Allgemeines. Wissenskompendium

1
E-book

Alimenty bez tajemnic. Poradnik Praktyczny

Dominika Bołądź

Jasno i przejrzyście przedstawiona w tym e-booku wiedza, pozwoli Ci lepiej zrozumieć prawo i procedurę związane z alimentami. Po lekturze, będziesz w stanie podjąć najlepsze decyzje dla swojej rodziny z pełną świadomością wieloaspektowości procesu uzyskania alimentów. Walka o uzyskanie odpowiednich alimentów to zadanie będące nie tylko wyzwaniem, ale także emocjonalnie wyczerpującym doświadczeniem. Każdy rozdział tego e-booka został starannie zaplanowany w oparciu o wieloletnie doświadczenie zdobyte na salach sądowych w taki sposób, aby zaoferować Ci praktyczne wskazówki, które bezpośrednio się przełożą na Twoje sukcesy w sądzie i ograniczą zbędny stres i napięcia. Od autorki: Moja praca to nie tylko zawód, to misja - pomagać innym w dążeniu do sprawiedliwości i rozwiązywaniu problemów prawnych. Publikację tę przygotowałam z radością, pasją i sercem. Przekazuję w niej w nią całą swoją wiedzę i doświadczenie, aby dostarczyć Ci kompleksowy przewodnik, który ułatwi napisanie pozwu w sprawie o alimenty i wesprze Cię na każdym kroku tego procesu.

2
E-book

Bezpieczeństwo powietrzne imprez masowych

Konrad Dobija

 Analiza bezpieczeństwa imprez masowych z punktu widzenia możliwości zabezpieczenia imprez masowych z powietrza. Historia, prawo, przykłady aktów terroru podczas imprez masowych. 

3
E-book

Bezpieczeństwo publiczne Federacji Rosyjskiej. Analiza wybranych kategorii przestępstw unormowanych w Kodeksie karnym Federacji Rosyjskiej

Natasza Duraj

Zapewnienie bezpieczeństwa publicznego stanowi warunek konieczny utrzymania pożądanego stanu w państwie, który przejawia się w zapobieganiu czynom wymierzonym w dobro kraju, porządek publiczny oraz życie, zdrowie i mienie jego obywateli. Jest to jedno z najważniejszych zadań każdego państwa, a jego ochrona stanowi jedno z najstarszych zadań publicznych, związanych z podstawową funkcją władzy publicznej. W publikacji zaprezentowano szereg istotnych zagadnień związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa  publicznego w Rosji. Monografia zawiera analizę postanowień Konstytucji Federacji Rosyjskiej, Koncepcji bezpieczeństwa publicznego w Federacji Rosyjskiej oraz rosyjskiego Kodeksu karnego, a część empiryczna pracy oparta została na analizie materiałów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Federacji Rosyjskiej oraz rosyjskiej Prokuratury Generalnej. Książka adresowana jest do szerokiego grona odbiorców zainteresowanych problematyką kształtowania szeroko rozumianego bezpieczeństwa publicznego, jak również do studentów i słuchaczy studiów podyplomowych na kierunkach bezpieczeństwo publiczne, zarządzanie oraz ekonomia.

4
E-book

Cui bono? Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Annie Pikulskiej-Radomskiej

Łukasz Jan Korporowicz, Dagmara Skrzywanek-Jaworska

Profesor Anna Pikulska-Radomska jest znakomitą znawczynią prawa rzymskiego, autorką licznych opracowań naukowych, wysoko cenioną wykładowczynią akademicką, mistrzynią i wychowawczynią młodego pokolenia prawników. To serdeczny, ciepły człowiek oraz sprawdzony, nieoceniony przyjaciel. Dedykowana Jej księga jubileuszowa stanowi wyraz wdzięczności autorów za lata nauki, wspólnej pracy i bliskich relacji. Tytuł księgi – Cui bono? – wyraża potrzebę poszukiwania przyczyn i celów zdarzeń we wszystkich otaczających nas przestrzeniach życia. Ta myśl nieustannie towarzyszy Profesor Annie Pikulskiej-Radomskiej w podejmowanych działaniach oraz inspiruje otoczenie do refleksji nie tylko nad kształtem, lecz przede wszystkim nad istotą i sensem instytucji prawa.

