"Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa". T. 4

red. Andrzej Górny, red. Justyna Kijonka, red. Agata Zygmunt

Tematyka czwartego tomu "Górnośląskich Studiów Socjologicznych. Seria Nowa" nawiązuje do zagadnień poruszanych w "Górnośląskich Studiach Socjologicznych", wydawanych niegdyś przez nieistniejący już Śląski Instytut Naukowy. W tomie zaprezentowane zostały między innymi wyniki badań i naukowe dociekania "młodych naukowców" – doktorantów i doktorów, dotyczące wciąż obecnych i wzbudzających wiele dyskusji problemów kształtowania się tożsamości mieszkańców Górnego Śląska. Tożsamość ujmowana zarówno w perspektywie kulturowej, charakterystycznej dla zbiorowości narodowych, regionalnych, religijnych czy innych, jak i w perspektywie osobowości jednostkowej należy współcześnie do najczęściej podejmowanych tematów badawczych socjologii. Jest jednym z modnych tematów badań, wskazujących, że w świecie globalizacji i aksjologicznej wichrowatości kultury nie zniknęły pytania o doświadczenie ciągłości i trwania pamięci zbiorowej, społecznej odpowiedzialności za dziedzictwo przeszłych pokoleń, emocjonalnych zobowiązań wobec ojczyzny prywatnej czy ideologicznej, o kształty przyszłości niewyobcowanej z bogactwa kulturowej tradycji.

"Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa". T. 7

red. Tomasz Nawrocki

Rocznik „Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa” nawiązuje do wydawanych przez Śląski Instytut Nauk „Górnośląskich Studiów Socjologicznych”. W tomie siódmym został podjęty problem szeroko rozumianej socjologii miasta i problemów miejskich. "Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa” – to periodyk adresowany nie tylko do socjologów, lecz także do przedstawicieli innych nauk humanistycznych oraz wszystkich osób zainteresowanych problematyka społeczną.

Gra w rasy. Jak kapitalizm dzieli, by rządzić

Przemysław Wielgosz

Przywykliśmy do interpretacji rasizmu jako zestawu stereotypów i uprzedzeń. Przemysław Wielgosz proponuje znacznie głębszą analizę tego zjawiska, poszukując jego korzeni w długiej historii narodzin i ekspansji kapitalizmu. W fascynującej książce łączy dwie, rzadko rozpatrywane razem perspektywy: lokalną, odnosząca się do pańszczyzny i późniejszego "urasowienia" klasy ludowej w naszej części Europy, oraz globalną, związaną z rozwojem niewolnictwa i "wynalazkiem rasy" w basenie północnego Atlantyku. Poruszając się swobodnie między historią i współczesnością, odwołując się do badań z zakresu filozofii, socjologii i nauk ekonomicznych oraz - co przydaje książce nerwu - do znanych obrazów filmowych, autor pokazuje, jak kapitalizm "dzieli i rządzi", wytwarzając hierarchie i tożsamościowe przeciwieństwa, oraz jak antagonizuje grupy, które potencjalnie mogłyby mu się wspólnie przeciwstawić. W skali światowej rolę tę odgrywa, zdaniem autora, europocentryzm - w jego rozmaitych odsłonach i przebraniach: kradzieży historii, oświeceniowej filozofii, orientalizmu, kolonializmu i kulturalizmu.

