Adieu Varsovie

Janka Kaempfer Louis

Adieu Varsovie to wspomnienie o utraconej tożsamości autorstwa córki ocalałych z Zagłady. Opowieść o tajemniczej Irenie Gelblum – bohaterce Powstania Warszawskiego lub włoskiej poetce oraz o Ignacym Waniewiczu – uwiedzionym komunizmem dziennikarzu prasowym i telewizyjnym lub statecznym pobożnym Żydzie. Przepełniona empatią autobiograficzna historia o tym, jak antysemityzm w komunistycznej Polsce pokierował życiem jednostek. Niezwykle osobista introspekcja w głąb rodziny, której bieg dziejów nie stworzył warunków do prawdziwej bliskości. Surowe świadectwo wystawione Polsce oparte na intymnej rodzinnej opowieści, która staje się kolejną - współczesną - wersją mitu Żyda wiecznego tułacza. To historia o tym, jak z dnia na dzień można stać się Innym. Aby nakreślić bezkompromisowy portret rodziców podczas wojny, ich życia w socjalistycznej Polsce i na wygnaniu, Janka Kaempfer Louis wybrała ton zwięzły, bezpośredni, czasami ironiczny lub gniewny. To portret mocny i uderzający. W tej krótkiej książce wyczuwa się jednocześnie miłość, życzliwość i uraz w sercu, nadal trwający bunt młodej dziewczyny. Pomiędzy matką mitomanką, „fałszerką doskonałą” i ojcem oportunistą, który „potrafi się dostosować do okoliczności i iść dalej”, odtwarza plątaninę bólu, kłamstw i poczucia winy, które prześladuje dwa pokolenia i które krystalizuje nikczemna kampania antysemicka Marca’68. „Wyjazd z Polski oddalił nas od siebie – matkę, ojca i mnie – nie tylko w sensie geograficznym. Znaleźliśmy się w całkiem nieprzystających do siebie światach. Przestaliśmy się wzajemnie rozumieć”. — Jean-Yves Potel Janka Kaempfer Louis – urodziła się w Warszawie. Absolwentka romanistyki, filologii rosyjskiej oraz prawa na Uniwersytecie Genewskim. Dziennikarka prasowa i telewizyjna dla mediów szwajcarskich, międzynarodowa reporterka. Tłumaczka z języka włoskiego, rosyjskiego i polskiego na francuski. Od 2005 roku sędzia pracy. Administratorka genewskiego stowarzyszenia opiekującego się małoletnimi imigrantami.

Anna i Jarosław Iwaszkiewiczowie Listy 1944-1950

Anna i Jarosław Iwaszkiewiczowie

Tom zawiera 162 listy Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów z lat 1944–1950 i obejmuje całą zachowaną korespondencję z tego okresu. Pierwszy powojenny tom jest kontynuacją edycji listów z lat 1922–1939. Tom został przygotowany do druku przez znakomitą znawczynię epistolografii Iwaszkiewiczów ­– Ewę Cieślak, edytorkę korespondencji międzywojennej. Lata wojny Iwaszkiewiczowie spędzili na Stawisku, dopiero w jej końcowych miesiącach i zaraz po zakończeniu działań wojennych powrócili do tradycji stałego pisania do siebie w czasie wyjazdów związanych z zawodowymi i rodzinnymi obowiazkami. Ten tom jest pierwszym z planowanej do wydania pełnej korespondencji z lat 1944–1979, dokumentujacej życie rodzinne, domowe, artystyczne i literackie jednego z najlepszych polskich pisarzy XX wieku, aktywnego społecznie w Polsce i zaangażowanego w różne przedsięwzięcia europejskie. Listy pokazują uczucia łączące Iwaszkiewiczów i charakter ich związku, który trwał 57 lat. Portretują nie tylko Jarosława, ale i Annę, osobę uzdolnioną artystycznie i literacko, a jednocześnie konkretną, praktyczną, zajmującą się tłumaczeniami literackimi, domem i gospodarstwem. Wątki ukazujące aktywny udział Jarosława Iwaszkiewicza w powojennym życiu literackim i społecznym Polski, z narzuconym jej ustrojem politycznym, ujawniają konteksty ważne dla zrozumienia nastrojów i procesów społecznych tego czasu, a także pomagają lepiej poznać i rozumieć twórczość Iwaszkiewicza. Jak napisała prof. Grażyna Borkowska: „Już dla samej historii małżeńskiej, okraszonej tysiącem drobiazgów z życia wziętych, korespondencja ta jest warta publikacji”. W „Listach” pojawia się cała plejada pisarzy, muzyków i działaczy – z kraju, emigracji i z zagranicy, bliższych i dalszych znajomych obojga Iwaszkiewiczów – aktywnych w różnych sferach krajowego i międzynarodowego życia artystyczno-literackiego. Znaczna część korespondencji dotyczy także podróży obojga małżonków.   W korespondencji nie dokonano żadnych skrótów. Publikacja jest opatrzona licznymi przypisami, ułatwiającymi zrozumie¬nie intencji autorów, kontekstów towarzyskich, rodzinnych, politycznych czy literackich oraz przybliżającymi pewne wydarzenia kulturalne i polityczne, a także dyskusje literackie.