5
E-book

Dekodyfikacja prawa w Polsce

Jan Rudnicki

Celem niniejszej pracy jest opisanie historii zjawiska dekodyfikacji prawa cywilnego w Polsce oraz sformułowanie odpowiedzi na pytania, do jakiego stopnia jest ono dzisiaj zdekodyfikowane oraz jaką rolę w systemie źródeł prawa odgrywa Kodeks cywilny. Postawienie takich pytań wydaje się zasadne z co najmniej kilku powodów. Dekodyfikacja zdaje się być obecnie relatywnie "nową" cechą wyróżniającą prawa prywatnego tradycji kontynentalnej2 - od niemal czterech dekad jest szeroko dyskutowana. Nie ustają również wynikające z tej dyskusji spory o znaczenie kodyfikacji w systemie prawa. Za rolę nauk prawnych można zaś uznać przede wszystkim opisywanie normatywnej i około normatywnej rzeczywistości, dlatego też szersze odniesienie się do symptomów dekodyfikacji występujących na polskim gruncie wydaje się nieodzowne i stanowić powinno przy tej okazji wypełnienie pewnej istotnej luki w dotychczasowej literaturze prawniczej. W drugiej kolejności warto zaś wskazać, że wśród skutków postępującej dekodyfikacji prawa cywilnego wymienia się wzrost roli przeróżnych sposobów tworzenia norm, które w idealnym świecie oświeceniowego kodeksu cywilnego oraz pozytywizmu prawniczego w ogólności zdawały się być skazane na zapomnienie.

6
E-book

Doprawdy litość to zbrodnia. Księga jubileuszowa z okazji 70. urodzin Profesora Bogusława Sygita

Brunon Hołyst, Jerzy Duży, Piotr Grzegorczyk, Zbigniew Wardak, ...

Prezentowana księga jubileuszowa powstała dla uczczenia kariery naukowej i zawodowej Profesora Bogusława Sygita - wybitnego prawnika i wielkiej postaci polskiej kryminalistyki. Zaproszenie do udziału w tworzeniu publikacji przyjęło znamienite grono Autorów - przyjaciół, współpracowników i uczniów Jubilata. Wśród nich są przedstawiciele nauk penalnych oraz innych dziedzin, w szczególności prawa medycznego i medycyny. Stanowią oni szeroką reprezentację sędziów, prokuratorów, lekarzy, funkcjonariuszy policji i innych służb. Wielu z nich, tak jak Profesor, przez lata udanie łączy pasję badawczą z praktyką. W dobie postępującej specjalizacji, także wśród przedstawicieli dyscyplin akademickich, Profesor pozostał bowiem prawdziwym humanistą o niezwykle rozległych zainteresowaniach naukowych i zawodowych, potrafiącym dostrzegać złożone problemy naukowe i odnosić je do praktyki. Księga, obejmująca ponad sześćdziesiąt artykułów, stanowi wyraz najwyższego uznania dla dokonań Profesora Bogusława Sygita.

7
E-book

Foundations of Animal Law. Concepts - Principles - Dilemmas

Tomasz Pietrzykowski

Foundations of Animal Law. Concepts-Principles-Dilemmas stanowi anglojęzyczną i skierowaną do audytorium międzynarodowego wersję książki wydanej w 2022 r. pod tytułem Prawo ochrony zwierząt. Pojęcia, zasady, dylematy. Omawia ona filozoficzne, etyczne i dogmatyczno-komparatystyczne aspekty nowopowstającej dziedziny regulacji prawnej – prawa ochrony zwierząt. Identyfikuje kluczowe wartości, pojęcia i instytucje składające się na współczesny model prawnej ochrony zwierząt. Dokonuje tego w oparciu o analizę prawodawstwa polskiego i zagranicznego, w szczególności prawa Unii Europejskiej. Sprawia to, że zawarte w książce ujęcie ma charakter unikalny, a jej wartość dalece wykracza poza dominujące w literaturze przedmiotu argumentacje zmierzające do wykazania istnienia racji etycznych za gruntownymi zmianami prawnej sytuacji zwierząt.

