Estetyka jako źródło refleksji nad prawem

Jędrzej Janicki

W Portrecie Doriana Graya przeczytamy, że każda sztuka jest bezużyteczna. Kusząca to wizja, jednak niekoniecznie prawdziwa. Sztuka może być użyteczna, i to w wielu innych wymiarach niż propagandowy. Estetyka jako źródło refleksji nad prawem ukazuje możliwość traktowania dzieł sztuki jako pewnego początku - w tym przypadku początku namysłu o charakterze teoretyczno- i filozoficznoprawnym. Świat sztuki i świat prawa nie stanowią dwóch wrogich sobie i obcych uniwersów. Wręcz przeciwnie, zachodzi między nimi pewnego rodzaju relacja oparta na podobieństwach, które niniejsza książka stara się zaprezentować. Próba ta może okazać się atrakcyjna zarówno dla filozofów, kulturoznawców, jak i prawników, którzy cenią nieco szerszą niż dogmatyczna refleksję nad prawem i którzy przyjmują, że prawo stanowi jedną tylko ze składowych kulturowego dorobku człowieka. "Książka stanowi oryginalne rozwiązanie problemu badawczego i równocześnie potwierdza ugruntowaną filozoficznoprawną wiedzę Autora. Na uznanie zasługuje również twórcza warstwa refleksyjna charakteryzująca tę książkę, utrzymana w konwencji nieprzekraczalnej ścisłości merytorycznej". dr hab. Anna Rossmanith Jędrzej Janicki (1994) - doktor prawa związany z Uniwersytetem Łódzkim, absolwent filozofii. Badacz estetyki prawa, zwłaszcza związków zachodzących między prawem a kulturą.

Etyka

Benedykt de Spinoza

Klasyczny tekst w nowoczesnej formie ebooka. Pobierz go już dziś na swój podręczny czytnik i ciesz się lekturą!

Etyka medyczna. Krótkie Wprowadzenie 25

Michael Dunn, Tony Hope

KRÓTKIE WPROWADZENIE - książki, które zmieniają sposób myślenia!   Etyka medyczna to przegląd najważniejszych współczesnych zagadnień z tego zakresu – od tak trudnych jak eutanazja, po związane z dystrybucją usług zdrowotnych. Pytania etyczne dotyczą różnych dziedzin medycyny, a także dostępu do służby zdrowia i zarządzania jej zasobami. Autorzy przedstawiają sposoby racjonalnego rozumowania i argumentowania, które – ich zdaniem – powinny być podstawą dyskusji w obrębie prezentowanej tematyki. Kwestie etyki medycznej ukazują zarówno w kontekście praktyki służby zdrowia, jak i placówek opiekuńczych, spraw społecznych, politycznych oraz dyskusji medialnej. * Interdyscyplinarna seria KRÓTKIE WPROWADZENIE piórem uznanych ekspertów skupionych wokół Uniwersytetu Oksfordzkiego przybliża aktualną wiedzę na temat współczesnego świata i pomaga go zrozumieć. W atrakcyjny sposób prezentuje najważniejsze zagadnienia XXI w. – od kultury, religii, historii przez nauki przyrodnicze po technikę. To publikacje popularnonaukowe, które w formule przystępnej, dalekiej od akademickiego wykładu, prezentują wybrane kwestie. Książki idealne zarówno jako wprowadzenie do nowych tematów, jak i uzupełnienie wiedzy o tym, co nas pasjonuje. Najnowsze fakty, analizy ekspertów, błyskotliwe interpretacje. Opiekę merytoryczną nad polską edycją serii sprawują naukowcy z Uniwersytetu Łódzkiego: prof. Krystyna Kujawińska Courtney, prof. Ewa Gajewska, prof. Aneta Pawłowska, prof. Jerzy Gajdka, prof. Piotr Stalmaszczyk.

