Autor: Fiodor Dostojewski
1
Ebook

Białe noce

Fiodor Dostojewski

Kto nie przeżył takiego poranka, który boleśnie obnażył naiwność planów snutych nocą? Ona i on, biała noc, bezmiar samotności. Uboga Nastieńka przeżywa właśnie miłosny zawód. Mężczyzna, który wyjechał zarobić na ślub z dziewczyną, wrócił do miasta, lecz dotąd jej nie odwiedził. Roztrzęsiona bohaterka zwierza się ze swoich trosk przypadkowo spotkanemu mężczyźnie. Oboje czują, że są swoimi bratnimi duszami. Wrażliwy mężczyzna zakochuje się w Nasteńce i przez tę jedną noc wydaje mu się, że czeka go piękna przyszłość u jej boku. Opowiadanie było wielokrotnie ekranizowane, np. w 2008 r. jako film "Kochankowie" w reżyserii Jamesa Graya. Idealna lektura dla czytelników ceniących wrażliwość bohaterów Johanna Wolfganga Goethego czy Friedricha Schillera.

2
Audiobook

Białe noce i inne opowiadania

Fiodor Dostojewski

Fiodor Dostojewski - mistrz zaglądania do duszy - w czterech nowelach, które prezentujemy Państwu w tym tomie opowiada cztery cudownie różne historie. Ich spoiwem jest sam Dostojewski, jego bohaterowie zawieszeni w świecie iluzji, zazwyczaj w hierarchii społecznej gdzieś pośrodku, z marzeniami by być bogatsi, by żyć pełnią życia a nie w duszącej atmosferze ich otaczającej, którą przecież sami tworzą. Pełni przebiegłości i wyszukanych form towarzyskich, pełni grzeczności a zarazem brutalni w swych dążeniach. Białe noce - to losy naiwnego marzyciela pogrążonego we własnym świecie, przechadzającego się całymi dniami po Petersburgu, samotnie, poza społeczeństwem. Na moście spotyka kobietę, to jedyna istota, która go słucha a później on jej słucha i... Cudza żona - mężczyzna krąży nocą pod oknami obcej kamienicy. Szuka pewnej damy. Jest to żona, cudza żona, jej mąż czatuje na moście Wozniesieńskim, aby ją przyłapać, ale nie może się zdecydować... Sen wujaszka - przyjazd do miasteczka petersburskiej guberni dziwacznego, starego, niespełna rozumu księcia wywołuje ogromne poruszenie wśród miejscowych plotkarek i pań domu. Jedna z nich próbuje wydać swoją córkę za księcia... Krokodyl - opowieść o tym, jak pewien pan został w połknięty przez krokodyla żywcem, cały, bez reszty, i co z tego wynikło. 2024 Wydawnictwo Błysk (Audiobook): 9788367739788

3
Ebook

Biesy

Fiodor Dostojewski

Wielowątkowa, diaboliczna opowieść o tym jak szlachetne idee indywidualnej wolności  w umysłach ludzi na wolność niegotowych, kształtowanych w uściskach carskiego samodzierżawia, przeradzają się  w idee nihilizmu, bezwładne rewolucyjne ruchy i terroryzm. Gęste od mrocznych emocji,  mieszaniny obłudy i szlachetności, nienawiści i współczucia, niewinności i amoralnego cynizmu są Biesy krzywym zwierciadłem ówczesnych – jakże czasami aktualnych w opisanych postawach – inteligenckich marzeń o ludzkiej utopii i proroczą zapowiedzią powstania stalinowskiej wersji totalitaryzmu.

4
Ebook

Bracia Karamazow

Fiodor Dostojewski

Bracia Karamazow to ostatnie i najważniejsze powieściowe dzieło Dostojewskiego. Książka opowiada o burzliwych losach rosyjskiej rodziny Karamazowów i ich toczących się między nimi konfliktach, a także o problemach moralnych i duchowych, przed jakimi stają. Głównymi bohaterami są trzej bracia, którzy znacznie różnią się od siebie charakterem i postawą. Powieść opowiada historię ojcobójstwa, w którą każdy z nich jest w jakiś sposób jest zamieszany. W Braciach Karamazow nie brakuje również wątków filozoficznych i religijnych. Książka porusza uniwersalne tematy takie jak dobro, zło, prawo moralne, wiara i zwątpienie, boskość i człowieczeństwo. Powieść uważana jest za jedno z największych dzieł w historii literatury, które wciąż zachwyca i inspiruje czytelników na całym świecie.

