Kupiec wenecki

William Shakespeare

„Kupiec wenecki” to komedia autorstwa Williama Szekspira. Tytułowym bohaterem jest kupiec Antonio, a nie, jakby się mogło wydawać, żydowski pożyczkodawca Shylock. Akcja sztuki odbywa się w XVI-wiecznej Wenecji.  W XVI-wiecznej Anglii popularne były hasła antysemickie. Żydów z Anglii wygnano w 1290 roku, za czasów Olivera Cromwella dopuszczono do ponownego osadnictwa, które jednak rozwijało się powoli aż do XVIII wieku. Liczni badacze uważają, że Szekspir w tej sztuce utrwala negatywne stereotypy o Żydach, pokazując głównego bohatera jako chciwego wyzyskiwacza, chrześcijanina znów jako uczciwego i dobrego człowieka. Prawdopodobnie w ten sposób chciał przypodobać się widowni, która zapewne w większości miała podobne zdanie.

Kurs dramaturgii

Paweł Zapendowski

Rewelacyjnym uczuciem jest napisać sztukę teatralną i zobaczyć ją na scenie w wykonaniu aktorów. Przeżyć chwilę, gdy reżyser i aktorzy, ludzie zwykle zapracowani, pełni ambicji i własnych pomysłów, spośród wielu sztuk starych, nowych i najnowszych wybierają tekst przez nas napisany. Nasz tekst! Śmieją się, wzruszają, zaczynają dyskutować o problemach w nim zawartych. Zastanawiają się jak go wystawić, jakie zaprojektować kostiumy, kto ma wystąpić w głównej roli, a kto w epizodach. Jak to osiągnąć? Cóż, nie jest to proste, lecz jest możliwe. Wystarczy pisać i uczyć się. Jeśli w osiągnięciu tej satysfakcji Kurs Dramaturgii okaże się użyteczny, satysfakcja będzie i moja.   Kurs jest nastawiony na rozwiązanie problemów – warsztatowego, artystycznego, ideowego, emocjonalnego. Porusza najważniejsze aspekty sztuki dramatopisarskiej: budowę dramatu, scen, rodzaje narracji, charakter bohatera, cel i motywację postaci scenicznej, język jakim się mówi, ideowe przesłanie tekstu. Zagadnienia są krótko omówione na przykładach z repertuaru dramatycznego i filmowego – od m.in. Hamleta Szekspira, Panny Julii Strindberga, Emigrantów Mrożka, Monologów waginy Enserl i Factory Bauersimy, po filmy lubiane, jak Testosteron, Amadeusz, Człowiek z marmuru. Omawiam również moje sztuki teatralne: Jestem jaka jestem, Jak z Almodovara, Trakl nieskończony i Leo Lipski Story – Miłość na Miodowej. Na końcu każdego rozdziału znajdują się zadania do wykonania. Niektóre z pozycji zalecanych do przeczytania dostępne są bezpłatnie w internecie, a część z nich można zamówić u wydawcy.   Uczymy się przez całe życie. Nasza nauka pisania trwa praktycznie nieustannie przy pisaniu postów, mejli, artykułów, felietonów, książek, sztuk teatralnych i scenariuszy. Nieraz już na samym początku napotykamy na problem, który może zniechęcić do dalszej pracy Przychodzi mi na myśl skojarzenie z filmem Osiem i pół Federico Felliniego. O przygodach reżysera (w głównej roli wystąpił Marcello Mastroianni) przeżywającego kryzys. Ten film dowodzi, że i w naszej historii jaką wymyślamy i zamierzamy przedstawić innym, wszystko może się wydarzyć, włącznie z kryzysem. Bohater przeżywa swój kryzys związany z wiekiem, zawodem, życiem prywatnym i rodzinnym, a dramaturg zmaga się z warsztatowymi problemami, jak tę historię opowiedzieć.   