Krakowskie silvae rerum - szkice o ludziach

Ewa Danowska

Niniejszy "las różności" zawiera szkice poświęcone nietuzinkowym osobom, żyjącym w stołecznym mieście Krakowie od XVIII do połowy XX wieku. W subiektywnym wyborze przedstawieni zostali artyści, literaci, uczeni, lekarze, przedsiębiorcy, duchowni, społecznicy i politycy oraz kilka arcywyjątkowych dam - w swej epoce ludzie znani i rozpoznawalni nie tylko w tym mieście. Wiele z tych osób zasłynęło dzięki swej działalności i zasługom, ale nieliczni znają ich nietuzinkowe charaktery, zamiłowania, ciekawostki z ich życia, sensacje, skandale czy dziwactwa. Mam nadzieję, że nie tylko dla miłośników dziejów Krakowa, ale dla każdego, kto sięgnie po tę książkę, osoby występujące na kartach poważnych historycznych opracowań i bohaterowie nazw ulic naszego miasta nie będą już tak posągowi lub anonimowi. Ewa Danowska Ewa Danowska - historyk, dr hab. Autorka czterech książek, ponad 160 artykułów opublikowanych w czasopismach naukowych i opracowaniach zbiorowych, a także ponad 120 artykułów popularnonaukowych ukazujących się głównie w miesięcznikach "Kraków" i "Mówią wieki". Członek Towarzystwa do Badań nad Wiekiem Osiemnastym, a przed opuszczeniem Krakowa na rzecz Bochni - Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa. Emerytowana kierowniczka Działu Zbiorów Specjalnych Biblioteki Naukowej PAU i PAN, od 2020 r. prof. nadzw. w Tarnowskiej Szkole Wyższej - Akademii Nauk Stosowanych.

Kronika Dytmara biskupa merseburskiego

Thietmar

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. Plik pdf uniemożliwia przeszukiwanie i kopiowanie tekstu REPRINT. Thietmar z Merseburga (imię to odpowiada współczesnemu Dietmar; ur. 25 lipca 975 prawdopodobnie w Walbeck, zm. 1 grudnia 1018 w Merseburgu) biskup merseburski, kronikarz, autor Kroniki, ważnego źródła historii Niemiec i Polski.Trzeci z kolei syn grafa Zygfryda von Walbeck i jego żony, Kunegundy. Elementarne wykształcenie odebrał u Emnildy, ciotki swego ojca, w Quedlinburgu. W roku 987 oddany do klasztoru św. Jana na Górze w Magdeburgu, gdzie przez trzy lata pobierał dalsze nauki pod okiem opata Rykdaga. Decydującym, jeśli chodzi o umysłowość Thietmara, był jednak kolejny etap jego edukacji, kiedy to przyszły kronikarz i biskup uczył się w magdeburskiej szkole katedralnej. Kierowali nią kolejno: mistrz Ekkehard zwany Rudym, a po nim mistrz Geddo. Pobyt w Magdeburgu wywarł również wpływ na jego światopogląd odtąd stał się gorącym orędownikiem akcji misyjnych wśród Słowian, prowadzonych w ramach zależności od Kościoła i państwa niemieckiego. Nigdy nie znalazła u niego poparcia uniwersalistyczna idea odnowienia Cesarstwa Rzymskiego lansowana przez cesarza Ottona III. Wspierał za to aktywnie jego następcę, Henryka II, który skupiał się głównie na konsolidacji i wzmacnianiu roli Niemiec w Europie, a zwłaszcza w Italii. W 1009 roku zmarł biskup merseburski Bozo. Thietmar został jego następcą. Zmarł w 1018 roku. Kronika w części obejmującej schyłek IX wieku i znaczną część wieku X opiera się na znanych Thietmarowi dziełach historiograficznych i hagiograficznych. Jej wartość jednak wzrasta w tych partiach, w których Thietmar korzysta z tradycji ustnej oraz z własnego doświadczenia jako świadka wydarzeń. Poza dziejami Merseburga i państwa niemieckiego, Thietmar zawarł w niej również wiele informacji dotyczących historii Europy, także ziem polskich. Zrelacjonował m.in. zjazd gnieźnieński i wojny cesarza Henryka II z księciem Bolesławem I Chrobrym. Thietmar bardzo niekorzystnie przedstawiał Słowian, co być może wiąże się z jego rodzinnymi tradycjami. (za: https://pl.wikipedia.org/wiki/Thietmar_z_Merseburga)

Kronika Kagnimira to jest dzieje czterech pierwszych królów chrześcijańskich w Polsce, w wieku XI pisane

Kagnimir

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. REPRINT. Starożytna kronika średniowieczna. Nie ma wprawdzie żadnego śladu w kronice tej, z którego by (jako się często zdarza) wnioskować można autora – imię i stan: ani go też Długosz nie wspomina, niemniej kronika ta zasłużyła na wznowienie, bez względu na opinie na jej temat niektórych osób do dziś opisujących najdawniejsze dzieje naszego narodu, opierając się na zafałszowanej, propagandowej i wybitnie nam nieprzychylnej historiografii niemieckiej, którą nadal traktują nie jak niemiecką propagandę, a prawie tak jak jakąś wyrocznię. „Kronika Kagnimira” to kolejna publikacja z serii Biblioteka Tradycji Słowiańskiej i kolejna prastara kronika naszego narodu. Mamy nadzieje, że nasz wysiłek polegający na przygotowaniu tego dzieła do druku zostanie doceniony. Zawartość: Przedmowa. Dzieje Bolesława I Króla Polskiego Chrobrym zwanego. Fragment Roczników współczesnych panowaniu Bolesława I. O pustelnikach pięciu zamordowanych w Kazmierzy. Wyiątek z żywota S. Romualda. O fundacyi klasztorów benedyktyńskich w Łysej Górze i Sieciechowie. O bytności Ottona III Cesarza w Gnieźnie i koronacyi Bolesława I Króla Polskiego. Dzieje Mieczysława II Króla Polskiego. Dzieje Kazimierza I Króla Polskiego. Fragment Roczników współczesnych panowaniu Mieczysława II i Kazimierza I. O złupieniu kościoła w Gnieźnie R.P. 1038. O Masławie przywłaszczycielu Ziemi Płockiej. Poselstwo Polaków do Króla Kazimierza I. Woyna Króla Kazimierza I z Masławem przywłaszczycielem Ziemi Płockiej. O sprowadzeniu Benedyktynów do Polski i fundacyi klasztoru w Tyńcu. O Bolesławie Synu Starszym i Następcy Mieczysława II Króla Polskiego. Dzieje Bolesława I Króla Polskiego zwanego Śmiałek. Tłómacza Zakończenie. Roczniki panowania Mieczysława I Xsiążęcia Polskiego. I. O nawroceniu Mieczysława I Xsiążęcia Polskiego. II. O rozkrzewieniu Wiary Katolickiey w Polsce. O Mieszku czyli Mieczysławie I Xsiążęciu Polskim. O Mieszku albo Mieczysławie Xsiążęciu Luzacyi.

Kronika Lechitów i Polaków

Godzisław Baszko

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. Kronika Lechitów i Polaków pióra Godzisława Baszko – kustosza katedry poznańskiej w XIII wieku, znanego z dokumentów z lat 1268-1273 oraz zapisek w Kronice wielkopolskiej z lat 1257 i 1265. Została wznowiona w formie reprintu przez Wydawnictwo Armoryka. Niczego nie usunięto, niczego nie dodano, niczego nie dopasowano do współczesnych tzw. poglądów naukowych. Dlatego mamy nadzieję, że Czytelnicy docenią nasz trud. Kronika zawiera dzieje naszego narodu, poczynając od legendy o Lechu, Czechu i Rusie. Autor za jej pomocą wyjaśnia pochodzenie określenia Lechici, przy okazji przytaczając etymologie nazw innych ludów. Za pierwszego króla Lechitów autor uznał Kraka. Jego rządy datował na czasy króla Assuera, czyli Kserksesa I z Księgi Ezdrasza. W ten sposób początki państwa polskiego sięgnęły V wieku przed Chrystusem. Datowanie to jest oparte prawdopodobnie na wiedzy zaczerpniętej z pracy Piotra Comestora zwanej Historia Scholastica. Na jej podstawie autor próbował zsynchronizować historię biblijną z dziejami starożytnych Grecji i Rzymu, a następnie połączyć je z historią Polski. Dlatego na jedną epokę datował panowanie Kserksesa, ataki Gallów na Rzym oraz rządy Kraka. W przeciwieństwie do opowiadania Wincentego Kadłubka, według Kroniki Krak pochodził z Polski i osobiście założył Kraków. Autor dzieła podał, że wcześniej to miejsce zwano Wawelem, co jest najstarszym znanym zapisem nazwy wzgórza. Pominął też opowieść o smoku wawelskim, wspominając jedynie o bratobójstwie między synami Kraka, w wyniku czego tron odziedziczyła córka władcy, Wanda. Opowieść o Wandzie też znacznie różni się od wersji Wincentego Kadłubka i jego naśladowców. Władca niemiecki postanowił zmusić władczynię do małżeństwa. Wywołał więc wojnę, którą przegrał. Pokonany popełnił samobójstwo, a jego rycerze złożyli hołd Wandzie – uznali zwierzchność królowej i jej następców. Wanda zaś, po przyjęciu hołdu skoczyła do Wisły, składając ofiarę bogom, którym zawdzięczała zwycięstwo. Zrelacjonował też rządy Lestka I i jego walki z Aleksandrem Wielkim oraz panowanie Lestka II. Syna Lestka II jako pierwszy nazwał Lestkiem III. Państwo Lechitów za rządów Lestka III miało sięgać do Morza Północnego i obejmować między innymi Westfalię, Saksonię, Bawarię oraz Turyngię. Przy okazji autor podjął się drugiej próby datacji. Według niej Lestek III umarł za panowania cesarza Nerona. (za: Wikipedia.pl) REPRINT z 1822r.

Kronika Nowopruska. Obejmująca lata 1293-1394

Wigand von Marburg

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. Plik pdf uniemożliwia przeszukiwanie i kopiowanie tekstu Wigand z Marburga (ok. 13651409) (niemiecki: Wigand von Marburg) średniowieczny kronikarz niemiecki opisujący walki Krzyżaków z Prusami i Litwinami. Kronika Wiganda pt. Chronica nova Prutenica, jest jednym z podstawowych źródeł informacji o historii ziem pruskich, najazdów na Wielkie Księstwo Litewskie i walk z Królestwem Polskim, obejmującej lata 12931394. Początkowo napisana w języku wysokoniemieckim, rymowaną prozą, łączyła opis aktualnych wydarzeń z legendami, podaniami ludowymi i mitami. Szacuje się, że Wigand napisał 17 tys. wersów, z których przetrwało do dzisiaj w oryginale jedynie 500. Jednakże polski kronikarz Jan Długosz w latach 60. XV zlecił tłumaczenie dzieła Wiganda na łacinę, które wykonał Konrad Gesselen. Tłumaczenie to przetrwało do dzisiaj prawie w całości, ale podczas tłumaczenia wiele dat i innych szczegółów zostało przetłumaczonych błędnie. W Polsce kronika została wydana przez Jana Voigta i hr. Edwarda Raczyńskiego w Poznaniu w 1842 roku w tłumaczeniu Raczyńskiego. (https://pl.wikipedia.org/wiki/Wigand_z_Marburga)

Kronika Pawła Piaseckiego Biskupa Przemyskiego

Paweł Piasecki

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. Plik pdf uniemożliwia przeszukiwanie i kopiowanie tekstu REPRINT. Paweł Piasecki herbu Janina, (1579-1649) sekretarz królewski Zygmunta III Wazy (ok. 1613-1627), archidiakon warszawski w latach 1616-1631, kanonik lubelski, opat komendatoryjny mogilski (1624-1649) i biskup kamieniecki (1627-1640), biskup chełmski (1640-1644), a następnie przemyski (1644-1649). Jego Kronika obejmuje okres od panowania Stefana Batorego po rok 1644. Zawiera wiele ważnych i cennych informacji. Obowiązkowa lektura dla każdego, kto pasjonuje się dziejami naszego narodu i państwa.

