Piegowate opowiadania

Renata Piatkowska

Trzecia książka o przygodach przedszkolaka Tomka, znanego z „Opowiadań dla przedszkolaków” i „Opowiadań z piaskownicy”. Pełne ciepłego humoru opowiadania o rezolutnym chłopcu, dla którego codzienne życie w rodzinie i w przedszkolu jest pełne niezwykłych przygód i odkryć. Interesujące może być  obserwowanie muchy chodzącej po szybie, jak i wymyślanie niezwykłych wynalazków, a wyścig z kolegami do drzwi przedszkola może być bardziej pasjonujący niż lekcja karate. Szkoda tylko, że dorośli nie zawsze to rozumieją…  

Janko Cmentarnik

Władysław Syrokomla

Janko CmentarnikGawęda ludowa W naszéj wiosce za mych latek,    Inszy bywał ruch:  I wesele, i dostatek,  Każde dziéwczę gdyby kwiatek,    Każdy chłopiec zuch!    Dziś na rozum ludzie biorą,  Ale idzie cóś niesporo —    Insze czasy masz!  Szarém kwieciem łąka kwitnie,  Pokarlały kłosy żytnie,    Zbladła ludziom twarz!    Czy w jesieni, czy to w wiośnie,    Były piękne dni;  Czy pracujem — serce rośnie,  Czy się bawim — to rozgłośnie,    Aż gospoda drży! [...]Władysław SyrokomlaUr. 29 września 1823 w Smolhowie na Białorusi Zm. 15 września 1862 w Wilnie Najważniejsze dzieła: Margier, Urodzony Jan Dęboróg, Kasper Kaliński (Obrona Olsztyna), Janko Cmentarnik, Wielki Czwartek, Żywot poczciwego człowieka, Nagrobek obywatelowi; Chatka w lesie; Melodie z domu obłąkanych (zbiór poezji); Wycieczki po Litwie w promieniach od Wilna; Podróż swojaka po swojszczyźnie. Właśc. Ludwik Władysław Kondratowicz, pseudonim artystyczny utworzył z drugiego imienia i nazwy herbu rodzinnego. Poeta, pisarz i tłumacz doby romantyzmu. Był piewcą swojskości (przeciwny emigracji), idei demokratycznych (lecz nie rewolucyjnych), ludowości i rdzennej kultury litewskiej. Nazywał siebie ,,lirnikiem wioskowym" (tytuł jednego z wierszy), piszącym dla ,,braci w siermiędze i braci w kapocie". Jego styl cechuje programowa prostota języka, humor, niekiedy ironia (np. w nawiązaniach do sielankowych opisów życia na wsi). Solidaryzował się z egzystencją chłopów i drobnej szlachty, krytykował egoizm ziemiaństwa. Jego poglądy na współczesne mu tematy społeczne wyrażają m.in. wiersze Hulaj dusza! i Wyzwolenie włościan. Ważnym dokonaniem Syrokomli są przekłady łacińskojęzycznej literatury staropolskiej, m.in. Jana Kochanowskiego, Klemensa Janickiego, Sebastiana Klonowicza czy Macieja Kazimierza Sarbiewskiego - w pracy tej celem było przybliżenie rodakom spuścizny kultury polskiej. Ponadto tłumaczył również współczesną poezję rosyjską i ukraińską (Rylejewa, Lermontowa, Niekrasowa, Szewczenki), a nawet wielkich romantyków niemieckich (Króla Olch Goethego, liryki Heinego), te jednak przekłady nie są wierne i służyły raczej Syrokomli dla wyrażenia cudzym słowem tego, czego sam, w warunkach rosyjskiej cenzury, nie mógł pisać. Cieszył się popularnością w całym kraju, nie tylko na rodzinnej Litwie i Białorusi, ale również w Warszawie, Krakowie i w Wielkopolsce, gdzie w latach 50. przyjmowano go bardzo uroczyście. Ostatnie lata niedługiego życia Syrokomli naznaczył cień zbliżającego się powstania styczniowego. W 1861 r. wracając do Wilna z Warszawy, gdzie brał udział w manifestacjach patriotycznych (po części jako współpracownik ,,Kuriera Wileńskiego"), został aresztowany i uwięziony, a następnie osadzony przymusowo w Borejkowszczyźnie. Tam stworzył niezwykle dojrzałe liryki zebrane później w zbiorze Poezja ostatniej godziny (wyd. 1862, obejmują m.in. Melodie z domu obłąkanych). Dzięki usilnym staraniom przyjaciół zezwolono na jego powrót do Wilna na kilka miesięcy przed śmiercią. Został tam pochowany na cmentarzu na Rossie, a jego pogrzeb zgromadził tłumy i sam stał się demonstracją patriotyczną doby przedpowstaniowej. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Kochankowie Burzy. Tom 9. Morze krwi, morze łez