W Kursie przedstawię zasady jakimi rządzi się dobra dramaturgia – pojawią się tzw. złote myśli, bez których nie ma warsztatu zawodowca. Będę czerpał z repertuaru dramaturgii oraz klasyki kina, jako że za dobrym filmem stoi zawsze dobry scenariusz, czyli to, co jest w branży na wagę złota.   Dlaczego repertuar filmowy? Współczesny teatr używa języka filmu i telewizji (internetu) tak często jak języka tradycyjnego teatru. Media się przenikają i anachronizmem byłoby upierać się, że któreś rozwiązanie jakiego użyjemy w dramacie jest stricte filmowe. Dogville Larsa von Triera to sfilmowany teatr. Teatralna komedia Bóg Woody Allena to uteatralnione kino. Dramaturgia potrzebuje nowej energii jaką daje obraz elektroniczny, montaż krótkich ujęć, epizodów, twarz pokazana w detalu, sampling efektów dźwiękowych, interakcja z widownią. Filmy mocniej też zapadają w naszą pamięć niż sztuki teatralne i łatwiej do nich dotrzeć.   Kurs prowadzi poprzez różne aspekty sztuki dramaturgii. Nie jest kompendium wiedzy o dramacie. Jest skierowany na praktykę. Jego celem jest zachęta do uważnego przemyślenia różnych aspektów – warsztatowego, ideowego, artystycznego – aby, jakby na zasadzie echa, później już podczas własnej pracy literackiej skorzystać z odkryć i olśnień, jakie zrodziły się podczas lektury.   W centrum zainteresowania Kursu znajduje się dobry dramat, czyli umiejętność napisania ciekawego tekstu na scenę. Widz dzisiaj reaguje podobnie jak dwa i pół tysiąca lat temu w czasach tragików greckich. Gdy bohater walczy z całym światem, albo choćby tylko z własnym obłędem, jeśli jego historia zostanie umiejętnie przedstawiona przez dramaturga będzie ją oglądać z zainteresowaniem szeroka widownia.   Kurs ten ma charakter wykładu raczej subiektywnego. Oprócz przedstawienia uniwersalnych zasad rządzących dziełem dramaturgicznym, obiektywnie sprawdzonych w wielu wybitnych dziełach, zawiera subiektywny punkt widzenia, czyli eksponuje to, co ja sam lubię w teatrze, filmie, co mnie interesuje i wzrusza. Jest tu trochę tak, jak w klasycznym sporze między „psychologami” a „ludźmi czynu”, w którym nie ma wygranych. Ktoś, kto lubi psychoanalizę, kto uwielbia sięgać wstecz do dzieciństwa bohatera, nie znajdzie uznania u behawiorysty nastawionego na „tu i teraz”. I na odwrót, ktoś kto lubi psychologię nie porozumie się dobrze z kimś, kto od niej ucieka, uważając, że jest niemodna lub że niepotrzebnie komplikuje życie. Jak różne można pisać dramaty, tak różne są szkoły pisania.   Na końcu Kursu zapraszam na spotkanie z gwiazdą kina Juliette Binoche. W wywiadzie jakiego mi udzieliła opowiada o roli Panny Julii w sztuce Augusta Strindberga. Wystąpiła w niej w maju i czerwcu 2012 w paryskim teatrze Odéon. Oprócz refleksji związanych z rolą, aktorka opowiada o życiu i sztuce – dwóch sferach jakie od tysięcy lat łączy subtelna, tajemnicza Alchemia, której na imię Dramaturgia.   (Namawiam do wydrukowania Kursu na papierze. Łatwiej będzie go czytać i robić notatki.)   Dziękuję Wydawcom, Autorom i Tłumaczom tekstów scenicznych wymienionych na końcu Kursu, z których zostały zaczerpnięte krótkie cytaty. Dzięki nim omawiane problemy warsztatowe zostały zilustrowane adekwatnymi przykładami z literatury dramatycznej.  