5
Ebook

Bracia Karamazow

Fiodor Dostojewski

Najgenialniejsza powieść Fiodora Dostojewskiego. Jedno z najwybitniejszych dzieł literatury światowej.   Ostatnia, najdojrzalsza i powszechnie uważana za najważniejszą powieść Fiodora Dostojewskiego. Opowiada historię ojcobójstwa, w którą w różny sposób zamieszani są trzej synowie zamordowanego. Każdy z nich, dręczony poczuciem winy, stara się znaleźć swoje miejsce w mrocznym świecie Karamazowów.  Dostojewski był mistrzem analizy najmroczniejszych zakątków duszy ludzkiej i targających człowiekiem namiętności. W Braciach Karamazow roztrząsa odwieczne dylematy ludzkości: istnienie wolnej woli, Boga, zła, miłości. Powieść ta uznana została przez wielu myślicieli, takich jak Zygmunt Freud czy Albert Einstein, za jedno z najwybitniejszych dzieł literatury światowej.

6
Ebook

Bracia Karamazow

Fiodor Dostojewski

Ostatnia powieść Fiodora Dostojewskiego, stanowiąca summę jego filozofii i jedno ze szczytowych osiągnięć literackich. Rozpięta na dekady opowieść o relacji między ojcem i trzema jego synami. Każda postać została głęboko scharakteryzowana, każda reprezentuje inne podejście do życia. Ich wzajemne zdrady, zatargi, rywalizacja doprowadzają do tragicznego finału, w którym nikt nie jest bez winy. Zawiłe perypetie rodzinne pozwalają autorowi zadać fundamentalne pytania o naturę zła, istnienie Boga, znaczenie uniwersalnych wartości.

7
Ebook

Bracia Karamazow

Fiodor Dostojewski

"Bracia Karamazow" to ostatnia powieść Fiodora Dostojewskiego, uważana powszechnie za kulminację jego twórczości. Książka opisuje historię ojcobójstwa, w którą w różnym stopniu są zamieszani wszyscy synowie zamordowanego człowieka. Powieść koncentruje się na psychologicznych pobudkach kierujących bohaterami. Roztrząsa odwieczne dylematy ludzkości, takie jak choćby istnienie wolnej woli, Boga, zła, miłości.

8
Ebook

Bracia Karamazow

Fiodor Dostojewski

Fiodor Michajłowicz Dostojewski (1821-1881) rosyjski pisarz i myśliciel. Jeden z najbardziej wpływowych powieściopisarzy literatury rosyjskiej i światowej. Uważany za mistrza realistycznej i naturalistycznej prozy psychologicznej na pograniczu realności i wyobraźni; w swych utworach często używał motywu walki dobra ze złem czającym się wszędzie. Głosił tezę o rosyjskim posłannictwie historycznym i religijnym, łącząc to przeświadczenie z niechęcią do Zachodu, socjalizmu i rewolucji atakował ówczesny indywidualizm filozoficzny, dopatrując się w nim destrukcyjnego wpływu na człowieka i jego moralność; potępił zarówno kapitalistyczną cywilizację, jak ruchy socjalistyczne i rewolucyjne, zarzucając im zagubienie wartości chrześcijańskich i opowiadając się stanowczo przeciwko ateizmowi. Bracia Karamazow to rosyjska powieść psychologiczna, ostatnia powieść Fiodora Dostojewskiego, uważana powszechnie za kulminację jego twórczości. Dostojewski spędził na pisaniu Braci Karamazow ponad dwa lata. W zamierzeniu powieść miała być częścią cyklu Żywot wielkiego grzesznika, a historia bohatera powieści kontynuowana. Dostojewski zmarł jednak niedługo po publikacji Braci Karamazow, więc dalsze losy bohaterów pozostały w sferze domniemań. (Za Wikipedią).

9
Ebook

Cudza żona i mąż pod łóżkiem - zbiór opowiadań

Fiodor Dostojewski

Iwan Andrejewicz zostaje wplątany w sytuację, zdawałoby się, komiczną. Obcy człowiek zaczepia go, kiedy stoi pod obcą kamienicą... Człowiek dziwny, rozchwiany, opowiadający - jak się zdaje - kompletne bzdury, co rusz znikając, zostawia więcej pytań niż odpowiedzi. Szuka kobiety, ale jakiej? I czy to, że wpadł na Andrejewicza to na pewno przypadek?