8
E-book

Jak zostać prawnikiem

Marta Jarmałkowicz

  E-book – "Jak zostać prawnikiem". Seria kreatywność. Zarządzanie. Seria książek naukowych i popularnonaukowych Książka Jak zostać prawnikiem autorstwa Marty Jarmałkowicz jest adresowana do ludzi młodych, którzy dopiero decydują się na wybór drogi zawodowej oraz do studentów pierwszych lat studiów prawniczych. W sposób przystępny mówi o tym jakie predyspozycje powinien posiadać przyszły prawnik (doskonałą pamięć, systematyczność, zamiłowanie do archiwizowania danych, spokój, opanowanie i wiele innych). Pierwszym etapem kariery prawniczej jest wybór uczelni i pomyślne przejście rekrutacji. Kolejnym jest nauka i zdawanie egzaminów wynikających z programu studiów prawniczych. Poradnik zawiera ważne, dodatkowe informacje z tego zakresu. Dwa ostatnie rozdziały poświęcone są rodzajom aplikacji, egzaminom wstępnym, zajęciom i egzaminom końcowym oraz możliwościom zatrudnienia po ukończeniu studiów prawniczych. Dane zawarte w książce oparte są na obowiązujących aktach prawnych oraz informacjach zaczerpniętych z oficjalnych stron internetowych uczelni. Poradnik jest swoistym kompendium wiedzy i przewodnikiem w procesie zdobywania wymarzonej profesji przez przyszłych adeptów prawa. Zanim zdecydujesz się zostać prawnikiem, koniecznie zajrzyj do tej książki.  

9
E-book

Jurysprudencja 10. W stronę krytycznej filozofii orzekania. Polityczność, etyka, legitymizacja

Rafał Mańko

Celem serii wydawniczej "Jurysprudencja" jest publikowanie monografii z zakresu teorii i filozofii prawa, a także dyscyplin prawniczych podejmujących problematykę teoretyczno- i filozoficzno-prawną w ramach własnych badań przedmiotowych. Inicjatywa powołania tego rodzaju serii wydawniczej spotkała się z dużym zainteresowaniem wszystkich ośrodków naukowych zajmujących się wskazaną problematyką, a także znanych naukowców z ośrodków zagranicznych. Redaktorzy serii Marek Zirk-Sadowski, Tomasz Bekrycht Prezentowana publikacja jest pierwszą w polskiej nauce próbą spojrzenia na zjawisko orzekania - sądowego stosowania prawa, w tym jego operatywnej wykładni - w perspektywie krytycznej filozofii prawa. Nawiązując do czołowych przedstawicieli tego nurtu w jurysprudencji anglosaskiej (takich jak Duncan Kennedy, Costas Douzinas, Adam Gearey), autor konstruuje własny model filozoficzno-prawny, który określa mianem krytycznej filozofii orzekania. Wychodząc od założeń ontologicznych, epistemologicznych i metodologicznych teorii krytycznej, za kluczowy punkt wyjścia uznaje uwzględnienie w teorii orzekania problematyki polityczności (thepolitical), rozumianej - za Chantal Mouffe - jako fundamentalny i nieusuwalny antagonizm społeczny, a także ideologii rozumianej w nawiązaniu w szczególności do koncepcji Slavoja Ziżka. Ponadto nawiązuje krytycznie do juryscentrycznego projektu Artura Kozaka, prowadząc m.in. rozważania nad granicami prawniczej władzy dyskrecjonalnej. Odsłonięcie politycznych i ideologicznych uwikłań orzekania skłania do przemyślenia na nowo etyki sędziowskiej, która - zdaniem Autora - powinna być oparta na imperatywie dążenia do sprawiedliwości, rozumianej niejako dająca się skodyfikować formuła, lecz przede wszystkim jako usuwanie przejawów niesprawiedliwości (adikia) i aktywne dążenie do emancypacji. Tak rozumiana polityczna etyka orzekania jest propozycją krytycznego przemyślenia społecznej odpowiedzialności sędziego i jego związków z prawem, a zarazem punktem wyjścia do rozważań o legitymizacji władzy sądowniczej. Skoro nie może ona znaleźć oparcia w tekście prawa i nie powinna jej szukać w innych subświatach, rozwiązaniem wydaje się jej oparcie na demokratycznej partycypacji i rzeczywistym dążeniu do realizacji ideału sprawiedliwości.