Argonauci

Maggie Nelson

Książka nagrodzona Amerykańską Nagrodą Krytyków Literackich Bestseller New York Timesa, jedna ze 100 najlepszych książek pierwszych dwóch dekad XXI wieku według Guardiana Maggie Nelson, amerykańska pisarka i intelektualistka, nawiązując do Barthesowskiej interpretacji mitu o Argo, odnawia znaczenia najważniejszych dla siebie pojęć. Bo Argonauci to z jednej strony intymny opis doświadczeń autorki jako partnerki osoby niebinarnej, matki i córki, a z drugiej erudycyjna rozprawa na temat tożsamości, seksualności i przemijania. Autorka sprawnie przeplata osobiste doświadczenia z teorią queer, psychologię z historią sztuki, filozofię z codziennością. Dzięki poświęceniu uwagi wyzwaniom, z jakimi na początku XXI wieku mierzą się kobiety w nieheteronormatywnych związkach, i niejednokrotnie stawaniu w opozycji do głównego męskiego nurtu pisania o LGBTQ+, Argonauci bez wątpienia wpiszą się w historię literatury feministycznej i queerowej.

Artyści w cieniu Stalina

Piotr Kitrasiewicz

Poeci Maryna Cwietajewa i Osip Mandelsztam, autor Mistrza i Małgorzaty Michaił Bułhakow, twórca „Pancernika Potiomkina” Sergiusz Eisenstein – na losach tych czworga wybitnych artystów odcisnęło swoje śmiertelne piętno życie w bezpośrednim oddziaływaniu krwawego sowieckiego dyktatora i uruchomionej przez niego maszyny wszechobecnego terroru. W jej bezlitosne tryby mógł wpaść każdy, bez względu na zajmowaną pozycję, pochodzenie, zasługi i osiągnięcia. Ginęli komisarze ludowi, marszałkowie, sekretarze partyjni, inżynierowie, zasłużeni działacze rewolucyjni, a przede wszystkim masy zwykłych obywateli. Nie byli bezpieczni również artyści, których Stalin szczególnie cenił uważając, iż mają znaczny wpływ na ludzkie umysły, a nawet są „inżynierami dusz”. Żyli w sowieckim państwie niczym na stoku czynnego wulkanu, bo nieobliczalny dyktator, kierując się irracjonalnym podejrzeniem, osobistym uprzedzeniem lub wiarą w donos, mógł w każdej chwili kazać aresztować, zesłać do łagru lub zamordować. Mógł także, co zresztą czasem robił, nagradzać, rozsławiać i odznaczać, dawać mieszkania, samochody, dacze, zezwalać na zagraniczne wyjazdy. Jednak czas łaski trwał zazwyczaj krótko. W kraju rządzonym przez Stalina nikt nie mógł czuć się bezpiecznie.