10
Ebook

Idiota

Fiodor Dostojewski

Oto powieść, z utworów Dostojewskiego kto wie czy nie największa, na pewno zaś najgłębiej badająca mroczne tajniki duszy, a zarazem wzywająca do wytrwania w poszukiwaniu  piękna jej wnętrza, chrześcijańskiej caritas, miłości współczującej i wybaczającej. Taki jest główny bohater, książę  Lew Myszkin, który bez grosza przy duszy przyjeżdża do Rosji, by objąć spory majątek. Swej dobrotliwości, pokorze oraz irytującej wręcz naiwnej ufności do ludzi, zawdzięcza on tytułowy przydomek, jakim obdarzają go inne postaci. Myszkin to postać z innego czasu i innych krain. Być może zagubiona wprost z Ewangelii w XIX-wiecznym świecie, bezwzględnym dla słabych, pełnym nierówności i złych namiętności. Książę Myszkin chce naśladować Chrystusa, chce być człowiekiem przepięknym, ale wikła się w sieci, które na niego nastawia złość i pożądliwość ludzka. Idiota to zarazem arcydzieło dwóch portretów kobiecych, Nastazji Filipownej i Agłai Iwanownej, pomiędzy których uczucia rozdarte jest serce księcia. To przypowieść o bezgranicznym opętaniu miłością, która może doprowadzić wręcz do unicestwienia osoby kochanej...  

11
Ebook

Młokos

Fiodor Dostojewski

W duszy bohaterów Dostojewskiego zawsze toczy się walka pomiędzy dobrem a złem, ale zenit osiąga ona właśnie w duszy głównego bohatera tej powieści, dziewiętnastoletniego Arkadiusza Wiersiłowa. Znajduje się on w okolicznościach, które czynią problem wyboru możliwym i nieuniknionym. Możliwość zawiera się w jego młodości, nieukończeniu procesu kształtowania osobowości. Nieuniknioność zawiera się w stanie już zaczętego rozpadu jego osobowości, moralnego i psychicznego. Pisarz pokazuje, jak formuje się ona przez chciwość, żądzę zysku i rozpustę. W dodatku młokos to młody chłopak, który kocha swego ojca, ale do końca nie potrafi odpowiedzieć na pytanie, czy jest on bohaterem, czy łajdakiem.

12
Audiobook

O duchach

Edgar Allan Poe, Joseph Conrad, Fiodor Dostojewski, Aleksander Puszkin

Druga antologia klasycznych opowiadań o duchach autorstwa najwybitniejszych przedstawicieli gatunku! Po raz pierwszy w formie audio posłuchasz: 1. Aleksander Puszkin: “Trumniarz”; 2. Edgar Allan Poe: “Zagłada domu Usherów”; 3. Fiodor Dostojewski: “Bobok”; 4. Joseph Conrad: “Gospoda pod Dwiema Wiedźmami”. O autorach: Aleksander Puszkin (1799—1837) – jego poetyckie arcydzieła przesłaniają zazwyczaj jego twórczość prozatorską, a przecież trzeba pamiętać, że był on — rzec można — ojcem noweli rosyjskiej. W cyklu Opowieści Biełkina znajdujemy — jak często bywa u klasyków — nowelę, która budzi nastrój grozy. Wykorzystany w niej został w sposób zręczny motyw fantastycznego snu, związanego z zawodem nieco makabrycznym: wytwórcy trumien. Od szablonu tego typu opowiadań utwór ten odbiega przez swoisty humor. Edgar Allan Poe (1809-1849) — klasyk literatury amerykańskiej, poeta, nowelista i eseista, autor wierszy "Kruk" i "Annabel Lee", opowiadań "Zagłada domu Usherów", "Zabójstwo przy rue Morgue", "Skradziony list", "Studnia i wahadło". Prezentowany tu "Przedwczesny pogrzeb" był po raz pierwszy drukowany w prasie w r. 1844. Fiodor Dostojewski (1821—1881) - głęboki znawca tajników duszy ludzkiej, autor głośnych powieści o tragicznych losach człowieka, opublikował w roku 1873 w piśmie „Grażdanin” zamie- szczoną niżej, niesamowitą w pomyśle groteskę. Utwór ten charakteryzuje swoisty sposób patrzenia wielkiego pisarza rosyjskiego na ludzi, na ich słabości i namiętności, z którymi schodzą do grobu. Joseph Conrad (wł. Teodor Józef Konrad Korzeniowski. 1857— 1924) - podobnie jak inni wielcy pisarze, Joseph Conrad angielski klasyk, Polak z urodzenia, wykazywał niekiedy skłonność do tematyki grozy. Pisał utwory marynistyczne, czasem sięgał do historii (np. Korsarz). Spośród opowieści „niepokojących” (jeden ze zbiorów Conrada nosi taki tytuł) zaczerpnięto poniższe opowiadanie o okrutnej pułapce.

