Traumatyczny stres. Wpływ wstrząsających doświadczeń na umysł i ciało człowieka

Bessel A. van der Kolk, Alexander C. McFarlane, Lars Weisaeth

Książka prezentuje doniosłe teorie i wyniki badań nad zespołem stresu pourazowego (PTSD). Czołowi uczeni zajmujący się tą dziedziną psychologii w wyczerpujący sposób przedstawiają wpływ traumy na ustrój biologiczny człowieka, jego wyobrażenia o świecie i funkcjonowanie psychiczne. Najważniejsze ujęte w książce zagadnienia to między innymi próba odpowiedzi na pytanie, dlaczego niektórzy ludzie skutecznie radzą sobie z traumatycznymi przeżyciami, podczas gdy innym to się nie udaje, neurobiologiczne procesy stojące za symptomatologią PTSD, nieustające problemy związane ze wspomnieniami traumy i dysocjacją czy kluczowe elementy skutecznych interwencji. Ta wpływowa publikacja, która stanowi podstawę wielu późniejszych osiągnięć, pozostaje nieocenionym źródłem wiedzy i prowokującym do myślenia poradnikiem. Przedmowa do wydania z 2007 roku umieszcza książkę w kontekście bieżącego rozwoju badań nad PTSD.

Trening poznawczy. Czy umysł można trenować, tak jak trenuje się mięśnie?

Edward Nęcka

Czy umysł można trenować, tak jak trenuje się mięśnie? Jak trzeba zorganizować trening mentalny, aby miał sens? Czy efekty takiego treningu są wydatne? Czy są długotrwałe? Czy efekty treningu generalizują się, obejmując nie tylko ćwiczoną funkcję lub sprawność, ale również sprawności ogólne, w tym inteligencję? Czy ma znaczenie, kto trenuje jaką ma wyjściową sprawność umysłową lub poziom inteligencji? Ludzie zawsze marzyli o ulepszeniu samych siebie. Filozofia, szczególnie etyka filozoficzna, była uprawiana jako refleksja nad moralnością, ale też jako możliwa droga moralnego doskonalenia człowieka. Systemów religijnych właściwie nie sposób sobie wyobrazić bez takiego czy innego programu moralnego samodoskonalenia. Czy te wysiłki coś dały, to osobna kwestia. Wraz z rozwojem nowożytnej nauki, marzenia o ulepszeniu człowieka objęły inne, poza moralnością, obszary i dziedziny życia. Rozwój biologii i medycyny poprawił stan naszego zdrowia, wydłużył czas życia i poprawił jego jakość. Rozwój fizyki i chemii zmienił otoczenie człowieka i zwielokrotnił jego możliwości. O rewolucji informacyjnej można powiedzieć, że zmieniła nasze życie gwałtownie i radykalnie. Czy poprawiła, to się dopiero okaże. Na tym tle ostatnio szczególnie wyróżniają się treningi poznawcze. W przeciwieństwie do psychoterapii, ich praktykowanie nie wymaga żadnego certyfikatu. A ponieważ daje się zauważyć silna i szeroko rozpowszechniona wiara w ich skuteczność, coraz więcej osób i firm funduje sobie lub swoim pracownikom tego rodzaju usługi. Trening poznawczy dzisiaj to nie tylko dziedzina badań, ale również coraz bardziej rosnący biznes. Na rynku działają liczne firmy sprzedające zestawy ćwiczeń poznawczych, zwykle w postaci gier komputerowych. Produkty te są na ogół reklamowane jako ćwiczenia rozwijające mózg, a konkretny zestaw ćwiczeń poznawczych zazwyczaj nosi nazwę zawiązującą do euronauka, np. neurobik (ang. Neurobics), w analogii do aerobiku . Nie znaczy to oczywiście, że mamy tu do czynienia z oddziaływaniem bezpośrednio ulepszającym mózg, dane empiryczne dotyczące skuteczności neurotreningów nakazują daleko posunięty sceptycyzm. W związku z możliwymi nadużyciami, a także ze względu na naturalną potrzebę poznawczą, trzeba postawić pytanie o skuteczność treningu poznawczego. Temu służy ta książka. Jej głównym celem jest przedstawienie czytelnikowi ogólnej panoramy tego obszaru badawczego i aplikacyjnego współczesnej psychologii, który dotyczy różnych form treningu poznawczego. Opisując treningi, będziemy wielokrotnie stawiać pytanie, czy są one skutecznym narzędziem usprawniania różnych funkcji umysłu ludzkiego. A badając skuteczność, trzeba poddać się rygorom intelektualnym wymaganym od metodologicznie poprawnego badania naukowego.

Trening twórczości

Edward Nęcka, Aleksandra Gruszka, Jarosław Orzechowski, Błażej Szymura

Czy twórczości można się nauczyć? Czy można ją trenować i rozwijać, jak trenuje i rozwija się mięśnie? Czy warto być twórczym? Trening twórczości to podręcznik sprawdzonych metod, ćwiczeń i sposobów oddziaływania, które rozwijają twórcze myślenie i działanie, a przy okazji są świetną zabawą. Zostały opracowane bardzo starannie przez grono dociekliwych naukowców i praktyków. Książka pokazuje mnóstwo praktycznych zadań i analizuje ich wpływ na rozwój twórczości. Jest to świetny przewodnik dla psychologów, trenerów, rodziców, szefów i wszystkich, którzy chcieliby pobudzać kreatywność w swoim otoczeniu. Dziesiątki ćwiczeń, zestaw problemów dyżurnych do pracy na sesjach kreatywnych i ćwiczenia na rozgrzewkę. Zawarte w książce ćwiczenia oprócz twórczości rozwijają też skutecznie komunikację i sprzyjają budowaniu relacji międzyludzkich. Chociaż głównym adresatem tej książki są osoby organizujące treningi w ścisłym sensie, zwłaszcza treningi grupowe, istnieje możliwość jej wykorzystania w sytuacjach mniej standardowych, na przykład w szkole. Przypuśćmy, że nauczyciel biologii uczy o tym, w jaki sposób wirus atakuje komórkę: wprowadza on do wnętrza komórki swój materiał genetyczny, który replikując się, zakłóca metabolizm komórki-nosiciela aż do jej zniszczenia. Postępuje więc tak, jak oddział dywersantów na tyłach nieprzyjacielskiej armii. Być może analogia mogłaby być bardziej trafna, chodzi jednak o to, aby w ogóle nauczać w konwencji analogii i metafory. Takie nauczanie bliższe jest myśleniu twórczemu, a przecież uczymy się najlepiej wtedy, gdy robimy wynalazki (Piaget). Inaczej mówiąc, wykorzystanie analogii, metafory lub innego narzędzia twórczości sprawia, że uczeń zdobywa wiedzę w sposób bardziej trwały i bardziej atrakcyjny, niż dzieje się to w wypadku klasycznych zabiegów metodycznych. Fragment Wstępu Edward Nęcka - profesor psychologii w Uniwersytecie Jagiellońskim. Współpracuje również z Uniwersytetem SWPS. Specjalizuje się w problematyce z pogranicza psychologii poznawczej i psychologii różnic indywidualnych. Prowadzi badania na temat poznawczego podłoża cech osobniczych, takich jak kreatywność, inteligencja i samokontrola. Oprócz licznych artykułów zawierających opis wyników badań, opublikował osiem książek podręczników i monografii. Jest współautorem (z J. Orzechowskim i B. Szymurą) podręcznika pt. Psychologia poznawcza oraz autorem książki Trening poznawczy. Od roku 2001 jest członkiem Polskiej Akademii Nauk.

Trudne osobowości

Helen McGrath, Hazel Edwards

Zrozum biologiczne i psychologiczne mechanizmy leżące u podstaw ludzkich zachowań i ułatw sobie życie i pracę z trudnymi ludźmi. Wszyscy czasami mamy do czynienia z ludźmi, którzy nas frustrują, irytują lub ranią. W naszym otoczeniu znajdują się osoby, które zawsze mają rację, gnębią nas lub zachowują się obsesyjnie. Przyznajmy też, że nam samym zdarza się zranić innych. W książce tej autorki przedstawiają różne typy osobowości i charakterystyczne dla nich zachowania, analizują codzienne sytuacje i proponują skuteczne strategie postępowania dotyczące m.in. - radzenia sobie z gniewem i konfliktami, - przezwyciężania lęków, - wzbudzania i wyrażania empatii, - wykazywania asertywności i optymizmu, - podejmowania decyzji w sprawie trudnych związków. Warto sięgnąć do tej książki, aby zrozumieć biologiczne i psychologiczne mechanizmy leżące u podstaw naszych zachowań oraz ułatwić sobie życie i pracę z trudnymi ludźmi, a także uświadomić sobie własne cechy osobowości i ich wpływ na otoczenie.

Trudny czas dojrzewania. Jak pomóc nastolatkom radzić sobie z emocjami, osiągać cele i budować więzi, stosując terapię akceptacji i zaangażowania oraz psychologię pozytywną

Louise Hayes, Joseph Ciarrochi

Nastolatki jednego dnia mogą doświadczać intensywnych i zupełnie przeciwstawnych uczuć: euforii i przygnębienia, poczucia przynależności do grupy rówieśniczej i poczucia wykluczenia z niej, entuzjazmu i zniechęcenia, brawury i lęku, wiary w siebie i zwątpienia we własne możliwości. Odczuwają silny stres, ponieważ brakuje im umiejętności potrzebnych do radzenia sobie z przytłaczającymi emocjami oraz nawiązywania satysfakcjonujących relacji. Przedstawiony w książce model pracy z młodzieżą (DNA-V) łączy założenia terapii akceptacji i zaangażowania oraz psychologii pozytywnej z najnowszą wiedzą naukową na temat procesów rozwojowych. Jest to całościowy program pokazujący, jak pomóc młodym ludziom odkryć i rozwijać własne mocne strony, radzić sobie z trudnymi emocjami oraz przełamywać negatywne wzorce myślenia. Zaprezentowane narzędzia pomagają wykształcić umiejętności psychologiczne, które pozwolą młodym osobom zaangażować się w działania zgodne z własnymi wartościami, osiągnąć stawiane sobie cele, w pełni zrealizować swój potencjał oraz zbudować pozytywne relacje z rówieśnikami i rodziną. Umiejętności te ułatwią im przejście przez trudny okres dojrzewania. Zaprezentowana wiedza została zilustrowana przykładami i opisami przypadków. Książka zawiera zestaw przydatnych materiałów, takich jak formularze i karty pracy, a także ćwiczenia i rady dotyczące dostosowania technik do indywidualnych potrzeb nastolatka. Autorzy wyjaśniają też, jak zorganizować pracę w dużych grupach i klasach szkolnych. Niniejsza książka to nieocenione źródło wiedzy dla psychologów, psychoterapeutów, nauczycieli i pedagogów oraz dla każdego, komu leży na sercu dobro młodzieży.

Trzy kroki do dobrego związku. Jak stać się parą, którą zawsze chcieliście być

Mira Kirshenbaum

Czy czujesz, że twój związek stał się źródłem problemów i stresu? Czy coraz więcej twoich rozmów z partnerem kończy się sprzeczkami? Nie poruszacie pewnych tematów, żeby się nie kłócić, a w efekcie coraz bardziej się od siebie oddalacie? Marzysz o szczęściu we dwoje, ale obawiasz się, że nigdy nie uda wam się go osiągnąć? Wszyscy pragniemy żyć w satysfakcjonującej relacji, łatwo wpadamy jednak w pułapkę niekończących się kłótni, przepełnionych okrucieństwem i pogardą dla partnera. Czy istnieje sposób, aby rozwiązać problemy, które wydają się nie do pokonania, zaspokoić potrzeby, które ma każdy z nas, i poprawić jakość naszego życia? Mira Kirshenbaum, doświadczona terapeutka rodzin, wyjaśnia, o co tak naprawdę się kłócimy, i pokazuje, w jaki sposób ze sobą rozmawiać, aby wyjść poza wzajemne pretensje i oskarżenia. Proponowana przez autorkę metoda trzech kroków pomogła już wielu parom! Skorzystaj z prostych narzędzi przedstawionych w tej książce i wprowadź do swojego związku zgodę, zrozumienie oraz harmonię.

TU jest moja granica. Jak reagować na sygnały, które wysyła twoje ciało

Rolf Sellin

Czy często masz poczucie, że pozwalasz ludziom przekraczać swoje granice? Czy potrafisz rozpoznać ten moment? Jak sobie z tym radzisz? TU jest moja granica to książka, z której dowiesz się wszystkiego, co musisz wiedzieć o swoich (i nie tylko) wewnętrznych granicach: Co robić, gdy czujesz, że twoje ciało spina się w reakcji na zachowanie innych? Jak odważanie mówić nie i wyrażać swoje zdanie? Kiedy i jak w bezpieczny sposób pozwolić otoczeniu na więcej? W jaki sposób poszerzać swoje granice, by zapewnić sobie zdrowy rozwój? Jaką rolę w wytyczaniu granic odgrywa dzieciństwo i jak wspierać dzieci w tym procesie? Test samooceny, przystępnie wyłożona teoria i praktyczne porady, które znajdziesz w tej książce, pomogą ci stworzyć własną mapę wewnętrznych granic. Dzięki temu nie tylko zwiększysz swoją asertywność, ale i zaczniesz bardziej świadomie budować relacje rodzinne i zawodowe, przyjaźnie oraz związki.

Twój mózg w działaniu

David Rock

Nowatorski poradnik ułatwiający organizację czasu i pracy, oparty na badaniach naukowych z zakresu neurobiologii i dziedzin z nią powiązanych. Emily i Paul to typowe małżeństwo z dwójką dzieci. Emily pracuje w dużej korporacji i niedawno awansowała, Paul prowadzi własną firmę konsultingową. Ich życie, podobnie jak nasze, to nieustanny zalew maili i telefonów, ciągłe narady, nowe projekty i plany. Nie zginąć w tej powodzi bieżących spraw oto nie lada wyzwanie. Zagłębiając się w tę książkę, poznajemy bliżej działanie mózgu obojga bohaterów w konkretnych sytuacjach: gdy starają się uporządkować i przesiać ogromne ilości informacji, zastanawiają się, jaką nadać im hierarchię i jak przygotować oparty na nich sposób działania. Emily, Paul, a także czytelnicy tej książki mają szczęście, bo znaleźli się w dobrych rękach. David Rock wie, jak działa nasz mózg; co więcej, wie, jak działa nasz mózg wtedy, gdy pracujemy. Śledząc zmagania Emily i Paula, dowiesz się: dlaczego twój mózg czuje się przygnieciony nadmiarem informacji i jak w pełni wykorzystać zasoby własnego umysłu, dlaczego tak trudno ci się skupić i jak zapanować nad wszystkim, co cię rozprasza, jak pobudzać umysł, by częściej doznawał olśnień, które pomagają rozwiązać pozornie nierozwiązywalne problemy, jak zachować w każdej sytuacji trzeźwy umysł, by dzięki temu zawsze podejmować decyzje, jak skuteczniej współpracować z innymi, jak skutecznie zmieniać zachowanie innych ludzi. David Rock pokazuje, że możliwe jest nie tylko przetrwanie we współczesnym, pełnym obciążeń środowisku pracy, ale i odniesienie w nim sukcesu niepozbawiającego energii, lecz dającego poczucie satysfakcji z własnych osiągnięć.