20 lat transformacji w aspekcie regionalnym. Śląsk. Refleksje socjologów

red. Urszula Swadźba

Zbiór artykułów dotyczących społecznych problemów i przeobrażeń Śląska – jego polskiej i czeskiej części – w okresie transformacji systemowej. Przedstawiono zarówno zmiany świadomościowe, jak i gospodarcze. Ukazano złożoność przemian przestrzennych regionu oraz społeczne aspekty rewitalizacji śląskich miast. Podjęto również istotną kwestię przeobrażeń w zakresie postaw obywatelskich. Uwagę badaczy zwrócił problem szkolnictwa, przemiany aspiracji edukacyjnych, a także procesy zachodzące na wojewódzkim rynku pracy. Dzięki omówieniu przestrzennych i politycznych zmian czeskiego Śląska i Moraw, specyfika procesów transformacji została ujęta w perspektywie międzynarodowej. Publikacja adresowana jest do pracowników naukowych, studentów oraz praktyków zajmujących się problematyką śląską.

24/7. Późny kapitalizm i celowość snu

Jonathan Crary

Dwadzieścia cztery godziny na dobę przez siedem dni w tygodniu. Od kilku lat Departament Obrony Stanów Zjednoczonych przeznacza ogromne środki na badania nad pewnym gatunkiem ptaków. Pasówka białobrewa jest w stanie latać przez kilka dni i nocy bez przerwy na sen. Badania mają doprowadzić do odkrycia metody pozwalającej utrzymać długotrwałą, niewymagającą snu aktywność także u ludzi. Stawką jest stworzenie żołnierza, a w dalszej perspektywie również pracownika i konsumenta, który przez wiele dni może się obyć bez snu. W świecie zachodniego kapitalizmu ideałem jest nieprzerwana aktywność i dyspozycyjność - dwadzieścia cztery godziny na dobę przez siedem dni w tygodniu. W tak skonstruowanej rzeczywistości nie ma miejsca na sen; staje się on ekskluzywnym i nieco anachronicznym dobrem. Odwołując się do filozofii, filmów i dzieł sztuki, Jonathan Crary analizuje proces stopniowego zawłaszczania naszego czasu, w tym także snu, przez kapitalistyczną logikę wydajności i produktywności. Patrząc z tej perspektywy, sen okazuje się jednym z ostatnich przyczółków buntu i wolności jednostki. Śpijcie spokojnie!

Adaptacja i postrzeganie imigrantów w państwach europejskich. Studium porównawcze

Jakub Krzysztof Adamski

Książka porusza problematykę migracji, koncentrując się na czynnikach mających wpływ na proces adaptacji imigrantów do społeczeństwa przyjmującego oraz na kształtowanie się określonego nastawienia do przybyszów wśród jego członków. Przedstawiono w niej szeroki historyczny, teoretyczny i polityczny kontekst współczesnej mobilności międzynarodowej w Europie. Zaprezentowane wyniki analiz obejmują porównania w czasie i przestrzeni, pokazując: co wpływa na poziom zaadaptowania imigrantów i nastawienie do nich członków społeczeństw przyjmujących, jak oba te elementy są ze sobą powiązane oraz jaką rolę mogą odgrywać w ich kształtowaniu się wydarzenia i charakterystyki poziomu makro. Na podkreślenie zasługuje również zastosowanie stosunkowo nowego podejścia analitycznego polegającego na stworzeniu syntetycznego wskaźnika do pomiaru adaptacji imigrantów. Całość tworzy złożony i wielowymiarowy obraz doświadczenia migracji w Europie na początku XXI wieku, wyłaniający się z analiz ilościowych. Książka ta powinna zainteresować przedstawicieli  nauk  społecznych, w szczególności zaś socjologów i specjalistów z obszaru studiów nad współczesnymi migracjami, jak również pracowników administracji, którzy w swojej pracy zawodowej mierzą się z kwestiami związanymi z migracją.

Aktywizacja edukacyjna i zawodowa mieszkańców a jakość życia w miastach peryferyjnych

red. Adam Bartoszek, Urszula Swadźba

Prezentowana książka jest owocem projektu badawczego dotyczącego następstw ruchliwości edukacyjnej i zawodowej dla jakości życia w miastach peryferyjnych. Badania terenowe – w których wykorzystano metodę sondażowo-porównawczą – przeprowadzono w Raciborzu i Lublińcu w województwie śląskim oraz w Nysie i Głogówku w województwie opolskim. Podstawą wyboru tych miast były trzy główne kryteria: położenie przestrzenne, obecność ludności rdzennie śląskiej i zróżnicowanie procesów migracji mieszkańców miast poza granice kraju; a także przekształcenia ich struktury gospodarczej z przemysłowej na postprzemysłową. Autorzy poszczególnych rozdziałów zaprezentowali kluczowe dane dla oceny zasobów i dynamiki kapitału ludzkiego w małych i średnich miastach. Opracowanie Bożeny Pastwy stanowi próbę identyfikacji potencjału demograficznego i cech społeczno-kulturowych populacji badanych miast w okresie transformacji. Adam Bartoszek z kolei analizuje edukacyjną i społeczno-zawodową ruchliwość mieszkańców oraz członków elit lokalnych w powiązaniu z oceną warunków życia w swoim mieście. Urszula Swadźba poszukuje odpowiedzi na pytania o czynniki kształtujące aktywność edukacyjną w połączeniu ze strategiami lokalnymi oraz z innowacyjnością zasobów ludzkich z badanych gospodarstw domowych. Rafał Muster przedstawia diagnozę problemów aktywizacji kapitału ludzkiego na lokalnych rynkach pracy wraz z oceną instytucjonalnego oddziaływania na adaptację do ich potrzeb przez osoby bezrobotne i poszukujące zatrudnienia. Charakterystyka zakorzenienia badanych w przestrzeni społeczno-kulturowej prezentowana w kolejnym rozdziale przez Marka Dziewierskiego dopełnia obraz badanych miejscowości. W końcowym rozdziale książki Adam Bartoszek i Urszula Swadźba podsumowują następstwa ruchliwości kapitału ludzkiego dla jakości życia w badanych miastach.