Etyka normatywna. Między konsekwencjalizmem a deontologią

Krzysztof Saja

Książka stanowi próbę syntezy trzech wielkich nurtów etycznych: konsekwencjalizmu, deontologii oraz etyki cnót. Autor, sprawnie poruszając się we współczesnej etyce anglosaskiej, opisuje ich filozoficzne źródła, wady i zalety, skupiając się zwłaszcza na konsekwencjalizmie i deontologii. Stara się pokazać, że choć ich zwolennicy przyjmują wiele trafnych przekonań, niepotrzebnie podnoszą je do najważniejszej rangi, dewaluując intuicje swoich przeciwników. Wynikiem takiej oceny jest pomysł tworzenia teorii hybrydowych. Stanowią one sposób pogodzenia zwaśnionych nurtów poprzez zbudowanie syntetycznej koncepcji, która uwzględniać będzie najważniejsze przekonania przyjmowane przez spierające się ze sobą etyczne obozy. Ponieważ cel taki nie byłby osiągalny bez wcześniejszej szczegółowej analizy, czytelnik znaleźć może w książce opis najważniejszych cech poszczególnych tradycji, dokonany z myślą o wszystkich tych, którzy interesują się poszukiwaniem racjonalnego uzasadnienia norm moralnych. Problem wyboru pomiędzy konsekwencjalizmem a deontologią rzadko bywa prezentowany w sposób całościowy, pozwalający czytelnikowi na uchwycenie najważniejszych argumentów (i kontrargumentów) obu stron. [ …] Recenzowana praca K. Saji stanowi próbę przedstawienia właśnie tego rodzaju opracowania i – warto podkreślić to już na samym wstępie – próbę niezwykle ambitną, bardzo szeroko zakrojoną, samodzielną w sposobie prezentacji i doboru materiału, a także zawierającą oryginalny wkład autora w postaci szkicu koncepcji hybrydowego konsekwencjalizmu wielu funkcji. […] Należy uznać ją za pozycję bardzo wartościową, starannie przygotowaną i wartą polecenia. (Z recenzji wydawniczej dr hab. Jacka Jaśtala) Krzysztof Saja, ur. 24 lutego 1979 roku, pracownik Zakładu Etyki Instytutu Filozofii Uniwersytetu Szczecińskiego. Specjalizuje się w zakresie metaetyki, etyki normatywnej oraz etyki stosowanej. Jest autorem książki Język etyki a utylitaryzm. Filozofia moralna Richarda M. Hare’a (2008) oraz kilkunastu artykułów naukowych wydanych w Polsce i za granicą. Przebywał na stażach i szkoleniach w takich ośrodkach jak Humboldt-Universität zu Berlin (Niemcy), Aarhus Universitat (Dania), Keele University (Anglia) i The University of Edinburgh (Szkocja).  

Etyki a cywilizacje

Feliks Koneczny

Tytuł podany w liczbie mnogiej mieści w sobie zarazem tezę, że nie ma jakiejś jedynej ogólnoludzkiej cywilizacji, ani też takiej etyki. Zachodzi jednak między tymi kategoriami ta zasadnicza różnica, że pośród systemów etycznych istnieje jeden przeznaczony dla całej ludzkości i dla całej nie tylko stosowny, lecz właśnie najstosowniejszy, mianowicie etyka katolicka, gdy tymczasem żadna cywilizacja nie może objąć wszystkich ludów i krajów, bo każda z nich zawsze gdzieś będzie niewłaściwa. Etyka pozostaje zawsze w ścisłym związku z prawem. Oba te pojęcia wyjaśniają się też najlepiej we wzajemnej łączności. Jak świadczy indukcja historyczna, nie było nigdy nigdzie prawa bez tzw. sankcji karnych, których przeznaczeniem jest zmuszać do posłuchu niechętnych do posłuszeństwa prawu. Prawo jest bowiem systemem obowiązków przymusowych, od których uchylić się nie da, choćby kto chciał, chyba że zechce narażać się na kary. Etyka zaś jest spełnianiem obowiązków bez przymusu i stanowi jarzmo dobrowolnie na się nałożone. (fragment)