Elżbieta Gizela Erban

Kochankowie Burzy to monumentalne dzieło życia Elżbiety Gizeli Erban. Porywająca opowieść o wielkiej miłości, dla której tło stanowią wydarzenia poprzedzające wybuch powstania styczniowego. Śledząc losy młodziutkiej Niny, czytelnik przenosi się do czasów, gdy honor i obowiązek wobec Ojczyzny były cenniejsze niż własne życie. Autorka w obrazowy sposób odwzorowuje panujące wtedy nastroje, mody oraz realia codzienności. Wyczarowuje przed naszymi oczami dawno miniony świat, pełen zarówno wystawnych balów, jak i krwawo tłumionych zamieszek. Świat mało znany dla wielu czytelników, a jednocześnie urokliwy jak sceneria ziemiańskiego dworku i pasjonujący jak najbardziej wciągająca salonowa intryga. W dziewiątym tomie cyklu - Morze krwi, morze łez - wychodzi na jaw, dlaczego Aleks śmiertelnie obraził się na żonę i nie odpisuje na jej listy. Wkrótce jednak sprawy osobiste schodzą na dalszy plan, bo do Makowa zbliżają się walki. W sercach obu wrogich stron rozpala się coraz straszniejsza nienawiść, zawziętość i chęć zemsty. Hrabina Klonowiecka drży na samą myśl, że jej ukochany Maków w każdej chwili może zostać zajęty przez wojsko, szczególnie że niebezpieczeństwo pojawia się niemal za miedzą - chłopi z Sarnik zaprzedali duszę diabłu i zbratali się z Moskalami. Choć oddziały generała Hauke-Bosaka odnoszą kolejne sukcesy, siarczyste mrozy i ogromne grzywny narzucone przez Rosjan nękają zgnębioną przez powstanie ludność. Kiedy oddział Dońców, znanych z okrucieństwa i nienawiści wobec Polaków, rozpoczyna brutalną rewizję pałacu, zagrożony jest nie tylko tamtejszy tajny lazaret, ale przede wszystkim życie kobiet. Czy mimo nieustannych sporów z zakochanym w niej doktorem Setkowiczem Nina w najczarniejszych chwilach swojego życia odnajdzie w nim oparcie? A może bardziej pomocny okaże się jej przyjaciela z dziecięcych lat?

Literatura obozowa w jej funkcji ‘oral history\' a propaganda PRL

Marek Ostrowski

Dzieła literatury obozowej, będąc częścią systemu kultury, reprezentowanego w realnym życiu politycznym przez instytucje PRL, dostarczały systemowi społecznemu niepodważalnych w swej istocie wartości. Życie przeciwko śmierci, niewinność przeciwko zbrodni. Postawy te jednakże zamieniają się na role w systemie, który był w stanie zręcznie manipulować składanymi mu niejako w ofierze aktami afirmacji życia w sytuacji konfrontacyjnej z najcięższą ze zbrodni. Niniejsza praca nie ma ambicji omówienia wielkiej liczby pozycji literatury obozowej, jaka ukazała się w PRL, w sposób kompletny. Ogranicza się do wybranych utworów literackich autorów mniej znanych, wychodząc od pojęcia ‘oral history’. Literatura obozowa rozumiana jest w niniejszej publikacji jako zapis swojego rodzaju świadectwa ludzkiego i historycznego, a nie w pierwszym rzędzie w kategoriach dzieła sztuki. Dla autora interesujące jest zwłaszcza zaobserwowanie równoległości zjawisk oddziaływania propagandowego instytucji władzy w PRL i reakcji na tę propagandę środowiska literackiego czy osób aspirujących do przynależności do tego środowiska.

