Szczegóły ebooka

Paradoksy paryskiej "Kultury". Styl i tradycje myślenia politycznego. Wyd. 3. zm. i uzup

Paradoksy paryskiej "Kultury". Styl i tradycje myślenia politycznego. Wyd. 3. zm. i uzup

Janusz Korek

Ebook

Monografia przedstawia genezę i ewolucję poglądów politycznych zespołu paryskiej „Kultury” w okresie od 1947 do 1980 roku. To już trzecie wydanie, zmienione kompozycyjnie, uaktualnione i poszerzone, dzięki czemu stanowi propozycję „kompleksową”, która daje odpowiedź na pytanie o fenomen „Kultury”. Autor dokonał próby periodyzacji działalności pisma, opierając się na kryteriach koncepcji ideowych wypracowanych na jego łamach. Prześledził zmiany programowe miesięcznika, starając się jednocześnie odnaleźć stałe cechy myślenia o polityce.

Autor wyróżnia sześć okresów w badanej historii ideowych poszukiwań „Kultury”:

1) najwcześniejsze lata powojenne – powstawanie miesięcznika;

2) lata 1950–1955 – zwrot ku Zachodowi;

3) lata 1955–1964 – opcja amerykańska i orientacja wschodnia;

4) lata 1960–1968 – dominacja orientacji wschodniej;

5) lata 1968–1980 – „Polityka na Kraj”;

6) charakterystyka myśli politycznej „Kultury”

Analizując poszczególne opcje polityczne, Autor zawsze wskazuje na ogólną orientację pisma – zamiennie to na Zachód, to na Wschód. W ramach każdej opcji redakcja „Kultury” próbowała zdefiniować konkretne i doraźne cele polityczne ze wskazaniem na ich potencjalnych realizatorów. Polityczne koncepcje „Kultury” podlegały częstym ewolucjom ze względu na zmiany sytuacji międzynarodowej i stosunków wewnętrznych w Polsce. Ten fakt jednak paradoksalnie nie zaszkodził pismu, a wręcz dopomógł w wypracowaniu trafnych koncepcji i skutecznych programów politycznego działania – na co wskazuje Autor.

 

(na podstawie opracowania Mikołaja Tyrchana: Lekcja „Kultury” zamieszczonego w „Przeglądzie Politycznym” 2006, nr 77)

Spis treści

 

Nieskromne uwagi o Paradoksach… i „giedroyciologii” / 11

 

Podstawowe wiadomości i założenia / 25

„Kultura” i Instytut Literacki / 25

Stratyfikacja współpracowników / 29

Instancja Nadawcy i „gospodarz” pisma / 37

Uwagi metodologiczne / 40

Periodyzacja i zasady kompozycyjne książki / 45

 

CZĘŚĆ PIERWSZA

Między Wschodem a Zachodem. W poszukiwaniu ideologii i sojuszników (lata 1947–1950)

 

Szukanie wyjścia w sytuacji bez wyjścia / 51

Kryzys moralny Zachodu / 51

Ryszard Wraga – początki opcji amerykańskiej / 56

Kryzys Europy Zachodniej według Andrzeja Bobkowskiego / 59

Aleksander Janta-Połczyński – a może by tak z Rosją? / 62

Zbigniew Florczak, czyli ambiwalencja doskonała / 67

Studium Melchiora Wańkowicza / 73

 

Co z Europą? / 82

Imperium europejskie Fabre-Luce’a / 82

Koncepcja „mniejszego zła” Raymonda Arona / 84

Jan Ulatowski – prekursor „trzeciej drogi” / 87

 

USA – ostatnią deską ratunku / 92

Doktryna „jednego świata” Jamesa Burnhama / 92

Zygmunt Nagórski Jr. i misja dziejowa USA / 96

 

Cechy myślenia politycznego oraz zmiany w składzie współpracowników / 100

 

CZĘŚĆ DRUGA

Na zachodnim dworcu. Koncepcje, idee i opcje polityczne w latach 1950–1955

 

Opcja amerykańska / 112

Bezwarunkowa walka w imię sfederalizowanego świata / 112

Korekta koncepcji po Manifeście Świata Zachodniego / 117

Doktryna „wyzwolenia” / 119

Kontynuacja linii konfrontacyjnej / 121

Uwagi i wnioski / 131

 

Zjednoczenie Europy a koncepcje federacji Europy Środkowo-Wschodniej / 139

Wizja Paneuropy / 139

Federacja Europy Środkowo-Wschodniej / 140

„Zrzeczenie się” Wilna i Lwowa / 146

„Wizja Jutra” i koncepcje federacyjne w kontekście historycznym / 152

 

Opcja niemiecka / 156

O normalizację stosunków polsko-niemieckich / 156

Niemcy a federacja Europy Środkowo-Wschodniej / 159

Na niemieckim „rowerze” / 163

Między Mackiewiczem a Stempowskim – dwie skrajne strategie w ramach opcji niemieckiej / 170

Wady i zalety opcji niemieckiej / 176

 

Polityka polska / 179

Imperatyw bezwarunkowej walki / 179

Początki polityki krajowej / 181

Strategie emigracyjne / 188

 