Eutyfron

Platon

Książka w dwóch wersjach językowych: polskiej i greckiej: Platon / , Eutyfron. Tłumaczył Stanisław Siedlecki to dialog greckiego filozofa Platona, zaliczany do wczesnego okresu jego twórczości. Treścią utworu jest fikcyjna rozmowa nauczyciela Platona, Sokratesa, z głęboko religijnym współobywatelem Eutyfronem, od którego nazwano dialog. Tematem jest pojęcie pobożności i jej związek z etyką. (za Wikipedią).

Eutyfron

Platon

Eutyfron to utwór Platona, filozofa greckiego, ateńczyka, twórcy tradycji intelektualnej znanej jako platonizm.   Treścią utworu jest fikcyjna rozmowa nauczyciela Platona, Sokratesa, z głęboko religijnym współobywatelem Eutyfronem, od którego nazwano dialog. Tematem jest pojęcie pobożności i jego związek z etyką.  

Ewangelia Filipa

Jean-Yves Leloup

EWANGELIA Z III WIEKU Ewangelia Filipa, tak jak Ewangelia Tomasza (również komentowana przez Jeana-Yvesa Leloupa i wydana w tej samej kolekcji), należy do tekstów apokryficznych napisanych w języku koptyjskim. Odkrywano je począwszy od roku 1945 w grotach Nag Hammadi w Górnym Egipcie. Ta ewangelia gnostycka z III wieku, prawdopodobnie pełniąca rolę ówczesnego katechizmu dla wtajemniczonych, wydaje się oryginalnym świadectwem życia i nauczania Chrystusa w Jego czasach. Jako tekst przypisywany jednemu z najbliższych uczniów Jezusa pozwala, być może, odkryć Jego bardziej ludzką postać, charakteryzującą się dużą swobodą wypowiedzi i zachowania w stosunku do otaczających Go mężczyzn i kobiet. Szczególnego znaczenia nabiera osoba Marii Magdaleny, „towarzyszki" Mistrza, oraz inicjalny charakter ich związku i uosabiany przezeń obraz powrotu do pierwotnej Jedności pierwiastków męskiego i żeńskiego.

Ewolucja i stworzenie

Ernan McMullin

Doktryna stworzona przez Darwina od początku była zapowiedzią filozoficznych emocji. Jej powstanie stawiało pod znakiem zapytania ustalone od wieków metafizyczne dogmaty. Zadrżały bezpieczne podstawy niezmiennego porządku rzeczy. Doszło do zgorszenia artystotelików i purytańskiej Anglii. Czy nie ma ucieczki od tragicznej historii ewolucji? A może gdzieś pod jej powierzchnią tli się światełko nadziei? W swojej książce Ernan McMullin dowodzi, że traktowanie ewolucji i stworzenia jako dwóch wykluczających się idei jest wyrazem niezrozumienia tych pojęć. Głębokość historycznej refleksji, rzeczowość i szerokość spojrzenia Autora sprawiają, że każdy Czytelnik da się porwać tej filozoficznej odysei. 

Faith and Reason in Russian Thought

Teresa Obolevitch, Paweł Rojek (eds)

 In Russian culture there was neither Scholasticism nor Renaissance, and the problem of faith and reason was formulated most of all on the ground of Patristic tradition. This collection of essays explores various dimensions of this alternative Russian account. It shows peculiarities of Orthodox interpretation of faith, traces the interrelations between Eastern and Western thinkers, and investigates the heritage of Russian religious philosophy, with a special attention to Pavel Florensky, Sergius Bulgakov and Georges Florovsky.   Contributors:   Andrei Bronnikov, Sergei Khoruzhy, Svetlana Klimova, Anna Kurkiewicz, Andrey Maidansky, Olga Morozova, Alexei V. Nesteruk, Sergey Nizhnikov, Teresa Obolevitch, Paweł Rojek, Peter Rusnák, Marina U. Savel’eva, Walter Sisto, Tomas Sodeika, Lina Vidauskytė, Janna Voskressenskaia.