Kronika polska Dzierswy (Dzierzwy)

Dzierswa

Plik pdf jest zamknięty w postaci rastrowej złożonej ze skanów. Kronika Dzierswy, Kronika Dzierzwy, Kronika Mierzwy, Kronika franciszkańska kronika historii Polski spisana w średniowieczu po łacinie. Zachowała się w czterech rękopisach z XV wieku oraz w jednym z XVI. Powstała najprawdopodobniej w Krakowie. Jej autorem mógł być franciszkanin związany z dworem Władysława Łokietka, opowiadający się za zjednoczeniem Polski po czasach rozbicia dzielnicowego. Kronika jest kompilacją wcześniejszych utworów, takich jak Kronika Polski Wincentego Kadłubka, żywoty św. Stanisława Wincentego z Kielczy, Rocznik małopolski oraz innych źródeł. Mimo tego kronika ma dość jednolitą formę. Autor przejawia dobrą znajomość Biblii, wielokrotnie się do niej odwołując, a także znajomość kanonów stylistyki retorycznej, aczkolwiek język kroniki nie ma wybitnych walorów literackich. (http://pl.wikipedia.org/wiki/Kronika_Dzierzwy). Wcześniej datowano ja na wiek XII, obecnie na wiek XIV.

Kronika Polska. Księgi: pierwsza, wtóra, trzecia i czwarta

Marcin Kromer

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. Plik pdf uniemożliwia przeszukiwanie i kopiowanie tekstu Autor kroniki korzystał krytycznie z dzieł Jana Długosza i Macieja Miechowity. Kromer jako pierwszy wyraził też przypuszczenie, że autorem Kroniki polskiej był przybysz z Francji i nazwał go Gallem. Dzieło Kromera podzielone jest na księgi, z których każda poświęcona jest określonej epoce, ograniczonej panowaniem jednego lub kilku władców. Odmienny charakter ma księga I, mająca styl traktatu polemicznego, w której autor stara się rozwiązań problem pochodzenia Słowian i poszczególnych narodów słowiańskich. Kronika była wydawana po łacinie pięciokrotnie: w 1555, 1558, 1568, 1582 i 1589 w drukarniach w Bazylei i Kolonii. W poszczególnych wydaniach autor wprowadzał zmiany. W 1562 wyszedł niemiecki przekład kroniki, zaś w 1611 ukazało się w Krakowie tłumaczenie dzieła na język niniejszy polski autorstwa Marcina Błażewskiego (https://pl.wikipedia.org/wiki/De_origine_et_rebus_gestis_Polonorum_libri_XXX).

Kronika polska Marcina Bielskiego

Marcin Bielski

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. Plik pdf uniemożliwia przeszukiwanie i kopiowanie tekstu Publikacja zawiera rozdziały opisujące okres od czasów najdawniejszych, do śmierci Bolesława Krzywoustego: O początku narodu polskiego. O Słowianach. Henetach. O Wandalitach. O Gotach albo Getach. O przyjściu Lecha do Polski. Lech, najpierwszy Monarcha Polski. Lech Wtóry Monarcha Polski. Wizymir, Monarcha Polski. Dwanaście Wojewód. Krakus, albo Krok, Monarcha Polski. Lech Trzeci, Monarcha Polski. Wanda, córka Krakusowa. Dwnaście Wojewód na wtóre. Lech IV, albo Leszek, Monarcha Polski. Lech V, albo Leszek, Monarcha Polski. Lech VI, albo Leszek, Monarcha Polski. Lech VII, albo Leszek, Monarcha Polski. Popiel Pierwszy, Monarcha Polski. Popiel Wtóry, Monarcha Polski. Piast, Monarcha Polski. Semowit, Monarcha Polski. Leszek VIII, Monarcha Polski. Ziemomysł, Monarcha Polski. Mieczysław albo Mieszko Monarcha Pierwszy Chrześciański Polski. O Ruskim narodzie. Bolesław Chrobry, pierwszy król koronowany Polski. O Prusiech. Mieczysław II, król Polski. Interregnum (bezkrólewie). Kazimierz I Mnich, król Polski. Bolesław II, król Polski, rzeczony Śmiały. O Połowcach. Władysław I, monarcha polski, Herman rzeczony. Bolesław Krzywousty, monarcha polski. O Jazygach, albo Jaćwingach.

