Hanna Krzetuska. To maluję ja!

Michał Bieniek, Ewa Pluta, Karolina Szymanowska, Zofia Reznik

"Hanna Krzetuska. To maluję ja!" to dwujęzyczna publikacja poświęcona postaci i twórczości Hanny Krzetuskiej (1903-1999), malarki, pedagożki i aktywistki, współtwórczyni wrocławskiej PWSSP (później ASP). Krzetuska była także współodpowiedzialna za formowanie się powojennego środowiska plastycznego Wrocławia; była współzałożycielką Szkoły Wrocławskiej, tzw. Grupy. "...dążymy do umieszczenia postaci Hanny Krzetuskiej w szerszym kontekście - nie jako żonę prof. Eugeniusza Gepperta, pierwszego powojennego rektora wrocławskiej PWSSP, ale jako odważną twórczynię, abstrakcjonistkę podejmującą radykalne wybory artystyczne wbrew poglądom małżonka i części ówczesnego środowiska" - mówi redaktor publikacji Michał Bieniek, kurator i prezes fundacji Art Transparent. - "Tym razem, pozostając w nurcie herstorycznym, oprócz Krzetuskiej, przywołujemy także inne ważne dla Grupy postaci: Wandę Gołkowską i Krzesławę Maliszewską. Kluczowe jest tu przypomnienie twórczości zarówno samej Krzetuskiej, jak i innych związanych z Grupą artystek, w dotychczasowej historiografii mniej widocznych niż ich partnerzy". - dodaje. Książka prezentuje zarówno skróconą biografię, jak i zawiera wybór dzieł autorstwa Hanny Krzetuskiej znajdujących w kolekcjach publicznych i prywatnych. Refleksję nad postacią i dorobkiem Krzetuskiej, zarysowaną wprowadzeniem historycznym Ewy Pluty, pogłębiają teksty pisane ze współczesnej perspektywy autorstwa rzeźbiarki, Karoliny Szymanowskiej, a także Zofii Reznik, kuratorki i badaczki sztuki. Opowieść dopełniają transkrypcje dwóch debat zrealizowanych 15.10.2022 podczas forum "To maluję ja!" z udziałem m.in. Anny Szpakowskiej-Kujawskiej, Ewy Ludwiśńkiej-Chwałczyk, Miry Żelechower-Aleksiun czy Magdy Podsiadły. Co znajdziecie w środku? Tekst autorstwa artystki Karoliny Szymanowskiej na temat pracy nad wystawą 15% abstrakcji (Mieszkanie Geppertów, 2018) i o inspirowaniu się twórczością i postacią Hanny Krzetuskiej. Tekst ilustrują szkice z procesu pracy nad wystawą. Tekst autorstwa Ewy Pluty: przybliżenie biografii Hanny Krzetuskiej oraz jej historycznego tła. Tekst autorstwa Zofia Reznik dotyczący herstorycznej perspektywy sztuki wrocławskiej w szerszym polu, z uwzględnieniem twórczości artystek Grupy Wrocławskiej' poświęcony omówieniu problematyki pola i metodologii feministycznych odczytań historii. Transkrypcję debaty Malująca żona Gepperta: o realiach, przemilczeniach i relacjach z udziałem Anny Szpakowskiej-Kujawskiej, Miry Żelechower-Aleksiun, Ewy Ludwińskiej-Chwałczyk, a także Magdy Podsiadły.

Harald. Czterdzieści lat na Spitsbergenie

Birger Amundsen

Trzydziestosiedmioletni Harald Soleim trafił na Svalbard w 1977 roku. Choć planował zostać tam jedynie rok, by potem ruszyć na podbój Ameryki Południowej, Kapp Wijk stało się jego domem na kolejne czterdzieści lat. Wysoki, blady, energiczny mężczyzna. Miał brodę, ale bardziej niż trapera przypominał rabina. Żył tak, jak zawsze pragnął, i tak jak jego zdaniem żyć było trzeba. Znany ze swojego uporu i nieprzejednania, zyskał sławę na całym Svalbardzie. Lata spędzone w samotności zahartowały go i uczyniły jeszcze bardziej nieustępliwym. Samotnik w noce polarne, latem dusza towarzystwa. W swojej traperskiej chatce gościł agentów KGB, norweską królową i światowej sławy pianistę. Ma trudny charakter, ale jak mało kto zjednuje sobie ludzi. Norweski pisarz i dziennikarz Birger Amundsen, wieloletni powiernik Haralda, rysuje portret nietuzinkowego człowieka, który wybrał najdalszą Północ na swój dom. Z życzliwym dystansem opowiada historię Soleima, awanturnika, samotnika, a przede wszystkim oddanego przyjaciela. Człowieka pogodzonego z upływającym czasem i śmiercią. Bo jak mówi sam bohater książki: Jestem już stary, swoje przeżyłem, więc to dla mnie żadna tragedia.