Fedon

Platon

Fedon należy do Dialogów Platońskich utworów stanowiących próbę zdefiniowania kluczowych pojęć filozoficznych. W Fedonie przebywającego w więzieniu Sokratesa odwiedzają przyjaciele i uczniowie, z którymi filozof dyskutuje o sprawach śmierci. W swoistej mowie pożegnalnej do uczniów filozof wyraża pogląd, jakoby śmierć stanowiła rozdzielenie duszy i ciała, i podkreśla, że to sprawami duszy powinien zajmować się filozof. Ustami Sokratesa wyraża też Platon przekonanie o nieśmiertelności duszy i przedstawia na to dowody. Dialog kończy się opisem śmierci Sokratesa.

Fenomen normatywności

Bartosz Brożek, Anna Brożek, Jerzy Stelmach

Książka stanowi próbę zmierzenia się z zagadką normatywności. Autorzy starają się odpowiedzieć na pytanie, jak należy rozumieć pojęcia normatywne, takie jak obowiązek, powinność czy poprawność. Analizują także normatywny wymiar rozmaitych dziedzin ludzkiego życia – moralności, prawa i języka. Stawiają wreszcie problem granic normatywności, rozważając go w kontekście sporu o tzw. błąd naturalistyczny. Fenomen normatywności to unikalna w polskiej literaturze filozoficznej próba spojrzenia na kwestie związane z normatywnością w całej ich złożoności, a przy tym poszukująca wspólnych podstaw dla rozmaitych wcieleń dyskursu normatywnego. Autorzy stawiają prowokacyjną tezę, że utrwalony przez filozofów nowożytnych schemat rozważań o normatywności stanowi przeszkodę w zrozumieniu, czym ona jest.   Autorzy:   Anna Brożek – filozof i pianistka, adiunkt w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka 8 książek, w tym Principia musica (Semper 2008), Kazimierz Twardowski. Die Wiener Jahre (Springer 2011) i Theory of Questions (Rodopi 2012) oraz kilkudziesięciu artykułów z zakresu metodologii, semiotyki logicznej, aksjologii, historii filozofii polskiej i muzykologii.   Bartosz Brożek – filozof i prawnik, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, pracownik Katedry Filozofii Prawa i Etyki Prawniczej UJ oraz Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych. Autor lub współautor 11 książek, w tym Normatywność prawa (Wolter Kluwer 2012), Rule-following. From Imitation to the Normative Mind (Copernicus Center Press 2013) oraz kilkudziesięciu artykułów z zakresu filozofii prawa, etyki, filozofii nauki, filozofii logiki i kognitywistyki.   Jerzy Stelmach – filozof i prawnik, profesor zwyczajny, doktor honoris causa uniwersytetów w Heidelbergu i Augsburgu, kierownik Katedry Filozofii Prawa i Etyki Prawniczej UJ, autor lub współautor kilkuset artykułów naukowych i kilkunastu książek, w tym Die hermeneutische Auffasung der Rechtsphilosophie (Gremer 1991), Methods of Legal Reasoning (Springer 2006) oraz Sztuka negocjacji prawniczych (Wolters Kluwer 2011). 