Kronika polska Marcina Kromera, tom 2

Marcin Kromer

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. REPRINT. Kronika Polska Marcina Kromera, Biskupa Warmińskiego. Księgi: pierwsza, wtóra, trzecia i czwarta, opisujące dzieje Polski od czasów pogańskich aż po rządy króla Bolesława II Śmiałego na język polski z łacińskiego przełożona przez Marcina z Błażowa Błażowskiego. Marcin Kromer herbu Kromer (1512-1589 humanista, historyk i pisarz okresu renesansu, teoretyk muzyki, dyplomata; od 1579 biskup warmiński, jeden z przywódców polskiej kontrreformacji, pisał po polsku i po łacinie, sekretarz króla Zygmunta I Starego od 1544 roku, przedstawiciel dyplomatyczny Rzeczypospolitej w Państwie Kościelnym w 1548 roku. (za: Wikipedią)

Kronika polska Marcina Kromera, tom 3

Marcin Kromer

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. REPRINT. Kronika Polska Marcina Kromera, Biskupa Warmińskiego. Księgi: pierwsza, wtóra, trzecia i czwarta, opisujące dzieje Polski od czasów pogańskich aż po rządy króla Bolesława II Śmiałego na język polski z łacińskiego przełożona przez Marcina z Błażowa Błażowskiego. Marcin Kromer herbu Kromer (1512-1589 humanista, historyk i pisarz okresu renesansu, teoretyk muzyki, dyplomata; od 1579 biskup warmiński, jeden z przywódców polskiej kontrreformacji, pisał po polsku i po łacinie, sekretarz króla Zygmunta I Starego od 1544 roku, przedstawiciel dyplomatyczny Rzeczypospolitej w Państwie Kościelnym w 1548 roku. (za: Wikipedią)

Kronika polska Marcina Kromera, tom 4

Marcin Kromer

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. REPRINT. Kronika Polska Marcina Kromera, Biskupa Warmińskiego. Księgi: pierwsza, wtóra, trzecia i czwarta, opisujące dzieje Polski od czasów pogańskich aż po rządy króla Bolesława II Śmiałego na język polski z łacińskiego przełożona przez Marcina z Błażowa Błażowskiego. Marcin Kromer herbu Kromer (1512-1589 humanista, historyk i pisarz okresu renesansu, teoretyk muzyki, dyplomata; od 1579 biskup warmiński, jeden z przywódców polskiej kontrreformacji, pisał po polsku i po łacinie, sekretarz króla Zygmunta I Starego od 1544 roku, przedstawiciel dyplomatyczny Rzeczypospolitej w Państwie Kościelnym w 1548 roku. (za: Wikipedią)

Kronika polska Marcina Kromera, tom 5

Marcin Kromer

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. REPRINT. Kronika Polska Marcina Kromera, Biskupa Warmińskiego. Księgi: pierwsza, wtóra, trzecia i czwarta, opisujące dzieje Polski od czasów pogańskich aż po rządy króla Bolesława II Śmiałego na język polski z łacińskiego przełożona przez Marcina z Błażowa Błażowskiego. Marcin Kromer herbu Kromer (1512-1589 humanista, historyk i pisarz okresu renesansu, teoretyk muzyki, dyplomata; od 1579 biskup warmiński, jeden z przywódców polskiej kontrreformacji, pisał po polsku i po łacinie, sekretarz króla Zygmunta I Starego od 1544 roku, przedstawiciel dyplomatyczny Rzeczypospolitej w Państwie Kościelnym w 1548 roku. (za: Wikipedią)