Splątane drzewo życia. Nowe, radykalne spojrzenie na historię ewolucji

David Quammen

Historia życia na naszej planecie w świetle najnowszych odkryć Co wydarzyło się na przestrzeni ostatnich około czterech miliardów lat, by życie od swych prymitywnych początków mogło wybujać do tak olśniewającej różnorodności i złożoności, jaką obecnie możemy podziwiać? Jak przypadkowe zdarzenia dały początek stworzeniu tak cudownemu jak człowiek a także płetwalom błękitnym, tyranozaurom i gigantycznym sekwojom? W centrum uwagi Davida Quammena znajduje się nowa metoda opowiadania historii życia na Ziemi przy pomocy filogenetyki molekularnej. Polega ona na odczytywaniu całej historii życia z różnic w cząsteczkach istniejących do dziś w żywych organizmach. Dzięki temu teraz wiemy na przykład, że około ośmiu procent ludzkiego genomu nie pojawiło się w wyniku bezpośredniego dziedziczenia od przodków, lecz w rezultacie infekcji wirusowej. Kolejne badania dowodzą, że ewolucja jest o wiele bardziej skomplikowanym procesem, niż nam się wydawało. David Quammen wyjaśnia, w jaki sposób najnowsze odkrycia w dziedzinie biologii molekularnej mogą zmienić nasze dotychczasowe rozumienie teorii ewolucji i wpłynąć na nasze życie.

Tajemnica Lorda Singelworth

Cyprian Kamil Norwid

“Tajemnica Lorda Singelworth” to utwór Cypriana Kamila Norwida, polskiego poety, prozaika i dramatopisarza. Często jest on uznawany za ostatniego z czterech najważniejszych polskich poetów romantycznych.   “Tajemnica Lorda Singelworth” jest to jedna z nowel Norwida należąca do tzw. trylogii włoskiej, bowiem jej akcja (podobnie jak pozostałych dwóch utworów „Stygmatu” i „Ad leones”) - rozgrywa się w Italii. Jaki jest cel tajemniczej podróży balonem Lorda Singelwortha, oraz czemu pragnie on wznieść się ponad ludzkość? Jak to czesto u Norwida bywa, odpowiedzi na te pytania w dużej mierze zależą od czytelnika i jego interpretacji.  

Mowa przytaczana w narracjach Marguerite Duras

Joanna Jakubowska-Cichoń

W powieściowych fabułach mówiące postaci tworzą wydarzenia słowne. Opowiadanie tych wydarzeń, opowiadanie o mówieniu wymaga użycia specyficznych środków językowych. Są to różne odmiany mowy przytaczanej. Autorka książki przedstawia je w sposób nowatorski. Sekwencję mowy przytaczanej w modelowym ujęciu sprowadza do zestawienia dwu segmentów: cytatu i obudowujących go didaskaliów narracyjnych. Te dwa podstawowe segmenty mogą przybierać różne formy i układać się w rozmaite, bardzo rozbudowane całości. O tym mówi obszerna, teoretyczna część książki. Jej część druga przynosi wnikliwą analizę formalnego zróżnicowania sekwencji mowy przytaczanej i funkcji, jakie one pełnią w ramach narracyjnych strategii stosowanych przez Marguerite Duras w dwu jej powieściach Un Barrage contre le Pacifique (Tama nad Pacyfikiem) i L’Amant (Kochanek).

Szewczyk Dratewka

Janina Porazińska

Znana baśń o szewczyku, który musi wykonać trzy trudne zadania, aby uwolnić pannę zamkniętą na wieży przez złą czarownicę. Pomagają mu w tym zaprzyjaźnione z nim zwierzęta.