13
Ebook

Opowieści: Białe noce, Cudza żona, Sen wujaszka, Krokodyl

Fiodor Dostojewski

Fiodor Dostojewski – mistrz zaglądania do duszy – w czterech nowelach, które prezentujemy Państwu w tym tomie opowiada cztery cudownie różne historie. Ich spoiwem jest sam Dostojewski, jego bohaterowie zawieszeni w świecie iluzji, zazwyczaj w hierarchii społecznej gdzieś pośrodku, z marzeniami by być bogatsi, by żyć pełnią życia a nie w duszącej atmosferze ich otaczającej, którą przecież sami tworzą. Pełni przebiegłości i wyszukanych form towarzyskich, pełni grzeczności a zarazem brutalni w swych dążeniach.   Białe noce – to losy naiwnego marzyciela pogrążonego we własnym świecie, przechadzającego się całymi dniami po Petersburgu, samotnie, poza społeczeństwem. Na moście spotyka kobietę, to jedyna istota, która go słucha a później on jej słucha i…  Cudza żona  – mężczyzna krąży nocą pod oknami obcej kamienicy. Szuka pewnej damy. Jest to żona, cudza żona, jej mąż czatuje na moście Wozniesieńskim, aby ją przyłapać, ale nie może się zdecydować…  Sen wujaszka – przyjazd do miasteczka petersburskiej guberni dziwacznego, starego, niespełna rozumu księcia wywołuje ogromne poruszenie wśród miejscowych plotkarek i pań domu. Jedna z nich próbuje wydać swoją córkę za księcia…  Krokodyl  – opowieść o tym, jak pewien pan został w połknięty przez krokodyla żywcem, cały, bez reszty, i co z tego wynikło.  

14
Ebook

Opowieści fantastyczne

Fiodor Dostojewski

Dostojewski pisał Opowieści właściwie przez całe życie. Spośród jego bohaterów sympatię budzą głównie ludzie prości, wywodzący się z ludu, jak wieśniak Mareusz czy babuleńka z opowiadania Stuletnia. To w nich widział pisarz ostoję wartości narodu rosyjskiego - wiary, tradycji i prawości. W Opowieściach osiągnął formę mistrzowską. Znajdując punkt wyjścia w prostej historii, niekiedy gazetowej informacji, przechodził do rozważań uniwersalnych. Zmuszał i zmusza czytelnika do zastanowienia się nad „przeklętymi wyzwaniami” egzystencji: prawdą i fałszem, dobrem i złem, pięknem i brzydotą. Ale dobro miesza się ze złem, prawda z fałszem, piękno z brzydotą; nasza dusza lawiruje pomiędzy jednym a drugim, nigdy nic nie jest czarne albo białe. I w tym właśnie jest jego nieśmiertelna siła – że bez względu na epokę zawsze odnajdziemy w jego prozie część prawdy o sobie, o własnej duszy. No cóż, nieważne w jakich czasach żyjesz, po tak uniwersalną klasykę niezmiennie warto sięgać.