Kronika polska Prokosza

Prokosz

Plik pdf jest zamknięty w postaci rastrowej złożonej ze skanów. Kronika Prokosza (Kronika polska przez Prokosza w wieku X napisana, z dodatkami z Kroniki Kagnimira, pisarza wieku XI, i z przypisami krytycznymi komentatora wieku XVIII pierwszy raz wydrukowana z rękopisma nowo wynalezionego) tzw. kronika słowiańsko-sarmacka rzekomego kronikarza Prokosza z 936 roku. Opublikowana została po raz pierwszy przez Hipolita Kownackiego w Warszawie w 1825 roku. Kownacki przełożył ją także wkrótce potem na łacinę. (z Wikipedii)

Kronika polska w przekładzie Zygmunta Komarnickiego

Anonim zwany Gall

Nie wiadomo, kto był twórcą pierwszej polskiej kroniki, nieznane jest nawet jego imię. Nie zachowały się z wieków średnich żadne o nim wiadomości. Anonimowość była z jego strony zamierzona, co zaznaczył w przedmowie do księgi trzeciej. Anonim nie pochodził z Polski, a sam siebie określił wygnańcem i pielgrzymem (łac. exul et peregrinus)[3]. Niegdyś większość badaczy uważała go za mnicha, bo zamierzał po ukończeniu pracy w Polsce powrócić do miejsca, w którym złożył śluby, czyli do nieznanego z nazwy locus professionis. Jak niedawno zwrócono uwagę, Gall niekoniecznie żył według reguły św. Benedykta, gdyż były też inne znaczenia słowa professio, niezwiązane ze stanem mniszym. Mógł być równie dobrze duchownym diecezjalnym lub kanonikiem. Kronikę pisał na zamówienie, z nadzieją na materialną nagrodę. O tę nagrodę dopominał się we wstępach do ksiąg pierwszej i drugiej, a hojność Bolesławów Chrobrego i Szczodrego z wyraźnym naciskiem stawiał za wzór Krzywoustemu [za: https://pl.wikipedia.org/wiki/Kronika_Galla_Anonima]

Kronika Sarmacji Europejskiej. Kronika Sarmacji Europejskiej. Księga Druga. Część I i II

Alexander Hrabia Gwagnin

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. REPRINT. Alessandro Guagnini (w Polsce znany jako Aleksander Gwagnin, ur. 1534 w Weronie, zm. 1614 w Krakowie) polski historyk, żołnierz i dziejopis pochodzenia włoskiego. Urodził się we włoskiej zubożałej rodzinie szlacheckiej. Od 1561 uczestniczył w północnej wojnie siedmioletniej. Walczył również w polskim wojsku. W 1571 otrzymał indygenat polski z herbem własnym Gwagnin. Pod jego komendą służył Maciej Stryjkowski. Gwagnin jest autorem Sarmatiae Europeae descriptio z 1578 roku (Kronika sarmacji europejskiej przetłumaczona w 1611 przez Paszkowskiego). Praca ta stała się popularna w Europie; została wznowiona w 1581. Dzieło Sarmatiae Europeae descriptio, które zostało wydane pod nazwiskiem Guagniniego, Stryjkowski wymienił jako własne w napisanej przez siebie Kronice Polskiej, Litewskiej, Żmudzkiej... Kwestia autorstwa pozostaje nie do końca wyjaśniona. (za Wikipedią). Dzieło Gwagnina o Sarmacji jest szczególnie cenne dla współczesnych badaczy pradziejów naszego narodu, ale także dla tych, którzy się nimi pasjonują z różnych przyczyn patriotycznych czy religijnych.