Zmysły i literatura dla dzieci i młodzieży

red. Bernadeta Niesporek-Szamburska, Małgorzata Wójcik-Dudek

Zmysły i literatura dla dzieci i młodzieży to szósta publikacja składająca się na cykl poświęcony literaturze osobnej, którego tomy ukazywały się w ostatniej dekadzie. Pierwsza książka z tego cyklu była nie tylko pokłosiem konferencji Dziecko — język — tekst, która zainaugurowała organizowane co dwa lata na Uniwersytecie Śląskim spotkania badaczy z całego kraju zajmujących się literaturą czwartą, ale również skromnym zwieńczeniem pięćdziesięciu lat istnienia Katedry Dydaktyki Języka i Literatury Polskiej. Publikację, którą mają Państwo w rękach, można uznać za pewnego rodzaju domknięcie bardzo owocnego w zakresie badań nad literaturą dla dzieci i młodzieży okresu w historii aktywności katowickiego ośrodka. Najnowszy tom katowickiego cyklu jest poświęcony przede wszystkim dwóm obszarom badawczym: rozpoznaniu i opisowi roli zmysłów w kontakcie małego/młodego czytelnika z książką, a także ich obecności w tekstach dla dzieci. Reprezentacje zmysłów ludzkich w słowie wiodą ku nasyceniu muzycznością, wizualnością, sensualnością, układają się w funkcje pełnione w literaturze czwartej oraz wobec odbiorcy. Jeśli literatura jest pięknym zmyśleniem, to poddajmy się jej omamom i przyzwyczajajmy do nich zmysły. Ćwiczmy się w tym od najmłodszych lat.

Życie jest realne tylko wtedy, gdy Ja jestem

G. I. Gurdżijew

Moja ostatnia książka, za pośrednictwem której chcę się podzielić z podobnymi do mnie stworzeniami naszego wspólnego ojca prawie wszystkimi ukrytymi do tej pory i nieoczekiwanie poznanymi przeze mnie tajemnicami wewnętrznego świata człowieka. Gurdżijew napisał te słowa 6 listopada 1934 roku. Przez kilka następnych miesięcy całkowicie poświęcił się przygotowywaniu materiału do trzeciego cyklu swoich pism pod tytułem Życie jest realne tylko wtedy, gdy Ja jestem. Potem nagle, 2 kwietnia 1935, bezpowrotnie przestał pisać. Tekst zawarty w niniejszej książce to fragmentaryczny i wstępny szkic tego, co Gurdżijew zamierzał w niej przedstawić, a co miało sprzyjać pojawieniu się w myśleniu i uczuciach czytelnika prawdziwego niefantazyjnego wyobrażenia o świecie realnym. Gurdżijew zwraca się do człowieka epoki współczesnej, do człowieka w głębi niespełnionego, odczuwającego brak sensu w swoim życiu. Wskazuje mu drogę, która nie izoluje od życia, lecz przez nie biegnie; drogę, która uwzględnia wszystkie sprzeczności, wszystkie przeciwstawne siły. Georgij Iwanowicz Gurdżijew, uważany za jednego z największych mistyków XX wieku, urodził się w Armenii około 1870 roku i zmarł w Paryżu w 1949. W latach 18941912 podróżował po Azji i Bliskim Wschodzie, zgłębiając tajniki prastarych tradycji i poszukując prawdy o człowieku. W 1913 roku przeniósł się do Moskwy, a po wybuchu rewolucji bolszewickiej wyjechał na Kaukaz, potem do Konstantynopola i w końcu osiadł we Francji, gdzie w 1922 roku założył organizowany od lat Instytut Harmonijnego Rozwoju Człowieka. W 1924 roku, po ciężkim wypadku samochodowym, Gurdżijew skupił się na pracy pisarskiej, która miała objąć trzy cykle pism. Pierwszy cykl pod tytułem Opowieści Belzebuba dla wnuka ukazał się zaraz po jego śmierci. Drugi, zatytułowany Spotkania z wybitnymi ludźmi, został opublikowany dopiero kilka lat później, a trzeciego nigdy nie skończył.