HistoRisus. Historie śmiechu / śmiech [w] historii

red. Rafał Borysławski

Tom HistoRisus. Historie śmiechu / śmiech [w] historii jest zbiorem tekstów wynikających z fascynacji mnogością i wagą ról śmiechu w kulturze. W artykułach zawartych w niniejszym zbiorze spotykają się różne jego tropy i różne jego literackie i kulturowe odwzorowania, od antyku do współczesności. Wspólnym celem książki jest porównawcze przyjrzenie się rolom i znaczeniom śmiechu w historii, kulturze i literaturze europejskiej - ze szczególnym uwzględnieniem śmieszności w historii, śmiechu jako narzędzia manipulacji, miejsca i wieloznaczności śmiechu w tekstach historycznych i literackich,  karnawałowości w historii i historii karnawałowości, elementu zabawy w historii i literaturze, historii jako zbiorowej histerii, elementu szaleństwa, paranoiczności i maniakalności w tekstach historycznych i literackich - oraz szeroko rozumianym teoretycznym, filozoficznym i psychologicznym aspektom śmiechu.  Wszystkie teksty tworzące HistoRisus przypominają jednocześnie, że historia śmiechu w kulturze zachodniej to również historia prób jego tłumienia i zamykania w ramach, które dobrze określają bachtinowskie kategorie karnawałowości. Od Etyki nikomachejskiej Arystotelesa i Państwa Bożego św. Augustyna po współczesne karykatury polityczne, śmiech budził i budzi zgrozę i oburzenie tych, którzy widzą w nim zagrożenie dla ustalonego porządku. Niniejszy zbiór esejów jest zatem również wielogłosem, w którym analizowane są relacje między śmiechem i śmiesznością a hierarchiami władzy. Pośród autorów zawartych w tomie tekstów są literaturoznawcy, historycy i socjologowie, piszący o śmiechu w antyku, w literaturze i historii XIX wieku, w twórczości futurystów, przedwojennych kabareciarzy i dwudziestowiecznych bardów, w filmach propagandowych i fabularnych oraz w powieściach graficznych.

Humanizacja opieki okołoporodowej warunkiem zdrowego społeczeństwa. Standardy a rzeczywistość na przykładzie Polski i Chile

Alicja Łaska-Formejster, Paulina Adamczyk, Aneta Muzioł-Vidal

Publikacja dotyczy opieki okołoporodowej i jej roli w tworzeniu zdrowego społeczeństwa. Atutem tej monografii jest uwzględnienie interkulturowego charakteru analizy odwołującego się do Polski i Chile. Kontekstualizacja problemu w paradygmacie holistycznej medycyny zorientowanej na podmiotowe traktowanie rodzącej kobiety i dziecka została wzbogacona aktualnymi badaniami z zakresu prawa do opieki okołoporodowej i stosowania procedur instytucjonalno-medycznych. Książka powinna zainteresować reprezentantów zawodów medycznych, szczególnie związanych z opieką okołoporodową, środowiska akademickie reprezentujące różne dyscypliny (np. socjologię, medycynę, psychologię czy studia gender), a także przedstawicieli instytucji, organizacji czy ruchów społecznych mających wpływ na politykę okołoporodową oraz poprawę sytuacji matek. * Autorki podjęły interesujący poznawczo problem naukowy, który posiada równocześnie wymiar praktyczny i może przyczynić się do poprawy jakości opieki okołoporodowej. Publikacja dotyczy jednego z najważniejszych praw zdrowotnych człowieka - stanu zdrowia publicznego ze szczególnym wyeksponowaniem zdrowia prokreacyjnego. Zawiera też bardzo wiele informacji o tym, jakim jesteśmy społeczeństwem, jak zorganizowana jest opieka zdrowotna, jak traktujemy rodzące matki. Kompozycja książki podporządkowana jest idei humanizacji porodu, co interpretuje się jako stawianie kobiety w centrum tego wydarzenia, decydowanie o jego przebiegu i kontroli nad nim jako procesem odbywającym się w lokalnym środowisku własnym. Z recenzji dra hab. Mieczysława Gałuszki, prof. UM w Łodzi

Hybrydowe modelowanie procesów demograficznych z wykorzystaniem rozmytych przyłączających układów dynamicznych