10
E-book

Jurysprudencja 11. Mind the Gaps. Economical Aspects in the Legal Thinking

Tomasz Bekrycht, Sergiy Glibko, Bartosz Wojciechowski

Celem serii wydawniczej "Jurysprudencja" jest publikowanie monografii z zakresu teorii i filozofii prawa, a także dyscyplin prawniczych podejmujących problematykę teoretyczno- i filozoficzno-prawną w ramach własnych badań przedmiotowych. Inicjatywa powołania tego rodzaju serii wydawniczej spotkała się z dużym zainteresowaniem wszystkich ośrodków naukowych zajmujących się wskazaną problematyką, a także znanych naukowców z ośrodków zagranicznych. Redaktorzy serii Marek Zirk-Sadowski, Tomasz Bekrycht We are presenting to Readers the work which is a result of co-operation between Polish and Ukrainian specialists in jurisprudence. The texts which are presented in this monography are an example of pursuing a postulate of external and internal integration of jurisprudence. In our opinion, the theses presented in it have a chance of becoming an important voice in discussions on various forms of law violation and use of loopholes in law (law avoidance, abuse of law, tax avoidance etc.). Undoubtedly, the theses also constitute an interesting view from the perspective of an analysis of the legal transformation process in the countries of Central and Eastern Europe (especially Poland and Ukraine).

11
E-book

Jurysprudencja 13. Prawo w przestrzeni normatywnej

Tadeusz Biernat

Paradygmat prawa w przestrzeni normatywnej pozwala na inne spojrzenie na wiele kwestii odnoszących się do tradycyjnie ujmowanych obszarów refleksji naukowej nad prawem. Współcześnie, w relacjach między prawem a sferą normatywną (środowiskiem normatywnym), na szczególną uwagę zasługuje zjawisko formy normatywności i jej charakterystycznych cech w społeczeństwie postmodernistycznym. Pytanie o formę normatywności jest komplementarne z pytaniem, czy i jak zmieniające się i specyficznie ukształtowane formy artykułowania normatywności wpływają na prawo, a konkretnie na tworzenie prawa. Podlegające własnej dynamice otoczenie normatywne, przestrzeń normatywna, generuje szerszą dyskusję dotyczącą prawa i jego oceny, która obejmie inne, "niepaństwowe prawo" oraz to, co autor określa mianem "normatywnych źródeł prawa". Dyskusja wykracza więc poza ustalony przez lata i ściśle "zdefiniowany" krąg zależności systemowych. Szczegółowy, ale bardzo istotny problem polega na tym, że w polu dyskursu i sposobie przedstawiania normatywnych treści pojawiają się wypowiedzi nie tylko odnoszące się do poszczególnych elementów przestrzeni normatywnej, ale także mające charakter "normatywnych roszczeń". W tak charakteryzowanej rzeczywistości prawo jest mostem łączącym "roszczenia normatywne" z normatywnością zewnętrzną wobec prawa.

12
E-book

Jurysprudencja 16. Promisoryjna teoria umów na tle ontoetyki Paula Ricoeura

Marcin Pieniążek

Pytanie o przyczyny dotrzymywania umów nabiera szczególnego znaczenia w czasach nasilonej depersonalizacji stosunków prawnych. Stanowi też punkt wyjścia dla przedstawionej w monografii teorii umów, wyrastającej z poglądów filozoficznych Paula Ricoeura i zogniskowanej na problematyce obietnicy oraz wzajemności. W szkicowanej teorii kluczową rolę odgrywa założenie, zgodnie z którym dotrzymywanie obietnicy jest konstytutywne dla „bycia sobą” strony umowy. W „bycie sobą” strony wpisana jest z kolei relacja interpersonalna, pozwalająca scharakteryzować fenomen wzajemnej odpowiedzialności w umowie. Przyjmuje się także, że strony umowy do swego działania włączają elementy „wielkiej narracji” prawa, rozwijanej w sprawiedliwych instytucjach państwa. W tym kontekście głównym celem pracy jest budowa trójpłaszczyznowej promisoryjnej teorii umów, skoncentrowanej na ontoetyce osoby – sprzedającego, najemcy etc. Syntetyzująca perspektywa Ricoeura powoduje, że w proponowanym ujęciu dochodzą do głosu m.in. elementy arystotelizmu, kantyzmu oraz pokrewnego hermeneutyce paradygmatu narratologicznego. W perspektywie prawoznawstwa rozwijana teoria ma charakter niepozytywistyczny, postulując związek prawa i moralności oraz bytu i powinności. Dopełniającym elementem wywodu jest prezentacja filozoficzno-prawnych kontekstów promisoryjnej teorii umów w perspektywie historycznej oraz w perspektywie dorobku współczesnej, anglosaskiej jurysprudencji. Niniejsza praca skierowana jest do wszystkich zainteresowanych problematyką filozofii prawa umów. * Celem serii wydawniczej „Jurysprudencja” jest publikowanie monografii z zakresu teorii i filozofii prawa, a także dyscyplin prawniczych podejmujących problematykę teoretyczno- i filozoficzno-prawną w ramach własnych badań przedmiotowych. Inicjatywa powołania tego rodzaju serii wydawniczej spotkała się z dużym zainteresowaniem wszystkich ośrodków nauko­wych zajmujących się wskazaną problematyką, a także znanych naukowców z ośrodków zagranicznych. Redaktorzy serii Marek Zirk-Sadowski, Tomasz Bekrycht