Hardy. Jacka Kaczmarskiego zmagania wybrane

Kamila Czaja

Bogata bibliografia, doskonałe rozpoznanie literatury przedmiotu zaświadczone licznymi przywołaniami w tekście, owocują błyskotliwą analizą twórczości, wspartą znajomością kontekstów biograficznych, społeczno-politycznych oraz kulturowych. To warunki konieczne do świadomej lektury dzieła Kaczmarskiego, twórcy tak silnie osadzonego we współczesności, a jednocześnie czerpiącego z artystycznej tradycji oraz historii Polski i Europy. Warunki w tej pracy spełnione. […] książka świetnie napisana, prezentująca ciekawe interpretacje na podstawie rzetelnie udokumentowanych analiz. Jest to publikacja, która bez wątpienia wzbogaci stan wiedzy na temat twórczości najważniejszego polskiego barda, porządkując wiele dotychczasowych ustaleń oraz prezentując interesujące tezy własne Autorki. Fragment recenzji prof. UAM dra hab. Krzysztofa Gajdy   Hardy zawiera analizy wybranych wątków twórczości Jacka Kaczmarskiego. Kolejne części książki dotyczą: skomplikowanych relacji między bardem a rewolucją oraz sposobów metaforyzowania sprzeciwu wobec systemu, zmagań z Bogiem uchwyconych w interpretacji kilku tekstów kluczowych dla kolejnych etapów tej trudnej relacji (Walka Jakuba aniołem, Konfesjonał, Śniadanie z Bogiem, Diabeł mój), twórczego nawiązywania przez Kaczmarskiego do istniejących dzieł literackich, gatunków (Testament ’95) czy najtragiczniejszych elementów własnej biografii (utwory o chorobie). To „zmagania wybrane”, bo zbiór jest niekompletny, obejmujący zaledwie kilka możliwych do literaturoznawczego podjęcia kwestii. Ale i „zmagania wybrane”, bo to zmagania w pewnym sensie przez Kaczmarskiego wybrane, odważnie przez niego podjęte. Takie ujęcie tematu wpisuje się ideę barda jako hardego, zbuntowanego, kontestującego artysty, będącego w kontrze do tego, co go uwiera, i wchodzącego w twórczy dialog z tym, co go inspiruje.

Havel. Zemsta bezsilnych

Aleksander Kaczorowski

Biografia jednego z najważniejszych polityków europejskich ostatnich dziesięcioleci, słynnego dysydenta, pisarza i dramaturga, ostatniego prezydenta Czechosłowacji (19891992) i pierwszego prezydenta Republiki Czeskiej (19932003). Jego bogaty życiorys to także pretekst do opowiedzenia historii Europy Środkowo-Wschodniej, targających nią dziejowych burz i wielkich przemian, zwieńczonych obaleniem komunizmu i odrodzeniem demokracji podczas Jesieni Ludów 1989 roku. Havel nie przybył na Wawel. Aleksander Kaczorowski pokazuje, że ze szkodą dla nas wszystkich. A mógłby być nam pomocny, bo nie wierzył w fatum i przekonywał, że jesteśmy kowalami własnego losu. W przeciwieństwie do Kundery, który uważał, że życie jest gdzie indziej, on uważał, że życie jest wszędzie. To biografia Vaclava Havla, ale zarazem opowieść o XX wieku w sercu Europy. Zazdroszczę Alkowi Kaczorowskiemu tej książki. Mariusz Szczygieł Burżujski synalek, który chciał, żeby niepodległa Czechosłowacja była z nazwy socjalistyczna. Autorytet polityczny, który w wielu ważnych sprawach nie miał własnego zdania. Autor Siły bezsilnych, który z prawami człowieka na ustach wspierał wojenne awantury Waszyngtonu, za co został przezwany pożytecznym idiotą Busha. Krytyk oszustw kapitalizmu, który potrafił opowiedzieć się za prywatnymi funduszami emerytalnymi  przekrętem niemal doskonałym. A między tymi pęknięciami, sprzecznościami  praski hippis, kumpel, artysta i człowiek o wielkich ambicjach. Havel w opowieści Aleksandra Kaczorowskiego jest żywy, splątany, wieloznaczny. Jak go nie obrócisz, pokazuje się coś innego, nieraz zaskakującego. Czegóż więcej możemy oczekiwać od dobrej książki biograficznej? Artur Domosławski

Helena Rubinstein

Angus Trumble

URODA TO WŁADZA. Intrygująca opowieść o pierwszym światowym imperium kosmetycznym i o fascynującej kobiecie, która je zbudowała. A także o przeszłości, z którą postanowiła się rozstać. Helena Rubinstein opuściła krakowski Kazimierz w latach 90. XIX wieku, gdy miała 23 lata. Po krótkim przystanku w cesarskim Wiedniu wyemigrowała do Australii, gdzie zarabiała na życie jako guwernantka i kelnerka, aż wreszcie otworzyła swój pierwszy salon piękności w Melbourne. W późniejszych czasach pilnie strzegła swego wizerunku, świadomie tworzyła własny mit i wymazała z niego sporo zdarzeń. Niniejsza książka je odtwarza, pokazując zaskakujące początki jej kariery na antypodach. To zaginiony" rozdział bogatej opowieści o autorce chwytliwego hasła reklamowego Uroda to władza twórczyni pierwszej globalnej korporacji w branży kosmetycznej, marki, która w latach największego rozkwitu była uważana za synonim elegancji i zatrudniała 30 tysięcy kobiet na całym świecie.

Helena Więckowska. Bibliotekarz, historyk, bibliolog

Jadwiga Konieczna, Magdalena Rzadkowolska

Profesor Helena Więckowska (1897-1984) była z pewnością jedną z najbardziej znaczących postaci w polskim bibliotekarstwie, w okresie powojennym. Wniosła także istotny wkład w rozwój polskiej bibliologii i wydatnie przyczyniła się do ukształtowania systemu akademickiego kształcenia bibliotekarzy. Bibliografia Jej dorobku naukowego liczy 221 pozycji. Są w nim rozprawy, artykuły, recenzje, hasła w słownikach i encyklopediach. Jest to również dorobek zróżnicowany tematycznie, co potwierdza trafność określenia „bibliolog praktyk”, użytego wobec dokonań Profesor Więckowskiej przez Krzysztofa Migonia. Pomimo upływu lat, do prac Heleny Więckowskiej nadal sięgają kolejne już pokolenia badaczy. Na szczególną uwagę zasługuje artykuł „Profesor Helena Więckowska w dokumentach aparatu bezpieczeństwa PRL”, którego autor na podstawie szczegółowej kwerendy akt zgromadzonych w Instytucie Pamięci Narodowej, przedstawił opinie, wnioski z obserwacji i oceny działań Heleny Więckowskiej, jakich dokonywali pracownicy aparatu bezpieczeństwa PRL. Przypadek Profesor Więckowskiej jest doskonałą ilustracją sytuacji polskich elit w czasach Polski Ludowej. Obraz Heleny Więckowskiej, jaki wyłania się ze wspomnień jest jak najbardziej prawdziwy, a przedstawiony wizerunek Profesor Heleny Więckowskiej obrazuje nieprzeciętną osobowość. 

Henryk Kocój. Bibliografia z okazji dziewięćdziesiątych urodzin Profesora

red. Maciej Kucharski, Dariusz Nawrot, Dariusz Rolnik

Praca jest zestawieniem bibliografii Henryka Kocója, zawiera też jego życiorys naukowy oraz zestawienie nazwisk doktorantów Profesora.

Henryk Sienkiewicz jakiego nie znamy

Kamil Kartasiński

Wszyscy czytali Sienkiewicza. Nie wszyscy jednak wiedzą, jaki był poza kartami swoich utworów. Lektura tej publikacji pokaże wielkiego noblistę jako człowieka z krwi i kości. Od ponad wieku jego powieści i nowele stanowią jeden z filarów literackiego kanonu Polaków. Trylogia i „Krzyżacy” współtworzyły polską świadomość narodową, „W pustyni i w puszczy” fascynuje młodych czytelników, a „Quo vadis” zachwyca rozmachem wczesnochrześcijańskiej epopei. Biografia laureata literackiego Nobla to przykład losów Polaka schyłku epoki zaborów. Żył w cieniu powstań narodowych, wybrał pracę u podstaw, podróżował po świecie, ale wciąż myślał o Polsce i dla niej działał. Jednocześnie był wyjątkowy i jak każdy twórca mierzył się ze swoją sławą – szukał tematów, promował się, zdobywał wysokie honoraria, wreszcie musiał radzić sobie z tym, że stał się idolem rodaków. Autor „Henryka Sienkiewicza jakiego nie znamy...” pokazuje losy i osobowość pisarz poprzez listy, które pisał do rodziny, przyjaciół i współpracowników. W tym specyficznym zwierciadle odbija się postać nietuzinkowa, a jednocześnie taka, którą można bardzo polubić. Wszystkim Państwu, którzy nie lubią bezrefleksyjnie przyjmować informacji o przeszłości i nie chcą wyłącznie medialnie użytecznych schematów interpretacyjnych polecam niniejszą lekturę. dr hab. Maciej Fic, Instytut Historii Uniwersytetu Śląskiego Kamil Kartasiński – absolwent Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego, publicysta portalu Histmag.org. Współautor książki „Wywieziono nas bydlęcymi wagonami” (2015). Obecnie opracowuje wspomnienia weterana armii niemieckiej oraz zajmuje tematyką walk o Śląsk w 1945 roku. Redaktor gazety parafialnej „Głos św. Ludwika” w Katowicach-Panewnikach. Pasjonat I i II wojny światowej oraz rozmów z żyjącymi weteranami tej ostatniej. Miłośnik gier komputerowych o tematyce historycznej, fan muzyki filmowej i języka niemieckiego. Motto życiowe: „Per aspera ad astra”.