Cała siła, jaką czerpię na życie. Świadectwa, relacje, pamiętniki osób LGBTQ+ w Polsce

Julia Bednarek, Piotr Laskowski, Sebastian Matuszewski, Michał Sobczak

Własnym głosem, na własnych zasadach. W czerwcu 2020 roku Pracownia Badań nad Historią i Tożsamościami LGBT+ w ISNS UW we współpracy z Fundacją im. Heinricha Bölla ogłosiła konkurs na pamiętniki. Nadesłano sto osiemdziesiąt prac napisanych przez osoby w różnym wieku, pochodzące z różnych środowisk, różnych klas społecznych i wszystkich regionów Polski, a także osoby mieszkające na emigracji.  „Cała siła, jaką czerpię na życie” to obszerny, prawie tysiącstronicowy wybór wyrazistych i poruszających tekstów. Stanowi on wyjątkowy zapis doświadczeń osób LGBTQ+ w Polsce – ich dorastania i samotności, pierwszych miłości, coming out-ów, odrzucenia – lub akceptacji – ze strony najbliższych, sytuacji w szkole i w pracy, opresji ze strony Kościoła i prawicowych polityków. Ogłoszenie konkursu zbiegło się z homofobiczną i transfobiczną nagonką towarzyszącą wyborom prezydenckim, wiele tekstów powstało w geście sprzeciwu wobec nienawistnej polityki i policyjnej przemocy 7 sierpnia. Stanowią one zapis lęku i niepewności, ale też wściekłości, buntu, wzajemnej solidarności, determinacji i odwagi. Te intymne, autobiograficzne opowieści odzwierciedlają rzeczywistość osób LGBTQ+, są jednak także lustrem, w którym odbija się Polska. Opowiadana z ironią, sarkazmem i łobuzerskim wywracaniem porządku, językiem, który często odmawia uznania zastanych pojęć i narzuconego porządku – Polska squeerowana.  Każdy z tych tekstów jest zupełnie inny, każdy opowiada niezwykłą – choć prawdziwą – historię. Blisko osiemdziesiąt gotowych scenariuszy na film. Świadectw, których nie da się już zignorować. Książka opatrzona jest wstępem zespołu Pracowni Badań nad Historią i Tożsamościami LGBT+, w którym wyjaśniono zasady konkursu i edycji tekstów oraz zaproponowano kilka różnych ścieżek i sposobów poruszania się po tomie. 

Chwile czasu minionego

Andrzej Mycielski

Jest to trzecie, znacznie rozszerzone wydanie pamiętników prof. Andrzeja Mycielskiego. Pamiętniki te pisane są niezwykle barwnym, uroczym i nieco staroświeckim językiem. Opisują świat ziemiaństwa polskiego, arystokracji, a także środowiska Uniwersytetu Wileńskiego w okresie przedwojennym, Uniwersytetu Jagiellońskiego w czasie okupacji niemieckiej i Uniwersytetu Wrocławskiego w okresie powojennym.   W recenzji Grzegorz Gądek stwierdził: >>Książka Andrzeja Mycielskiego „Chwile czasu minionego” należy bez wątpienia do najlepiej napisanych wspomnień, jakie udało mi się czytać. Podziwiam znakomity język autora. Wszystkie zawarte w niej wspomnienia, zdarzenia i fakty opisane są ogromnie barwnie i starannie. Autor jest niezwykle zdyscyplinowany, trzyma się zawsze tematu, nie traci nigdy z oka celu, do którego w opowieści zmierza. Zwraca uwagę całkowity brak snobizmu (związanego często z pochodzeniem oraz tytułem naukowym i stanowiskiem), wartka narracja pozbawiona zbytecznej rozwlekłości i plotkarstwa. Czuje się akuratność wypowiedzi, które zazwyczaj kończą się puentą. Książka napisana jest z ogromnym wdziękiem, z lekkością i porcją krytycyzmu, nie tylko dotyczącego innych, ale również siebie (vide rozdział: „Konstytucja Weimarska”)<<. Wiedeń, 1 marca 2017 r.