Aktywizacja zawodowa osób z niepełnosprawnością. Aspekty ekonomiczne i społeczne

Dorota Kobus-Ostrowska

Choć żyjemy w czasach pełnych innowacyjnych rozwiązań, niepełnosprawni mają znacznie większą szansę popaść w ubóstwo, doświadczyć izolacji, a nawet upokorzenia niż ludzie sprawni. Niezwykle niepokojącą kwestią, podejmowaną w niniejszej książce, jest wysoki poziom bierności zawodowej osób z niepełnosprawnością w Polsce. Zdaniem autorki sytuacja ta wymaga jak najszybszych zmian, żeby w analizowanej grupie aktywność zawodowa stała się cechą dominującą. Aby sprostać nowym wyzwaniom, trzeba uwzględnić potrzeby osób z różnym rodzajem dysfunkcji, różnym stopniem niepełnosprawności oraz w różnym wieku. Wieloletnie doświadczenia w realizacji projektów skierowanych na aktywizację zawodową osób z niepełnosprawnością w Polsce nie przyniosły znaczących efektów. Niezbędne staje się więc pochylenie nad innymi sprawdzonymi już rozwiązaniami, stosowanymi w takich krajach europejskich, jak: Dania, Finlandia, Francja, Szwecja czy Wielka Brytania, które zostały zaprezentowane w tej publikacji.

Aktywność obywatelska mieszkańców Łodzi i Iwanowa. Struktura i uwarunkowania

Agnieszka Murawska

W publikacji omówiono poziom, strukturę oraz uwarunkowania partycypacji obywatelskiej w sferze politycznej i społecznej w dwóch postprzemysłowych miastach – Łodzi i Iwanowie. Ramą teoretyczną monografii jest pytanie o dominujący model obywatelstwa: liberalny czy komunitarny. Książka wpisuje się w obecny w Polsce nurt rozważań socjologicznych na temat okoliczności różnorodnych form działalności obywatelskiej. Nowatorskim rozwiązaniem jest zastosowanie do analizy systemu wartości proobywatelskich i wynikających zeń percepcji obowiązków obywatela wobec społeczeństwa. Zaprezentowano wiele istotnych danych statystycznych, a także wyniki badań dotyczących aktywności politycznej i społecznej. Publikacja jest skierowana do osób zainteresowanych kondycją społeczeństwa obywatelskiego zarówno w Polsce, jak i w Rosji.

Aktywność zawodowa pokolenia 55+. Polska na tle Czech i Węgier. Analiza porównawcza

Urszula Swadźba, Stanisław Swadźba

Książka jest interdyscyplinarnym studium z ekonomii i socjologii, opartym na materiałach zastanych oraz badaniach własnych. Analiza została przeprowadzona na podstawie badań w ramach międzynarodowego projektu "Social and cultural mechanisms of in- and exclusion: A comparative perspective. Life and work strategies of the generation 55 to 65: Their position on the labour market, obstacles and wishes", zorganizowanego przez Uniwersytet Ostrawski, którego współautorka była uczestnikiem. Na podstawie materiałów zastanych scharakteryzowane zostało pokolenie 55+ Polski, Czech i Węgier oraz czynniki wpływające na jego aktywność zawodową. W badaniach własnych omówiono status respondentów na rynku pracy. Przeanalizowano także potrzeby, które zaspokaja aktualna praca zawodowa. Podjęto również problemy aktywności badanych osób poza pracą zawodową.

Amerykańskie popularne kino policyjne 1970-2000

Elżbieta Durys

Kino policyjne wykrystalizowało się w Stanach Zjednoczonych w okresie, gdy w amerykańskim społeczeństwie dokonała się niezwykła przemiana. Dominujący porządek zakwestionowany został nie tylko przez grupy dotychczas wyrzucone poza nawias - Afroamerykanów. Przeciwko jego «dobrodziejstwom» wystąpiły również kobiety (druga fala feminizmu) i młodzi ludzie (studenci). Z biegiem czasu dołączyli również do grona buntowników legitymujący się nienormatywną tożsamością seksualną: geje, lesbijki, transwestyci i transseksualiści. Filmowi policjanci musieli zmagać się z czymś, co prezentowano jako społeczne skutki przeobrażeń lat pięćdziesiątych. sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku. Postać policjanta zbawiającego pogrążony w chaosie świat stanowi kluczowy element amerykańskiego popularnego kina policyjnego. „Zacietrzewiony glina” – jak przyjęło się go w literaturze przedmiotu określać – stanowi również odpowiedź na wielokrotnie wówczas wyrażaną potrzebę silnej jednostki władnej zaprowadzić porządek. Utożsamienie jej z hegemonicznym modelem męskości doprowadziło do ścisłego powiązania pomiędzy ideą możliwości ochrony i zbawienia świata a koniecznością restytucji tradycyjnej męskości. Zaważyło to nie tylko na wymowie kina policyjnego głównego nurtu, ale również zdeterminowało kształt jego rozwoju.