Nowa przestrzeń mieszkaniowa. Lofty i rezydencje w Łodzi

Jerzy Dzieciuchowicz

W okresie transformacji systemowej w miastach polskich środowisko mieszkaniowe podlegało ciągłym, różnokierunkowym zmianom. Doszło wówczas do powstania licznych enklaw nowych przestrzeni mieszkaniowych, skupiających nowoczesne budownictwo mieszkaniowe, które wyróżnia nowa forma, wyposażenie i wysoki standard mieszkania. W książce poddano analizie nowe przestrzenie mieszkaniowe na przykładzie loftów „U Scheiblera” i nowych rezydencji oddanych do użytku w Łodzi po 1989 r. Opisano w niej współczesne formy budownictwa mieszkaniowego w Łodzi (takie jak lofty, rezydencje). Budownictwo to, zwłaszcza lofty, ma swoją ciekawą historię, powstało w obiektach sprzed blisko 200 lat, które pełniły dawniej inne funkcje (przemysłowe), a obecnie zostały zaadaptowane na mieszkania z tzw. „górnej półki”. Tego rodzaju budownictwo, na taką skalę, spotkać można tylko w Łodzi, a niewiele jest podobnych miast w Europie. Dokonując analizy tych form budownictwa, przedstawiono zarówno ich uwarunkowania historyczne, jak i społeczno-ekonomiczne. Cel pracy, którym było ustalenie cech wyróżniających nową przestrzeń mieszkaniową i ocena jej atrakcyjności, został osiągnięty. Zebrano obszerny materiał statystyczny, kartograficzny, fotograficzny, który uzupełnia część empiryczną opracowania. Z uwagi na wysoki poziom i rzadkość tego typu prac w literaturze naukowej (głównie geograficznej) praca zainteresuję osoby zajmujące się tą problematyką zarówno od strony naukowej, jak i praktycznej. 

Odczuwanie architektury

Steen Eiler Rasmussen

Nowe wydanie klasycznej już książki poświęconej relacjom architektury i zmysłów. Duński architekt w prosty, bezpośredni sposób opowiada o tym, czym jest otaczająca nas przestrzeń, co stanowi o jakości miejsc, w których żyjemy, na czym polega urok niektórych budynków. Interesuje go nie tylko aspekt przestrzenny, pisze także o kontrastach między pustką i pełnią, kolorach i planach, skali i proporcji budynków, świetle i światłocieniach, rytmie i brzmieniu architektury. Lektura tej książki jest sama w sobie zmysłowym doznaniem: zawiera ponad sto pięćdziesiąt fotografii, w większości wykonanych przez autora, a styl Rasmussena odwołującego się do codziennych doświadczeń i zwykłych ludzkich przeżyć jest bezpretensjonalny, pełen nieco staroświeckiego uroku.

Pełnia architektury

Walter Gropius

Zbiór esejów wybitnego architekta, jednego z współtwórców modernizmu, założyciela Bauhausu. W przystępnych, eleganckich i pełnych pasji tekstach autor skupia się na najważniejszych dla niego zagadnieniach: jaka jest rola architekta we współczesnym świecie? W jaki sposób rozwijać się jako projektant? Co powinno być ambicją młodych twórców? Czym był Bauhaus? Napisana w rozkwicie ery przemysłowej książka jest zaskakująco aktualna w początkach ery cyfrowej, zwłaszcza w naszym kraju. Gropius podkreśla wagę wszechstronnego wykształcenia oraz praktyki, zachęca do odejścia od sterylnego świata architektonicznych pracowni, postuluje rozwój urbanistyki, który mógłby zawstydzić współczesnych architektów oraz decydentów. Nowoczesność Gropiusa jest mądra, wrażliwa, demokratyczna w najszlachetniejszym znaczeniu tego słowa: książka zrywa z technokratyczną wizją modernizmu, pokazując jego humanistyczne i wrażliwe oblicze.  Pełnia architektury to książka, z której największy pożytek będą mieli młodzi architekci (i humaniści w ogóle – do jej zrozumienia niepotrzebna jest specjalistyczna wiedza): udowadnia, że nawet w skomercjalizowanym świecie warto pozostać idealistą; podpowiada, w jaki sposób wykorzystać zapał i wiarę we wspólne dobro w codziennej pracy. Pozycja obowiązkowa dla wszystkich, którzy wątpią, że to możliwe.