Cudowne ocalenie. Wspomnienie o przetrwaniu Zagłady

Roman Markuszewicz

Roman Markuszewicz (1894­–1946) był wybitnym polskim neurologiem i psychiatrą, który w międzywojniu prowadził prywatną praktykę w Warszawie. W pamiętniku opisuje on, w jak „cudowny” sposób ocalał, wodząc Gestapo za nos w przesłuchaniach, w których – kierując się donosem – starano się ustalić jego żydowskie pochodzenie. Szczęśliwym dla niego zbiegiem okoliczności Niemcy nie znaleźli potwierdzających treść donosu dokumentów, on zaś im tego zadania bynajmniej nie ułatwił, podając się za etnicznego Polaka. Jakkolwiek ocalały tylko fragmenty pamiętnika, zawarte w nich sceny i sytuacje ukazują z niezwykłą naocznością ponure realia okupacyjnej rzeczywistości na ziemiach polskich. Autor przytacza liczne przykłady okrucieństwa Niemców, ale też i załamania się sąsiedzkich relacji polsko-żydowskich. Ukazuje, jak szerzy się donosicielstwo, szmalcownictwo oraz różne formy kolaboracji polskiej ludności z okupantem. Ale podaje też przykłady solidarności polsko-żydowskiej, wspomina o odwadze niektórych księży oraz o wyrokach Armii Krajowej na Polakach prześladujących Żydów. Nie jest to więc obraz czarno-biały. Pamiętnik Markuszewicza stanowi kolejny wymowny dokument z lat II wojny światowej i Zagłady, porażający realizmem opisu i wnikliwością analizy psychologicznej ludzkich zachowań.  

Do spółobywateli

Zygmunt Miłkowski

Zygmunt Miłkowski Do spółobywateli list otwarty ISBN 978-83-288-2498-0 Zürich, 24 lutego 1905 Niegdyś w Polsce głos mój był jeżeli nie słuchany, to dosyć szeroko uwzględniany. Wspomnienie to nietylko daje mi prawo, ale do pewnego stopnia wkłada na mnie obowiązek odezwania się obecnie do spółobywateli moich. Do pełnienia obowiązku tego powołują mnie wypadki natury polityczno-społecznej, których z początkiem roku b. teatrem stała się dzielnica Ojczyzny naszej, znajd... Zygmunt Miłkowski Ur. 23 marca 1824 we wsi Saracei nad Dniestrem Zm. 11 stycznia 1915 w Lozannie Najważniejsze dzieła: Wasyl Hołub (1858), Udział Polaków w sprawie wschodniej (1858), Handzia Zahornicka (1859), Pamiętniki włóczęgi, Starodubowska sprawa (1862), Historia o pra-pra-pra... wnuku (1860), Uskoki (1870), Wrzeciono, Emancypowana (1873), Wnuk chorążego, Nad rzekami Babilonu, Rycerz chrześcijański, Od kolebki przez życie (1901), Sprawa ruska w stosunku do sprawy polskiej (1902) Polski powieściopisarz i publicysta, żyjący w Szwajcarii. Ukończył wydział matematyczno-fizyczny Liceum w Odessie, a w 1847 roku wyjechał do Kijowa, by dalej studiować matematykę. Jednak już rok później wyruszył na Węgry, by wziąć udział w tamtejszym powstaniu podczas Wiosny Ludów. Po upadku powstania dużo podróżował: do Serbii, Anglii, Turcji, Francji, Belgii, Galicji. W 1851 r. wyjechał do Mołdawii jako ajent Komitetu Centralnego Demokracji Europejskiej. W latach 1853-55 był obserwatorem wojny w Serbii i Bułgarii. W 1863 r. został mianowany pułkownikiem przez Centralny Komitet Narodowy i zorganizował w Tulczy oddział powstańczy, który został rozbrojony przez Rumunów. W 1872 r. osiadł w Lozannie w Szwajcarii, gdzie założył zakład naukowy. Nie był jednak w stanie go utrzymać i w 1877 r. zamknął go z wielkimi stratami. W latach 1866-67 redagował Niepodległość, a w latach 1887-97 Wolne Słowo Polskie w Paryżu. Współpracował z Dziennikiem Literackim, Demokratą Polskim, Gazetą Warszawską. W 1887 ogłosił pracę Rzecz o obronie czynnej i skarbie narodowym. Był jednym z założycieli Ligi Narodowej Polskiej. W powieściach przedstawiał życie Ukraińców i Polaków, pisał też o emancypacji kobiet oraz ruchach powstańczych. Jego twórczość charakteryzowały żołnierski rozmach, egzotyczne tła i radykalne poglądy społeczno-polityczne. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.