13
E-book

Jurysprudencja 6. Transcendentalna filozofia prawa. O zewnętrznym obowiązywaniu i uzasadnieniu istnienia prawa

Tomasz Bekrycht

Skomplikowany charakter rzeczywistości „wymusza” normy działania, które zawarte są zwłaszcza w treści pojęcia prawa. Również jego powstawanie, istnienie, status ontologiczny i ważnościowy (odpowiednio deontologiczny) są intelektualnym wyzwaniem, które wprawia we frustrację poznawczą. Problematyka poznania zasadności prawa zawiera się w pytaniach o istnienie uniwersalnych struktur kategorii bytu, jaką jest prawo, a także o możliwość jego obiektywnego poznania (jako kategorii ontologicznej i deontologicznej – czyli bytu, który w osobliwy sposób określa powinność) w zakresie satysfakcjonującym o tyle, o ile poznanie takie odsłania uzasadnienie jego istnienia. Tym samym problem ten staje zagadnieniem transcendentalnym, opisującym warunki możliwości istnienia prawa. Nie pozwala ono zrezygnować z poszukiwania czegoś uniwersalnego, niezmiennego, być może tylko formalnie uchwytnego, co uzasadnia i warunkuje istnienie prawa niezależnie od przyjęcia tego uzasadnienia jako faktycznego i w jakikolwiek praktyczny sposób nośnego argumentu za istnieniem porządku społecznego bądź jako podstawy do budowy kolejnej czy wzmacniania którejś z istniejących już teorii normatywnych. Poszukiwanie to jest wyrazem transcendentalnej i transcendującej zastany porządek fenomenalny dążności intelektu. Tego rodzaju poznanie mogłoby dostarczyć koronnego, ale także powszechnie zrozumiałego i dlatego też wiążącego argumentu, przemawiającego za tym, by prawa po prostu przestrzegać. 

14
E-book

Kazusy.Prawo karne

Olga Sitarz

Ze wstepu. Kazusy z prawa karnego to nic innego jak - nieco uproszczone - prawo w działaniu. To właśnie mniej lub bardziej rozbudowane stany faktyczne wymuszają - dla ich karnoprawnej oceny - prawne poruszanie się w całym obszarze prawa karnego. Zazwyczaj kazus to opis zdarzenia, wobec którego należy zastosować określone przepisy decydujące o tym, czy i jaką dpowiedzialność w obszarze prawa karnego ponieść może uczestnik (uczestnicy) zdarzenia. Z reguły historia opowiedziana jest słowem, autor dokonuje więc już wstępnej selekcji informacji. W naszej publikacji zdarzenie opowiedziane jest natomiast obrazem - komiksem. To oznacza, że czytelnik otrzymuje więcej informacji i sam - niczym prokurator czy sędzia - musi dokonać wstępnego wyboru istotnych elementów zdarzenia. Selekcję tę, a później podejmowanie decyzji odnośnie do odpowiedzialności, czytelnik powinien podjąć w oparciu o zasady dpowiedzialności karnej przewidziane w obowiązującym prawie. I chociaż same przepisy zmieniają się dość często, wspomniane zasady tworzą względnie trwały i stabilny kręgosłup,