Agnieszka Rossa, Lesław Socha, Andrzej Szymański

Umieralność i prawidłowości z nią związane są przedmiotem dociekań od wielu stuleci. Za ojca metodologii tablic wymieralności uznaje się J. Graunta, który w roku 1662 opublikował pracę „Natural and Political Observations Made upon the Bills of Mortality”. Kontynuatorem badań Graunta był angielski astronom E. Halley. Autorem współczesnej metodologii budowy tablic wymieralności jest C. L. Chiang. Gwałtowny rozwój teorii i zastosowań modeli umieralności obserwujemy szczególnie w ostatnich czterech dekadach, czego dowodem jest też niniejsza książka. Przedstawione są w niej najnowsze modele umieralności, które umożliwiają prognozowanie procesu wymierania populacji w perspektywie średnio- i długookresowej. Autorzy omawiają kolejne modyfikacje modelu Lee-Cartera, wykorzystując teorię równań różniczkowych, algebry liczb rozmytych oraz algebry liczb zespolonych. Zastosowanie tych struktur pozwala na modelowanie umieralności, a następnie na wskazanie własności prognostycznych poszczególnych modeli. W sytuacji starzenia się społeczeństw w krajach rozwiniętych proponowane modele mogą znaleźć zastosowanie m.in. w planach emerytalnych i ubezpieczeniach na życie. 

Identity Narratives. Interdisciplinary Perspectives

red. Marek S. Szczepański, Wioletta Tomala-Kania, Zbigniew Zagała

Kim jestem? Kim jesteśmy? I dlaczego? To kilka z wielu pytań, z którymi usiłują się zmierzyć autorzy książki „Narracje tożsamościowe. Perspektywy interdyscyplinarne”. Wypowiadają się z różnych perspektyw, podejmują wielość zróżnicowanych wątków. Dopiero taki wielowymiarowy obraz daje szansę zmierzenia się z postawionymi przed sobą pytaniami (zadaniami), a wśród nich: multikulturalizm, tożsamość (społeczna, polityczna), pamięć zbiorowa, miasto i jego uwikłania, socjologia jako dyscyplina, świadomość etyczna. W opinii autorów książka może znaleźć odbiorców zarówno wśród studentów nauk humanistyczno-społecznych, jak i czytelników nie parających się nimi zawodowo, ale zainteresowanych problematyką tożsamości i różnicy.

iGen. Dlaczego dzieciaki dorastające w sieci są mniej zbuntowane, bardziej tolerancyjne, mniej szczęśliwe i zupełnie nieprzygotowane do dorosłości - i co to oznacza dla nas wszystkich

