Status prawny osób świadczących pracę w ramach umownego zatrudnienia nietypowego

Izabela Florczak

W publikacji w sposób kompleksowy został przedstawiony status prawny osób świadczących pracę w ramach umownego zatrudnienia nietypowego. Punkt wyjścia do prowadzonych rozważań stanowi etap nawiązywania stosunku prawnego, następnie prezentowany jest status prawny osób świadczących pracę w fazie realizacji zatrudnienia, uprawnień zbiorowych oraz ustawania stosunku prawnego. Całościowe omówienie statusu prawnego osób świadczących pracę w ramach umownego zatrudnienia nietypowego ujawnia szereg różnic względem zatrudnienia typowego, pozwalając na dokonanie ich prawnej oceny.

Status prawny twórców utworów filmowych

Film pojmowany bywa przede wszystkim jako fenomen artystyczny, dzieło sztuki, element kultury. Przez film są wyrażane emocje o bardzo różnym charakterze. Podobnie jak różne emocje są przedmiotem przekazu literackiego, prozatorskiego bądź poetyckiego. Oczywiście spełnia on różne cele: ma dostarczać rozrywki, bawić i śmieszyć, przekazywać wizję świata formułowaną przez jego twórców, przerażać, komentować, kreślić prognozy, oczekiwania, alternatywne wersje historii, zmuszać do refleksji. Film fabularny podejmuje analizę psychologiczną fikcyjnych bohaterów bądź stara się dociec motywów postępowania rzeczywistych uczestników różnych zdarzeń historycznych, uczyć, wychowywać bądź jedynie przekazywać informacje o florze, faunie, zjawiskach atmosferycznych bądź wypadkach politycznych. Film odgrywa także ważną rolę polityczną i propagandową, na zwracano wielokrotnie uwagę w literaturze. Może mieć w związku z tym charakter komercyjny bądź niekomercyjny. Służy jednak, jak rzadko który rodzaj sztuki, kształtowaniu świadomości politycznej, społecznej, narodowej i kulturowej. Jest doskonałym narzędziem agitacji, na co zwrócono już uwagę dość wcześnie. Jest więc film instrumentem polityki, ale przede wszystkim jest lub stara się być dziełem sztuki. W tej płaszczyźnie film stanowi pole zainteresowania filmoznawców, medioznawców, kulturoznawców, specjalistów z zakresu propagandy. Oczywiście może pełnić i pełni, niekiedy zresztą wyłącznie, funkcję reklamową, stając się tej sytuacji obiektem badań specjalistów, zajmujących się tą dziedziną. Zwracając uwagę na film jako dzieło sztuki oraz na jego złożone cele i zadania, zapomina się zwykle, że jest to także obiekt będący przedmiotem obrotu oraz dzieło podporządkowane prawu autorskiemu. W przeszłości nie zauważano jednak, że film jest bardzo specyficznym utworem, nie zawsze dostrzegano złożoność działań, w wyniku których powstaje i związanych z tym problemów, dotyczących praw twórców. Długi czas negowano istnienie prawa filmowego jako dyscypliny bądź subdyscypliny naukowej. W chwili obecnej w doktrynie niemieckiej, francuskiej, włoskiej i amerykańskiej nie ma w gruncie rzeczy wątpliwości co do tego, że wykształciła się nowa dyscyplina lub ewentualnie subdyscyplina naukowa – wyrosła z prawa autorskiego. W dużej mierze negowanie faktu, że prawo filmowe osiągnęło taki status jest efektem zaprzeczania, że prawo ochrony własności intelektualnej, a w jego ramach m.in. prawo autorskie – związane, czemu nie należy zaprzeczać, z prawem cywilnym, ale przecież nie tylko – stało się odrębną dyscypliną naukową. Z podobnymi kłopotami zmaga się prawo medyczne, którego istnienia jeszcze pięćdziesiąt lat temu w ogóle nie zauważano. Stwierdzając powyższe, trzeba zaważyć, że film jest przedmiotem regulacji nie tylko krajowych, ale i norm, które powstały i istnieją w obszarze powszechnego (uniwersalnego) prawa międzynarodowego publicznego oraz, co szczególnie ważne, praw regionalnych w odniesieniu do Europy – Rady Europy, Unii Europejskiej i w mniejszym stopniu OBWE. Mimo że istniejące w ramach tych systemów akty normatywne wydają się być względem siebie kompatybilne i wyrażają w nieco innych sformułowaniach w gruncie rzeczy podobne myśli, to godzi się zauważyć, że przepisy Unii Europejskiej w większym stopniu od pozostałych systemów zwracają uwagę na gospodarcze aspekty produkcji filmowych. System powszechnego (uniwersalnego) prawa, zwłaszcza stanowionego pod auspicjami UNESCO, dostrzega głównie aspekty wolnościowe, podobnie zresztą jak prawo Rady Europy.

Stosowanie nietypowych form zatrudnienia z naruszeniem prawa pracy i prawa ubezpieczeń społecznych - diagnoza oraz perspektywy na przyszłość

Tomasz Duraj

Monografia stanowi podsumowanie jubileuszowej V Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej z cyklu "Nietypowe stosunki zatrudnienia" zorganizowanej na Wydziale Prawa UŁ z inicjatywy prof. UŁ dra hab. Tomasza Duraja w dniach 1-2 grudnia 2022 r. przez Centrum Naukowe Nietypowych Stosunków Zatrudnienia oraz Studenckie Forum Naukowe Nietypowych Stosunków Zatrudnienia WPiA UŁ, a także Okręgowy Inspektorat Pracy w Łodzi. Dynamiczny rozwój nietypowych form zatrudnienia prowadzi do prekaryzacji rynku pracy, generując niepewność i brak stabilności zatrudnienia wykonawców pracy zarobkowej. Skutkuje to znacznym obniżeniem standardów w zakresie: ochrony życia i zdrowia, ochrony wynagrodzenia za pracę, ochrony godności i dóbr osobistych czy ochrony przed dyskryminacją i nierównym traktowaniem. Mając na uwadze tę sytuację, a także uwzględniając fakt, że bardzo często nietypowe formy zatrudnienia wykorzystywane są z naruszeniem obowiązujących przepisów prawa pracy i prawa ubezpieczeń społecznych, autorzy publikacji zastanawiają się nad przyczynami tego stanu rzeczy. Celem monografii jest próba sformułowania konstruktywnych wniosków de lege ferenda, które pozwolą na skuteczną egzekucję przepisów prawa pracy i prawa ubezpieczeń społecznych. Istnieje bowiem pilna potrzeba podjęcia przez polskiego ustawodawcę konkretnych działań służących wzmocnieniu mechanizmów prawnych w zakresie przeciwdziałania naruszeniom prawa pracy i prawa ubezpieczeń społecznych w związku ze stosowaniem nietypowych form zatrudnienia. Zdaniem prof. WSAiB dr hab. Joanny UnterschUtz "niezaprzeczalny walor proponowanej publikacji stanowi próba wychwycenia nieprawidłowości, czy wręcz naruszeń prawa związanych ze stosowaniem szeroko rozumianych nietypowych form zatrudnienia (...). Dobrą decyzją Redaktora jest uzupełnienie tekstów dotyczących prawa pracy i ubezpieczeń społecznych o te, związane z karnym prawem zatrudnienia, w ramach którego ustawodawca ingeruje w stosunki zatrudnienia w celu ochrony praw osób pracujących". Z kolei prof. UR dr hab. Aneta Kowalczyk wskazuje, że o wyjątkowości monografii "przesądza wieloaspektowość prezentowanych rozważań. Dzięki temu porządkuje ona ugruntowaną już wiedzę oraz ukazuje innowacyjne podejście do omawianej problematyki, dając jednocześnie przyczynek do dalszych rozważań i otwartej dyskusji".

STUDIA ADMINISTRACYJNE I CYWILNE

Dorota Fleszer, Anna Rogacka-Łukasik (red.)

Studia nad prawem - rozważania młodych naukowców. Tom I

Magdalena Gurdek (red.)

Grupa prawie 30 słuchaczy, prowadzących badania w różnych gałęziach prawa, poddała analizie szeroki zakres zagadnień – stąd uniwersalny tytuł, jakim została opatrzona całość. Znalazły się tutaj bowiem rozważania zarówno z prawa cywilnego, karnego, administracyjnego, finansowego, konstytucyjnego, jak i z historii prawa. Dlatego też książka ta jest skierowana do szerokiego grona odbiorców.

Studia nad prawem. Rozważania młodych naukowców.Tom II

red. Magdalena Gurdek

Niniejsza monografia stanowi już drugi zbiór opracowań naukowych przygotowanych przez młodych badaczy, pracujących nad swoimi doktoratami w ramach eksternistycznego trybu przygotowania rozprawy doktorskiej, prowadzonego przez Akademię Humanitas.