15
Ebook

Wieczny mąż

Fiodor Dostojewski

Wieczny mąż, podobnie jak inne utwory Dostojewskiego, zbudowany jest na charakterystycznych dla prozy rosyjskiego pisarza "przeklętych problemach". Wiarołomstwo, żądza zemsty, topienie własnych lęków i rozpaczy w alkoholu, psychologiczny sadyzm i masochizm - oto, co dręczy jego bohaterów. Dostojewski ukazuje ich w całym wewnętrznym skomplikowaniu, jako jednostki głęboko nieszczęśliwe, napiętnowane poczuciem klęski i winy. Późną nocą mieszkanie Wielczaninowa niespodziewanie odwiedza Trusocki, znajomy gospodarza sprzed lat. Po śmierci swej żony Natalii Trusocki dowiedział się o jej dawnym romansie z Wielczaninowem. Jedną z konsekwencji tego związku było dziecko...

16
Ebook

Wspomnienia z martwego domu

Fiodor Dostojewski

Syberyjskie więzienie przeszło już do legendy - praca ponad ludzkie siły, minimalne racje żywnościowe i codzienna walka o przetrwanie to ówczesna rzeczywistość ludzi, którzy zostali tam zesłani. Wielu z nich do ostatnich swoich dni. Każdy znosił to inaczej, zachowywał się inaczej, odnosił się do współwięźniów inaczej, pomimo tego, że wielu kończyło tak samo. Jednak jedno łączyło większość z nich - pochodzili z chłopstwa, nienawidzili więc swoich byłych panów, co boleśnie mogli odczuć więźniowie pochodzący z wyższych sfer - tacy jak Aleksander Gorianczykow; szlachcic, którego oczami Dostojewski spisał swoją własną historię.

17
Ebook

Wspomnienia z martwego domu

Fiodor Dostojewski

Wspomnienia z martwego domu to najbardziej osobiste dzieło Fiodora Dostojewskiego. W 1849 roku Dostojewski za przynależność do Koła Pietraszewskiego został skazany na karę śmierci przez rozstrzelanie. W ostatniej chwili car zamienił ją na więzienie połączone z ciężkimi robotami. Pisarz przebywał na katordze cztery lata, a doświadczenia zebrane w tym okresie pozwoliły mu przedstawić w powieści obraz życia w syberyjskim więzieniu. Swoje wspomnienia Dostojewski wkłada w usta szlachcica skazanego za zabójstwo żony na dziesięć lat ciężkich robót. Opisuje zwyczaje panujące na katordze, relacje między współwięźniami, ich historie, zachowania, postawy i charaktery, przedstawia różne fragmenty katorżniczego życia (pobyty w szpitalu, handel wódką, święta, kary cielesne, zachowanie przełożonych, roboty) i wiele sylwetek skazańców. Są pośród nich ludzie dobrzy, wartościowi, z którymi nawiązuje przyjaźnie. Jednak większość katorżników to ludzie ponurzy, dumni, ambitni, zawistni, źli i złośliwi. Awantury, kradzieże i bójki są na porządku dziennym, atmosfera moralna panująca w barakach jest trudna do zniesienia. Większość skazańców pochodzi ze stanu chłopskiego, do byłego „pana” odnoszą się niekiedy z nienawiścią, Aleksandrowi Pietrowiczowi jako byłemu szlachcicowi jest na katordze wyjątkowo ciężko, wrogość większości współwięźniów i samotność – to uczucia szczególnie doskwierające mu podczas pierwszych miesięcy pobytu w więzieniu.

18
Ebook

Wspomnienia z martwego domu

Fiodor Dostojewski

Wspomnienia z martwego domu to najbardziej osobiste dzieło mistrza rosyjskiej prozy. Oparte na bazie doświadczeń z kilkuletniego pobytu na katordze, stanowią poruszający obraz życia w syberyjskim więzieniu. Powieściowa forma pozwala na zdystansowanie się od własnych przeżyć i ukazanie różnorodności osadzonych. A ci bywają rzeczywiście odmienni niektórzy, mimo trudów i dramatów, zachowują człowieczeństwo i życzliwość, inni dziczeją, dają się porwać najniższym instynktom i zdominować najgorszym cechom. Tło dla ludzkich losów i relacji między bohaterami stanowi szeroki opis zwyczajów panujących na katordze i katorżniczego życia.

19
Ebook

Wspomnienia z martwego domu

Fiodor Dostojewski

"Wspomnienia z martwego domu" to jedna z najsłynniejszych powieść Fiodora Dostojewskiego, uważana za najbardziej osobiste dzieło tego pisarza. W 1849 roku za przynależność do Koła Pietraszewskiego Dostojewski został skazany na karę śmierci przez rozstrzelanie, w ostatniej chwili car odwołał tę karę i zamienił ją na więzienie połączone z ciężkimi robotami. Pisarz przebywał na katordze cztery lata (1850-1854), doświadczenia zebrane w tym okresie pozwoliły mu przedstawić w powieści obraz życia w syberyjskim więzieniu.

20
Ebook

Wspomnienia z martwego domu / Zapiski iz miortwogo doma

Fiodor Dostojewski

Publikacja w 2 wersjach językowych polskiej i rosyjskiej. Powieść zawiera wspomnienia byłego szlachcica, Aleksandra Pietrowicza Gorianczykowa, skazanego za zabójstwo żony na 10 lat ciężkich robót drugiej kategorii (praca w twierdzach). Gorianczykow wspomina zwłaszcza pierwszy rok pobytu w więzieniu: "Pierwszy miesiąc i w ogóle początek mojego życia na katordze żywo stają mi teraz w wyobraźni. Następne lata więzienne przesuwają się w moich wspomnieniach znacznie bladziej." Opisuje zwyczaje panujące w twierdzy, relacje między współwięźniami, ich historie, zachowania, postawy i charaktery, przedstawia różne fragmenty katorżniczego życia (pobyty w szpitalu, handel wódką, święta, kary cielesne, zachowanie przełożonych, roboty) i wiele sylwetek skazańców, spośród których znajduje wielu ludzi dobrych, wartościowych, z którymi nawiązuje przyjaźnie. (za Wikipedią)

21
Ebook

Бесы (Biesy)

Fiodor Dostojewski

Роман «Бесы», как и другие произведения Достоевского, поражает своей специфической глубокой философией. Это безусловно роман-предостережение и роман-пророчество, в котором великий писатель и мыслитель указывает на грядущие социальные катастрофы. В романе речь идет не только о «неправильном» устройстве общества 2013 но и о душе человека, о том, что ей грозит разложение с гибелью. Души должны исцелиться. Ведь разные теории про переустройство мира способны привести к слепоте духовной и безумию, в случаи утраты способности различать добро и зло.

22
Ebook

Идиот (Idiota)

Fiodor Dostojewski

«Идиот» 2013 роман, в котором Достоевский впервые ярко и полно воплотил образ положительного героя, каким его представлял. В князе Мышкине соединились черты образа Христа и одновременно ребенка, умиротворенность, граничащая с беспечностью, и невозможность пройти мимо беды ближнего. В «нормальном» обществе людей, одержимых корыстью и разрушительными страстями, князь Мышкин 2013 идиот. В мире, где красота очернена нечистыми помыслами людей, такой герой беспомощен, хотя и прекрасен. Но 201eкрасота спасет мир! 201e 2013 уверяет читателя князь Мышкин, и в мире становится светлей.

23
Ebook

Zbrodnia i Kara

Fiodor Dostojewski

23-letni Rodion Raskolnikow kończy studia prawnicze, ale ciężka sytuacja finansowa jego rodziny utrudnia mu rozpoczęcie praktyki w zawodzie. Młody mężczyzna jest zwolennikiem filozofii, zgodnie z którą jednostka wybitna ma prawo dokonywać zbrodni na zwykłych ludziach. Raskolnikow publikuje na ten temat manifest w prasie. Nie chcąc dopuścić, by jego siostra wyszła za mąż wyłącznie dla pieniędzy, decyduje się zabić dla zarobku starą lichwiarkę, którą traktuje jako społeczną "wszę". Sytuacja komplikuje się, gdy na miejscu niespodziewanie pojawia się jej siostra Lizawieta. Po dokonaniu podwójnego zabójstwa wciąż przekonany do swoich racji Raskolnikow przechodzi załamanie nerwowe. Przygniatające przeczucie nieuniknionej kary sprowadza na niego gorączkę i majaki.

24
Ebook

Zbrodnia i kara

Fiodor Dostojewski

Klasyka literatury w nowej edycji to znakomity pretekst, by powrócić do dzieł wybitnych i ważnych – przypomnieć je sobie, przeżyć i zinterpretować na nowo lub odkryć, czytając po raz pierwszy. Seria obejmuje arcydzieła polskiej i światowej literatury pięknej – utwory, które mimo upływu lat wciąż zachwycają, intrygują, wzruszają i skłaniają do refleksji.