Latający lekarz

Molier

“Latający lekarz” to sztuka autorstwa Moliera, wybitnego francuskiego komediopisarza, uznawanego za jednego z najważniejszych daramtopisarzy w dziejach.   Molier zaporzyczył temat "Medico Volante" lub "latającego lekarza" który należy do tradycyjnego repertuaru włoskiej komedii z XVII wieku. Istnieją co najmniej dwie anonimowe sztuki commedia dell'arte znane pod tym tytułem. Spektakle te podejmują trop oszusta udającego lekarza i stawiają go w sytuacji, w której zmuszony jest grać dwie role jedna po drugiej, w coraz krótszych odstępach czasu, aż w końcu dochodzi do (pozornie niemożliwej) jednoczesnej obecności na scenie dwóch postaci jednocześnie.  

Lysistrata

Aristophanes

A woman named Lysistrata, determined to stop the senseless war, gathers women from all over Greece in the square in front of the Acropolis of Athens. She offers them until the men make peace do not sleep with them, do not give them, do not touch them! . With difficulty and after much debate and bickering, women agree. They take refuge in the Acropolis and do not admit anyone to themselves. The entire civilian population is divided into two camps: women and the elderly

Łódzki teatr Bogdana Hussakowskiego 1979-1992

Anna Magdalena Zgoda

Niewątpliwym atutem książki jest pionierski charakter podjętych w niej badań. Stanowi ona pierwszą monograficzną próbę opisu dorobku artystycznego Bogdana Hussakowskiego jako reżysera i cenionego dyrektora dwóch teatrów – im. Jana Kochanowskiego w Opolu i im. Stefana Jaracza w Łodzi. Autorka scaliła materiał rozproszony w licznych tekstach źródłowych, tworząc portret artysty, który nie doczekał się dotąd żadnego kompletnego opracowania, choć odcisnął trwały i ważny ślad w historii teatrów czasu PRL. Trafnym pomysłem jest wyeksponowanie jako kluczowego rysu tego portretu predyspozycji, działań i zasług Hussakowskiego w roli dyrektora tak wymagającej instytucji, jak Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi, przeżywający frekwencyjno-artystyczną zapaść w okresie poprzedzającym stan wojenny i w ostatniej dekadzie PRL. Całkowicie uzasadnione w tym kontekście zainteresowanie autorki specyfiką społeczno-kulturalną PRL-owskiej Łodzi nadaje książce dodatkowy walor opowieści o mieście, które w dużym stopniu za sprawą Bogdana Hussakowskiego przestało być u progu lat osiemdziesiątych teatralnym ugorem. Z recenzji prof. dr hab. Małgorzaty Jarmułowicz Publikacja powstała na podstawie doktoratu przygotowywanego przez Annę Magdalenę Zgodę, którego nie zdążyła obronić. Uwolniony z akademickiego dyskursu układa się w opowieść o drodze artystycznej Bogdana Hussakowskiego. Początkowo praca miała obejmować trzynastoletni okres dyrekcji Hussakowskiego w Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi. Systematyczność i dociekliwość autorki sprawiła, że musiała prześledzić drogę artystyczną swojego bohatera od lat najwcześniejszych, od okresu studiów poprzez kolejne etapy pracy Krakowie i Opolu, zanim obszernie i wyczerpująco omówiła sezony spędzone w Łodzi. Należy żałować, że opracowanie to nie obejmuje późniejszej dyrekcji Hussakowskiego w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie oraz jego ostatniego okresu twórczości. Niezależnie od tego, wartość pracy Anny Magdaleny Zgody polega na tym, że jest to pierwsza próba systematycznego opisania drogi artystycznej Bogdana Hussakowskiego do roku 1992. Ze Wstępu prof. dr hab. Małgorzaty Leyko

Łódzkie festiwale teatralne. Historia i współczesność

Irena Jajte-Lewkowicz

Książka dotyczy łódzkich festiwali teatralnych i obejmuje wydarzenia organizowane w teatrach dramatycznych, offowych, lalkowych, dziecięcych i młodzieżowych oraz w teatrze operowym, a także w innych instytucjach kultury. Przeglądy te odbywały się w Łodzi od lat 60. XX wieku po rok 2016. Festiwalom, powstałym z inicjatywy regionalnych środowisk artystycznych i wpisującym się w dzieje łódzkiej i polskiej kultury, przyglądają się studenci/studentki – dziś absolwenci/absolwentki – specjalności teatrologicznej na kierunku kulturoznawstwo, prowadzonym w Instytucie Kultury Współczesnej na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. * Monografia wypełnia lukę w badaniach nad życiem teatralnym jednego z głównych ośrodków miejskich w Polsce. Jej wagę wzmacnia pionierski charakter i brak jakichkolwiek konkurencyjnych wobec niej publikacji. Z recenzji dr. hab. Juliusza Tyszki, prof. UAM

Łódź Celebrates the 450th Anniversary of Shakespeare's Birth

Monika Sosnowska, Magdalena Cieślak, Agnieszka Rasmus

This online catalogue chronicles the exhibition entitled “Łódź Celebrates the 450th Anniversary of Shakespeare’s Birth,” which took place at the University of Łódź Library from 7 April to 1 May 2014. The idea for the exhibition was put forward by the International Shakespeare Studies Centre, and realized by the representatives of the Faculty of Philology and the Faculty of International and Political Studies at the University of Łódź, who are also members of the Centre. Furthermore, this event would not have taken place without the support of the University of Łódź Library.  

Makbet

William Shakespeare

”Makbet” to tragedia Williama Shakespeare’a napisana około roku 1606, należy do najczęściej wystawianych i adaptowanych sztuk szekspirowskich, jest również najkrótszą tragedią jego autorstwa. Sztuka oparta została na przekazach historycznych dotyczących króla szkockiego Makbeta. Sztuka jest archetypiczną opowieścią o niebezpieczeństwach związanych z żądzą władzy i zdradą przyjaciół. Obecny jest w niej wątek charakterystyczny dla średniowiecznego moralitetu: główny bohater ulega pokusie władzy, następuje jego stopniowy upadek moralny, aż do zbrodni, która pociąga za sobą kolejne, nie mija go jednak kara – traci wewnętrzny spokój i poczucie sensu życia.