Fenomenologia jako możliwość filozofii dramatu Józefa Tischnera

Agnieszka Wesołowska

Praca Fenomenologia jako możliwość filozofii dramatu Józefa Tischnera poświęcona jest problemowi odczytania fenomenologii Husserla w filozofii dramatu Józefa Tischnera. Tak sformułowany temat wyznacza strukturę pracy, której trzyczęściowa architektonika odpowiada rozwojowi twórczości filozoficznej Tischnera od fenomenologii do filozofii dramatu. W części pierwszej zaprezentowano problem rozumienia samej fenomenologii Husserla (fenomenologii klasycznej); w części drugiej – rozumienie fenomenologii przez Tischnera; w części trzeciej – przejście od fenomenologii do filozofii dramatu. U podstaw rozważań zawartych w pracy leży wyraźnie sprecyzowany zamiar badawczy: dążenie z jednej strony do ukazania fenomenologii Husserla jako projektu, projektu fenomenologii transcendentalnej; z drugiej strony – do uwyraźnienia tych aspektów filozofii dramatu, które świadczą o jej fenomenologicznej proweniencji. W ten sposób sformułowany cel pracy umożliwia przeprowadzenie analiz mających na celu: po pierwsze, ukazanie filozoficznej twórczości Józefa Tischnera w nowym świetle; po drugie, scharakteryzowanie Tischnerowskiego rozumienia fenomenologii i prezentowanego przezeń ujęcia świadomości egotycznej; po trzecie, podjęcie kwestii wykładni samej fenomenologii, problemu jej granic i możliwości; po czwarte, rozważenie złożonego zagadnienia transcendentalizmu w filozofii Husserla. Badania nad rozwojem twórczości Tischnera pokazały, że w przejściu od filozofii transcendentalnej do filozofii dramatu nie ma żadnego przypadku. Najważniejszym osiągnięciem pracy jest sformułowanie oraz uzasadnienie tezy, że Tischnera filozofia dramatu stanowi konsekwencję namysłu nad fenomenologią Edmunda Husserla; co przy tym najistotniejsze, chodzi o fenomenologię transcendentalną, a więc tę część twórczości Husserla, która była niemal obca Romanowi Ingardenowi, nauczycielowi Tischnera. Ważność analiz oraz skorelowany z nimi nowatorski charakter opracowania wiążą się również z uzasadnieniem twierdzenia, że samą koncepcję dramatu można uznać za rezultat dociekań dotyczących „ja” oraz jego otwarcia na to, co transcendentne  – zwieńczenie badań nad świadomością egotyczną, badań, których możliwość otwiera fenomenologia Husserla.

Figury i znaczenia mądrości. Studium interdyscyplinarne

red. Marta Zając

Tom Figury i znaczenia mądrości przywołuje mało dziś popularne pojęcie mądrości. W konfrontacji ze współczesnością mądrość wydaje się projektem nie dość obiecującym i mało życiowym. Ujęcie takie daje się jednak obronić jedynie w wąskiej perspektywie myślenia technicznego, zorientowanego na szybki i wymierny sukces. Autorzy interdyscyplinarnych szkiców – z obszaru filozofii i teologii, literaturoznawstwa oraz językoznawstwa – proponują innego rodzaju podejście. W klasycznych dziełach kultury europejskiej poszukują odpowiedzi na pytanie o naturę mądrości, nadając jednocześnie tymże odpowiedziom sens egzystencjalnych tropów. Książka stanowi więc udane połączenie kultury i myśli wysokiej z codziennością, akademickiej obiektywności z osobistym zaangażowaniem. Jest zaproszeniem do rozmowy o tym, czy można (jeszcze) i czy warto być – mądrym?

Fileb

Platon

Fileb to utwór Platona, filozofa greckiego, ateńczyka, twórcy tradycji intelektualnej znanej jako platonizm.   Filep to dialog w którym rozmówcy spierają się o to, czy najwyższe dobro polega na przyjemności czy na mądrości.  

Fileb

Platon

Fileb zaliczany jest do późnych dialogów Platońskich. Tak jak w pozostałych główną postacią jest Sokrates, który tutaj dyskutuje z Filebem o tym, czy najwyższe dobro polega na przyjemności, czy na mądrości. Z dialogu wynika, że ani przyjemność, ani wiedza same w sobie nie mogą być dobre, a dobro stanowi połączenie obu. Rozmówcy spierają się o to, która składowa powinna dominować w tym połączeniu i je określać. Sokrates wyraża pogląd zbieżny z przekonaniem samego Platona że to wiedza powinna być ograniczeniem dla przyjemności.