Jean M. Twenge

Urodzeni po 1995 roku. Dorastali z telefonem komórkowym, mieli konto na Instagramie, zanim poszli do liceum, nie pamiętają czasów sprzed internetu. Różnią się od każdego poprzedniego pokolenia. Mowa tu o jednej czwartej Amerykanów. To iGen (skrót od iGeneracji) pokolenie internetu. Właśnie nadeszło. W tej fascynującej, pełnej życia książce dr Jean Twenge maluje odkrywczy portret nowego pokolenia, które dojrzewa wolniej i wyrasta na bardziej znerwicowane ale również bardziej tolerancyjne i bezpieczne od poprzednich pokoleń. Jego przedstawiciele trzymają się z dala od pokus dla dorosłych, takich jak alkohol czy seks, ale też unikają odpowiedzialności wiążącej się z dorosłością nie śpieszy im się z nauką jazdy, wyprowadzką z domu ani z osiągnięciem finansowej samodzielności. Są otwarci i postępowi, a przy tym rozważni jak żadne wcześniejsze pokolenie młodych ludzi. Cechy i trendy charakteryzujące to pokolenie mogą wydawać się zdumiewające lub nawet sprzeczne z intuicją, ale jeśli chcemy z powodzeniem nawiązywać z nim kontakty czy to jako rodzice, pedagodzy, w pracy, czy też w relacjach handlowych musimy zrozumieć, kim są jego przedstawiciele i dlaczego zachowują się w taki a nie inny sposób. Obecne podziały pokoleniowe są głębsze i szersze niż kiedykolwiek w historii. Właśnie dlatego rodzice, pedagodzy i pracodawcy pilnie potrzebują zrozumieć dzisiejsze pokolenie nastolatków i młodych dorosłych, dopiero co wchodzące na rynek pracy. Media społecznościowe i esemesowanie wypierają inne formy rekreacji i komunikowania się iGen spędza mniej czasu z przyjaciółmi i rodziną, co może wyjaśniać niespotykany dotąd u młodych ludzi poziom lęku, depresji i samotności. Ale technologia to nie jedyna rzecz wyróżniająca tę generację. Korzystając ze swoich obszernych badań, odkrywczych wywiadów i głębokiej analizy danych zgromadzonych od ponad 11 milionów respondentów na przestrzeni kilku dekad, Twenge pokazuje, że wyjątkowość osób z tego pokolenia przejawia się również w sposobie spędzania czasu, zachowaniu, a wreszcie w zaskakującym stosunku do religii, seksualności i polityki. Całkowita dominacja smartfonów odbija się na każdej sferze życia nastolatków z iGen, od interakcji społecznych po zdrowie psychiczne. To pierwsze pokolenie, które miało nieograniczony dostęp do internetu przez cały czas. Nawet jeśli ich smartfona wyprodukował Samsung, a ich tablet to Kindle, ci młodzi ludzie nadal zaliczają się do iGen. (Również w wypadku grupy o niższych dochodach: nastolatki z uboższych środowisk spędzają w sieci tyle samo czasu, co nastolatki ze środowisk zamożnych oto kolejny efekt smartfonów). Podczas gdy ta nowa grupa młodych ludzi wkracza w dorosłość, wszyscy musimy spróbować ich zrozumieć. Ponieważ kierunek, w jakim pójdą, wyznacza kierunek naszego kraju i całego świata. Dr Jean M. Twenge Profesor psychologii na Uniwersytecie Stanowym w San Diego, jest autorką ponad 120 publikacji naukowych i dwóch książek, które napisała w oparciu o własne badania Generation Me oraz The Narcissism Epidemic, a także poradnika The Impatient Womans Guide to Getting Pregnant. Artykuły na temat jej badań pojawiały się w takich gazetach, jak Time, The Atlantic, Newsweek, The New York Times, USA TODAY i The Washington Post. Występowała również w programach telewizyjnych Today, Good Morning America, Fox and Friends oraz w radiostacji NPR. Mieszka w San Diego wraz z mężem i trzema córkami przedstawicielkami iGenu. Wszyscy pragniemy się dowiedzieć, jaki wpływ ma na nastolatków intensywne korzystanie z mediów społecznościowych. Dzięki wnikliwej analizie Jean Twenge teraz już to wiemy: sprawia, że są samotni, niespokojni i delikatni szczególnie dziewczyny. Musisz przeczytać tę fascynującą książkę, żeby zrozumieć, jak bardzo iGen różni się od milenialsów, których dopiero co zaczynałeś rozgryzać.... - Jonathan Haidt, NYU-Stern School of Business, autor Prawego umysłu Jeśli chcesz zrozumieć, jak wychowywać, uczyć, rekrutować, zatrudniać osoby urodzone w latach 1995-2012, a także jak im coś sprzedać albo jak walczyć o ich głosy, koniecznie przeczytaj tę książkę. iGen zmieni twój sposób myślenia o następnym pokoleniu młodych ludzi. - Julianna Miner, prof. ds. zdrowia publicznego, George Mason University Pełna wartościowych spostrzeżeń nieoceniona z punktu widzenia rodziców, pedagogów i liderów. Odkrycia Jean Twenge przykuwają uwagę, jej pomysły są fascynujące, a rozwiązania bezcenne. - Michele Borba, dr pedagogiki, psycholog edukacyjna i autorka książek

Inne śmierci. Antropologia umierania i żałoby w późnej nowoczesności

Anna E. Kubiak

 Twierdzenie o tabu śmierci we współczesnej kulturze należy odłożyć do lamusa. Kostucha przemawia dziś wieloma językami – przez media, psychoterapeutów, tanatologów, nowe formy danse macabre w sztuce wysokiej i kulturze popularnej, debaty o eutanazji, narracje o doświadczeniach śmierci klinicznej, dzienniki chorych, a także nowe role odgrywane przez trupa. Nie znaczy to, że śmierć nie jest czasem skrywana ani że zawsze do jej opisu znajdujemy właściwe słowa. Nie podejmujemy tego tematu na salonach (poza sytuacją zgonu celebryty), a samo umieranie zamyka się najczęściej w gettach hospicjów, domów opieki i za parawanem w szpitalach. Niechętnie też widziane jest sąsiedztwo domu pogrzebowego czy krematorium. Książka przybliża odpowiedź na pytanie: jaka jest więc ponowoczesna śmierć? Anna E. Kubiak – antropolog kultury, autorka książek: Delicje i lewa ręka Kryszny. Kreacja i ewolucja ruchu Hare Kryszna w Polsce (Warszawa 1997), Jednak New Age (Warszawa 2005), Nostalgia i inne tęsknoty (Łomża 2007) – od lat zajmuje się śmiercią w kulturze współczesnej, jest profesorem nadzwyczajnym w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN oraz wykładowcą w Collegium Civitas w Warszawie.  

Inny zapis. "Sekretny dziennik" pisarza jako przedmiot badań socjologicznych. Na przykładzie "Dzienników" Stefana Kisielewskiego

Krzysztof Łęcki

Socjologia literatury – jakie możliwości poznawcze stwarza? Co się dzieje, kiedy nie sprowadza się ona do badań recepcji dzieła literackiego czy do analizy powieściowych treści? By nie wspomnieć o bardziej standardowych tematach socjologicznych. Czy dziennik, wreszcie jedna z form literatury dokumentu osobistego, zmienia swoje znaczenie, kiedy jest to dziennik pisarza, czyli w efekcie coś pomiędzy dziennikowym zapisem a literaturą? Jeśli zaś się zmienia to jak, w jakim stopniu? Czy sekretny dziennik pisarza może/powinien stać się przedmiotem refleksji socjologicznej? Czy interpretacje tego typu tekstu, który ze swej natury nie pretenduje przecież do reprezentatywności, wystarczają do tego, by istotnie korygować widzenie i ocenę zjawisk społecznych ważnych, intrygujących badaczy? Problemowa monografia Krzysztofa Łęckiego Inny zapis. "Sekretny dziennik" pisarza jako przedmiot badań socjologicznych. Na przykładzie „Dzienników” Stefana Kisielewskiego podejmuje zasygnalizowane tu ledwie kwestie. Autor stara się także pokazać, co wynika z nich dla praktyki badawczej socjologa.

Instynkt językowy

Steven Pinker

  Błyskotliwa obrona prowokacyjnej tezy o biologicznych korzeniach języka W swojej książce Steven Pinker wyjaśnia wszystko, co zawsze chcieliśmy wiedzieć o języku: jak on w ogóle działa, w jaki sposób dzieci się go uczą, jak się zmienia współcześnie, jak mózg przetwarza komunikaty językowe i jak ewoluował na przestrzeni dziejów. Autor omawia szczegóły swojej rewolucyjnej teorii inspirowanej koncepcjami językoznawcy Noama Chomskyego, a następnie przedstawia najnowsze osiągnięcia lingwistyki. Wychodząc z założenia o ewolucyjnym pochodzeniu języka, autor podważa wiele popularnych poglądów na jego temat, między innymi kwestionuje tezę, że specyfika lokalnych właściwości językowych ma decydujący wpływ na postrzeganie świata. Zręcznie posługując się zabawnymi przykładami i grami słownymi, autor splata rozległą wiedzę w fascynującą opowieść: język jest ludzkim instynktem, wszczepionym w nasze mózgi przez ewolucję. Jest unikalną zdolnością właściwą wyłącznie człowiekowi.   Mało co tak dobrze przysłużyło się mojemu mózgowi jak lektura książki Stevena Pinkera. Jest to rodzaj pisarstwa, o którym marzy każdy prawdziwy ekspert od jakiegoś tematu: niezwykle przystępne dla laików, a jednocześnie przełomowe dla fachowców.     Richard Dawkins, autor Samolubnego genu