Przeobrażenia ideologiczne i przewartościowanie myślenia politycznego / 195

Przeobrażenia ideologiczne / 195

Przewartościowanie myślenia politycznego / 204

 

CZĘŚĆ TRZECIA

Gra na dwóch fortepianach (lata 1955–1964)

 

Opcja amerykańska / 221

Krytyka polityki Waszyngtonu / 221

O amerykański program środkowo-wschodnioeuropejski / 224

Nowe ideologemy / 228

 

Koncepcje neutralizacyjne / 231

Neutralizacja ogólnoeuropejska / 231

Koncepcja neutralizacji i federacji Europy Środkowo-Wschodniej a kwestia zjednoczenia Niemiec / 235

Koncepcje pasa neutralnego – partytura „na dwa fortepiany” / 241

Koncepcje Europy Środkowo-Wschodniej w latach 1955–1964 – podsumowanie / 247

 

Ewolucjonizm i opcja socjalistyczna / 250

Zdemokratyzowanie Wschodu przez socjalizm / 250

„Trzecia droga” / 253

Antykolonializm w funkcji ideologii wolnościowej / 255

 

Orientacja wschodnia / 257

Opcja rosyjska / 258

 

Polityka polska, czyli koncert na kilku fortepianach / 263

„Polityka na Kraj” i polityka „ogólnopolska” / 264

Gomułka jako „zakładnik sytuacji” / 273

„Polityka na Kraj” a Październik / 278

Walka o „drugi etap” / 286

„Kultura”, „odwilż” i Październik – podsumowanie / 290

 

Zmiany dyskursu i stylu myślenia / 293

Koniec ideologii czy zmiana ideologii? / 293

Zmiany w miesięczniku / 304

 

CZĘŚĆ CZWARTA

„Program wschodni” (lata 1960–1968)

 

Ewolucjonizm a orientacja zachodnia / 313

Uzachodnienie Wschodu / 313

Europeizacja bloku wschodniego – inicjatywy francuskie / 320

O rozszerzenie partytury – opcja amerykańska w drugiej połowie lat sześćdziesiątych / 323

 

Orientacja wschodnia / 325

Liczenie na własne siły / 325

Koncepcje dekolonizacyjne / 326

Dobrowolna dekolonizacja albo nacjonalistyczny wybuch / 328

Teoria geoideologii i Scylla rewizjonizmu / 331

Zasada podwójnej hegemonii / 333

Program rosyjski / 336

Opcja rosyjska czy polski program wschodni? / 338

Charybda narodowego komunizmu / 339

„Wiosna ludów” / 341

Wiosna praska / 346

 

„Polityka na Kraj” / 351

Wyzwolenie przez gospodarkę / 351

Wyzwolenie przez ideologię / 358

O porozumienie niepodległościowe / 363

Stabilizacja w kraju i walka o wielopoglądowość / 367

Kraj a program wschodni – druga połowa lat sześćdziesiątych / 371

Podsumowanie rozdziału / 379

 

CZĘŚĆ PIĄTA

O demokratyzację i desowietyzację Europy Środkowo-Wschodniej (lata 1968–1980)

 

Orientacja wschodnia / 386

Porzucenie ewolucjonizmu / 386

O radykalizację lewicy / 388

Federacja Europy Środkowo-Wschodniej a ULB / 390

 

„Polityka na Kraj” / 393

Ewolucja czy rewolucja / 393

O utworzenie lewicowej opozycji politycznej / 396

Walka o uświadomienie demokratyczne społeczeństwa / 402

W poszukiwaniu programu niepodległościowego / 409

Konsens postrewizjonistyczno-niepodległościowy / 414

Czas zbiorów / 416

 

CZĘŚĆ SZÓSTA

Myśl polityczna „Kultury”

 

„Polityka” – zanim powstała „Kultura” / 425

 

„Kultura” a tradycja międzywojenna / 429

Myśl państwowotwórcza i idee federacyjne / 429

„Kultura” a nurty ideowo-polityczne międzywojnia / 436

„Kultura”, „Polityka” – konserwatyzm / 442

Między romantyzmem a realizmem / 448

 

Dyskurs ideologiczny „Kultury” / 457

Racja państwowa / 457

Niepodległość a demokracja / 458

Solidaryzm / 461

Aideologiczny socjalizm czy bezreligijne chrześcijaństwo / 464

Podsumowanie rozdziału / 469

 

Fenomen „Kultury” / 471

 

Apendyks / 481

Dlaczego „Kultura”? / 483

W dolinie Dniestru – u podstaw federacyjnego myślenia „Kultury” / 501

Polemiki / 510

 

Bibliografia / 523

Indeks osobowy / 537

 

S u m m a r y / 543

S a m m a n d r a g / 547

  • Tytuł: Paradoksy paryskiej "Kultury". Styl i tradycje myślenia politycznego. Wyd. 3. zm. i uzup
  • Autor: Janusz Korek
  • ISBN: 978-8-3801-2492-9, 9788380124929
  • Data wydania: 2015-09-18
  • Format: Ebook
  • Identyfikator pozycji: e_1p24
  • Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego