Niniejszy tom inicjuje czteroczęściowy cykl, powstały dzięki środkom na badania oraz publikację przyznanym w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (moduł Fundamenty 11 konkursu pt. "Patriotyzm w świadectwach osobistych - pamiętniki, listy, dzienniki, fotografie, albumy, utwory muzyczne, etc."). Publikacja zawiera ponad 70 relacji uczestników wydarzeń, które toczyły się na Górnym Śląsku w 1919 roku. Starano się dzięki nim uzyskać odpowiedzi na główne pytania: w jaki sposób powstańcy przedstawiali własną przeszłość i czy ukazana w materiale memuarystycznym wizja I powstania śląskiego odzwierciedlała w większym stopniu "pamięć władzy" czy "pamięć prywatną"? Część wspomnieniową poprzedza obszerny wstęp, w którym syntetycznie przedstawiono okoliczności wybuchu, przebieg oraz konsekwencje I powstania śląskiego, ukazano okoliczności powstawania wspomnień uczestników tych wydarzeń (podkreślając specyfikę propolsko nastawionych mieszkańców Górnego Śląska, powodującą, że zamieszczone w tomie wspomnienia mają zwykle charakter "memuarystyki inspirowanej"). Publikacja zawiera ponadto aneks, na który składają się wstęp i wybrane wspomnienia insurgentów przetłumaczone na język angielski.