Pomiędzy malarstwem, rzeźbą a architekturą - twórczość Stefana Krygiera

Joanna Matuszewska

Książka Joanny Matuszewskiej pt. Pomiędzy malarstwem, rzeźbą i architekturą – twórczość Stefana Krygiera jest pierwszym pełnym opracowaniem dotyczącym twórczości związanego Łodzią architekta i artysty plastyka – Stefana Krygiera. Autorka skonfrontowała jego działalności z trendami artystycznymi, projektowymi i urbanistyczno-architektonicznymi obowiązującymi w latach 1947–1951 oraz 1959–1963. Monografia pokazuje, że zróżnicowana działalność Krygiera obejmuje wielu dziedzin z zakresu projektowania – architektury, urbanistyki, form tzw. małej architektury, identyfikacji wizualnej, a także twórczości malarskiej, rzeźbiarskiej oraz dydaktycznej. W pracach artysty odnaleźć można liczne inspiracje i wpływy nurtów, takich jak: kubizm, futuryzm, konstruktywizm, suprematyzm, neoplastycyzm oraz koncepcji Władysława Strzemińskiego i Katarzyny Kobro. Krygier w swojej twórczości podejmuje dialog z różnymi zjawiskami kultury. Najsilniej jednak zarysował się wpływ osobowości Władysława Strzemińskiego. Analiza dorobku Krygiera jest o tyle trudna, że jego  oryginalna twórczość i szeroka aktywność nie posiadają precedensu.

Poza własnością. W stronę udanej polityki mieszkaniowej

Joanna Erbel

Poza własnością to książka o polityce mieszkaniowej w Polsce. Badania Habitat for Humanity z 2015 roku pokazują, że kwestia mieszkaniowa to dla Polek i Polaków jeden z trzech najważniejszych problemów społecznych i bodaj największy mankament polskiej transformacji. Przez wiele lat temat mieszkalnictwa nie był traktowany przez rządzących jako istotny problem społeczny wymagający interwencji. Brakujących mieszkań miał dostarczyć wolny rynek. A mówiąc wprost – rozwiązaniem miało być kupno mieszkania na własność, w większości przypadków na wieloletni kredyt hipoteczny. Czy na pewno jest to jedyne rozwiązanie? Otóż nie. Joanna Erbel – socjolożka, działaczka miejska i ekspertka od spraw mieszkaniowych – na podstawie wielu dobrych i sprawdzonych przykładów z całego świata podsuwa nam na tacy gotową receptę. Alternatywą dla własności mieszkaniowej jest stabilny najem. Budowanie na wynajem każe stawiać sobie pytania, jak będzie wyglądać nasza przyszłość: jak projektować, żeby odpowiadać na zmiany klimatyczne? Jak budować dla starzejącego się społeczeństwa? Oraz ile powinno kosztować mieszkanie, żeby comiesięczne opłaty były do uniesienia przez ludzi zarabiających przeciętnie? Poza własnością to książka o wizji lepszej przyszłości dla mieszkalnictwa. Projektów łamiących schematy nie brakuje: Nowe Żerniki we Wrocławiu i mieszkania senioralne w Stargardzie Szczecińskim pokazują, że zarówno metropolie, jak i mniejsze miasta mogą być źródłem nowatorskich rozwiązań. W istocie bowiem rzecz nie dotyczy mieszkań, tylko tego, jak będziemy mieszkać w naszych miastach. I o tym właśnie jest książka Joanny Erbel – o konkretnym wymiarze przyszłości, nad którą możemy odzyskać wpływ – napisał o książce Edwin Bendyk z „POLITYKI”.  

Rowerowe miasto. Holenderski sposób na ożywienie miejskiej przestrzeni

Melissa Bruntlett i Chris Bruntlett

Jest taki kraj, w którym członkinie i członkowie rządu dojeżdżają na swoje zaprzysiężenie rowerem. Ale jeszcze 50 lat temu nic tego nie zapowiadało! Przestrzenie Amsterdamu czy Rotterdamu, odbudowane po wojnie w duchu modernizmu, były przepełnione samochodami i zupełnie nie nadawały się do jazdy rowerem. W swojej książce Melissa i Chris Bruntlettowie opowiadają o tym, jak doszło w Niderlandach do rewolucji, dzięki której rowery stały się nie tylko tematem politycznym, ale i narzędziem transformacji transportu, przestrzeni miejskiej, edukacji, handlu, usług oraz całego holenderskiego stylu życia. W Rowerowym mieście przeczytacie o tym, jak łącząc inżynierię ruchu z inżynierią społeczną, stworzono mobilność miejską dostępną dla każdego – nie tylko dla młodych i sprawnych – a także jak zwalczano wykluczenie transportowe poza wielkimi miastami. Dowiecie się, dlaczego warto projektować elektromobilności nie tylko na cztery koła oraz w jaki sposób, wykorzystując rowery, podnieść zarówno jakość transportu zbiorowego, jak i poziom bezpieczeństwa na ulicach – mimo skłonności wszystkich uczestników ruchu drogowego do naginania jego zasad. Co szczególnie cenne z polskiej perspektywy, Bruntlettowie zastanawiają się także, jak przeszczepiać holenderskie rozwiązania i doświadczenia na zagraniczny grunt. Polecam tę książkę jako inspirację dla polityków, działaczy lokalnych, architektów, urbanistów, inżynierów, cyklistów oraz wszystkich tych, którym zależy na lepszej przyszłości naszych miast. W dobie usprawniania przestrzeni miejskiej za pomocą różnych high tech rozwiązań – takich jak drony czy autonomiczne pojazdy – warto nie zapominać o starych, dobrych dwóch kółkach. Krzysztof Gubański, aktywista rowerowy i autor bloga Jeden samochód mniej Rowerowe miasto. Holenderski sposób na ożywienie miejskiej przestrzeni jest dziewiątym tytułem w serii MIASTO SZCZĘŚLIWE  

Rozważania o domu

Jarosław Szewczyk

Na podstawie piśmiennictwa podjęto refleksję nad pojęciem „domu” jako wytworu kulturowego, referencyjnego względem wielu dyscyplin nauki i sztuki. W części wstępnej omówiono rolę badanego pojęcia w ujęciu epistemologicznym, ontologicznym, aksjologicznym, hermeneutycznym i fenomenologicznym. Dalszą zasadniczą część wywodu uporządkowano trójdzielnie: część I (Istota domu) poddaje dom refleksji ontologicznej, aksjologicznej i hermeneutycznej, wskazując na odmienność i różnorodność jego kreowania i rozumienia w różnych okresach i kulturach. Część II (Kontekst domu) rozszerza pole refleksji o związki domu jako wytworu kulturowego z jego fizycznym otoczeniem, aczkolwiek w rozdziale 4 (Dom i miejsce), a w mniejszym zakresie także w pozostałych rozdziałach 5 i 6, ponownie podjęto refleksję ontologiczną i hermeneutyczną nad domem jako miejscem. W części III (Anatomia domu) wybrano niektóre urządzenia (piec i ustęp) oraz funkcjonalne strefy domu (strefa sanitarna, strefa intymna) jako pretekst do rozważań na temat zmian samej istoty domu, percepcji domu oraz sposobów jego użytkowania jako wytworu kultury materialnej powiązanego z kulturą zamieszkiwania. W konsekwencji rozprawa zawiera pytania i hipotezy pozostawione czytelnikowi do samodzielnej odpowiedzi lub falsyfikacji.

Ruch - cudowne lekarstwo. Dlaczego warto chodzić po mieście

Peter Walker

Po znakomicie przyjętej książce Jak rowery mogą uratować świat Peter Walker zajął się tematem ruchu (aktywności) w mieście. Czym jest tytułowe cudowne lekarstwo, przynoszące tak ogromne korzyści zdrowotne, że gdyby zostało przekształcone w lek, byłoby najcenniejszym lekiem na świecie? Odpowiedzią jest ruch, a dobrą wiadomością jest to, że jest on bezpłatny, łatwy i dostępny dla każdego. Codzienny wysiłek był przez tysiąclecia nieodłączną częścią naszego życia, ale w ciągu zaledwie kilku dekad został praktycznie z niego wyeliminowany. Ta książka jest kroniką tej bardzo współczesnej i w dużej mierze niezbadanej katastrofy oraz historią ludzi próbujących ją odwrócić. Poprzez wywiady z ekspertami z różnych dziedzin - lekarzami, naukowcami, architektami i politykami - Peter Walker bada, jak wprowadzić więcej ruchu do współczesnego świata i, co najważniejsze, do życia każdego z nas.   Ta książka jest o ruchu, o tym, że najlepiej by było, gdybyśmy do pracy jechali rowerem, a już na miejscu co jakiś czas wstawali, podchodzili po szklankę wody, a na lunch szli do nieodległego bistro lub wychodzili na dziedziniec budynku, przy okazji pokonując kilka kondygnacji. Jak jednak można mówić o takich śmiałych marzeniach, skoro w Polsce bycie osobą pieszą oznacza ciągłe poczucie, że jest się gorszym? Dopóki nie przemodelujemy naszego podejścia i radykalnie nie zmienimy siły nacisku na to, kto ma priorytet w poruszaniu się na mieście, niewiele się zmieni. ARCHITEKTKA, URBANISTKA, TWÓRCZYNI BLOGA PIEING