Arabska Wiosna. Kulturowy obraz przemian w świecie arabskim po 2010 roku

Katarzyna Górak-Sosnowska

Nie minęło sześć lat od rozpoczęcia się burzliwych przemian społeczno-politycznych, określanych jako Arabska Wiosna Ludów, a Bliski Wschód i Afryka Północna zmieniły się nie do poznania. Tylko kilka państw pozostało względnie niewzruszonych Algieria i Maroko w Afryce Północnej oraz Katar, Oman i Zjednoczone Emiraty Arabskie na Półwyspie Arabskim. W pozostałych doszło do zasadniczych przeobrażeń i jakkolwiek je oceniać w zdecydowanej większości na gorsze. Arabska Wiosna nie przyniosła wprawdzie spełnienia postulatów politycznych i gospodarczych, ale pozostawiła po sobie spuściznę określonych postaw, idei i wytworów kultury. I to właśnie o tych świadectwach Arabskiej Wiosny traktuje niniejsza książka. Nie stanowi ona encyklopedycznego przeglądu wszystkich państw Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej, ale raczej zbiór różnych ujęć i tematów, których wspólnym mianownikiem są przemiany kulturowe, jakie zaszły w regionie podczas Arabskiej Wiosny Ludów. Ze Wstępu, Katarzyna Górak-Sosnowska Kultura okazuje się równie podatna na wydarzenia polityczne, jak sama polityka. prof. Marek Dziekan Książka porusza arcyciekawe dla polskiego czytelnika zagadnienie rewolucji, wpływających na współczesną tożsamość społeczeństw. prof. Wiesław Godzic

Querr a islam. Alternatywna seksualność w kulturach muzułmańskich

Katarzyna Górak-Sosnowska

Dyskurs dotyczący ról płciowych w świecie islamu, choć rozbudowany i wszechobecny zarówno w nauce, jak i w środkach masowego przekazu oraz w opinii publicznej obejmuje niemal wyłącznie wzorzec heteroseksualny. Odnosi się zatem do kobiet i mężczyzn, którzy podejmują role społeczne wynikające z ich płci biologicznej. Płeć biologiczna w islamie determinuje tożsamość człowieka i jego role społeczne. Rodząc się jako kobieta lub mężczyzna, człowiek nabywa określone prawa i obowiązki. Na przykład kobieta dziedziczy połowę tego co dziedziczy mężczyzna, z kolei mężczyzna powinien utrzymywać kobietę. Celem niniejszej publikacji jest przełamanie tego dyskursu. Siedemnastu autorów ukazuje nieheteronormatywny świat islamu. Chociaż jego korzenie sięgają jeszcze czasów przedmuzułmańskich, to jednak dopiero w ostatnim dziesięcioleciu stał się obiecującym przedmiotem badań, co widać w stale powiększającej się zagranicznej literaturze przedmiotu. Badania dotyczą zarówno teologii a zatem tworzenia islamu gay-friendly (i szerzej LGBTQ-friendly), historycznych i współczesnych form nieheteronormatywności w społeczeństwach muzułmańskich, jak również rozważań teoretycznych na styku queer studies, teorii postkolonialnych i ponowoczesnych. Perspektywa queer pozwala więc w nowy sposób spojrzeć na świat islamu na jego różnorodność, wyrażającą się w formach nieheteronormatywnych, elastyczność, uwidaczniającą się w ich częściowej instytucjonalizacji, a także funkcjonowanie pomiędzy tradycją a nowoczesnością, pomiędzy tradycyjnymi formami nieheteronormatywnymi a współczesnym ruchem LGBTQ. Poszerza zarazem perspektywę queer studies o pozaeuropejski świat z odmiennymi, niekiedy nieprzystającymi do zachodnich kategoriami płci i seksualności. W świecie zachodnim mało wiemy o kulturze queer w ogóle, a muzułmańska seksualność nienormatywna jest wręcz nieznana, nieobecna, ba nawet samo prawdopodobieństwa jej istnienia spotyka się z niedowierzaniem. Dobrze więc się stało, że książka dr Katarzyny Górak-Sosnowskiej powstała i ma szanse znaleźć się na naszym rynku wydawniczym, dostarcza bowiem bardzo rzetelnych, wspartych dogłębną wiedzą naukową informacji o muzułmańskich kulturach queer. Z recenzji wydawniczej prof. Janusza Daneckiego Książka oferuje spojrzenie na świat islamu z innej perspektywy, dotychczas słabo obecnej nie tylko w Polsce ale też w publikacjach zachodnich. Tym samym wpisuje się w nurt próbujący przełamywać powszechnie obecne a często krzywdzące dla tego świata opinie kojarzące go głównie z nietolerancją i nieprzejednanym konserwatyzmem. Ukazując różnorodność nieheteronormatywności świata islamu, tej z przeszłości i teraz, autorzy wychodzą poza ów dyskurs, starając się pokazać, w jaki sposób ludzie o nieheteronormatywnej płciowości i/lub seksualności radzą sobie w praktyce, jak funkcjonują, jak negocjują własną płciowość/seksualność z otoczeniem, w jaki sposób owo otoczenie stwarza pewną niszę, w której owo funkcjonowanie jest w ogóle możliwe i znośne. Z recenzji dr hab. Joanna Mizielińskiej

Rozmowy o islamie

Katarzyna Górak-Sosnowska, Wojciech Cegielski

Rozmowy o islamie to dialog dwóch osób zawodowo zajmujących się szeroko pojętym światem islamu. Katarzyna Górak-Sosnowska, jako pracownik naukowo-dydaktyczny i autorka wielu poważnych publikacji, głównie bada i opisuje, choć nie stroni też od obserwacji. W tej książce to ona odpowiada na pytania, tłumaczy i prostuje, ale zdarza się jej również podchwytliwie pytać. Wojciech Cegielski − jako dziennikarz często podróżujący po Bliskim Wschodzie – na co dzień obserwuje, bada i relacjonuje, ale jest też mistrzem zadawania pytań. Tutaj też to on je formułuje, ale zdarza się, że czerpiąc z własnych doświadczeń również dopowiada. O czym rozmawiają? O bardzo różnych aspektach współczesnego świata islamu. Niektóre z tych tematów przewijają się codziennie w wiadomościach, inne mogą jawić się jako całkowita nowość. Wszystkie są omawiane rzetelnie i obiektywnie, czego gwarantem są doświadczenie i zawodowa pozycja rozmówców. Czternaście rozdziałów, z których każdy jest odrębną całością, poświęcono m.in. Arabskiej Wiośnie Ludów, samozwańczemu kalifatowi Państwa Islamskiego, kryzysowi uchodźczemu, radykalizmowi i terroryzmowi, miejscu kobiety w islamie, stereotypom, muzułmanom w Europie i w samej Polsce, kulturze konsumpcyjnej, muzułmańskiej bankowości czy arabskim petrodolarom. Są tu więc zarówno tematy bardzo aktualne, jak i ponadczasowe; takie, o których napisano tomy i dopiero pojawiające się w debatach. A każda z tych rozmów jest nieocenioną skarbnicą wiedzy. „Takie książki jak ta są bardzo potrzebne. Przykro się robi, słuchając poważnych niejednokrotnie ludzi opowiadających niestworzone rzeczy o świecie islamu i muzułmanach. Dlatego polecam tę książkę. Może coś zrozumiemy”. Profesor Janusz Danecki, fragment Wstępu