

  • Tytuł: Wojna powietrzna a międzynarodowe prawo humanitarne
  • Autor: Mateusz Piątkowski
  • ISBN: 978-83-8220-111-6, 9788382201116
  • Data wydania: 2021-04-14
  • Format: Ebook
  • Identyfikator pozycji: e_20po
  • Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego