Szaleństwo tłumów. Gender, rasa, tożsamość

Douglas Murray

Prowokująca i błyskotliwie napisana książka autora bestsellerowej Przedziwnej śmierci Europy. W swojej najnowszej książce Douglas Murray zajmuje się najbardziej spornymi problemami XXI wieku: seksualnością, płcią, technologią i rasą. Ujawnia zdumiewające wojny kulturowe toczone w miejscach pracy, szkołach i domach w imię sprawiedliwości społecznej i polityki tożsamości. Żyjemy w epoce ponowoczesnej, po załamaniu się wielkich narracji: religii i ideologii politycznej. W ich miejsce pojawiło się dążenie do walki o naprawienie domniemanych krzywd przy użyciu broni w postaci tożsamości, wzmocnione przez nowe formy mediów społecznościowych i informacyjnych. Hierarchię celów coraz bardziej podzielonego społeczeństwa determinują wąskie grupy interesów a ofiar, jak pokazuje Murray, przybywa. Czytelnicy niezależnie od swych przekonań politycznych docenią mistrzowsko napisaną i prowokacyjną książkę Murraya, który stara się wprowadzić nieco sensu do dyskusji o najbardziej złożonych sprawach obecnego pokolenia. Kończy żarliwym wołaniem o wolność słowa, wspólnotę wartości i zdrowy rozsądek w czasach masowej histerii.

Szanse edukacyjne dzieci i młodzieży z obszarów wielkomiejskiej biedy w Siemianowicach Śląskich. Raport z badań

Natalia Stępień-Lampa

W pracy podjęto problematykę szans edukacyjnych dzieci i młodzieży zamieszkujących obszary wielkomiejskiej biedy w Siemianowicach Śląskich. Problemy społeczne występujące w Siemianowicach Śląskich stanowią dla autorki egzemplifikację problemów miast Górnego Śląska. W okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, wraz z inwestycjami w przemysł ciężki i rozwojem górnictwa węgla kamiennego oraz hutnictwa, miasta te przeżywały dynamiczny rozwój. Jednakże transformacja systemowa i restrukturyzacja przemysłu skutkowały recesją i przyczyniły się do wystąpienia negatywnych zjawisk społecznych. W Siemianowicach Śląskich na przełomie XX i XXI wieku zlikwidowano dwa największe zakłady pracy, co skutkowało niemalże 30% bezrobociem. Wśród problemów społecznych, z którymi zmagało i wciąż zmaga się miasto poza bezrobociem wskazać należy również ubóstwo i jego przestrzenną koncentrację. W Siemianowicach Śląskich autorka wyodrębniła cztery obszary wielkomiejskiej biedy — w miejscach tych znaczny udział mieszkańców stanowią beneficjenci zasiłków okresowych z pomocy społecznej. W pracy dokonano charakterystyki szans edukacyjnych dzieci i młodzieży, które mieszkają i wychowują się spauperyzowanym środowisku lokalnym, jakie stanowią wyodrębnione obszary. W tym celu przeprowadzone zostały badania o charakterze teoretycznym, jak i praktycznym. Posłużono się m.in. analizą dokumentów urzędowych; wywiadem kwestionariuszowym przeprowadzonym wśród mieszkańców obszarów wielkomiejskiej biedy, którzy wychowują dzieci do 18 roku życia; wywiadem częściowo skategoryzowanym, w którym udział wzięli przedstawiciele publicznych instytucji lokalnej polityki społecznej; ankietą rozdawaną o charakterze eksperckim, której grono respondentów stanowili dyrektorzy szkół posiadających w swoich rejonach ulice wchodzące w skład obszarów wielkomiejskiej biedy; ankietą audytoryjną zrealizowaną wśród uczniów trzecich klas szkół gimnazjalnych. Publikacja adresowana jest do osób zainteresowanych materią polityki społecznej, w tym w szczególności problematyką szans edukacyjnych, a także do przedstawicieli władz samorządowych oraz instytucji lokalnej polityki społecznej w Siemianowicach Śląskich.

Szkice antyspołeczne (wyd. II zmienione)

Bronisław Łagowski

Każdy krok praktyczny i każdy pogląd publiczny trzeba zawczasu mierzyć i ważyć, oceniać i prześwietlać. Jeśli chcemy wnieść do polityki więcej odpowiedzialności, rzeczowości i rozumu, bardziej powinniśmy dbać o opinię publiczną jako strukturę dyskusji – stałej, ciągłej, wyczerpującej, w miarę możliwości zimnej – niż troszczyć się o konsensus lub taką czy inną poprawność polityczną. (…) Opinia publiczna powinna oświecać władzę, ale jej nie krępować, nie narzucać rozwiązań, jednym słowem: nie pozbawiać warunków odpowiedzialnego decydowania.   Bronisław Łagowski   Dzięki przenikliwemu rozumowaniu Bronisław Łagowski zyskał szacunek zarówno liberałów jak i tradycjonalistów, zarówno państwowotwórczych socjalistów, jak i rewolucyjnych konserwatystów. Nie jest on bowiem stronnikiem konkretnej doktryny, lecz rzecznikiem oświeconego sceptycyzmu w filozofii politycznej i racjonalizmu w uprawianiu polityki. Jego opinie wciąż budzą z dogmatycznej drzemki, umacniając krytycyzm wobec iluzji deformujących życie publiczne.   Piotr Bartula   Każdemu, kto zanurzy się w to pisarstwo, Łagowski łagodnie przypomni o podstawowych prawdach na temat życia społecznego i roli władzy. Lepiej wysłuchać tych nauk (i wyciągnąć wnioski) od niego, aniżeli przekonać się o ich prawdziwości na podstawie surowości życia.   Piotr Kimla   Łagowski jest tylko jeden. Tylko on łączy talent pisarski z własną, dobrze przemyślaną filozofią polityczną, umiejscawiającą go ponad i poza tak zwanymi podziałami historycznymi.   Andrzej Walicki

"Śląskie Studia Polonistyczne" 2015, nr 2 (7): Rozprawy i artykuły: Ojciec, nasz bliźni. Prezentacje: Edward Pasewicz

Dawid Matuszek, Krzysztof Kłosiński

Red. naczelny Adam Dziadek, redaktorzy materiałów w części „Ojciec, nasz bliźni” Krzysztof Kłosiński, Dawid Matuszek Drugi numer „Śląskich Studiów Polonistycznych” z 2015 roku w zasadniczej części poświęcony jest ojcowskiej figurze. Autorzy artykułów zamieszczonych w dziale głównym przyglądają się tej figurze w rozmaitych kontekstach: psychoanalitycznym, politycznym, religijnym, postsekularnym, filozoficznym. Interesują się między innymi genezą sumienia powstającego w relacji z ojcem oraz konsekwencjami osłabienia ojcowskiej pozycji. Na rozmaite sposoby omawiają kryzys tradycyjnych wzorów męskości oraz modyfikacje wyobrażeń dotyczących ojcostwa, braterstwa, synostwa. Figury ojcowskie wkomponowane zostają także w problemy rewolucji i tyranobójstwa. Przedmiotem egzemplifikacji stają się teksty literackie (między innymi Sienkiewicza, Schulza, Orzeszkowej, Macha, Kafki, Wata, Karpowicza) oraz filozoficzne (między innymi Hegla, Agambena, Schmitta). Dział Prezentacje zawiera teksty komentujące poetycką twórczość Edwarda Pasewicza, wywiad z autorem oraz jego wiersze. Numer uzupełniają stałe działy: Varia, Recenzje i omówienia oraz Kronika.

Święta historia ludzkości

Mojżesz Hess

Pierwsze polskie wydanie książki Mojżesza Hessa – prekursora syjonizmu.  To on „nawrócił” Karola Marksa na komunizm. Święta historia ludzkości to książka sięgająca swymi korzeniami rewolucji francuskiej, która rozpoczęła emancypację grup społecznych, wcześniej pozbawionych władzy. Wśród nich znalazły się także społeczności żydowskie. Wielki proces transformacji społecznej stworzy znaną nam dziś „kwestię żydowską”, czyli pytanie o miejsce Żydów w nowoczesnych społeczeństwach. Liberalizm, socjalizm i syjonizm to trzy próby rozwiązania tej kwestii, które wyszły z kręgów żydowskich. Wywodzący się z nich Mojżesz Hess jako jeden z pierwszych uznał, że liberalizm tej kwestii nie rozwiąże. W połowie XIX wieku, w czasie narodzin nowoczesnych nacjonalizmów uzna, że również komunizm nie odegra tej roli. W pierwszej pracy Mojżesza Hessa - Święta historia ludzkości - widać już zalążki przyszłej idei syjonistycznej.  Historia nie uczy nas, co mamy robić, lecz czego unikać.

Święta wojna w Al-Ándalus. Przeobrażenia aktywności dżihadystycznych komórek terrorystycznych w Hiszpanii w latach 1995-2012

Stanisław Kosmynka

Europa Zachodnia i Południowa od lat jest jedną ze scen aktywności ekstremizmu dżihadystycznego, zarówno jako obszar przedsięwzięć logistycznych, jak i cel operacji terrorystycznych. Analiza rozwoju tego ruchu na Starym Kontynencie pozwala dostrzec wiele istotnych prawidłowości obrazujących jego ewolucję, sieciowość oraz złożone mechanizmy funkcjonowania. Hiszpania jest w tym kontekście przypadkiem szczególnym, stanowiącym interesujące studium badawcze przeobrażeń komórek terrorystycznych. W niej znajduje wyraz, znamienna dla narracji dżihadyzmu, mitologizacja świetności Al-Ándalus – dużej części podbitego przed wiekami Półwyspu Iberyjskiego. Bliskie sąsiedztwo z obszarem Maghrebu, szczególnie z Marokiem, rzutuje także na skalę i charakter migracji z tego rejonu do Hiszpanii i innych krajów europejskich, co stało się czynnikiem istotnym z perspektywy rozwoju struktur terrorystycznych. Publikacja przedstawia mechanizmy krystalizacji komórek dżihadystycznych w Hiszpanii ich ewolucję oraz przybliża okoliczności i skutki zamachu terrorystycznego w Madrycie 11 marca 2004 r. Autor podejmuje refleksję nad aktualnymi zagrożeniami bezpieczeństwa tego państwa, innych krajów europejskich oraz regionu Maghrebu. 

Tabu i niewinność

Aleksander Smolar

Aleksander Smolar wie, że „słowo ma znaczenie decydujące”, by zacytować Jerzego Giedroycia z zamieszczonej w tym tomie rozmowy. Dlatego używa słów nie jak polityk, dla którego są one instrumentem walki o władzę, tylko jak intelektualista, któremu pomagają w dochodzeniu do prawdy. W tym sensie był zawsze spectateur engagé, by użyć klasycznej formuły kojarzącej się z innym jego rozmówcą, Raymondem Aronem. W przypadku Smolara ów decydujący krytyczny dystans to nie tylko postawa duchowa – także fakt geograficzny. Ostatnie 20 lat spędził między Paryżem a Warszawą. Zarówno w długofalowym, biograficznym sensie, jak i doraźnym – z tygodnia na tydzień – można nazwać jego życie nieprzerwaną podróżą z Warszawy do Warszawy. Timothy Garton Ash  

Teatr władzy - kreowanie wizerunku politycznego w kontekście teorii dramaturgicznej. Studium socjologiczne na przykładzie kampanii prezydenckiej 2020 roku w Polsce

Katarzyna Zambrzycka-Papuda

Kampanie polityczne są nieodzowną częścią życia społecznego współczesnego świata. Wpływają na wybory obywateli, a co za tym idzie - przyszły kształt państw. W swojej dynamice wykorzystują narzędzia socjotechniki i kreowania wizerunku. Politycy dopasowują swoje zachowania i hasła wyborcze do trendów i potrzeb społecznych. Celem poniższej książki jest scharakteryzowanie przebiegu kampanii wyborczej na urząd prezydenta w 2020 roku w ujęciu teorii socjologicznych. Analiza wykonana na potrzeby książki dostarcza cennej wiedzy na temat obecnych zabiegów wykorzystywanych w marketingu politycznym. Informacje te pozwalają lepiej zrozumieć przebieg kampanii i zachowania polityków, co jest istotne z perspektywy każdej osoby, która decyduje się oddać głos w czasie wyborów. Publikacja napisana została w ujęciu socjologicznym, a wiodącą teorią jest praca E. Goffmana pt. Człowiek w teatrze życia codziennego. Zakłada ona, że człowiek ogrywa w życiu wiele ról społecznych, do których dostosowuje swoje zachowanie, wygląd i wykorzystywane atrybuty. Każdy z nas posiada wzorce różnych zachowań, które wykorzystuje w pracy, domu, na spotkaniach z przyjaciółmi czy idąc na zakupy do sklepu. Język, mowa ciała, strój zmieniają się w zależności od tego, jakie wrażanie chcemy wywrzeć na odbiorcy. Idąc za tą teorią, politycy również odgrywają rolę, która wiąże się ze sztywno określonymi zasadami i umacniana jest przez sztaby wyborcze. Poniższa praca ma celu przedstawienie roli i zachowań polityka w ujęciu teorii interakcjonistycznych.