Intersubiektywność

Piotr Makowski

Intersubiektywność to jedno z podstawowych pojęć, jakimi posługują się dziś nauki społeczne. Przestrzeń relacji międzyludzkich, sfera tego, co międzypodmiotowe, i tego, co „publiczne” – gdyż o te wymiary właśnie chodzi, kiedy mówimy o intersubiektywności – zakładana jest we wszystkich ważnych teoriach szeroko rozumianej humanistyki czy w prawodawstwie. Pojęcie intersubiektywności zazwyczaj rozumiane jest intuicyjnie. Przy bliższym wejrzeniu okazuje się jednak, że jego znaczenie nie jest oczywiste. W obliczu faktu, że pojęcie to weszło do dyskursu naukowego, naturalna jest potrzeba jasności jego sensu. Czym zatem jest intersubiektywność? Jak należy ją pojmować? Jak szeroki zakres ma to pojęcie? Jaką rolę pełni w filozofii? Jakie obszary filozoficzne i naukowe pozwala ono kolonizować? W jakim stopniu intersubiektywność jest operatywna, a w jakim stopniu jest zakonserwowanym przez praktyki społeczne i dalekim od faktycznej adekwatności tworem pojęciowym? Książka stanowi swego rodzaju przyczynek do badań nad problemem pojęcia intersubiektywności w filozofii współczesnej. Powyższe kwestie rozważane są na płaszczyźnie dla pojęcia intersubiektywności najbardziej operatywnej, a więc nie tylko w zakresie zinstytucjonalizowanej filozofii teoretycznej, lecz przede wszystkim w sferze refleksji praktyczno-społecznej – moralności i etyki, komunikacji, prawa i polityki.  

Intymne - prywatne - publiczne

red. Ewa Wąchocka

Książka Intymne – prywatne – publiczne, zbiór esejów o współczesnej scenie teatralnej, pokazuje możliwości wykorzystania kategorii socjologiczno-filozoficznych i antropologicznych do refleksji nad teatrem i dramatem. Interpretacyjnym zwornikiem prezentowanego ujęcia jest przekonanie o wyraźnej współzależności między światem życia codziennego, myślą badawczą oraz praktyką artystyczną. Zmiany, jakie w ostatnich dwóch stuleciach dokonały się w sferze życia społecznego, w istotny sposób wpłynęły na funkcjonowanie całej kultury, nieodwracalnie  przekształcając  relację między tym, co publiczne, a tym, co intymne. Nietrwałość i niestabilność takich pojęć, jak „intymne”, „prywatne”, „publiczne”, to nie tylko signum temporis zmieniającego się świata, lecz także rodzaj poręcznego klucza do skomplikowanych przemian świadomościowych, które są coraz bardziej zauważalne i domagają się komentarza. Na kształt tytułowej triady, zwłaszcza w ostatnich kilkudziesięciu latach, ogromny wpływ miało przekształcenie się współczesnych zbiorowości w „społeczeństwa medialne”, które niejednokrotnie wymuszają taki, a nie inny charakter życia intymnego, prywatnego i publicznego. Zamieszczone w książce analizy obejmują zarówno teksty dla teatru, spektakle teatralne, jak i performans oraz wybrane formy widowiskowe. Ich problematyka często wykracza poza ciasno zakreślone ramy opisu i interpretacji artefaktów. To nie tylko odczytanie doświadczeń i charakterystycznych zjawisk przedstawianych we współczesnej sztuce, ale również próba odpowiedzi na pytanie, jak te różnorodne formy wypowiedzi współuczestniczą w cyrkulacji między prywatnym i/lub intymnym oraz publicznym, uwyraźniając dynamikę zachodzących na naszych oczach zmian. Recenzja książki ukazała się na stronach czasopisma internetowego „Sprawy Nauki” nr 2 (207) luty 2016 (recenzja dostępna pod adresem: https://www.sprawynauki.edu.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=3255:intymne-prywatne-publiczne&catid=286&Itemid=30).

Investing in Children. Innovative Solutions to Improve Children's Well-Being

Paulina Bunio-Mroczek, Jolanta Grotowska-Leder

The book contains inspiring work on multiple innovative solutions focused on improving well-being of children and youth in the childrenfocused perspective with reflection in academic theory, research and publications, and social policy documents and tools. lt presents papers prepared by authors representing international academic institutions (i.e. Department of Applied Sociology and Social Work, University of Łódź), public policy entities (i.e. the European Commission, the Ministry of Family, Labour and Social Policy of the Republic of Poland) and non-governmental organizations (i.e. Eurochild, European Social Network). The book presents the discussion of such problems like: children's rights, child poverty and social exclusion, early years care and education, children in alternative care, children's health and family, parental and children support.

Is the Body the Temple of the Soul? Modern Yoga Practice as a Psychological Phenomenon

Krzysztof T. Konecki

Hatha-yoga in Western culture is often perceived as the practice of physical exercises (practice of the asana position), usually done to improve one’s health and emotional state. Even if that is the case, it is still based on the rule of “the silencing of the modifications of the mind.” It is about a containment of mind dispersion in terms of non-important, minute, everyday issues, which are not important for the basis of our existence, balance and inner harmony, the unity of body and mind. Even if we train only for our health and for improvement of our physical fitness, then the end result, in the case of many physical and sports activities, is stopping mind movement. The full concentration on one action, on one point in space, might not have any metaphysical meaning for us, but it still remains full concentration. This can be achieved by patiently practicing hatha-yoga.  

Islamofobia jako technologia władzy. Studium z antropologii politycznej

Monika Bobako

Islamofobia jest zjawiskiem, które od przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku coraz mocniej zaznacza się w życiu europejskich społeczeństw. Książka zawiera omówienie różnorodnych dyskursów antyislamskich, które konstruując islam jako zagrożenie, a muzułmanów jako „innych” i „obcych”, wyrastają często z bardzo odmiennych przesłanek. Niektóre z nich są częścią dyskursu krytycznego wobec religii w ogóle i wiążą się z oświeceniowymi ideami postępu, emancypacji i racjonalizmu, inne wyrastają z konserwatywnej troski o czystość chrześcijańskiego dziedzictwa i europejskiej tożsamości (a także jej narodowych wariantów). Punktem wyjścia jest dla autorki pytanie o to, w jakim stopniu współczesna islamofobia powtarza wzory znane z historii europejskiego antysemityzmu. Ważną część tekstu wypełnia refleksja na temat relacji między figurą Żyda jako Innego a procesami konstruowania symbolicznej obcości, jaką w europejskim kontekście zostają naznaczeni muzułmanie. Wiążąc te procesy z wydarzeniami polityczno-ekonomicznymi z ostatnich dekad, autorka przedstawia je na tle historycznych związków Europy z islamem. Pokazuje przy tym, w jaki sposób wytworzone w epoce kolonialnej orientalistyczne wyobrażenia na temat tej religii kształtują dzisiejsze nastawienia wobec muzułmanów. Poszukując odpowiedzi na pytanie o przyczyny wzmagającej się w Europie antymuzułmańskiej ksenofobii, autorka szczególną uwagę zwraca na przemiany ekonomiczne związane z rozwojem neoliberalnego kapitalizmu, a także z kryzysem logiki rozwojowej, na której ufundowana została zachodnia nowoczesność. Zastanawiając się na fenomenem polskiej „islamofobii bez muzułmanów”, podkreśla rolę, jaką w jej tworzeniu się odgrywa półperyferyjny charakter Polski.