Studia Politicae Universitatis Silesiensis. T. 16

red. Rafał Glajcar, red. Jan Iwanek

Dziewięć artykułów będących efektem badawczych prac politologów z katowickiego ośrodka naukowego i przedstawicieli innych krajowych jednostek naukowo-badawczych to zawartość 16. tomu wydawnictwa ciągłego „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” firmowanego przez Instytut Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego.  Teksty – jak zawsze – pomieszczono w działach tematycznych. Tym razem są to: „Systemy polityczne i gospodarcze”, „Stosunki międzynarodowe”, „Komunikowanie społeczne” oraz „Myśl polityczna”. W pierwszym z działów znalazły się dwa teksty. Sławomir Czech główny problem swojego artykułu zawarł w pytaniu o przyczyny wyjątkowej kondycji szwedzkiej gospodarki oraz finansów publicznych po recesji 2008‒2009. Drugi artykuł w dziale, autorstwa Katarzyny Todos, zawiera tezę,  że właściwe funkcjonowanie systemu praw i wolności człowieka i obywatela jest możliwe pod warunkiem istnienia środków umożliwiających ich egzekwowanie. W dziale drugim pomieszczono trzy teksty. Kazimierz Jóskowiak analizuje kwestię współpracy terytorialnej i jej instrumenty prawne w WE i UE oraz przedstawia mechanizmy nią rządzące. Łukasz Wojcieszak, charakteryzuje Szanghajską Organizację Współpracy z uwzględnieniem jej tendencji do ewoluowania od organizacji bezpieczeństwa, zwłaszcza militarnego, do stowarzyszenia skupionego na współpracy i integracji gospodarczej. Justyna Łapaj analizując problem Polaków osadzonych w ekwadorskich więzieniach za przemyt narkotyków, przedstawia specyfikę latynoamerykańskiego systemu penitencjarnego. Dział „Komunikowanie społeczne” otwiera artykuł Stanisława Michalczyka analizującego politykę medialną z  odwołaniem się do płaszczyzn regulacji: government i governance. Katarzyna Brzoza podjęła kwestię udziału kobiet w wyborach parlamentarnych, akcentując rolę, miejsce i wykreowany wizerunek medialny liderek czołowych partii podczas kampanii wyborczej w 2015 r. Dariusz Krawczyk koncentruje się na wykorzystaniu nowoczesnych rozwiązań technologicznych  w odniesieniu do prasy samorządowej, zwracając uwagę skutki wchłaniania mediów tradycyjnych przez cyberprzestrzeń. Ostatni artykuł w niniejszym tomie został włączony do działu „Myśl polityczna”. Jest to tekst  Małgorzaty Zarębskiej, która analizuje treść ogłoszonej w maju 2015 roku encykliki papieskiej Laudato si’, zastanawiając się, czy więcej w niej tradycji Kościoła, czy nowego spojrzenia na  konkretne problemy społeczne.

"Studia Politicae Universitatis Silesiensis". T. 17

red. Jan Iwanek, red. Robert Radek

Piętnaście artykułów będących efektem badawczych prac politologów z katowickiego ośrodka naukowego i przedstawicieli innych krajowych jednostek naukowo-badawczych to zawartość 17. tomu wydawnictwa ciągłego „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” autoryzowanego przez Instytut Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego.  Teksty – jak zawsze – pomieszczono w działach tematycznych. Tym razem są to: „Teoria polityki”, „Systemy polityczne”, „Partie polityczne i systemy partyjne”, „Polityka społeczna i regionalna”, „Prawo międzynarodowe”, „Komunikowanie społeczne”. W pierwszym z działów znalazły się dwa teksty. A. Chodubski rozważa problem autorytaryzmu w kontekście współczesnego życia politycznego, a A. Hołub podejmuje kwestię rozwoju terroryzmu któremu sprzyja środowisko radykalne i ekstremistyczne. W dziale drugim J. Iwanek analizuje temat  systemów wyborczych przez pryzmat ich aspektów metodologicznych (j. ang.), S.  Grabowska zajmuje się kwestią odpowiedzialności konstytucyjnej w odniesieniu do  prezydenta Słowenii (j. ang.), a pytanie o Hiszpanię jako państwo federalne stawia M. Domagała. W kolejnym dziale A. Rudowski przedstawia stosunek partii politycznych do modernizacji państwa jako kryterium różnicowania aktorów sceny politycznej. M. Dobrowolski na przykładzie J. Kaczyńskiego  rozważa problem przywództwa politycznego w opozycji. Nad rolą partii Jedna Rosja na rosyjskiej scenie politycznej zastanawia się J. Jendrysko, a Ł. Wilkoń analizuje (j. ang.) przypadek włoskiej partii Lega Nord pod kątem jej ideologii. W następnym dziale skalą i dynamiką zagrożenia ubóstwem ekonomicznym polskich rodzin wielodzietnych w latach 2006–2015 zajmuje się B. Zasępa. B. Jewartowski przybliża zagadnienie oszustw metoda „na wnuczka”, a B. Toszek – kwestię uwarunkowań dynamiki rozwoju organizacji pozarządowych w Polsce. B. Pieruszek zaś analizuje  (j. ang.) zagadnienia rozwoju regionalnego na przykładzie regionów Śląska. Kolejny dział to artykuł J. Iwanka (j. ang.) o językowym ujęciu definicji przestępstw w międzynarodowym prawie karnym. W dziale następnym tekst (j. ang.) autorek M. Antón Crespo i M.Y. Fernández Ramos, które omawiają teorię opartą na empirycznym podejściu do wizerunku osób starszych w prasie cyfrowej w Kastylii y León. Całości dopełnia – z dwiema recenzjami – dział „Recenzje i omówienia”.