15
E-book

Kodeks wyborczy. Komentarz. T. 1: Komentarz do artykułów 1-151

red. Artur Biłgorajski

„Niniejszą pracę można niejako podzielić na trzy „części”, przyjmując za kryterium autorów komentarzy i sposób narracji. Pierwsze dwie zostały ujęte w sposób typowy, znany z innych komentarzy do aktów prawnych. Zawarte są w nich szersze omówienia przepisów, będące ich swoistą wykładnią, uzupełnioną przywołaniem aktów prawnych wykonawczych oraz wytycznymi i wyjaśnieniami Państwowej Komisji Wyborczej. Znajdujemy w nich również omówienia tematycznych orzeczeń trybunałów i sądów oraz aktów prawa międzynarodowego i europejskiego. Na pewno te „części” są w większym stopniu dedykowane studentom i tym osobom, które będą poszukiwać w niniejszej publikacji wiedzy praktycznej. Natomiast składające się na „część” trzecią art. 104–151 zostały skomentowane w całkowicie odmienny sposób. Otóż jej autor, komentując wskazane przepisy, w większym stopniu koncentruje się na ich ocenie, dokonywanej w wielu płaszczyznach. Choć można dyskutować na temat niektórych, być może zbyt radykalnych czy rewolucyjnych wręcz opinii oraz propozycji rozwiązań, to jednak styl przyjęty przez autora sprawia, że komentarze do przepisów stają się niemalże odrębnymi glosami zawierającymi ich krytyczną analizę, broniąc takich zapisów. Rezygnacja z przyjęcia jednolitego sposobu wykładni była świadomym zabiegiem autorów niniejszego Komentarza.” (fragment z Uwag wprowadzających)

16
E-book

Koszałki-opałki, czyli prawo karne w bajkach. Repetytorium dla studiujących, sądowników i podsądnych

Witold Kulesza, Jan Kulesza

Czy szczurek Wiechetek dopuścił się kradzieży z włamaniem? Czy krasnoludek Podziomek prał brudne pieniądze? Czy zjedzenie Popiela przez myszy stanowiło zbrodnię zamachu stanu? Czy Koszałek-Opałek popełnił przestępstwo paserstwa lub urzędnicze? Dlaczego król Krak dopuścił się handlu ludźmi, a szewczykowi Dratewce nie można przypisać zabicia Smoka Wawelskiego? Czy Wanda, co nie chciała Niemca, podżegała do nienawiści na tle narodowościowym? Do czego przemocą doprowadził królewicz Kopciuszka? Czy Czerwony Kapturek przejawiała oznaki demoralizacji? Czy Jaś i Małgosia dopuścili się kradzieży szczególnie zuchwałej? Za co odpowiadała sztuczna inteligencja (Al) lustra królowej, macochy Śnieżki? Dlaczego Mały Książę odrzucił stanowisko ministra sprawiedliwości? Co kryła "praktyczna baryłeczka" Kłapouchego? Udzielenia odpowiedzi na te i inne pytania podjęli się autorzy, analizując powszechnie znane, wybrane baśnie i legendy z punktu widzenia współczesnego polskiego prawa karnego, w tym jego podstawowych zasad, sięgających fundamentów demokratycznego państwa prawnego. Jak wskazuje praktyka dydaktyczna, metoda ta ułatwia zrozumienie nawet najtrudniejszych instytucji prawnokarnych. Na tych przykładach przedstawiono również wykład sprawiedliwości i sztuki sędziowania, gdyż to sędzia jest "mówiącą ustawą". Wywód został wzbogacony o łacińskie paremie prawnicze, by ukazać ciągłość myśli sięgającą starożytności. Tytuł publikacji nawiązuje do zapisów, czynionych zawsze sumiennie i w dobrej wierze, choć niekoniecznie oddających naukową prawdę, przez nadwornego kronikarza w królestwie krasnoludków Koszałka-Opałka, ujętych następnie przez Marię Konopnicką w zeznaniu O krasnoludkach i o sierotce Marysi. Wywód trzeba przeto czytać z przymrużeniem oka, tak jak uczyniłaby to grecka Temida, gdyby na chwilę uniosła zakładaną jej, według tradycji, opaskę uniemożliwiającą widzenie, lecz ułatwiającą, sine ira et studio, rozstrzyganie, co słuszne i prawe, a co niegodziwe i z prawem sprzeczne.